Кіріспе. II.1. Жезқазған мыс балқыту зауыты..3

Мазмұ ны

I. Кіріспе...............................................................................................2

II. Негізгі бө лім....................................................................................3

II.1. Жезқ азғ ан мыс балқ ыту зауыты.........................................3

II.2. Жезқ азғ ан мыс балқ ыту зауытының тарихы.................9

II.3. Жезқ азғ ан мыс кені...............................................................11

II.4. Жезқ азғ ан мыс кенді ауданы..............................................11

II.4. Жезқ азғ ан мыс қ орыту зауытындағ ы ө згерістер...........12

III. Пайдаланылғ ан ә дебиеттер тізімі...............................................14

Кіріспе

Жезқ азғ ан мыс балқ ыту зауыты - мыс ө неркә сібінің ірі кә сіпорны. Академик Қ аныш Сә тбаевтың 1935 жылы «Жезқ азғ анның жер жү зілік маң ызы бар мыс байлық тарын пайдағ а асыру» («Социалды Қ азақ стан», 1935, 5-маусым) жолындағ ы ғ ылым ойы мен кө регендігі нә тижесінде туғ ан идеясы негізінде 1966 жылы Жезқ азғ анда жаң а мыс зауытының қ ұ рылысы басталды. Ол 1971 жылы пайдалануғ а беріліп, сол жылдың 23 ақ панында алғ ашқ ы катод мысын берген кү нінен зауыттың жаң а тарихы басталады. 1977 жылы желтоқ сандакү кірт қ ышқ ылы цехының тө ртінші жү йесі іске қ осылуымен кешеннің белгіленген барлық қ ұ рылыс аяқ талып, зауыт толық қ уатына кө шті.
Жылына орта есеппен 250 мың тонна таза мыс ө ндіріледі. Негізгі ө німі - тазалығ ы 99, 99% бағ аланғ ан катод мысы халық аралық рынокта жоғ ары сұ ранысқ а ие. Ол Голландия, Швеция, Тү ркия, Жапония, Қ ытай жә не ТМД елдеріне жө нелтіледі. Негізгі ө німнен басқ а зауытта қ орғ асын тозаң ы, алтын, кү міс, рений шығ арылады. Шетелдік инвестор Оң тү стік Кореяның «Самсунг» фирмасы келуіне орай 1995 жылы ө ндірістік қ айта жарақ тандыру жұ мыстары басталып, шетелдік жабдық тар қ ойылды. Кен-термикалық пештері Швецияның «Болиден Контек» фирмасының жобасы бойынша қ айта жабдық талды; конвертор, анод бө лімшелеріндегі барлық қ уаттан артық ө нім ө ндіруге жол ашылды.

Жезқ азғ ан мыс балқ ыту зауыты - мыс ө неркә сібінің ірі кә сіпорны. Академик Қ аныш Сә тбаевтың 1935 жылы «Жезқ азғ анның жер жү зілік маң ызы бар мыс байлық тарын пайдағ а асыру» («Социалды Қ азақ стан», 1935, 5-маусым) жолындағ ы ғ ылым ойы мен кө регендігі нә тижесінде туғ ан идеясы негізінде 1966 жылыЖезқ азғ анда жаң а мыс зауытының қ ұ рылысы басталды. Ол 1971 жылы пайдалануғ а беріліп, сол жылдың 23 ақ панында алғ ашқ ы катод мысын берген кү нінен зауыттың жаң а тарихы басталады. 1977 жылы желтоқ санда кү кір қ ышқ ылы цехының тө ртінші жү йесі іске қ осылуымен кешеннің белгіленген барлық қ ұ рылыс аяқ талып, зауыт толық қ уатына кө шті.

Жылына орта есеппен 250 мың тонна таза мыс ө ндіріледі. Негізгі ө німі - тазалығ ы 99, 99% бағ аланғ ан катод мысы халық аралық рынокта жоғ ары сұ ранысқ а ие. ОлГолландия, Швеция, Тү ркия, Жапония, Қ ытай жә не ТМД елдеріне жө нелтіледі. Негізгі ө німнен басқ а зауытта қ орғ асын тозаң ы, алтын, кү міс, рений шығ арылады. Шетелдік инвестор Оң тү стік Кореяның «Самсунг» фирмасы келуіне орай 1995 жылы ө ндірістік қ айта жарақ тандыру жұ мыстары басталып, шетелдік жабдық тар қ ойылды. Кен-термикалық пештері Швецияның «Болиден Контек» фирмасының жобасы бойынша қ айта жабдық талды; конвертор, анод бө лімшелеріндегі барлық қ уаттан артық ө нім ө ндіруге жол ашылды.^[

Рылысы 1967 жылы басталып, 1971 жылдан бастап осы кү нге дейін ө з ө німін беріп келе жатқ ан Жезқ азғ ан мыс қ орыту зауытының Қ азақ стан ү шін маң ызы ө те зор, себебі мұ ндай зауыттар жедел индустрияның ажырамас бө лігі. Зауыт тірі ағ за секілді ө мірінің ә ртү рлі кезең дерінен ө тті: жаң адан қ ұ рылу, ү дере даму, шарық тау, тоқ ырау жә не қ айта кү шею.

Осыдан бір жылдан астам бұ рын аталмыш зауыт жабылатын болды деген сыбыс ө ң ір тұ рғ ындарының мазасын қ ашырғ аны белгілі. Алайда шын мә нісінде зауыт жабылмағ ан болатын, ол тек ірі жө ндеу жұ мыстарына байланысты уақ ытша тоқ татылғ ан еді. Бұ л қ ысқ а мерзім аралығ ында бү ткіл жұ мысшылар жалақ ыларын алып отырғ ан болатын.

Жұ мыссыз жалақ ы алуды жө н кө рмеген зауыт қ ызметкерлері тезірек іске кірісуді қ алады. Кө п ұ замай зауыт жұ мысы қ айта жанданды. 2014 жылдың қ араша айында зауыт катодты мыс шығ ара бастап, консервацияғ а дейінгі қ уаттылық қ а жетуді кө здеді. Бұ л дегеніміз – жылына 100 мың тонна ө нім. Зауыт жұ мысын жандандыру ү шін 2 ай бойы дайындық жұ мыстары жү ргізілді.

Зауыт қ ызметкерлерінің жалпы саны - 1500.

Жезқ азғ ан мыс қ орыту зауыты 40 жылдан астам уақ ыт бойы жұ мыс істеп келеді жә не осы ө ң ірдегі халық ү шін негізгі жұ мыс кө зі.

Зауыт бригадирі Жоламан Аң дағ ұ лов: «Барлық қ ызметкерлер жұ мыстарына кө ң ілі толады. Бастысы зауыттың қ айта іске қ осылғ аны қ уантады. Менің ойымша, бұ л ү шін біз Елбасына рахмет айтуымыз қ ажет, себебі ол модернизация барысын ө зінің жеке бақ ылауына алды» - деп атап ө тті.

Қ арағ анды облысы ә кімінің бірінші орынбасары Асылбек Дү йсебаевтың айтуынша, зауыттың іске қ осылуы экономиканың ө зге салаларын дамытуғ а қ атты ә сер етеді. Ал бұ л дегеніміз - қ осымша жұ мыс орындары мен халық табысының артуы. Ол сондай-ақ бұ л шаралардың «Нұ рлы жол - болашақ қ а бастар жол» атты Елбасы Жолдауын жү зеге асыру мақ сатында жасалып жатқ анын атап ө тті.

Сондай-ақ, Елбасы Нұ рсұ лтан Назарбаевтың қ олдауымен гидрометаллургия технологиясы енгізіле бастады. Бұ л технологияның кө мегімен қ ұ рамында металл аз кенді тиімді ө ң деуге болады.

Зауыттың салыну тарихына қ ысқ аша тоқ тала кетсек, 1959 жылы СССР Министрлер Кең е­сінің №181 «Жезқ азғ ан аймағ ын дамыту туралы» қ аулысы қ а­былданғ ан. Кең ес ө кіметінің қ ау­лысына қ арамастан, зауыт­ты салу жө ніндегі айтыс ү ш жылғ а созылыпты. Ақ ыры мыс зауы­тын Жезқ азғ анда салу туралы шешім қ абылданып, 1964 жылы жобалық тапсыр­ма бекітілген.

1971 жылдың 13 ақ панында бірінші катодты мыс алынды. Кешеннің қ ұ рылысы 1977 жылы толық тай аяқ талды. Сол кезең де Жезқ азғ ан мыс қ орыту зауыты техникалық -экономикалық кө рсеткіші жа­ғ ынан, механизациялау жә не автоматтандыру жағ ынан Ке­ң ес Одағ ында алдың ғ ы орында еді.