Теориялық мәселелері.

1. Пә ннің мақ саты мен міндеттері. Мә селенің тарихнамасы.

2. Саяси жү йені зерттеу методологиясы. «Тоталитаризм», «қ уғ ын-сү ргін» (репрессия) ұ ғ ымдары.

3. Тоталитарлық жү йе: сипаты, ерекшеліктері.

Капитализм дә уіріндегі интеллигенцияның қ оғ амдық мә ні. Социализм кезең індегі интеллигенцияның орны. Проблеманың тарихнамасы.

ХХ ғ асыр – революциялық сілкініс жә не қ анды соғ ыстар, геноцид, демографиялық тоқ ырау мен экологиялық дағ дарыстармен тарихта қ алды. міне, біз ХХІ ғ асырғ а аяқ бастық. Біздің Отанымыз – қ азақ стан тарихы ү ш жү з жылғ а жуық уақ ыт Ресей империясы мен кең ес мемлекеті тарихының қ ұ рамдас бір бө лігі ретінде қ аралып келді. Отанымыздың ө ткен тарихы бертінге дейін маркстік-лениндік теорияғ а, таптық партиялық методологияғ а сү йеніп жазылып, қ азақ этносының кө лең кесінде қ алдырылып келді.

Бү гінгі кү ні қ азақ халқ ы ө зінің тә уелсіздігін қ айта жаң ғ ыртқ ан тұ ста халық пен оның тарихына деген кө зқ арас та тү бегейлі ө згеріске ұ шырады. «Қ азақ стан Республикасында тарихи сана қ алыптасуының тұ жырымдамасында» егер бұ рын Қ азақ стан тарихы біртұ тас КСРО тарихының қ ұ рамдас бір бө лігі ретінде ғ ана ұ ғ ындырып келсе, енді оны ә лем тарихының, Еуразия тарихының, Орталық Азия елдері тарихының аясында қ арастыру жө нінде, Қ азақ стан тарихының ә лемдік тарих легіндегі лайық ты орын айқ ындауғ а ерекше кө ң іл бө лінген. Отан тарихындағ ы бү гінгі кү н тұ рғ ысынан қ айта зерделеп, тың деректер негізінде теориялық жә не методологиялық жағ ынан терең дете білім беруді қ ажет ететін ө зекті мә селенің бірі – Қ азақ стандағ ы тоталитаризм жә не саяси қ уғ ын-сү ргін тарихы.

Мә селенің мә ні мен ақ иқ атын шынайы тарихи деректер арқ ылы айқ ындап, тұ жырымдар жасауғ а болады. Біздің мамандық пә ніне қ атысты жасауғ а болады. Біздің мамандық пә ніне қ атысты Қ азақ стандық дерек кө здеріне тоқ талар болсақ. Бірінші осы жолдардың авторының ғ ылыми зерттеу жұ мысы барысында жинағ ан мұ рағ ат деректері, ғ ылыми басылымдарда, монографияларда жарияланғ ан мұ рағ ат материалдары. Екінші, мерзімді басылымдар деректері. Бұ л қ оғ амдық -саяси, ә леуметтік-экономикалық жә не рухани салалардағ ы қ озғ аушы кү ш қ ана емес, ол ө ткен уақ ыттың жылнамасы. Белгілі бір кезең нің болмыс-бітімін тану ү шін сол кезең дегі бапасө зді терең зерттеу арқ ылы да орасан зор мә лімет алуғ а болады. ХХ ғ асырдың басында, дә лірек айтсақ, 1917-1918 жылдары бағ ыт-бағ дары, мақ сат мен мазмұ ны «Айқ ап», «Қ азақ» жә не басқ а да ұ лттық басылымдардан ө згеше большевиктік басылымдар пайда болды. Қ азақ станда Кең естер билігі орнағ аннан кейінгі кезең дерде ұ лттық негіздегі мерзімді басылымдар біржола жабылды да, олардың орнын большевиктік басылымдар ұ зақ уақ ытқ а басты. Біз қ арастырып отырғ ан кезең де шығ ып тұ рғ ан «Ең бекші қ азақ», «Қ ызыл Қ азақ стан», «Социалды Қ азақ стан», «Қ азақ стан большевигі», «Народное хозяйство Казахстана», «Большевик Казахстана» жә не тағ ы басқ а басылымдар қ оғ амда болып жатқ ан ә р алуан, ірілі-ұ сақ ты оқ иғ алардан халық қ а ақ парат жеткізу міндетін атқ арса, уақ ыт ө те келе елімізде коммунистік диктатураның орнау, ә кімшіл-ә міршің л жү йенің қ алыптасу жә не орнығ у тарихының қ ұ нды дерек кө зіне айналды. Елімізде ө тк кү рделі ә леуметтік-экономикалық жә не саяси реформалар жү зеге асырылғ ан ХХ ғ асырдың 20-30 жывлдарындағ ы мерзімді басылым материалдарының негізгі бағ ыттарын шартты тү рде бірнеше топқ а бө ліп қ арастыруғ а болады. Бірінші бағ ыт ол ұ лттық мә селе, ұ лттық мемлекет қ ұ руғ а кө зқ арас. Аталғ ан бағ ыт Ә.Бө кейханов, А.Байтұ рсынов, М.Дулатов жә не басқ а алаш зиялылары мен сол жылдардағ ы Ө лкелік партия Комитетінің бірінші хатшысы Ф.Голощекин «алаштың жас буыны» деп бағ а берген С.Сә дуақ асов, Ы.Мұ стамбаев, Ж.Сұ лтанбеков, С.Қ ожанов, Ж.Мың баев жә не «либерал-коммунист» Н.Нұ рмақ овтың баспасө з беттеріндегі мақ алаларынан танылды. Ф.Голощекин алаш зиялылары жө нінде «оларды жұ мысқ а қ осып, партияғ а ала тұ рсақ та, олардың байшыл, ұ лтшыл салт-санасына қ арсы кү ресу керек» деген біржақ ты пікір ұ станды. Бұ л пікір тек бірінші хатшының ғ ана емес, жалпы коммунистік партияның «ескі» интеллигенция туралы ұ станғ ан бағ ыты болатын. Сол себепті де алаш зиялыларының қ оғ амда болып жатқ ан саяси жә не экономикалық ө згерістерге, ұ лт болып жатқ ан саяси жә не экономикалық ө згерістерге, ұ лт мә селесіне кө зқ арасы большевиктік басылым беттерінде толық мә селесіне кө зқ арасы большевиктік басылым беттерінде толық жария етілмеді.