Главная страница Случайная страница
Разделы сайта
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
Гепатит
|
|
Гепатит — бауырдың қ абынуы; оның даму барысында бауырдың паренхимасында дистрофия мен некробиоз ө рістеп, стромасына қ абыну процесіне тә н клеткалар шоғ ырланады. Гепатит бірден бауырда басталып, бірінші ретті немесе басқ а аурудың кө рінісі ретінде байқ алып, екінші ретті (салдарлық) тү рде дамиды. Гепатит жедел не созылмалы ағ ымды болады.
Патологиялық анатомиясы. Жедел жә не созылмалы гепатиттің патологиялық анатомиясында айырмашылық бар.
Жедел гепатит экссудациялы жә не пролиферациялы тү рде дамиды. Экссудациялы гепатит тиреотоксикоз сияқ ты аурудан дамыса, бауырдың стромасына ұ йымалы жалқ ық сің іп, гепатит ұ йымалы болады да, ірің ді холангиттен немесе холангиолиттен ө рістесе, ірің ді жалқ ық порталыќ жолдың бойымен біркелкі жайылып, диффузды ірің ді гепатит байќалады, ал егер ірің ді аппендициттің, амебиаздың пилефлебиттік абсцестердің яки септикопиемиялық метастаздардың зардабы ретінде ө рбісе, бауырда ірің діктер қ алыптасады.
Жедел гепатит пролиферациялы болса, бауыр бө лікшелерінің ә р жеріндегі гепатоциттерді дистрофия мен некроз шарпып, ретикула-эндотелийлік элементтер кө бейеді. Жұ лдызша тә різді ретикула-эндотелийлік клеткалар (Купфер клеткалары) мен эндотелий кө бейіп, оларғ а қ анның клеткалары араласады. Бұ л клеткалар шоғ ырлана немесе біркелі жайыла жайғ асады.
Бауырдың сырт пішіні қ абыну процесінің тү ріне сә йкес болады.
Созылмалы гепатит кезінде бауырдың стромасына клеткалар шоғ ырланып, паренхимасы зақ ымдалады, тканінде склероз бен регенерация ө рістейді. Бұ л процестердің арақ атынасы ә ртү рлі болады, сондық тан созылмалы гепатит те активті (агрессиялы), персистенциялы (ү здіксіз) жә не холестазды деп ү ш морфологиялық тү рге бө лінеді.
Созылмалы активті гепатиттің барысында гепатоциттерде дистрофия мен некроз процестері айқ ын дамып, клеткалар шоғ ыры шорланғ ан порталық жә не перипорталық аймақ тармен ғ ана шектеліп қ оймай, бө лікшелердің ішіне де ө рістейді.
Этиологиясы мен патогенезі. Гепатит дербес ауру, яғ ни бірінші ретті гепатит ретінде кө біне гепатотропты вирустың (вирустық гепатит), алкогольдің (алкогольдік гепатит) немесе дә рі-дә рмектердің (медикаментік — дә рі-дә рмектік гепатит) ә серінен дамиды. Холестаздық гепатитке кө біне клеткадан тысқ ары (внеклеточный) холестаз бен бауырастылық сарғ аюды ө рбітетін факторлар, кейде дә рі-дә рмектердің (метилтестостерон, фенотиазин туындыларының, т.б..) ә сері себеп болады. Дербес гепатиттердің ішінде ең маң ыздылары — вирустық жә не алкогольдік гепатит.
Екінші ретті, яғ ни салдарлық гепатиттің (бейспецификалық реактивтік гепатиттің) себебі алуан тү рлі. Ол сары қ алтырау, цитомегалия, іш сү зегі, дизентерия, безгек, туберкулез, сепсис сияқ ты инфекциялардың жә не тиреотоксикоз, гепатоциттерді зақ ымдағ ыш улардың ә серінен, сондай-ақ асқ азан аурулары мен дә некер ткань жү йесінің сырқ аттары, басқ а да аурулардың зардабы ретінде дамиды.
Гепатиттің ақ ыры оның жалпы сипаты мен ағ ымына, процестің кө лемі мен бауырдың зақ ымдалу дә режесіне жә не қ алпына келу мү мкіндігіне байланысты. Бауыр жең іл зақ ымдалса, толыќ қ алпына келеді, ал оны кө лемді зақ ымдағ ан жедел жә не созылмалы гепатит циррозғ а жалғ асуы мү мкін.
Вирустық гепатит
Вирустық гепатит — вирус бауыр мен асқ азан-ішек жолын басымырақ зақ ымдайтын сырқ ат. Бұ л аурудың этиологиясы мен патогенезі жайлы (инфекциялық сарғ аю атты) ғ ылыми дә йекті концепцияны алғ аш рет 1888 жылы С.П. Боткин ұ сынғ ан-ды. Сондық тан бұ л ауру Боткин ауруы деп те аталады.
Этиологиясы мен эпидемиологиясы. Гепатитті А (НАV), В (НВV) жә не дельта (НDV) вирустар қ оздырады.
НАV — РНЌ-лы А вирус вирустық гепатиттің А тү рін дамытады. Вирус фекал-оралдық жолмен (нә жіс-ауыз арқ ылы) сырқ ат адамнан немесе вирустасымалдаушыдан жұ ғ ады (инфекциялық гепатит). Инкубациялық кезең і 15—45 кү н. Гепатиттің бұ л тү ріне эпидемиялық қ аулау (эпидемическая вспышка) тә н (эпидемиялық гепатит). Ол ә детте жедел ағ ымды, сондық тан циррозғ а ұ шырата қ оймайды.
НВV вирустық гепатиттің B тү рін дамытады. Ол қ ан немесе дә рі-дә рмек қ ұ йғ анда, денені инемен ә шекейлегенде (татуировка) тері арқ ылы ө тіп жұ ѓады (сарысулық гепатит). Оның жұ ғ у кө зі де сырқ ат адам яки вирустасымалдаушы. Инкубациялық кезең і 25—І80 кү н (инкубациялық кезең і ұ зақ гепатит). В вирусты гепатит жедел жә не созылмалы ағ ымды, дү ниежү зі елдеріне кең жайылып, біртіндеп кө беюде. Ол ЖИТС-ке (СПИД-ғ а) жиі қ осарланады.
HDV — қ ұ рамында ақ аулы РНҚ -ы бар вирус — вирустық дельта-гепатит қ оздырады. Бірақ ол репликациялану ү шін НВV мен басқ а да бауырды зақ ымдайтын вирустардың " кө мегі" қ ажет. Дельта вирустық гепатит B вирустық гепатитке қ осарланады немесе НВV-ы тасымалдаушы адамдарда ү стеме инфекция (суперинфекция) ретінде байқ алады. Дельта-гепатит жедел немесе созылмалы аѓымды болып, В вирустық гепатиттің ә серін ауырлата туседі.
Гепатиттің А да, В да емес тү рі бар, оның қ оздыру-шысы ә лі айқ ындалмаѓан. Гепатиттің бұ л тү рін инкуба-циялық мерзімі мен жұ ғ у жолы (энтералдық, паренте-ралдық) ә ртү рлі екі қ оздырушы дамытатын сияқ ты. Оның 50%-ы созылмалы агымды.
Вирустық гепатиттердің ішінде В вирустық гепатиттің эпидемиялыќ жә не клиникалыќ маң ызы зор.
Алкогольдік гепатит
Алкогольдік гепатит — алкогольдің бауырғ а уытты ә серінен дамитын сырқ ат; ол жедел жә не созылмалы аѓымды болады.
Этиологиясы мен патогенезі. Алкоголь (этанол) — гепатоциттерге тікелей уытты ә сері бар у; ол белгілі мө лшерден асса, бауыр клеткаларын жояды. Этанол заќымды бауырдың клеткаларына (майлы гепатоз, созылмалы гепатит, цирроз кезінде) тезірек жә не ауырлау ә сер етеді. Жедел алкогольдік гепатит қ айталана берсе, созылмалы ү здіксіз гепатитке ұ ласады, ө гер алкогольді ішу мү лде тоќтатылса, оның ағ ымы қ атерсіз бейне алады. Ал алкогольді ішу одан ә рі созылса, қ айталамалы жедел алкогольдік гепатит созылмалы ү здіксіз гепатитке айналып, кейін порталық циррозѓа жалѓасады. Кейде созылмалы активті алкогольдік гепатит дамып, ол постнекроздық циррозбен аяқ талады. Этанол бауырдың регенерациялық мү міндіктерін тежейді; бұ л да алкогольдік гепатиттің бір себебі. Бұ л аурудың дамуына аутоимундыќ механизмнің қ атысы бар дейтін жорамал айтылып жү р; олай болса, аутоантигендік ә сер алкоголь гиалинімен байланысты болуы мү мкін.
Патологиялық анатомиясы. Жедел жә не созылмалы ағ ымды алкогольдік гепатиттің морфологиялық бейнесінде айырмашылық бар.
Жедел алкогольдік гепатит ө зіндік макроскопиялыќ (лапаро-скопияда) жә не микроскопиялыќ бейне (бауыр биоптатында) байқ алтады. Тығ ыз, ақ шылдау бауырдың кей жерлері қ ызғ ылт тү сті болса, тыртыќ жайлағ ан жерлері ойыстау келеді. Микроскоппен зерттегенде гепатоциттері жойылғ ан аймақ тармен қ атар, сол аймақ тар мен порталыќ жолдардың бойына шоғ ырланѓан нө йтрофилдерді жә не гепатоциттердің цитоплазмасы мен сыртына жиналғ ан алкогольдік гиалинніњ тү йіршіктерін (Маллори денешіктерін) кө реміз. Алкогольдік гиалин — этанолдың ә серінен гепатоциттерде тү зілетін фибриллалы (талшыќты) белок; ішінде алкогольдік гиалин пайда болса, гепатоциттер жойылады.
Алкогольдік гиалиннің гепатоциттерді жоятын цитоуытты ә серінен басқ а да қ асиеттері бар. Ол лейкотаксисті жандандырады, антиген ретінде ә сер етіп, қ анайналымында иммундық кешендер тү зеді. Алкогольдік гиалин лимфоцит-киллерлердің сезімталдығ ын арттырып, коллаген тү зілу процесін (колагенгенезді) ү детеді. Алкогольдік гепатит бауырдан басқ а да аѓзаларды зақ ымдайтындық тан, ә ртү рлі васкулиттер жєне кө бінесе гломерулонефрит байқ алатыны белгілі. Бұ ғ ан қ ұ рамында алкогольдік гиалиннің антигені бар қ анайналымындаѓы иммундық кешендердің ә сері себеп болады.
|
|