Билет №1. 1.Түркітану ғылымының зерттеу нысаны, міндеті мен мақсаты

1.Тү ркітану ғ ылымының зерттеу нысаны, міндеті мен мақ саты

Тү ркітану ғ ылымының зерттеу обьектісі мен негізгі міндеттері.Тү ркітану - тү ркі халық тарының тарихы мен ә дебиетін, тілі мен мә дениетін зерттейтін кешенді ғ ылымдардың бірі. Тү ркітану ғ ылымы Евразия қ ұ рылығ ың да дү ниеге келді. Оның ө зіндік заң ды себептері бар. Кешегі Кең естер Одағ ының территориясы болып саналғ ан, бү гің де бірнеше тә уелсіз мемлекеттер орналасқ ан евразиялық территорияның басым кө пшілігін тү ркі халық тары мекендең ді. Бұ л жерлер - тү ркілердің туып-ө скен ата қ онысы.Тү ркітану шығ ыстану ғ ылымының бір тармағ ын қ ұ райды. Шығ ыстану - Шығ ыс елдерінің тарихың экономикасың, тілін, ә дебиетің ө нерін, дінін, этнографиясын, философиясын зерттейтін ғ ылым. Ол ө зінің қ ү рамына тү ркітану ғ ылымынан басқ а арабтану, ирантану, египеттану, моң ғ олтану, қ ытйтану, корейтану жә не т.б. ғ ылымдарды біріктіреді. Кез келген ғ ылымның зерттеу объектісі - адам, халық болып табылады. Ғ ылым атаулының барлығ ы халық ү шін қ ажетті қ ұ былыстар мен адамзат қ ұ пиясын ашуғ а бағ ытталғ ан. Демек, тү ркітану ғ ылымының да негізгі зерттеу объектісі - тү ркі халық тары. Бірақ бү гінгі тү ркітану ғ ылымы тү ркі халық тарының тілі мен оның жазба ескерткіштерінің табиғ атын тануғ а бағ ытталғ ан. Сондық тан тіл мамандары тү ркітану ғ ылымын «тү ркі тілдерін зерттейтін ғ ылым» деп ө те тар ұ ғ ымда алып қ арастырады. Лингвист-ғ алымдардың бұ лай кесімді пікір айтуына дү ние жү зінде Алтай тілдерінде сө йлейтін 126 миллионнан астам халық тың барлығ ы себеп болса керек. Ал олардың басым кө пшілігінің (114 млн. 612 мың ы) тү ркі тілді болып келуі тү ркітану ғ ылымының негізгі зерттеу объектісінің тү ркі тілдері табиғ атын тануғ а бағ ьггталуының себебі деп тү сінген дұ рыс. Дұ рысына келсек, тү ркітану ғ ылымы тек тү ркі халық тарының тілдерін зерттеумен ғ ана шектелмеуге тиіс. Бұ л ғ ылым тү ркі тілдес халық тардың тілі мен дінін, тарихы мен этнографиясын, мә дениеті мен ә дебиетіи, материалдық жә не рухани дү ниесін зерттейтін сан алуан мамандарды біріктіреді.Ғ асырлар қ ойнауынан келе жатқ ан ә лемдегі кө не халық тың бірі - тү ркі халық тарының болашағ ы жарқ ын. 2010 жылдың 25 мамырында Қ азақ стан Республикасының елордасы – Астана қ аласында ғ ылыми орталық – Тү ркі академиясы қ ұ рылды. Қ азіргі заманғ ы мемлекетаралық жә не этносаралық интеграция ү дерісіне сай қ оғ амдық -гуманитарлық ғ ылымдар саласындағ ы тү ркологиялық зерттеулерді жү зеге асырушы, ү йлестіруші жә не нығ айтушы жетекші ұ йым ретінде Тү ркі академиясы алдына тү ркі ә лемінің кө не дә уірден бү гінге дейінгі тарихын, тілі мен ә дебиетін, рухани-мә дени қ ұ ндылық тар жү йесін, діни жә не ділдік тұ ғ ырын, геосаяси жә не экономикалық даму стратегиясын, халық аралық қ арым-қ атынасының басым бағ ыттарын терең деп зерттеу мү ддесі қ ойылды. Бұ л мү ддеге сай Тү ркі академиясы 6 стратегиялық бағ ытта жұ мыс жү ргізуде: 1) саяси-экон, ғ ылым-білім, ә дебиет, ынтымақ тық, салт-дә стү р, тә рбие ұ лттық, терминдер т, б, Бү гінгі таң да Тү ркі академиясы дү ние жү зінің 30-ғ а тарта ғ ылыми зерттеу институттары жә не тү ркологиялық орталық тарымен, 70-тен астам шетелдік белгілі тү рколог ғ алымдарымен байланыс орнатты.

2.Ә зербайжан ә дебиетінің ө зіндік ерекшеліктері. М.Ф.Ахундовтың шығ армашылығ ы.

3.Қ азіргі тү ркі тілдері: даму, қ олданылу сипаты, функциялық қ ызмет аясы.