Сыныпта бірінші ондықты оқытуда қолданатын көрнекілік құралдар

1. Пә ндік қ ұ рал:

А) қ оршағ ан болмыстағ ы заттар: сыныптағ ы жиһ аз, оқ у қ ұ ралдары, табиғ и материалдар, жеміс жидектер, тү йме, ілгіш, ойыншық тар;

Б) санауғ а арналғ ан, арнайы дайындалғ ан қ ұ ралдар: таяқ шалар, арифметикалы қ орабтар, сыныптық жә не жеке шот;

В) геометриялық фигуралар

Г) жеміс трафореті, жидек, жануар, қ ұ с жә не т.б трафореттері.

2. Иллюстративті қ ұ рал:

А) жеміс, жидек, аң, қ ұ с, кө лік бейнеленген суреттер жинағ ы;

Б) 1 ден 10-дейінгі сандар бейнеленген заттардың суреті;

В) «Сандық баспалдақ» кестесі;

Г) бірың ғ айлы жә не бірың ғ айлы емес заттардың қ андай да бір сюжетпен біріктірілген бейнедегі суреттер;

Д) қ озғ алатын сандар мен білгілер жинағ ы,...... жасалғ ан заттар;

Е) санның резің келі штампы;

Ж) санды дұ рыс сызу кестесі;

З) тиынғ а арналғ ан касса;

И) «Бірінші ондық тың нумерациясы» тақ ырыбындағ ы кестелер сериясы (Серия авт. М.И.Моро, Е.В.Степанова, Н.А.Янковская).

Бірінші ондық ты оқ ыту келесідей жағ дайда іске асады:

1-сабақ та таң ба мен санғ а тү сінік беріледі. Бұ л сабақ тың мақ саты – оқ ушыларды санмен таныстыру, жазхуғ а ү йрету, сандық қ атардағ ы санның орнын анық тау, т.с.с.

2-сабақ та балалар сандық қ атардағ ы санның орнын анық тауды бекітеді, санауды ү йренеді (оң жә не кері бағ ытта).

Келесі сабақ та оқ ушылар сол санның қ ұ рамы мен қ осу азайтуғ а ү йренеді. Мұ ндай сабақ тардың кө лемі санның қ ұ ралымен сынып қ ұ рамына байланысты.

Бірінші ондық ты кез-келген санмен жұ мыс жү ргізуді толық қ арастырайық.

Сандарды шығ ару (получение)

4 саннын шығ аруды мысалғ а келтірейік. Мұ ғ алім оқ ушығ а жапырақ ты санауды ұ сынады. «Мұ нда неше сары жапырақ бар?» деп мұ ғ алім сұ рақ қ оя отырып 3 жапырақ қ а нұ сқ айды. Оқ ушылар санап мұ нда 3 жапырақ деп жауап береді. «Талдан тағ ы бір қ ызыл жапырақ тү сті, бә рін бірге санайық шы?» Қ алайша 4 жапырақ болды? Неше сары жапырақ жатыр еді? Неше қ ызыл жапырақ тү сті? Сонда қ анша жапырақ бар? Содан кейін 4 санын шығ арудың басқ а ә дістерін қ арастырады. «Сонмен 4 санын қ алай шығ арамыз? Қ андай санғ а біз бірлікті қ осамыз?» - дей отыра мұ ғ алім басқ а да мысалдар арқ ылы 4 сан шығ арады «4 санын шығ ару ү шін 3ке 1-і қ осамыз». Мұ ндай қ ортындыны 1-сыныптың барлық оқ ушылары шығ ара алмайды. Содан кейін мұ ғ алім мысал ретінде «Егер 4 жапырақ тың біреуі желмен ұ шып кетсе, онда 3 жапырақ қ алады» келтіреді. Оқ ушылар осылайша 3 санын шығ арудың жаң а тә сілін ү йренеді.

1-сыныптың аяғ ына таман оқ ушыларда ә р ондық тағ ы сандарғ а 1санын қ осу арқ ылы қ алыптасатынын, ал 1санын азайтқ анда алдындағ ы сан шығ атыны туралы тү сінік болуы қ ажет. Сандарды шығ ару барысында олар жаттығ улармен бекітіледі. Кейінірек оқ ушылар 4 элементтен тұ ратын заттарды санауғ а ү йренеді.

Ү ІІІ типтегі оқ ушыларғ а келесіні тү сіндіруіміз керек. Яғ ни біз санды санап қ ана емес, ө лшеп те шығ ара аламыз. Сондық тан сандарды шығ ару барысында сызық тағ ы сандарды ө лшеу немесе кесінді жә не ө лшемдерді санауда ең ә уелі сызық та кейіннен масштабты сызғ ышпен жү ргізілетін жаттығ уларды орындауы керек. Сызғ ыш нумерация сұ рағ ын қ арастырудағ ы жақ сы кө рнекілік болып табылады.