Главная страница Случайная страница
Разделы сайта
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
Кесте Жаңа сабақты түсіндіруге арналған технологиялық карта
|
|
| № | Нені білу керек? | Не білдің дер? | Стратегия |
| Хлор элементіне, жай затына тұ з қ ышқ ылы мен хлорсутекке бө лек-бө лек сипаттама беру. Онымен жұ мыс істеудегі сақ тық шаралары. | 1.Физикалық қ асиеті 2.Химиялық қ асиеті 3.Тұ з қ ышқ ылы мен 4.Хлорсутектің айырмашылығ ы 5.Ұ қ састығ ы 6.Ортақ қ асиеті | Ой-қ озғ ау диаграмма. Химиялық тә жірибелерді орындауы. Аспаптар қ ұ растыру. | |
| Хлорсутекті алу, суда еріту жә не тұ з қ ышқ ылының тұ здарын басқ а тұ здардан ажыата білу. | 1.Алынуы 2.Физикалық қ ысиеті 3.Тұ з қ ышқ ылының тұ здары 4.Химиялық қ асиеті 5.Қ олдануы | Ассоциаци сызбасы Топтастыру | |
| Кен орындары. Тұ з тү зілу процесі, экологиялық ахауы, мақ ал-мә телдер. | Қ азақ стандағ ы ү лкен кен орындары: Аралсульфат, Батыс Қ азақ станда Индер ауданы, Павлодарда Жамантұ з, Кө кшетауда т.б. Халық тық педагогика элемент | Пә н аралық жә не пә н ішіндік байланыс | |
| Жаң а сабақ ты бекіту. | “Қ айыс дұ рыс жауап” тесті бойынша жұ мыс. | Пә нге қ ызық тыру | |
| Дидактикалық тапсырмаларды орындау; шағ ын тест, тү рлі перфокарталар ү лестірме жұ мыс. | 1.Қ ышқ ылдар 2.Оксидтер 3.Тұ здар 4.Сан жә не сапалық есептер | Ой-қ озғ ау | |
| Ү йге тапсырма | Хлор жә не оның қ осылыстары. Ө здігінен орындайтын тапсырмалар. | Ү лестірме материалдарымен жұ мыс | |
| Қ орытынды | Бү гінгі сабақ тағ ы кө ң іл бө летін тү йінді мә селелер | ||
| Бағ алау кезең і | Бағ а ө те кү шті ынталандыратын қ ұ рал | Бес балдық жү йе бойынша бағ алау |
Жаң а сабақ ты тү сіндіру барысында тірек-сызба конспекті 3 блоктан тұ рады.
№1 блок. Хлор элементі жә не оғ ан сипаттама.
Ar=?
M=?
| Табиғ атта таралуы. NaCl тү рінде хлор мұ хит, тең із, кө л суларында таралғ ан. Бос кү йінде кездеспейді, себебі ө те активті элемент |
NA=?
V=? Атом Э
a=?
| Кездесетін қ осылыстар (NaCl, KCl, CaCl2, MgCl2, KClO3, HCl) |
J=12, 97 ЭВ
I=, 099 Н
Т-С-М
№1 блокта, хлор таң басының мә ні мен мағ ынасы атом молекулалық ілім тұ рғ ысынан тү сіндіріледі. Мұ нда химиялық элемент хлор екенін біледі жә не осы символмен оның атомын да белгілеп, салыстырмалы атомдық массасы, абсолюттік атомдық массалары есептеледі. Ары қ арай атомының 1 молі М = 35, 5 м/моль екені тү сіндіріліп, мольдік массасы кө рсетіледі. «Бос» деген сө зді сызып қ ою арқ ылы бос кү йінде таралмайтындығ ын кө рсетеміз. «Қ осылыстары» деген жерге қ ұ рамында хлор атомы болатын кө п кездесетін қ осылыстары жазылады.
№2 блок. Периодтық жү йедегі орны.
VII топ, III период
| Cl + 17)2)8)7 1S2 2S2 2P6 3S2 3P5 1S2 2S2 2P6 3S2 3P5 ↑ ↓ ↑ ↓ ↑ ↓ ↓ ↑ ↑ ↓ ↑ ↓ ↑ ↓ ↑ ↓ ↑ |
| 17 Р1, 18n0, 17 е- ядро |
СІ
| СІ0, СІ+1, СІ+3, СІ+5, СІ+7 СІ2, НСІО, НСІО2, КСІО3, СІ2О7, НСІ ә рі тотық тырғ ыш, НСІО4 NаСІ тотық сыздандырғ ыш ә рі тотық тырғ ыш, КСІО4 тотық тырғ ыш |
№3 блок. Хлор молекуласы, оғ ан сипаттама
Молекула
| Mr = 71 M = 71г/моль Vm = 22.4 л/моль V = 1моль NA= 6.02*1023 молекула |
| Жай зат физ. қ асиеті Г А И З |
СІ2
| Хим. бай. типі СІ СІ СІ |
| Мет + СІ2 Ме СІn-1 Беймет + беймет СІn+1 Кү рделі зат + НСІО + НСІ |
№2 блок студенттер хлордың периодтық жү йедегі орны бойынша атом қ ұ рылысын, оның мү мкін болатын тотығ у жә режелерін, сә йкес қ осылыстарын тауып жазады. Сол сияқ ы, хлор атомының VI топта, III периодта орналасқ аны кө рсетіледі. Атомының қ ұ рылысы бойынша: ядро заряды +17-ге тең екендігі кө рсетіліп, оның хлор атомының периодтық жү йедегі орнының реттік нө міріне тең екені айтылады, ІІІ периодта орналасқ андық тан оның 3 электрон қ абаты бар, сонымен қ атар хлор атомының графикалық формуласы, электрондарының ұ яшық тарғ а орналасуы жазылады.
Тотығ у дә режелері деген жерге хлордың барлық тотығ у дә режелері, сә йкес қ осылыстары салыстыра жазылып, тотық тырғ ыш, тотық сыздандырғ ыш екені кө рсерілу керек.
№3 блокта хлорды жай зат тү рінде сипаттайды. Хлор молекулалардан тұ рады; салыстырмалы молекулалық массасы (Mr), мольдік массасы (М), мольдік кө лемі (V), химиялық байланысының тү зілуін жә не типін анық тайды. Содан соң, жай зат ретінде қ асиеті жазылады, бұ дан тірек хабарлары пайдаланып, «Г» деген жазу хлор молекуласының газ тү рінде, «Т» - тү сі, «И» -иісі, «Д» -дә мі жайында мә ліметтер береін ескереді.
Осылайша, сабақ тың екінші бө лімінде хлордың улы екені ескеріліп, онымен жасалатын барлық тә жірибелерді тартпа шкафта жасайды.
1. Хлордың алынуы.
2. хлордың бейметалдармен ә рекеттесуі.
3. хлордың металдармен ә рекеттесуі
4. хлордың сумен ә рекеттесуі
5. хлор сутегіні алу жә не оның қ асиеттері.
Зертханалық жұ мыс барысын студенттер жұ мыс дә птерлеріне тү сіріп, жазады.
| Р/С | Жұ мыстың барысы | Жұ мыстың орындалуы, реакция тең деуі | Не байқ алады? | Қ орытынды |
а) тұ з қ ышқ ылы мен хлорсутек қ асиеттерін салыстырып, семинар дә птеріне мынадай ү лгіде диаграмма қ ұ растырады:
| НСІ |
| Н: СІ |
| Н - СІ |
М.Ф. Қ.Ф. Э.Ф.
| Хлорсутек, газ кө птеген заттармен ә рекеттеседі. Ө ткір иісті, тү ссіз газ 840 С –та қ атады. Суда жақ сы ериді – 1: 450 (кө лем) |
| НСІ қ ышқ ыл активті сұ йық, иіссіз зат |
| НСІ сутек пен хлор атомынан тұ рады |
б) тұ з қ ышқ ылы туралы қ андай мә селелерге кө ң іл бө лу керек?!
Алынуы:
|
| Қ олданылуы: Хлоридтер, хлораттар алуғ а мата ө ндірісінде ағ артқ ыш ретінде, пиротехникада, медицинада т.б, халық шаруашылығ ында, гидрометаллургияда, химия ө неркә сібінде т.б. |
| Физикалық қ асиеті: иісі жоқ сарғ ыш тү сті сұ йық зат. |
НСІ
| Химиялық қ асиеті: металдар. Металдар МеО. Негіздер. Тұ здар. |
Сабақ соң ында 1-2 минут қ алғ анда студенттерге «қ айсы дұ рыс» тесті бойынша бес сұ рақ оқ ылып, бірден жауабы тексеріледі.
1. СІ2 молекуласының салыстырмалы молекулалық массасы:
а) 71; ә) 74; б) 73; в) 75.
2. Ауада тү тіндеп, газ бө лінетін қ ышқ ыл:
а) H2SO4; ә) Н2СО3; б) Н3РО4; в) НСІ (конц).
3. 1 моль газдың (қ.ж) алатын кө лемі (л/моль);
4. Тұ з қ ышқ ылында хлордың тотығ у дә режесі қ андай:
а) -1; ә) -2; б) -3; в) о?
5. Қ андай плазмасындағ ы тұ з мө лшері (℅):
а) 0, 1℅; ә) 0, 2℅; б) 0, 9 ℅; в) 0, 75℅
Осындай тірек сызба арқ ылы тұ з қ ышқ ылының физикалық, химиялық қ асиеттері жә не алынуы мен қ олданылуы туралы жаң а білім берілгеннен кейін тұ з қ ышқ ылының тұ здарына тоқ таламыз.
Олар: NaCl, KCl, MgCl, CaCl2 т.б. Осылардың ішінде кү нделікті тұ рмыста пайдаланылып жү рген – ас тұ зы.
Кен орындары – Батыс Қ азақ станда – Индер ауданы, Павлодарда – Жамантұ з, Арал маң ында – Жақ сы қ ылыш, Кө кшетауда – Жақ сытұ з – 73 км2 .
Арал ө ң іріндегі тұ з қ оры – 39 млн.т. Бұ л Қ азақ стандағ ы тұ з ө ндірісінің 70 пайызын қ ұ райды. Оны ең алғ аш зерттеген орыс кө песі И.Асхатов болды. 1913 жылы «Сольтрес», 1933 жылы «Аралсульфат» кә сіпорындары қ ұ рылды. Адам тә улігіне 15 г тұ з қ абылдауы қ ажет. Тұ з ағ зада зат алмасу ү рдісіне қ атысып, физиологиялық ерітіндіге айналады. Қ ан плазмасында – 0, 9 ℅ ас тұ зы болады. Қ арын сө лінің қ ышқ ылдылығ ы азайғ ан жағ дайда тұ з қ ышқ ылының ерітіндісі қ олданылады.
Адам бір апта тұ зсыз тағ ам пайдаланса, ісіп-кеуіп, ауруғ а ұ шырайды. Егер тұ з қ ышқ ылы сө л қ ұ рамында артып кетсе, адам асқ азаны ауруғ а шалдығ ады. Тұ здың йодталуы қ алқ анша безінің жұ мыс істеуін жақ сартады. Егер йодталмағ ан тұ з пайдаланса, йод жетіспеуінен микседема, бақ шаң кө з ауруына ұ шырайды. Ас тұ зы Na+ +CI иодтарына ыдырап, жасуша аралық осмостық қ ысымды реттейді. Еру ү рдісіне қ атысады. Тұ з қ ышқ ылы жә не оның тұ здары туралы осындай бірнеше қ осымша мә лімет келтіреді. Ә рі қ арай жаң а сабақ ты бекіту дидактикалық тапсырмалар, ү лестірмелер, тест арқ ылы жү ргізілді. Мұ ндағ ы мақ сатымыз – оқ ытудың мотивациясын арттыру (кү рделігіне сә йкес оқ у материалын реттеу мү мкіндігі; болжау, талдау, жұ мыс нә тижесіне жету, шығ армашылық қ а ұ мтылу, ізденуді қ ажетсіну т.б).
Мына таң балар нені білдіреді?
| СІ | Студент саны | СІ2 | Студент саны | НСІ | Студент саны | NaCl | Студент саны | HClO | Студент саны | KClO3 | Студент саны |
| 1.Элемент 2.Хлор атомы 3.Моль 4.Аталуы | 1.Хлор молек. 2.Жай зат 3.Хим. байланыс 4.Тотығ у дә режесі 5.Салыс. молек.масс 6.Хим. қ асиеті а) металл б)металл емес в)кү рделі зат 7.Аталуы | 1.Тотық сы-н атом 2.Хим. байланыс 3.Тотығ у дә режесі 4.Хим. қ асиеті а) алмасу б)тотығ у-тотық сыздану реакциясы 5.Аталуы 6.Кү рделі зат | 1.Тотық - сыз атом 2.Химия- лық байланыс 3.Тотығ у дә режесі 4.Аталуы 5.Хим. қ асиеті 6.Кү рделі зат | 1.Тотығ у дә режесі 2.Кү рделі зат 3.Аталуы 4.Хим. қ асиеті 5.Тоты-ш | 1.Тотығ у дә режесі. 2.Кү рделі зат. 3.Аталуы 4.Хим. қ асие ті 5.Тот-ш |
Бұ л кестеден студенттер хлор таң баларының мә ні мен мағ ынасын, олардың ә рқ айсысы тү сетін реакциларғ а мысал келтіріп, оны электрондық теория тұ рғ ысынан жазғ ан. Бұ дан біз топтағ ы студенттердің барлығ ының білім дә режесін бір мезгілде анық тай алдық
Студенттер ө здері лекция материалдары мен қ осымша ә дебиеттердегі мә тінді оқ ып отырып, тірек-белгілерді пайдаланып, тірек-схема конспектілерді қ ұ растырады. Олар тірек-схема конспектіде барлық химиялық тү сініктердің арасындағ ы логикалық байланысты кө реді. Мысалы, хлор атомының сыртқ ы қ абатында (7е) жеті электрон болатындық тан, ол тотық тырғ ыш, ал СІ ионының сыртқ ы қ абатында (8е) сегіз электрон, сондық тан ол тотық сыздандырғ ыш қ асиет кө рсететінін біледі. Сондай-ақ, элементтің периодтық жү йедегі орны мен оның қ ұ рылысының арасындағ ы сә йкестікті кө ріп, білімдерін толық тырып, бекітеді.
Химия сабақ тарында жоғ ары мектепте негізінен теориялық материалдарды мең гертуге, оның химиялық мазмұ нын бекітуге арналғ ан жаттығ улар мен есептер шығ арады. Ал, оқ ушылардың химиялық тілін дамытуғ а символдар арқ ылы бейнелейтін заттарды таныстырып, олардың айналымдарын жү зеге асыруғ а жаттығ улар аз орындалады.
Дамыта оқ ытудың талабы бойынша студенттер теориялық ұ ғ ымғ а берілген міндетті есептеп басқ а, қ иындатылғ ан, стандарттан тыс, есептерді де шығ ара білу керек. Ол ү шін дең гейлеп оқ ыту ә дістемесін қ олданғ ан тиімді. Оның мә ні – жан-жақ ты дамығ ан, белсенділік, ойлау ә рекеттері қ алыптасқ ан, шығ армашылық пен жұ мыс істецй алатын студентті қ алыптастыру.
Қ орыта келе студенттердің кітаппен жұ мыс жасауы, сол арқ ылы тірек-белгі схемасын қ ұ растыру, сабақ ты бір сарында ө ткізбеу, тү рлендіру, олардың ойлау қ абілетін дамыту, пә нге деген ынтасын жоғ арлату арқ ылы ө ткізілген тиімді. Осындай тірек-схема конспект қ ұ ру арқ ылы, студенттер білімін толық тыруғ а, жетілдіруге болады.
|
|