Микроорганизмдерді дақылдау әдістері, қоректік орта түрлері 3 страница

35.Топырақ ү лгісінен микроорганизмдерді қ алай бө ліп алады? Бө ліп алу ә дісіне толық сипаттама берің із? Топырақ тағ ы микроорганизмдерді зерттеп білуде, олардың атқ аратын рө лін анық тауда топырақ ү лгісін таң дап алу мен тексерудің мә ні зор.Топырақ ү лгісінен микроорганизмдерді Кох ә дісі арқ ылы бө ліп алады.Кох ә дісі ү ш сатыдан тұ рады: ү лгілерден сұ йылтулар дайындау, қ атты қ оректік ортағ а егу, ө скен колонияларды санау.Сұ йылту жекеленген колонияларды алу ү шін қ олданылады.Сұ йылтуды дайындау ү шін заласызданғ ғ ан қ ұ быр суын 9 мл дан залалсызданғ ан қ ұ рғ ақ пробиркаларғ а қ ұ ямыз.Кейін бастапқ ы субстраттың 1мл–ін залалсызданғ ан пипеткамен алып 9 мл суы бар пробиркағ а енгіземіз.1 ші сұ йылтуды жаң а залалсызданғ ан пипеткамен араластырамыз.Осы пипеткамен 1 мл алынғ ан сұ йылтуды 2 ші пробиркағ а енгіземіз.Бұ л 2 ші сұ йылту деп аталады.Осылайша қ алғ ан сұ йылтуларды дайындайды.Нә тижесінде сұ йылтулар аламыз.Сұ йылтулар дайын болғ ан соң егу сатысына кө шеміз.Қ атты қ оректік ортағ а беттік, азайтып барып егу жә не терең егу ә дістерін қ олданады.Жиі қ олданатын ә діс беттік егу.Ол ү шін қ атты қ оректік ортасы бар Петри табақ шасына 0, 1 мл сұ йылтылғ ан суспензияны тамызып, Дригольский шпателімен біркелкі етіп жаямыз.Бұ л беттік егу ә дісі деп аталады.Ү шінші саты қ атты қ оректік орталарда ө сіп шық қ ын колонияларды санау.Ол тө менгі форуламен есептеледі:

M=a 10n/Vn -дә реже тү рінде жазылады

М-1 мл-дегі микроорганизм клеткаларының саны;

а-Петри табақ шасындағ ы микроорганизмдер колониясының орташа саны;

10-сұ йылту коэффиценті;

n-егу жү ргізілген сұ йылтудың реттік саны;

V-егуге арналғ ан суспензия кө лемі.

36.Адамның қ алыпты микрофлорасы.Ауыз қ уысының микрофлорасына сипаттама беру ү шін қ андай препарат жасаймыз? Ауыз қ уысының тұ рақ ты жә не кездейсоқ микрофлорасына сипаттама берің із? Адамдардың организміне бейімделген ә рі макроорганизмнің физиологиялық функцияларын бұ збайтын микроорганизмдер жиынтығ ын қ алыпты микрофлора деп атайды.Адамның қ алыпты микрофлорасы облигатты жә не факультативті деп бө лінеді.Облигатты микрофлорағ а организмде ү немі тіршілік ететін сапрофитті жә не шартты патогенді микроорганизмдер жатады.Факультативті микрофлора кездейсоқ жә не уақ ытша болады.Ол қ оршағ ан ортадан келіп тү сетін микроорганизмдер тү рімен анық талады жә не микроорганизмнің иммундық жү йесімен анық талады.Адамның ауыз қ уысы микроорганизмдердің тіршілік етуі ү шін қ олайлы орта болып саналады, себебі ол жерде ү немі қ орек кө зі бар, рН дең гейі, температура кө рсеткіштері қ олайлы болып саналады.Адамның ауыз қ уысында бактериялардың басым кө пшілігі тіс ө ң езінде шоғ ырланғ ан.Ауыз қ уысының микрофлорасы тұ рақ ты жә не кездейсоқ болып бө лінеді. Тұ рақ ты микрофлорасына стрептакоктар, ә р тү рлі спирохеталар, Грам оң жә н Грам теріс таяқ шалар жатады.Ал кездейсоқ микрофлорағ а адамның басқ а шырышты қ абаттарынан, аэрогенді жолмен тү сетін микроорганизмдер жатады, сондай ақ ауық қ уысында жоғ ары бейімдеушілік кө рсететін герпес вирустары болып табылады. Ауыз қ уысының микрофлорасына сипаттама беру ү шін фиксирленген препарат жасайды. Алдымен тіс жиегінен жұ қ ынды дайындап, оны ауада кептіріп, содан кейін Грам ә дісі бойынша бояп қ араймыз.1.Ең алдымен бекітілген жұ ғ ындыны кристалды кө гілдірмен бояп, 1-2 мин ұ стаймызда бояуды тө гіп тастаймыз.2.Люгольдің ерітіндісін тамзып, 1-2 мин кейін ерітіндіні тө геді. 3.Кө гілдір судың ағ ыны тоқ тағ анша 30-60 c аралығ ында препаратты этил спиртімен тү ссіздендіреді. 4.Препаратты сумен шаяды. 5.Сулы фуксинмен 1 мин бояйды.Грам оң бактериялар қ ою кө гілдір тү ске, ал Грам теріс бактериялардың клеткалары ашық қ ызыл тү ске боялады.

37. Ауа микрофлорасы, микробтардың тү рлік қ ұ рамы, микроорганизмдердің таралу заң дылық тары жә не ауадан микроорганизмдерді қ андай ә дістерді қ олдана отырып бө ліп алуғ а болады? Топырақ та микроорганизмдер тіршілік етумен қ атар ө ніп-ө сіп кө бейеді.Ауада олар едә уір мө лшерде кездеседі, бірақ ө ніп-ө суіне мү мкіндік жоқ.Сондық тан ауа микроорганизмдердің уақ ытша мекені болып есептеледі.Ауағ а микроорганизмдер шаң -тозаң мен кө теріледі де, қ айтадан солармен бірге шө геді.Егер жер бетіне шө гіп ү лгермесе, ауада тез арада қ ырылып кетеді. Сондық тан ауада микроорганизмдердің қ ұ рамына байланысты болады.Ә сіресе қ озғ алысы кү шті ө неркә сіп орындары кө п қ алалардың ү стіндегі ауада микроорганизмдер ө те кө п болады.Ал керісінше ауыл-село, орман, тау, тең із жә не арктика мұ здарының бетіндегі ауада микроорганизмдер мү лде аз болады.Қ ұ рамында органикалық заттары кө п ө ң делген топырақ тың бетіндегі ауада микроорганизмдер ә жептә уір болады.Сол сияқ ты қ ұ мды аң ызақ жел тұ ратын жерлердегі ауада микробтар ө те аз кездеседі.Тіпті бір жердің ауасының ө зінде жауын жауғ анғ а дейін микробтар кө п болса, жауын ө ткеннен соң едә уір азайып қ алады. Ауадан микроорганизмдерді Кохтың шө гу ә дісі арқ ылы бө ліп алуғ а болады. Ол ең қ арапайым тә сіл, бір тү йір шаң -тозаң немесе ұ сақ тамшылардың ө з салмағ ының ә серінен Петри табақ шасындағ ы агар бетіне қ онуына негізделген.Залалсыздандыру талабын ескере отырып, Петри табақ шасына балқ ытылғ ан ет-пептонды агарды жұ қ а қ абатпен жайып қ ұ яды.Петри табақ шасын тегіс ү стел бетінде ептеп дө ң геленте айналдырып, табақ ша тү біне агардың біркелкі жайылып қ атуын қ адағ алайды.Петри табақ шасы қ ақ пағ ының сыртына тә жірибе вариантын жазып қ ояды.Бұ дан соң ауа микробын қ амау ү шін Петри табақ шасын бө лмеге қ ойып, қ ақ пағ ын ашылғ ан кү йінде ол жердің ластану жә режесіне қ арай 10 минуттан бір сағ атқ а дейін қ ояды, уақ ытын белгілеп қ ою шарт.Уақ ыт мерзімі біткен соң табақ ша қ ақ пағ ын жауып, оны 37 0 С температурасы бар термостатқ а орналастырады.Одан соң табақ шаны алып 25 0 С температурағ а ауыстырады.Бұ ндағ ы мақ сат тө менгі температурада ө сіп-ө нетін микробтардың дамуына жағ дай туғ ызу.Тә жірибе біткеннен кейін табақ шадағ ы сол мерзім ішіндегі ө сіп шық қ ан микробтар колониясы саналады.

38. Қ орекғ тік орталарды залалсыздандыру ә дістері, пастеризация жә не тиндализация ә дісімен залалсыздандыру уақ ыты қ андай? Бө лшектеп залалсыздандыру – 1000 С жоғ ары температура ә серінен бұ зылатын орталарды залалсыздандыру.Бұ л ә дісті ағ ылшын ғ алымы Тиндаль ұ сынғ ан.Бу ағ ынында зал/у Кох аспабында жү ргізіледі.Бұ нда зал/рылатын материалғ а белгілі бір мерзім ішінде ыстық бумен бірнеше рет ә сер етеді.Ә рине мұ ны автоклавтада жү ргізуге болады.Бұ л ә діс кө бінесе зал/дырылатын материал 1000 С жә не одан да жоғ ары t-да ө з қ асиетін жоятын болса ғ ана қ олданылады.Бұ ғ ан қ ұ рамында кө мірсулары бар қ оректік орталар тисс орталы сү т (ЕПМ) жатады.Сондық тан бұ ларды Кох аспабында 30 мин 3 кү н зал/дырады.Ә рбір 30 мин зал/н кейін қ оректік ортаны аспаптан шығ арып алып термостатқ а н/е жылы бө лмеге қ ояды.Сонда жылы жерде микроб споралары ө сіп ө неді.2-ші рет зал-да вегетативтік клеткалар тағ ыда қ ырылып кетеді.Бұ л ә дісті бө лшектеп зал-у н-е тиндализация деп атайды. Микроорганизмдердің вегетативті формаларын жою мақ сатында материалды 1000 С t-дан тө мен t-да бір рет жылыту пастеризация деп аталады. Бұ л ә дісті Пастер ұ сынғ ан.Пастеризация субстаттың зал-н қ амтамасыз етпейді.Мұ ны тамақ ө неркә сібінде қ айнату кезінде қ оректік қ асиетін жоғ алтқ ан жә не дә мін жоғ алтқ ан ө німдерді ө ң деу ү шін қ олданылады.Микробиологиялық практикада пастеризацияны жинақ тағ ан жә не таза онда тү зуші бактерия дақ ылдарын алуда қ олданылады.

39. Микроорганизм клеткаларын сақ тау ә дістері, лиофилизация, криоконсервацияә дістерінің жү ргізілу барысы қ андай? Лиофилизация - вакуумдық жағ дайда алдын ала мұ здатылғ ан клеткаларды қ ұ рғ ату, онда клетка ішіндегі су тө мен температура кезінде, сұ йық тық фазаны айналып ө тіп, қ атты кү йден газдық кү йге ауысады. Лиофилизация- биологиялық обьектілерді мысалы, микроорганизмдерді, вирустарды, қ ан сарысуларын, ферменттерді сақ тау ә дісі. Лиофилизация мұ здап тұ рғ ан материалды вакуум ішінде кептіру арқ ылы іске асады.Лиофльдік қ ұ рғ ату –бактерия, актиномициттерді, микоплазмаларды, ашытқ ы клеткаларын, балдырларды, қ ан плазмаларын сақ тауда пайдаланылады.Клеткаларды лиофильді кептіру арқ ылы сақ тау микроорганизмдерді сақ тау ә дістерінде кең тарағ ан.Бұ л ә діс 10-20 жылда тіршілік қ абілеттілігін морфологиялық, физиологиялық қ асиеттерін, сондай-ақ клеткалардың биохимиялық активтілігін ешқ андай ө згеріссіз сақ тауғ а мү мкіндік береді.Лиофилизация прцесінен кейін споралардың вегетативті клеткаларғ а қ арағ анда, тіршілік қ абілеттілігі жоғ ары.Криоконсервация микроорганизмдерді қ атырылғ ан жағ дайда тө мен жә не ө те тө мен температурада сақ тау.Басқ а ә дістермен салымтырғ анда ә мбебап ә діс болып табылады.Бірақ бұ л ә діс арнайы аппаратпен жә не сұ йық азотпен жұ мыс жасағ анда ө те ү лкен сақ тық ты қ ажет етеді, сондық танда тек лиофилизация ә дісіе шыдамайтын микроорганизмдерді сақ тау ү шін ғ ана қ олданады.Клетканы ә ртү рлі жылдамдық та жә не ә ртү рлі температурады қ атырады.Тө мен температура ә серінен зақ ымдануынан қ орғ ау ү шін клетканы алдын-ала криопротектор ерітіндісінде сұ йытады.Ә детте басқ аларында глицериннің 10-20 % ерітіндісін қ олданады.Жоғ ары тығ ыздық тағ ы суспензия клеткасын ампулағ а н-е қ ақ пақ пен бұ ралатын флакондарғ а қ ұ яды.Ампулаларды дә некерлейді жә не -7000 С тоң азытқ ышқ а салады, сосын сұ йық азотқ а ауыстырып -19600 С сақ тайды.Қ атырыл сақ тайды.Қ атырылғ ан клетканың жібуі тез болуы тиіс.Сондық тан ампулаларды 2 мин 35-4000 С температурада су астында ұ стайды Ампулалардағ ы клеткаларды қ оректік ортағ а егеді.Кө птеген микроорганизмдер -20-4000 С температурада жақ сы тіршілігін сақ тайды, ал -7000 С қ атты кө мірқ ышқ ылда жә не -19600 С сұ йық азот жә не -21000 С сұ йық азоттың газды фазасында сақ тау тиімдірек.

40. Кохтың седиминтациялық ә дісі қ алай жү ргізіледі? 10 минут тә жірибе жү ргізу барысында 1 м2 ауадағ ы микроорганизмдердің саны қ алай есептелінеді? Кохтың шө гу ә дісі. Ең қ арапайым тә сіл.Ол бір тү йір шаң -тозаң немесе ұ сақ тамшылардың ө з салмағ ының ә серінен Петри табақ шасындағ ы агар бетіне қ онуына негізделген.Залалсыздандыру талабын ескере отырып, Петри табақ шасына балқ ытылғ ан ет-пептонды агарды жұ қ а қ абатпен жайып қ ұ яды.Петри табақ шасын тегіс тегіс ү стел бетінде ептеп дө ң геленте айналдырып, табақ ша тү біне агардың біркелкі жайылып қ атуын қ адағ алайды.Петри табақ шасы қ ақ пағ ының сыртына тә жірибе вариантын жазып қ ояды.Бұ дан соң ауа микробын қ амау ү шін Петри табақ шасын бө лмеге қ ойып, қ ақ пағ ын ашылғ ан кү йінде ол жердің ластану жә режесіне қ арай 10 минуттан бір сағ атқ а дейін қ ояды, уақ ытын белгілеп қ ою шарт.Уақ ыт мерзімі біткен соң табақ ша қ ақ пағ ын жауып, оны 37 0 С температурасы бар термостатқ а орналастырады.Одан соң табақ шаны алып 25 0 С температурағ а ауыстырады.Бұ ндағ ы мақ сат тө менгі температурада ө сіп-ө нетін микробтардың дамуына жағ дай туғ ызу.Тә жірибе біткеннен кейін табақ шадағ ы сол мерзім ішіндегі ө сіп шық қ ан микробтар колониясы саналады.Ө скен колонияларды санап, 1м3 ауадағ ы клеткалардың мө лшерін Омелянскийдің формуласы арқ ылы анық тауғ а болады: Х=а* 100* 100* 5/ t*b* 10. Мұ ндағ ы Х-1м3 ауадағ ы микробтар саны.а-Петри табақ шасындағ ы агарда ө сіп шық қ ан колониялардың орташа саны.100-Омелянскийдің есептеуі бойынша Петри табақ шасының ауданы.1000- 1м3 ауадағ ы коэффициент саны.5- Омелянскийдің есептеуі бойынша уақ ыт.t-тә жірибе уақ ыты (яғ ни 10 мин).b-Петри табақ шасының ауданы (ПR2). 10-

41. Аттрактант жә не реппелент терминдеріне сипаттама берінің. Зертханалық жағ дайда микроскоппен аэротаксис қ ұ былысын қ алай бақ ылайды? Барлық қ озғ алатын бактериялар сыртқ ы орта ә серлері анық тайтынбағ ытта қ озғ алады.Қ андай да бір фактордың ә серінен бір бағ ытта қ озғ алса ол таксис деп аталады.Таксис туғ ызатын химиялық заттар эффекторлар деп аталады.Олар аттрактанттар жә не реппеленттер.Аттрактанттар дегеніміз организмді ө зіне тартатын қ осылыстар.Ал реппеленттер керісінше ө зінен тебетін қ осылыстар.Аттрактантар ретінде қ оректі субстраттар, репеленттер улы қ осылыстар ретінде болады. Аэротаксис оттегіге қ арай жылжу.Ол ортадағ ы оттегінің қ ұ рамына байланысты болады. Зертханалық жағ дайда аэротаксис қ ұ былысын жаншылғ ан тамшы препараты арқ ылы бақ ылауғ а болады.Бұ л препарат ә р препараттың микроорганизмдерінің клетка пішінін, мө лшерін, орналасуын, спора тү зуін зерттеу ү шін қ олданады.Бұ л препаратты дайындау ү шін заттық шынығ а 1 тамшы су тамызып, оғ ан микробиологтялық тұ зақ тың кө мегімен зерттеу материалын енгізіп араластырамыз.Жабынды шынымен жабамыз, егер жабынды шынымен жапқ ан кезде ауа қ алып қ алғ ан болса, сол ауағ а қ арай аэротаксис жылжиды, оны микроскоп арқ ылы бақ ылаймыз.

42. Бактериялардың клеткасын Грам тә сілімен бояудың принципін тү сіндірің із. Грам тә сілімен бояуда Дат микробиологы Грам (1884 ж) бактерияларды ұ сынғ ан, бұ л ә діс бойынша барлық бактериялар 2 топқ а бө лінеді: грам оң ж/е грам теріс. Грам оң бак/я пре/ты сипатпен ө ң деу кезінде генициан кө гілдірдің йод пен қ осылысын ұ стап қ алады да, кө гілдір тү ске боялады. Фуксинмен бояғ ан қ ызыл тү сті қ абылдамайды. Грам теріс бак/ялар бұ ндай қ абілетке ие емес, сондық тан спиртпен ө ндегенде тү ссізденеді. Одан кейін фуксинмен бояғ анда олар ашық қ ызыл тү ске боялады. Грам ә дісі бойынша бояу тә ртібі: З.ш бетіне зерттелген бактерия кл-ң кептірілген жұ ғ ындысын дайындап алады. Содан кейін бак/ялардың жұ ғ ындысын келесі тә ртіп бойынша боялады. 1) бекітілген жұ ғ ындыны кристалды кө гілдірмен бояп, 1-2 минут ұ стайды да, бояуды тө гіп тастайды. 2) Люголь ерітіндісін тамызып, 1-2 мин кейін ерітіндіні тө геді. 3) пре/ты этил спиртімен 30 секунд ө ндеп тү ссіздендіреді. 4) пре/ты сумен шаяды. 5) сулы фуксинмен 1-2 мин бояйды. 6) сумен шаяды. 7) пре/ты кептіріп қ ұ рғ атады да микроскоптан қ арайды. Микроскоптен қ арағ анда грам оң бак/ялар қ ою кө гілдір н/е кү лгін тү ске, ал грам теріс бак/ялардың кл/ры ашық қ ызыл тү ске боялады. Грам тә сілімен бояу нә тижесі дақ ылдың жасына байланысты болады. Ересек дақ ылдардағ ы ө лі кл/р грам теріс боялады, сондық тан жас тә уліктін дақ ылдарын қ олданғ ан жө н.

43. Микроорганизмдердің таза дақ ылдарын бө ліп алу ә дістері. Кох ә дісі бойынша бө ліп алу қ алай жү ргізіледі? Кох ә дісі тек кл-дың санын санауғ а ғ ана емес, сонымен бірге таза дақ ыл бө ліп алуғ а да қ олданылады. Кох ә дісі 3 сатыдан тұ рады: ү лгілерден сұ йылтулар дайындау, қ атты қ.о-ғ а егу, ө скен колонияларды санау сатысы. Сұ йылту жекеленген колонияларды алу ү шін қ олд/ды. Сұ йылтуды дайындау ү шін залалсыздандырылғ ан қ ұ быр суын 9 мл-ден залалсызданғ ан қ ұ рғ ақ пробиркағ а қ ұ ямыз. Кейін бастапқ ы субстраттың 1 мл-рін залалсызданғ ан пепетка мен алып 9 мл суы бар пробиркағ а енгіземіз. 1-ші сұ йылтуды жаң а залалсызданғ ан пепеткамен араластырады. Осы пепеткамен 1 мл алынғ ан сұ йылтуды 2-ші пробиркағ а енгіземіз. Бұ л 2-ші сұ йылту д.а. Осылайша қ алғ ан сұ йылтуларды дайындайды. Нә тижесінде сұ йылтулар аламыз.

Қ аттық.о-ғ абеттіказайтыпбарыпегуж/етерең егуә дістерінқ олд/ды. Жиіқ олданылатынә дісбеттікә дісі. Олү шінқ аттық.о-сыбарПетритабақ шасына 0, 1 млсұ йылтылғ ансуспензиянытамызып, Дригальскийшпателіменбіркелкіетіпжаямыз. Бұ лбеттікегуә дісід.а. Қ аттық. о-даө сә пшық қ анколониялардысанаутө мендегіформуламенжү згізеді. М = а * 10 n/v. М – 1мл-дегім/о/мкл-ң саны; а – Петритабақ шасындағ ым/о/дерколониясының орташасаны; 10 – сұ йылтукоффиценті; n – егужү ргізілгенсұ йылтудың реттіксаны; v – егугеалынғ ансуспензияның кө лемі.

44. Бактерияклеткаларының қ озғ алғ ыштығ ы, талшық тарының қ ұ рылысы, маң ыздылығ ыонызертханадақ алайбақ ылайды? Жаншылғ антамшыпре/тм/о/нің пішінін, мө лшерін, қ озғ алғ ыштығ ын, олардың орналасуынж/еспоратү зулерінзерттеуү шінқ олданылады. Бұ лпре/тыдайындауү шінз.ш-ғ а 1 тамшысутамызамыз, оғ аноғ анмикробиологиялық тұ зақ тың кө мегімензерттеуматериалыненгізіпараластырамыз, жабындышыныменжауыпмикроскоппенқ араймыз. Нә тижесіндебактериякл-ң қ озғ алғ ыштығ ынбайқ ауғ аболады. Егерпрепараттаауақ алыпқ алатынболса, ондабактерияклеткаларының талшық тарының ауағ ақ арайжылжығ анынкө ругеболады.

45. Сұ йық қ оректікортағ абак/ялардыү штә улікмезгілдетермостаттаө сірдік. Бактериялардың ө судең гейінн/еө спегендігінқ андайбелгілерінеқ арапанық тауғ аболады. 1) Шө птаяқ шаларының жиынтық тыдақ ылдардыалуү шіншө птіқ айшыменқ иып, колбағ асаладыда, ү стінесуқ ұ яды. 1 шымшым бор қ осып, 10 минут 80 0С су моншасында қ ыздырады. Колбаны тығ ынмен жауып 25 0С термостатқ а кояды. Бірнеше тә уліктен кейін шө п қ оспасының бетінде жұ қ а сұ р пленка тү зіледі, сол сол пленкадан шқ п таяқ шалардың кл/рын алып пре/т жасап, олардың морфологиясын ж/е спора тү зілуін тексереді. 2) Май қ ышқ ылды бак/ялардың жиынтық ты дақ ылдарды алу ү шін сырты тазартылмағ ан кортопты ұ зынша кесіп, пробиркағ а 2/3 толтырып, 1 шымшым бор қ осып, тығ ынғ а жеткізбей су қ ұ яды, пробиркаларды су моншасында 10-15 минут қ ыздырады. Пробиркаларды 35 0 С темп-ғ а термостатқ а қ ояды. Бірнеше тә уліктен кейін май қ ышқ ылды бак/ялардың ө суін ортаның лайлануын ж/е газдың бө лінуі арқ ылы бақ ылайды. Дақ ылдың сұ йық тық тан май қ ышқ ылына сапалық р-я жү ргізіледі. Ол ү шін 5 мл сұ йық тық қ а 2 мл 5 % FeCL3 қ осып, от жалынында қ ыздырады. Май қ ышқ ылының ә серінен май қ ышқ ылда Fe қ оң ыр тү ске боялады. 1) Сапалық р-я. 2) дақ ылдық сұ йық тық тан люголь ерітіндісін қ ұ йып, жаншылғ ан тамшы пре/т дайындайды, олардың қ озғ алғ ыштығ ымен морфологиясын бақ ылайды. 3) май қ ышқ ылды бак/ялардың споралы формаларын зерттейді.

46. Элективті жағ дайлар жасай отырып жиынтық ты дақ ылдарды қ алай алады? Спора тузуші бактерияларды қ алай бө ліп алады? М/о/дер микро ә лемге жататындық тан, оларды зертеудің ө з ә дістері бар. Оларды бө ліп алуды, зерттеген жағ дайда дақ ылдауды ж/е т.б. бір клетканың тіршілігінің кө рінуі мү мкін емес. Сондық тан микробиологияда зерттеу нысаны м/о/дің дақ ылы болып табылады. М/о/ді ө сіру дақ ылдау д.а. М/о/ді дақ ылда зерттеу ү шін, оларды таб кө зден бө ліп алады. Олардың морфологиялық, физиологиялық ж/е биохимиялық қ асиетін зерттеп тү рге дейін анық тайды. М/о/ді XIX ғ соң ында Винаградский мен Бейеринк ұ сынғ ан элективті жағ дайда жиынтық ты дақ ылдау ә дісімен бө ліп алады. 1) Шө п таяқ шаларының жиынтық ты дақ ылдарды алу ү шін шө пті қ айшымен қ иып, колбағ а салады да, ү стіне су қ ұ яды. 1 шымшым бор қ осып, 10 минут 80 0С су моншасында қ ыздырады. Колбаны тығ ынмен жауып 25 0С термостатқ а кояды. Бірнеше тә уліктен кейін шө п қ оспасының бетінде жұ қ а сұ р пленка тү зіледі, сол сол пленкадан шқ п таяқ шалардың кл/рын алып пре/т жасап, олардың морфологиясын ж/е спора тү зілуін тексереді. 2) Май қ ышқ ылды бак/ялардың жиынтық ты дақ ылдарды алу ү шін сырты тазартылмағ ан кортопты ұ зынша кесіп, пробиркағ а 2/3 толтырып, 1 шымшым бор қ осып, тығ ынғ а жеткізбей су қ ұ яды, пробиркаларды су моншасында 10-15 минут қ ыздырады. Пробиркаларды 35 0 С темп-ғ а термостатқ а қ ояды. Бірнеше тә уліктен кейін май қ ышқ ылды бак/ялардың ө суін ортаның лайлануын ж/е газдың бө лінуі арқ ылы бақ ылайды. Дақ ылдың сұ йық тық тан май қ ышқ ылына сапалық р-я жү ргізіледі. Ол ү шін 5 мл сұ йық тық қ а 2 мл 5 % FeCL3 қ осып, от жалынында қ ыздырады. Май қ ышқ ылының ә серінен май қ ышқ ылда Fe қ оң ыр тү ске боялады. 1) Сапалық р-я. 2) дақ ылдық сұ йық тық тан люголь ерітіндісін қ ұ йып, жаншылғ ан тамшы пре/т дайындайды, олардың қ озғ алғ ыштығ ымен морфологиясын бақ ылайды. 3) май қ ышқ ылды бак/ялардың споралы формаларын зерттейді.

47. Микроорганизмдердің таза дақ ылын бө ліп алу ә дісі мен сызбасы. Кох ә дісі тек кл-дың санын санауғ а ғ ана емес, сонымен бірге таза дақ ыл бө ліп алуғ а да қ олданылады. Кох ә дісі 3 сатыдан тұ рады: ү лгілерден сұ йылтулар дайындау, қ атты қ.о-ғ а егу, ө скен колонияларды санау сатысы. Сұ йылту жекеленген колонияларды алу ү шін қ олд/ды. Сұ йылтуды дайындау ү шін залалсыздандырылғ ан қ ұ быр суын 9 мл-ден залалсызданғ ан қ ұ рғ ақ пробиркағ а қ ұ ямыз. Кейін бастапқ ы субстраттың 1 мл-рін залалсызданғ ан пепетка мен алып 9 мл суы бар пробиркағ а енгіземіз. 1-ші сұ йылтуды жаң а залалсызданғ ан пепеткамен араластырады. Осы пепеткамен 1 мл алынғ ан сұ йылтуды 2-ші пробиркағ а енгіземіз. Бұ л 2-ші сұ йылту д.а. Осылайша қ алғ ан сұ йылтуларды дайындайды. Нә тижесінде сұ йылтулар аламыз.

Қ аттық.о-ғ абеттіказайтыпбарыпегуж/етерең егуә дістерінқ олд/ды. Жиіқ олданылатынә дісбеттікә дісі. Олү шінқ аттық.о-сыбарПетритабақ шасына 0, 1 млсұ йылтылғ ансуспензиянытамызып, Дригальскийшпателіменбіркелкіетіпжаямыз. Бұ лбеттікегуә дісід.а. Қ аттық. о-даө сә пшық қ анколониялардысанаутө мендегіформуламенжү згізеді. М = а * 10 n/v. М – 1мл-дегім/о/мкл-ң саны; а – Петритабақ шасындағ ым/о/дерколониясының орташасаны; 10 – сұ йылтукоффиценті; n – егужү ргізілгенсұ йылтудың реттіксаны; v – егугеалынғ ансуспензияның кө лемі.

48. Ауадағ ым/о/дің жалпысанынқ алайанық тайды? Кохшө гуә дісі. Олбіртү йіршаң – тозаң н/еұ сақ тамшылардың ө зсалмағ ының ә серіненПетритабақ шасындағ ыагарбетінеқ онуынанегізделген. Залалсыздандыруталабынескереотырып, Петритабақ шасынабалқ ытылғ анетпептондыагардыжұ қ ақ абатпенжайып, қ ұ яды. Петритабақ шасынтерісү стелбетіндеептепдө ң гелектепайналдырып, табақ шатү бінеагардың біркелкіжайылыпқ атуынқ адағ алайды. Бұ дансоң ауамикробынқ амауү шінПетритабақ шасынбө лмегеқ ойып, қ ақ пағ ынашылғ анкү йіндеолжердің ластанудә режесіндегі 10 минуттан, 1 сағ атқ адейінқ алдырады. Тә жірибедә птерінеуақ ыттыбелгілепқ ойғ анжө н. Уақ ытмерзімібиткенсоң табақ шақ ақ пағ ынжауып, оны 57 0Стемп-сыбартермостатқ аорн. Одансоң табақ шаныалып 25 0Стемп-ғ аауыстырады. Бұ ндағ ымақ саттө менгітемп-даө сіпө нетінмикробтардың дамуынажағ дайтуғ ызу. Тә жіребе 2 ретқ айталанылады. Тә жірибеуақ ытбиткенсоң табақ шадағ ысолмерзімдеө сіпшық қ анмикробтарколониясынсанайды. Ө скенколониялардысанап, 1м3 ауадағ ыкл-дың мө лшерін, Омелянскийдің формуласыарқ ылыанық тауғ аболады. Х = а *100*1000*5/t * b*10 мұ ндағ ыХ – 1м3 ауадағ ымикробтарсаны; а – петритабақ шасындағ ыагардаө сіпшық қ анколонияауданы; 100 – Омелянскийдің есептеуібойыншаПетрит-ң ауданы; 1000 – коэффицентдляперечитана 1м3 (1000л); 5 – Омелянскийдің есептеуібойыншауақ ыт; t – времяопыта; b – площадьчашкипетри (ПR2)3, 14* R2; 10- объемвоздуха, изкоторогопроисходитоседанием/о/мов. Ә деттесапрофитмикробтарданет-пептондық.о-даә ртү рлікоккалар, соның ішіндесарысарцина, спораларыбартаяқ шаларж/еә ртү рлізең саң ырауқ ұ лаұ тарболады.