Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Географиялық орны, табиғат жағдайы




Қ азақ стан – Еуропа жә не Азия сияқ ты екі қ ұ рлық тың қ иылысында, ал астанасы – Астана қ аласы – Еуразия материгінің географиялық орталығ ына жақ ын орналасқ ан. Қ азақ стан – кө лемі жағ ынан дү ние жү зі бойынша Ресей, Қ ытай, АҚ Ш, Аргентина, Бразилия, Канада, Ү ндістан мен Австралиядан кейін тоғ ызыншы орында. Республика аумағ ы – 2.724.900 шаршы километр.
Қ азақ стан батысында Волганың тө менгі ағ ысынан шығ ысында Батыс Сібір ойпаты мен Алтай тауларына дейін 3000 километрге, солтү стікте Батыс Сібір жазығ ынан оң тү стікте Қ ызылқ ұ м шө лі мен Тянь-Шань тауларына дейін 2000 километрге созылып жатыр. Қ азақ станның солтү стіктегі ең шеткі нү ктесі – солтү стік ендіктің 55′ 26′ – Шығ ыс Еуропа жазығ ы орталық бө лігінің оң тү стік шетіне жә не Британ аралдарының оң тү стігіне (Мә скеу ендігі), оң тү стіктегі ең шеткі нү ктесі – солтү стік ендіктің 40′ 56′ – Завкаказье мен Оң тү стік Еуропадағ ы Жерорта тең ізі жанындағ ы елдерге (Баку, Стамбул жә не Мадрид ендігі) сә йкес келеді.
Еліміздің шекарасының жалпы ұ зындығ ы шамамен 14 мың километрді, оның ішінде Каспий тең ізі бойынша 600 километрді қ ұ райды. Қ азақ стан Ресей Федерациясымен – 7591, 0 км, Ө збекстанмен – 2 351, 4 км, Қ ытаймен – 1 782, 75 км, Қ ырғ ызстанмен – 1241, 6 км, Тү ркіменстанмен 425, 8 километр аралық та шектесіп жатыр.
Қ азақ стан аумағ ының тө рттен бір бө лігінен астамын дала, 44 %-ін шө л мен шө лейттер жә не 14 %-ін ормандар алып жатыр. Қ азақ станның ө сімдіктер мен жануарлар дү ниесі алуан тү рлілігімен ерекшеленеді. Оның аумағ ында сү т қ оректілердің 155 тү рі, қ ұ стардың 480 тү рі, балық тың 150 тү рі мекен етеді, тек дә рілік ө сімдіктердің 250 тү рі кездеседі.
Еліміздің аумағ ынан ү лкенді-кішілі 8, 5 мың ө зен ағ ып ө теді. Жеті ө зеннің ұ зындығ ы 1000 километрден асады. Ең ірілері – Каспий тең ізіне қ ұ ятын Орал мен Ембі, Арал тең ізіне қ ұ ятын Сырдария. Ертіс, Есіл жә не Тобыл ө зендері республиканы қ иып ө теді, олар Солтү стік Мұ зды Мұ хит бассейніне жатады.
Қ азақ станда ү лкенді-кішілі 48000 кө л бар. Олардың ішінде ең ү лкендері – Арал тең ізі, Балқ аш, Зайсан, Алакө л, Тең із, Селетең із. Қ азақ станғ а Каспий тең ізінің солтү стік жағ алауының басым бө лігі жә не шығ ыс жағ алауының жартысы тиесілі. Каспий тең ізінің қ азақ стандық жағ алауының ұ зындығ ы 2340 км қ ұ райды.
Еліміздің мұ хиттардан шалғ айда орналасуы жә не аумағ ының ү лкен болуы шұ ғ ыл континентальды климаттың, тү рлі табиғ и зоналардың қ алыптасуына жә не жауын-шашынның аз болуына ық пал етеді. Ө ң ірлер бойынша айтарлық тай ерекшеленетін қ аң тар айының орташа температурасы
– 19-дан – 4 С градус аралығ ында, ал шілде айының орташа температурасы +19-дан +26 С градус аралығ ында болады. Қ ыста ең тө менгі температура 45 градусқ а дейін, ал жазда ең жоғ ары температура +30 градусқ а дейін жетеді. Аумақ ты орманды дала (солтү стік, шығ ыс), дала (солтү стік, шығ ыс, батыс, орталық), шө лейт (батыс, орталық, оң тү стік, шығ ыс) жә не шө л (батыс, орталық, оң тү стік) табиғ и зоналары басып ө теді. Республика аумағ ының басым бө лігіне желдер тә н.
Соң ғ ы уақ ытта Қ азақ стан Республикасының аумағ ындағ ы апатты табиғ и қ ұ былыстарғ а Каспий тең ізі дең гейінің кө терілуін, жер сілкіністерін, апатты гидрометеорологиялық қ ұ былыстарды жатқ ызуғ а болады. Аса ірі антропогендік ә серлердің қ атарына Арал тең ізі бассейнінің тартылуын жә не ядролық полигондар қ ызметі салдарының қ олайсыз экологиялық ә серін жатқ ызуғ а болады.


Данная страница нарушает авторские права?





© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.