Бап. Жер учаскесiне жеке меншiк құқығын немесе жер пайдалану құқығын тоқтату негiздерi

1. Жер учаскесiне жеке меншiк қ ұ қ ығ ы немесе жер пайдалану қ ұ қ ығ ы: 1) жер учаскесiн меншiк иесi немесе жер пайдалану қ ұ қ ығ ын жер пайдаланушы басқ а тұ лғ аларғ а оқ шаулағ анда; 2) меншiк иесi меншiк қ ұ қ ығ ынан немесе жер пайдаланушы жер пайдалану қ ұ қ ығ ынан бас тартқ анда;
3) жер учаскесiне меншiк қ ұ қ ығ ынан немесе жер пайдалану қ ұ қ ығ ынан заң актiлерiнде кө зделген ө зге реттерде айрылғ анда тоқ татылады.
2. Меншiк иесiнен жер учаскесiн жә не жер пайдаланушыдан жер пайдалану қ ұ қ ығ ын алып қ оюғ а (сатып алуғ а):
1) меншiк иесi мен жер пайдаланушының мiндеттемелерi бойынша жер

учаскесiнiң немесе жер пайдалану қ ұ қ ығ ының қ ұ ны ө ндiрiп алынғ ан; 2) жеке меншiк иесi мен жер пайдаланушыдан жер учаскесi мемлекет мұ қ тажына алынғ ан (сатып алынғ ан); 3) жер пайдаланушыдан мақ сатына сай пайдаланылмай отырғ ан немесе заң дарды бұ за отырып пайдаланылып жү рген жер учаскесi алынғ анда; 4) тә ркiленген кездерден басқ а жағ дайларда жол берiлмейдi. 3. Бұ ғ ан қ оса, жер пайдалану қ ұ қ ығ ы мынадай негiздер бойынша: 1) жер учаскесi берiлген мерзiм ө ткенде; 2) жер учаскесiн жалғ а беру шарты немесе уақ ытша ө теусiз жер пайдалану шарты мерзiмiнен бұ рын тоқ татылғ анда; 3) ең бек қ атынастарына байланысты жер пайдаланушығ а қ ызметтiк жер ү лесi берiлген кезде, сол қ атынастар доғ арылғ анда (осы Жарлық тың 46-бабы) тоқ татыла алады.

61-бап. Жеке меншiк қ ұ қ ығ ынан немесе жердi пайдалану қ ұ қ ығ ынан бас тарту
1. Меншiк иесi немесе жер пайдаланушы бұ л жө нiнде хабарлай отырып не жер учаскесi не тиесiлi қ ұ қ ық тарды сақ тауғ а ниет бiлдiрмей, олардың жойылғ андығ ын айқ ын дә лелдейтiндей басқ а да iс-ә рекет жасай отырып, ө зiне тиесiлi жер учаскесiн иелену қ ұ қ ығ ынан немесе жердi пайдалану қ ұ қ ығ ынан бас тарта алады.
2. Жер учаскесiнiң меншiк иесi немесе жер пайдаланушы меншiк немесе жер пайдалану қ ұ қ ық тарынан (басқ а жақ қ а кету, учаскенi ұ зақ уақ ыт бойы пайдаланбау жә не т.б.) бас тартқ андығ ын айқ ын дә лелдейтiндей iс-ә рекет жасағ ан жағ дайда, бұ л учаске иесiз мү лiк ретiнде есепке алынады.
Иесiз мү лiк ретiнде есепке алынғ ан кү ннен бастап ү ш жыл ө ткен соң мұ ндай жер учаскесi жергiлiктi атқ арушы органның талап етуi бойынша сот шешiмi негiзiнде мемлекет меншiгiне қ айтарылады.
3. Меншiк қ ұ қ ығ ынан немесе жер пайдалану қ ұ қ ығ ынан бас тарту осы жер учаскесiне меншiк қ ұ қ ығ ын немесе жердi пайдалану қ ұ қ ығ ын басқ а адам сатып алғ анғ а дейiн, меншiк иесiнiң немесе жер пайдаланушының жер учаскесiне қ атысты қ ұ қ ық тары мен мiндеттерiн тоқ татуғ а ә кеп соқ пайды.
4. Иесiз мү лiк ретiнде есепте болғ ан кезiнде мұ ндай жер учаскесi басқ а адамның пайдаланылуына берiлуi мү мкiн.

62-бап. Меншiк иесiнiң немесе жер пайдаланушының мiндеттемелерi бойынша жер учаскесiнiң немесе жердi пайдалану қ ұ қ ығ ының қ ұ нын ө ндiрiп алу
Меншiк иесiнiң немесе жер пайдаланушының мiндеттемелерi бойынша жер учаскесiнiң немесе жер пайдалану қ ұ қ ығ ының қ ұ ны ө ндiрiп алынғ ан кезде (осы Жарлық тың 27-бабы) меншiк иесiнiң немесе жер пайдаланушының жер учаскесiне меншiк қ ұ қ ығ ы немесе жер пайдалану қ ұ қ ығ ы, меншiк қ ұ қ ығ ы немесе жер пайдалану қ ұ қ ығ ы заң дарда кө зделген тә ртiппен ауысатын адамда алынғ ан жер учаскесiне меншiк қ ұ қ ығ ы немесе жер пайдалану қ ұ қ ығ ы пайда болғ ан сә ттен бастап тоқ татылады.

63-бап. Жер учаскесiн мемлекеттiк қ ажеттiлiк ү шiн алу (сатып алу)
1. Жер учаскесi мемлекеттiк қ ажеттiлiк ү шiн алынуы (сатып алынуы) мү мкiн.
2. Қ алалардың жә не басқ а да мекендердiң бас жоспарлары, аумақ ты аймақ тарғ а бө лу схемасы жә не белгiленген тә ртiп бойынша бекiтiлген қ ала қ ұ рылысының немесе жерге орналастырудың ө зге де қ ұ жаттамасы мемлекеттiк қ ажеттiлiк ү шiн жер учаскелерiн алуғ а (сатып алуғ а) негiз болып табылады.
3. Жер учаскелерiн алудың (сатып алудың) шарттары мен тә ртiбiн Қ азақ стан Республикасының Ү кiметi белгiлейдi.

64-бап. Жер учаскесiн сатып алу
1. Мемлекеттiк қ ажеттiлiк ү шiн меншiк иелерiнен жә не мемлекеттiк емес жер пайдаланушылардың жер учаскелерiн алу азаматтық заң дарғ а сә йкес сатып алу тә ртiбi бойынша жү зеге асырылады.
2. Сатып алу туралы шешiмдi қ ұ зыреттi атқ арушы орган қ абылдайды жә не жылжымайтын мү лiктi мемлекеттiк тiркеу ү шiн белгiленген тә ртiп бойынша тiркеуге жатады.
3. Жер учаскесiнiң меншiк иесiне немесе мемлекеттiк емес жер пайдаланушы сатып алу туралы шешiм қ абылдағ ан орган жер учаскесi сатып алынардан кемiнде бiр жыл бұ рын жазбаша тү рде хабардар етуге тиiс. Меншiк иесi немесе жер пайдаланушы осындай хабар алғ ан кү ннен бастап бiр жыл ө ткенге дейiн жер учаскесiн сатып алуғ а меншiк иесiнiң немесе жер пайдаланушының келiсiмiмен ғ ана жол берiледi.

65-бап. Мемлекеттiк қ ажеттiлiк ү шiн сатып алынатын жер учаскесi иесiнiң немесе жер пайдаланушының қ ұ қ ық тары
Мемлекеттiк қ ажеттiлiк ү шiн сатып алуғ а жататын жер учаскесiнiң иесi немесе жер пайдаланушы, сатып алу туралы шешiм мемлекеттiк тiркеуден ө ткен сә ттен бастап, учаскенi сатып алу туралы келiсiм жасалғ анғ а дейiн немесе сот шешiм қ абылдағ анғ а дейiн жер учаскесiнде ө здерiне тиесiлi қ ұ қ ық тарды жү зеге асыра алады жә не жер учаскесiн оның мақ сатына сә йкес пайдалануды қ амтамасыз ететiн қ ажеттi шығ ындарды жасайды. Бұ л орайда меншiк иесi немесе жер пайдаланушы жер учаскесiндегi жаң а қ ұ рылыстарғ а, ү йлер мен ғ имараттарды кең ейтуге немесе қ айта жаң артуғ а байланысты шығ ындар мен ысырапты аталғ ан кезең ге жатқ ызу жө нiнде тә уекел жасайды.

66-бап. Жер учаскесiн сатып алу бағ асы
1. Мемлекеттiк қ ажеттiлiк ү шiн сатып алынатын жер учаскесi ү шiн ақ ы тө леу (сатып алу бағ асы), оның мерзiмi жә не басқ а да шарттары меншiк иесiнiң немесе жер пайдаланушының келiсуiмен белгiленедi.
2. Сатып алу бағ асын белгiлеу кезiнде оғ ан жер учаскесiнiң немесе оны иелену қ ұ қ ық тарының жә не ондағ ы жылжымайтын мү лiктiң нарық тық қ ұ ны, сондай-ақ ү шiншi тұ лғ алар алдындағ ы ө з мiндеттемелерiн мерзiмiнен бұ рын тоқ татуына байланысты олар шеккен шығ ындарды қ оса алғ анда, жер учаскесiнен айрылуына байланысты меншiк иесiне немесе жер пайдаланушығ а келтiрiлген барлық шығ ындар енгiзiледi.
3. Меншiк иесiмен немесе жер пайдаланушымен келiсе отырып, мемлекеттiк қ ажеттiлiк ү шiн сатып алынатын жер учаскесiнiң орнына оларғ а осы жер учаскесiнiң жә не оны сатып алу қ ұ қ ық тарының қ ұ нын есептей отырып басқ а жер учаскесi берiлуi мү мкiн.

67-бап. Жер учаскесiн сот шешiмi бойынша сатып алу
Меншiк иесi немесе жер пайдаланушы жер учаскесiн мемлекеттiк қ ажеттiлiк ү шiн сатып алу туралы шешiммен келiспейтiн болса немесе сатып алу бағ асы яки сатудың басқ а да шарттары туралы олардың келiсуiне қ ол жеткiзiлмесе, сатып алу туралы шешiмдi қ абылдағ ан мемлекеттiк орган жер учаскесiн сатып алу туралы сотқ а талап қ оя алады. Мұ ндай талап бiр жыл ө ткен соң, бiрақ меншiк иесiне немесе жер пайдаланушығ а осы Жарлық тың 64-бабының 3-тармағ ында кө рсетiлгендей хабарлама жiберiлген сә ттен бастап екi жылдан кешiктiрiлмей қ ойылуғ а тиiс.
68-бап. Мемлекеттiк қ ажеттiлiк ү шiн мемлекеттiк жер пайдаланушыдан жер учаскесiн алу
1. Мемлекеттiк қ ажеттiлiк ү шiн мемлекеттiк жер пайдаланушыдан жер учаскесiн алуды жү зеге асыратын қ ұ зыреттi атқ арушы органның бiр жақ ты шешiмi негiзiнде жү ргiзiледi.
Мұ ндай шешiмге жоғ ары тұ рғ ан органғ а не сот тә ртiбiмен шағ ымдануғ а болады. Шағ ым беру жер учаскесiн алу жө нiндегi шешiмнiң орындалуын кiдiрте тұ рады.

69-бап. Жекелеген санаттағ ы жерлердi алуғ а шек қ ою
Кадастрлық бағ асы орта аудандық дең гейден жоғ ары ауылшаруашылық жерлерiн, сондай-ақ қ ала маң ындағ ы аймақ тардың жерлерiн, ауыл шаруашылығ ы жә не биологиялық бағ дардағ ы ғ ылыми-зерттеу жә не оқ у орындарының тә жiрибелiк талаптарының мемлекеттiк қ ажеттiлiкке арналғ ан бiрiншi топтағ ы ормандардың жерлерiн қ айтарып алуғ а ерекше жағ дайларда ғ ана, халық аралық мiндеттемелердi орындауғ а, учаскенiң астынан бағ алы пайдалы кен орындары табылуына, жол салуғ а, электр қ уаты желiлерi мен магистральды ө ткiзу қ ұ бырларын тартуғ а, сондай-ақ маң ызды мемлекеттiк мә нi бар объектiлер салуғ а, ерекше қ орғ алатын табиғ и аумақ тарды қ ұ руғ а жә не кең ейтуге байланысты ғ ана жол берiледi. < *>
ЕСКЕРТУ. 69-бап ө згерді - Қ азақ стан Республикасының 2001.01.23.
N 151 Заң ымен. Z010151_

70-бап. Тө тенше сипаттағ ы жағ дайлар кезiнде жер учаскесiн уақ ытша қ айтарып алу
1. Дү лей зiлзалалар, авариялар, эпидемия, эпизоотия кезiнде жә не тө тенше сипаттағ ы басқ а да жағ дайларда жер учаскесi ө кiлдi жә не атқ арушы органдардың шешiмiмен меншiк иесiнен немесе жер пайдаланушыдан, олардың шығ ындарын ө тей отырып, қ оғ ам мү дделерi ү шiн уақ ытша алынуы мү мкiн. Меншiк иесiнiң немесе жер пайдаланушының шығ ындарын ө теу бағ асы жө нiнде сотта даулауына болады.
2. Белгiлi бiр кезең ге карантин жариялағ ан жә не шаруашылық қ ызметке тыйым салынғ ан жағ дайда жер учаскесi алынбайды, ал олардың иелерiне немесе жер пайдаланушыларғ а осығ ан байланысты келтiрiлген шығ ындар ө теледi.
3. Жер учаскесi уақ ытша алынғ ан тұ лғ а, алынуы байланысты болғ ан жағ даяттардың ә рекетi тоқ талғ ан кезде, ө зiне жер учаскесi сот арқ ылы қ айтарылуын талап етуге қ ұ қ ылы.
4. Жер учаскесiн иесiне немесе жер пайдаланушығ а қ айтару мү мкiн болмағ ан жағ дайда жер учаскесiнiң немесе жердi пайдалану қ ұ қ ығ ының қ ұ ны ө теледi.
5. Жер учаскесi уақ ытша алынғ ан кезде мү лiктi, соның iшiнде жылжымайтын мү лiктi реквизициялау тә ртiбi азаматтық заң дардың ережелерi бойынша жү зеге асырылады.

71-бап. Ө з мақ сатына пайдаланылмағ ан жер учаскесiн жерпайдаланушыдан алу
Аулшаруашылық ө ндiрiсiне яки тұ рғ ын ү й жә не басқ а да қ ұ рылысқ а арналғ ан жер учаскесi ү ш жыл бойы тиiстi мақ саттар ү шiн пайдаланылмағ ан жағ дайларда, егер заң да бұ дан ұ зақ мерзiм кө зделмеген болса, жер учаскесiнiң жер пайдаланушыдан алынуы мү мкiн. Учаскенi игеру ү шiн қ ажеттi уақ ыт, сондай-ақ табиғ и дү лей зiлзала немесе басқ а да жағ дайлар салдарынан учаскенi тиiстi мақ сатқ а пайдалануғ а мү мкiн болмағ ан уақ ыт бұ л кезең ге кiрмейдi.

72-бап. Заң ды бұ зу арқ ылы пайдаланылғ ан жер учаскесiн жердi пайдаланушыдан алу
Егер учаскенi пайдалану осы Жарлық та немесе басқ а да заң дарда белгiленген жердi тиiмдi пайдалану ережелерiн ө рескел бұ зу арқ ылы жү зеге асырылса, атап айтқ анда, егер жер учаскесi нысаналы мақ саттарғ а сә йкес пайдаланылмаса немесе оны пайдалану ауыл шаруашылығ ы жерiнiң қ ұ нарлылығ ын елеулi тү рде тө мендеуiне немесе экологиялық жағ дайдың едә уiр нашарлауына ә кеп соғ атын болса, ондай жер учаскесi жердi пайдаланушыдан алынуы мү мкiн.

73-бап. Нысаналы мақ сатта пайдаланылмағ ан немесе заң ды бұ зу арқ ылы пайдаланылғ ан жер учаскесiн алудың тә ртiбi
1. Осы Жарлық тың 71 жә не 72-баптарында кө зделгендей, жер пайдаланушылардан жер учаскесiн алу уә кiлдi мемлекеттiк органның талабы бойынша сот тә ртiбiмен жү ргiзiледi.
2. Осы Жарлық тың 71-бабында кө зделгендей жағ дайда, шағ ым тү спей тұ рып кемiнде бiр жыл бұ рын учаскенi нысаналы мақ сатта пайдалану қ ажеттiгi туралы жер пайдаланушығ а жазбаша тү рде ескерту жасалғ аннан кейiн ғ ана жә не осы уақ ыт iшiнде жер пайдаланушы учаскенi нысаналы мақ сатта пайдалану жө нiндегi қ ажеттi шаралар қ олданбағ ан болса, жер учаскесiн алу туралы талап қ ойылуы мү мкiн.
3. Осы Жарлық тың 72-бабында кө зделгендей жағ дайда, шағ ым тү спей тұ рып кем дегенде ү ш ай бұ рын заң бұ зушылық ты жою қ ажеттiлiгi туралы жер пайдаланушығ а жазбаша тү рде ескерту жасалғ аннан кейiн ғ ана жә не осы мерзiм iшiнде жер учаскесiн пайдалану кезiндегi заң бұ зушылық жойылмағ ан болса, жер учаскесiн алу туралы талап қ ойылуы мү мкiн.
Егер жер пайдаланушының заң бұ зуы учаскенi нысаналы мақ сатта пайдаланбаудан туындағ ан болса, онда алу туралы талап қ оярдан бұ рын уә кiлдi мемлекеттiк орган жер учаскесiнiң нысаналы мақ сатын ө згерту жө нiнде мә селе қ арауғ а мiндеттi, бұ л жағ дайда учаскенiң нысаналы мақ сатын ө згерту жө нiндегi мә селе оң ды шешiлмеген ретте ғ ана жер учаскесiн алу туралы талап қ ойылуы мү мкiн.
4. Осы Жарлық тың 71 жә не 72-баптарында кө рсетiлген негiздер

бойынша сот шешiмiмен учаскенi жер пайдаланушыдан алғ ан жағ дайда жер учаскесiн пайдалану қ ұ қ ығ ы азаматтық iс жү ргiзу заң дары белгiлеген тә ртiппен жариялы сауда арқ ылы сатылады, ал одан тү скен сома учаскенi алу кезiндегi шығ ыстар шегерiле отырып, бұ рынғ ы жер пайдаланушығ а тө ленедi. 74-бап. Тә ркiлеу Заң актiлерiнде кө зделген жағ дайларда, қ ылмыс жасағ аны ү шiн меншiк иесiнен немесе жер пайдаланушыдан жер учаскесi сот арқ ылы санкция тү рiнде ақ ысыз алынуы мү мкiн. 75-бап. Меншiк немесе жер пайдалану қ ұ қ ығ ы тоқ татылғ ан кезде жер учаскесiн бағ алау Меншiк немесе жер пайдалану қ ұ қ ығ ы тоқ татылғ ан кезде жер учаскесi немесе жер пайдалану қ ұ қ ығ ы нарық тық қ ұ ны бойынша бағ аланады.