Тарау. Жалпы ережелер. 1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

1-бап. Осы Заң да пайдаланылатын негізгі ұ ғ ымдар

Осы Заң да мынадай негiзгi ұ ғ ымдар пайдаланылады:

1) аккредиттеу - аккредиттеу жө нiндегi органның метрологиялық жұ мыстар мен кө рсетiлетiн қ ызметтердiң нақ ты тү рлерiн жү зеге асыруғ а заң ды тұ лғ аның қ ұ зыреттілігін ресми тану рә сімі;

2) заң дық метрология - метрологияның уә кiлеттi мемлекеттiк орган атқ аратын қ ызметке жататын жә не ө лшем бiрлiктерiне, ә дiстерiне, ө лшем қ ұ ралдары мен ө лшемдiк зертханаларына қ атысты мемлекеттiк талаптары бар бө лiгi;

3) мемлекеттiк метрологиялық бақ ылау - уә кiлеттi органның жә не оның аумақ тық бө лiмшелерiнiң ө лшем қ ұ ралдарының шығ арылуын, пайдалануғ а берілуін, жай-кү йiн жә не қ олданылуын, ө лшемдердi орындау ә дiстемелерiнің қ олданылуын, шама бірліктерінің эталондарын, метрологиялық қ ағ идалар мен нормалардың сақ талуын, сауда операцияларын жасағ ан кезде иеліктен шығ арылатын тауарлар санын, сондай-ақ ө лшеп орау, сату жә не импорттау кезiндегі кез келген орам тү ріндегi ө лшеп оралғ ан тауарлардың санын бақ ылау жө нiндегi қ ызметi;

4) метрологиялық бақ ылау - мемлекеттiк басқ ару органдарының, жеке жә не заң ды тұ лғ алардың метрологиялық қ ызметтерi метрологиялық ережелер мен нормалардың сақ талуын тексеру мақ сатында жү зеге асыратын қ ызмет;

5) метрологиялық қ ызмет - қ ызметi ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз етуге бағ ытталғ ан субъектiлер жиынтығ ы;

6) ө лшем - арнаулы техникалық қ ұ ралдардың кө мегiмен тә жiрибелiк жолмен физикалық шама мә нiн табу;

7) ө лшем бiрлiгi - нә тижелерi заң дастырылғ ан шама бiрлiктерiнде кө рсетiлген жә не ө лшем қ ателiгi берiлген ық тималдық пен белгiленген шектегi ө лшемнiң жай-кү йi;

8) ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз етудiң мемлекеттiк жү йесi - ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз ету саласында жұ мыстарды ө з қ ұ зыретi шегiнде жү зеге асыратын объектiлердiң, мемлекеттiк басқ ару органдарының, жеке жә не заң ды тұ лғ алардың жиынтығ ы;

9) ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз етудiң мемлекеттiк жү йесiнiң тiзiлiмi - ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз ету саласындағ ы объектiлердi, жұ мысқ а қ атысушылар мен қ ұ жаттарды тiркеудi есепке алу қ ұ жаты;

10) ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз ету жө нiндегi нормативтiк қ ұ жаттар - ережелер, нұ сқ аулар жә не ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз ету жө нiндегi жұ мыстарды жү ргiзу талаптары мен тә ртiбiн айқ ындайтын ө зге де нормативтiк жә не ә дiстемелiк қ ұ жаттар;

11) ө лшем бірлігін қ амтамасыз ету саласындағ ы техникалық сарапшы - уә кілетті орган айқ ындайтын тә ртіппен ө лшем бірлігін қ амтамасыз ету саласында жұ мыстарды жү ргізу қ ұ қ ығ ына аттестатталғ ан жеке тұ лғ а;

12) ө лшем қ ұ ралдарын метрологиялық аттестаттау - бiрен-саран данада шығ арылғ ан немесе ә келiнген ө лшем қ ұ ралдарының ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз ету жө нiндегi нормативтiк қ ұ жаттардың талаптарына сә йкестiгiн белгiлеу (растау);

13) ө лшем қ ұ ралдарын салыстырып тексерушi - ө лшем қ ұ ралдарын салыстырып тексеру жү ргiзу қ ұ қ ығ ына уә кiлеттi орган белгiлеген тә ртiппен аттестатталғ ан мемлекеттiк метрологиялық қ ызметтiң немесе аккредиттелген заң ды тұ лғ алардың метрологиялық қ ызметтерiнiң маманы;

14) ө лшем қ ұ ралдарын сынау - сынау объектiлерiне тү рлi сынау ә серлерiн қ олдана отырып ө лшем қ ұ ралдарының белгiленген нормаларғ а сә йкестiк дә режесiн анық тау ү шiн ө ткiзiлетiн операциялар жиынтығ ы;

15) ө лшем қ ұ ралдарын тексеру ә дiстемесi - орындалуы ө лшем қ ұ ралдарының белгiленген техникалық жә не метрологиялық талаптарғ а сә йкестiгiн айқ ындауғ а жә не растауғ а мү мкiндiк беретiн операциялар мен ережелердiң жиынтығ ы;

16) ө лшем қ ұ ралы - ө лшем жү ргiзуге арналғ ан жә не нормаланғ ан метрологиялық сипаттамалары бар техникалық қ ұ рал;

17) ө лшем қ ұ ралын калибрлеу - мемлекеттiк метрологиялық бақ ылауғ а жатпайтын ө лшем қ ұ ралының метрологиялық сипаттамаларының шын мә ндерiн айқ ындау мақ сатында осы ө лшем қ ұ ралының кө мегiмен алынғ ан шаманың мә нi мен эталонның кө мегімен айқ ындалғ ан шаманың тиiстi мә нi арасындағ ы арақ атынасты белгiлейтiн операциялар жиынтығ ы;

18) ө лшем қ ұ ралын салыстырып тексеру - ө лшем қ ұ ралының белгiленген техникалық жә не метрологиялық талаптарғ а сә йкестiгiн анық тау жә не растау мақ сатында мемлекеттiк метрологиялық қ ызмет немесе басқ а аккредиттелген заң ды тұ лғ алар орындайтын операциялар жиынтығ ы;

19) ө лшемдердi орындау ә дiстемесi - орындалуы ө лшем жү ргiзудiң осы ә дiстемесiмен белгiленген дә лдiкпен ө лшем нә тижелерiнiң алынуын қ амтамасыз ететiн операциялар мен ережелер жиынтығ ы;

20) ө лшемдердi орындау ә дiстемесiн метрологиялық аттестаттау - ө лшемдердi орындау ә дiстемесiнiң оғ ан қ ойылатын метрологиялық талаптарғ а сә йкестiгiн белгiлеу (растау);

20-1) пайдалануғ а беру – ө лшем қ ұ ралдарын арналғ ан мақ саттарда бірінше рет қ олдану;

21) салғ астыру - эталондар мен ө лшем қ ұ ралдарының метрологиялық сипаттамаларын зерттеудiң нә тижелерiн салыстыру;

22) уә кілетті орган - техникалық реттеу жә не метрология саласында мемлекеттік реттеуді жү зеге асыратын мемлекеттік орган;

23) шама бiрлiгi - 1-ге тең сандық мә н шартты тү рде берiлген белгiленген мө лшердiң физикалық шамасы;

24) шама бiрлiгiнiң мемлекеттiк эталоны - уә кiлеттi органның шешiмiмен Қ азақ стан Республикасының аумағ ында бастапқ ы деп танылғ ан шама бiрлiгiнiң эталоны;

25) шама бiрлiгiнiң эталоны - уә кiлеттi мемлекеттiк орган белгiлеген тә ртiппен бекiтiлген, мө лшерiн осы шаманың басқ а ө лшем қ ұ ралдарына беру мақ сатында, шама бiрлiгiн (шама бiрлiгiнiң еселiк не ү лестiк мә ндерiн) жаң ғ ыртуғ а жә не (немесе) сақ тауғ а арналғ ан ө лшем қ ұ ралы.

Ескерту. 1-бап жаң а редакцияда - Қ Р 2006.12.29. N 209 (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-баптан қ араң ыз), ө згеріс енгізілді - 2008.07.05. N 62-IV (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-баптан қ араң ыз), 2012.07.10 № 31-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі); 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

2-бап. Қ азақ стан Республикасының ө лшем бірлігін қ амтамасыз ету туралы заң намасы

Ескерту. Тақ ырып жаң а редакцияда - Қ Р 2012.07.10 № 31-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

1. Қ азақ стан Республикасының ө лшем бірлігін қ амтамасыз ету туралы заң намасы Қ азақ стан Республикасының Конституциясынанегiзделедi жә не осы Заң мен ө зге де нормативтiк қ ұ қ ық тық актiлерден тұ рады.

2. Егер Қ азақ стан Республикасы бекiткен халық аралық шартта осы Заң дағ ыдан ө згеше ережелер белгiленген болса онда халық аралық шарттың ережелерi қ олданылады.

Ескерту. 2-бапқ а ө згеріс енгізілді - Қ Р 2012.07.10 № 31-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

3-бап. Осы Заң ның қ олданылу аясы

Осы Заң ның кү шi Қ азақ стан Республикасының аумағ ында ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз етуге байланысты қ ызметтi жү зеге асыратын мемлекеттiк басқ ару органдарына, сондай-ақ жеке жә не заң ды тұ лғ аларғ а қ олданылады.

4-бап. Ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз ету мақ саттары

Ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз етудiң негiзгi мақ саттары мыналар болып табылады:

1) Қ азақ стан Республикасы азаматтарының мү дделерiн жә не экономикасын ө лшемнiң терiс нә тижелерi салдарынан қ орғ ау;

2) отандық жә не импортталатын ө нiмдердiң, процестердiң (жұ мыстардың) жә не кө рсетiлетiн қ ызметтердiң қ ауiпсiздiгi мен сапасын қ амтамасыз ету;

3) материалдық жә не энергетикалық ресурстардың барлық тү рлерiнiң дұ рыс есебiн қ амтамасыз ету;

4) iргелi зерттеулерде жә не ғ ылыми талдамаларда ө лшем дұ рыстығ ын қ амтамасыз ету;

5) диагностика жә не сырқ аттарды емдеу, адамдардың ең бек жә не тұ рмыс жағ дайларының қ ауiпсiздiгiн бақ ылау, қ озғ алыс қ ауiпсiздiгiн қ амтамасыз ету, қ оршағ ан ортаны қ орғ ау кезiнде сенiмдi ө лшем нә тижелерiн қ амтамасыз ету.

5-бап. Ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз етудi мемлекеттiк басқ ару

1. Ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз ету жө нiндегi қ ызметтi мемлекеттiк басқ аруды Қ азақ стан Республикасының уә кiлеттi мемлекеттiк органы жү зеге асырады.

2. Уә кiлеттi орган:

1) ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз ету жө нiндегi мемлекеттiк саясатты ә зiрлеудi жә не іске асыруды ұ йымдастырады;

2) Қ азақ стан Республикасы метрологиялық қ ызметiнiң жұ мысын ү йлестiрудi жү зеге асырады;

3) мемлекеттiк шама бiрлiктерiнiң эталондарын бекiтедi;

3-1) алып тасталды - Қ Р 2012.07.10 № 31-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

4) метрология саласында ғ ылыми зерттеулер жү ргiзудi ұ йымдастырады;

5) шама бiрлiктерiнiң мемлекеттiк эталондарын, шама бiрлiктерiнiң эталондарын жасау, бекiту, сақ тау, қ олдану жә не салғ астыру ережелерiн белгiлейдi, Қ азақ стан Республикасының шама бiрлiктерiнiң эталондық базасын жетiлдiредi;

5-1) Қ азақ стан Республикасының аумағ ында қ олданылатын шама бiрлiктерiнiң мемлекеттiк эталондарының сыныптамасын белгiлейдi;

6) алынып тасталды - Қ Р 13.01.2014 N 159-V Заң ымен (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі);

7) ө лшем қ ұ ралдарына, ә дiстерiне жә не нә тижелерiне, ө лшем қ ұ ралдарын салыстырып тексеру ә дiстемелерiне қ ойылатын жалпы метрологиялық талаптарды анық тайды;

8) ө лшем қ ұ ралдарын қ олдану, ө ндiру жә не жө ндеу тә ртiбiн белгiлейдi, ө лшем қ ұ ралдарын салыстырып тексеру жә не калибрлеу нә тижелерiн салғ астыруды ұ йымдастырады;

9) ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз етудiң мемлекеттiк жү йесiнiң тiзiлiмiн жү ргiзудi ұ йымдастырады;

10) мемлекеттiк метрологиялық бақ ылауды ұ йымдастырады жә не ө ткізеді;

11) метрология жө нiндегi халық аралық жә не аймақ тық ұ йымдарда Қ азақ стан Республикасының атынан ө кiл болады;

11-1) ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз ету саласындағ ы техникалық сарапшыларғ а жә не ө лшем қ ұ ралдарын салыстырып тексерушілерге аттестаттау жә не қ айта аттестаттау жү ргізу қ ағ идаларын, сондай-ақ оларғ а қ ойылатын біліктілік талаптарын ә зірлейді жә не бекітеді;

12) ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз ету саласында кадрлардың біліктілігін арттыру мен қ айта даярлау тә ртібін айқ ындайдыжә не оны ұ йымдастырады;

13) алып тасталды - Қ Р 2012.07.10 № 31-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

14) ө лшем қ ұ ралдарының тү рiн бекiту туралы сертификаттардың, ө лшем қ ұ ралдарын метрологиялық аттестаттау туралы сертификаттардың, ө лшем қ ұ ралдарын салыстырып тексеру туралы сертификаттардың нысандарын белгiлейдi;

15) салыстырып тексеру таң баларын дайындаудың, сақ таудың жә не қ олданудың тә ртiбiн белгiлейдi;

16) техникалық қ ұ ралдардың ө лшем қ ұ ралдарына қ атыстылығ ын белгiлеудiң тә ртiбiн айқ ындайды;

17) алып тасталды - Қ Р 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен;

18) осы Заң да, Қ азақ стан Республикасының ө зге де заң дарында, Қ азақ стан Республикасы Президентінің жә не Қ азақ стан Республикасы Ү кіметінің актілерінде кө зделген ө зге де ө кілеттіктерді жү зеге асырады.

3. Алынып тасталды - Қ Р 2008.07.05 N 62-IV Заң ымен.

Ескерту. 5-бапқ а ө згеріс енгізілді - Қ Р 2004.06.09 N 558, 2004.12.20 N 13 (2005 жылғ ы 1 қ аң тардан бастап қ олданысқ а енгiзiледi), 2006.12.29 N 209 (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-баптан қ араң ыз), 2008.07.05 N 62-IV (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-баптан қ араң ыз), 2009.07.17 N 188-IV (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-баптан қ араң ыз), 2010.03.19 № 258-IV, 2011.01.06 N 378-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі), 2011.07.05 N 452-IV (2011.10.13 бастап қ олданысқ а енгізіледі), 2011.07.15 N 461-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін алты ай ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі), 2012.07.10 № 31-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі), 2012.07.10 N 36-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі); 13.01.2014 N 159-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі); 29.12.2014№ 269-V (01.01.2015 бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

2-тарау. Ө лшем бірлігін қ амтамасыз етудің мемлекеттік жү йесі

6-бап. Ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз етудiң мемлекеттiк жү йесiнiң қ ұ рылымы

Ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз етудiң мемлекеттiк жү йесi қ ұ рылымына:

1) ұ йымдық негiздi қ ұ ратын Қ азақ стан Республикасының метрологиялық қ ызметi;

2) шама бiрлiктерiнiң мемлекеттiк эталондары, шама бiрлiктерiнiң эталондары жә не техникалық негiздi қ ұ ратын ө лшем қ ұ ралдары;

3) нормативтiк қ ұ қ ық тық актiлер мен ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз ету жө нiндегi талаптарды, жұ мыстарды ұ йымдастыру жә не жү ргiзу тә ртiбiн регламенттейтiн нормативтiк қ ұ жаттар кiредi.

Ескерту. 6-бапқ а ө згеріс енгізілді - Қ азақ стан Республикасының 2004.06.09. N 558, 2006.12.29. N 209 (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-баптан қ араң ыз) Заң дарымен.

7-бап. Ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз етудiң мемлекеттiк жү йесiнiң объектiлерi

Шама бiрлiктерi, шама бiрлiктерiнiң мемлекеттiк эталондары, шама бiрлiктерiнiң эталондары, ө лшем қ ұ ралдары, ө лшем қ ұ ралдарын салыстырып тексеру ә дiстемелерi, ө лшем қ ұ ралдарына, ә дiстерiне жә не нә тижелерiне қ ойылатын талаптар, ө лшемдердi орындау ә дiстемелерi, ө лшем бiрлiктерiн қ амтамасыз ету жө нiндегi мемлекеттiк басқ ару органдарының, жеке, заң ды тұ лғ алардың метрологиялық қ ызметтерiнiң жұ мысы ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз етудiң мемлекеттiк жү йесiнiң объектiлерi болып табылады.

Ескерту. 7-бап жаң а редакцияда - Қ азақ стан Республикасының 2004.06.09. N 558 Заң ымен.

8-бап. Ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз ету жө нiндегi нормативтiк қ ұ жаттар

Ө лшем бірлігін қ амтамасыз ету жө ніндегі нормативтiк қ ұ жаттар Қ азақ стан Республикасының техникалық реттеу саласындағ ы жә не ө лшем бiрлiгiн қ амтамасыз ету туралы заң намасына сә йкес ә зiрленедi жә не оларды Қ азақ стан Республикасының аумағ ында барлық жеке жә не заң ды тұ лғ алар мiндеттi тү рде қ олдануғ а тиiс.

Ескерту. 8-бап жаң а редакцияда - Қ Р 2012.07.10 № 31-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.