Дәріс № 1

ПӘ НІНЕН ОҚ У-Ә ДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН

5В070400 «Есептеу техникасы жә не программалық қ амтамасыз ету»

мамандығ ына арналғ ан

ОҚ У-Ә ДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР

Семей

Мазмұ ны

ГЛОССАРИЙ

1.1 Операциялық жү йе – бағ дарламалар жиынына, кө мпютерлік қ ұ ралдардың жұ мысын қ амтамасыз етеді. Жә не де компютерлік қ ондырғ ы бағ дарламалық қ уаттылық ты қ адағ алайды, операциялық жү йенің негізгі міндеті қ ондырғ ыны жү йелі жә не қ олждануғ а ың ғ айлы болуын қ адағ алайды. Операциялық жү йе рациональды жә не коордираттық қ ондырғ ыны басқ ару жү йесінде ең жоғ ары сапада болуын қ адағ алайды.

1.2 Қ ондырғ ылық қ ұ рал – компьютер орнатылымы: процессор, жады орнатылымы, кіріс-шығ ыс орнатылымы, жә не де берілген қ ұ ралды қ абылдау жіберу.

1.3 Буфер (buffer) – бұ л оперативті жады обылысы. Буферизацияның қ олданылуының бірнеше ә дістері бар. Жай буферизатция процесі берілген процессормен жә не процесс буферде уақ ыт бойынша бө лінген. Екінші буферизация тә сілі осы екі процесті бірге атқ арады.

1.4 Тікелей жадығ а кіріс (Direct Memory Access, DMA) – негізгі опреация кіріс шығ ыстағ ы символдар негізгі жадығ а беріледі.

1.5 Параллельді процесстер – бұ л бір уақ ыттағ ы процесс. Параллелді процесс бір –біріне тә уелсіз немесе қ озғ алғ ыш. Қ озғ алтқ ышты паралельді процесс бір-бірімен периодтық ү йлестіргішті жә не ө зара ә рекетті қ ажет етеді.

1.6 Монитор (monitor)-ақ параттар структурасы мен процедуралар жиынтығ ы жә не де ә р кезде бір ғ ана процесс қ олдануы мү мкін. Мониторды біз бір бө лме сияқ ты елестетсек, онда ол бө лменің кілті болады, ол кілтпен кезек -кезек процесстерді орналастырады.

1.7 Тұ ғ ырық (deadlock) – бұ л мультипрограммалық жү йе ситуациясы.

1.8 Сегменттік – беттік жады (paging/segmentation) –сегмент ү шін жады беттер бө леді, жә не де сегменттің кестелік кеденіне байланысты бө лінеді.

1.9 Иерархияның тө менгі дә режесі –комбинация қ ұ райды, соның кө мегімен кез – келген мә ліметтердің элементтері қ ұ ралады.

1.10 Файлдық жү йе - ол барлық басқ ару жадының жү йесінің бір бө лшегі, сыртқ ы жадыда сақ талғ ан, оның міндеті кө бінесе файлдарды басқ ару болып табылады, қ олданушыларғ а ақ паратты бө лу бақ ыланады.

1.11 Файлғ а кіру қ ұ қ ығ ын анық тау – ол операцияда ә р қ олданғ ышты анық тау, берілген файлғ а пайдаланады. Дифференциялдық операцияғ а кіру ә р файлдық жү йеде ө з тізімі анық талғ ан.

ДӘ РІСТЕР

Дә ріс № 1

Тақ ырыбы: Операциялық жү йелерге кіріспе

Дә рістің сұ рақ тары:

1. Операциялық жү йе. Анық тамасы жә не міндеті.

2. Операциялық жү йелердің функциялары.

3. Операциялық жү йелердің негізгі қ асиеттері.

4. ОЖ даму тарихы.

5. ОЖ классификациясы.

Анық тама

Операциялық жү йе – прграмма жиынына, кө мпютерлік ақ паратты қ амтамасыз етеді. Жә не де компютерлік қ ондырғ ы бағ дарламалық қ уаттылық ты қ адағ алайды, операциялық жү йенің негізгі міндеті қ ондырғ ыны жү йелі жә не қ олждануғ а ың ғ айлы болуын қ адағ алайды. Операциялық жү йе рациональды қ ондырғ ыны басқ ару жү йесінде ең жоғ ары сапада болуын қ адағ алайды.

Операциялық жү йенің негізгі міндеті – ол ресурстық басқ ару, ол компьютерлік қ ондырғ ылар:

· Процессор,

· Жады,

· Кірістік –шығ ыстық қ ұ рылым

Операциялық жү йе ә ртү рлі функциялары ұ йымдастырылады, оларғ а:

· Интерфейстік қ олдануды анық тау,

· Кондырғ ы ресурсын қ олданылатын ресурсын ажыратуды қ амтиды,

· Бір режимдегі қ олданыстармен жұ мысты қ амтиды,

· Ортақ ресурстарғ а қ олданысты болдыруды қ адағ алайды

Операциялық жү йенің қ андай функцияны қ амтитынына қ арамастан, ол эксплуатанциондық қ ажеттерді қ амтуы тиіс, жә не де келесідей сапағ а иелі болуы қ ажет.

1. Сенімділік. Сенімділік біраз кө лемдік жү йеде сенімді болу қ ажет, қ андай қ ондырғ ыда болса да. Бағ дарлама немесе қ ондырғ ыда жү йе қ ателіктерге ие болса, онда ол қ ателікті тауып жә не сол кезінде жө ндеуге тиіс.

2. Қ орғ ау. Жү йе кедергілерден сақ тануы керек.

3. Тиімділігі. Операциялық жү йе программалық жү йеде кү рделі комплексті қ амтиды. Бұ л жү йе экономды болуы қ ажет, кө п ресурс қ олданушыда қ алу ү шін.

4. Болжаушылық. Бағ дарламаны іске қ осқ анда, қ олданушы ө зінің кү ткен нә тижесін болжай білу қ ажет.

5. Ың ғ айлылық. Операциялық жү йе қ олданушығ а ың ғ айлы болуы қ ажет.

Операциялық жү йе, компьютерлік қ ондырғ ының аналогтығ ы, ө зінің даму жолында радикалдық қ атармен ө згеріп отырды, осыны жалғ асу деп атайды.