Генераторлы датчиктер.

Мұ ндай датчиктер э.қ.к. пайда болуына байланысты мынадай тү рлерге бө лінеді:

1. Термоэлектрлік. Датчиктің бұ л тү рі ә р текті екі металл ө ткізгіш (терможұ п) тү йіспесінің (контактысының) температурасы ә р тү рлі болуы себепті тізбекте термо э.қ.к. пайда болуына негізделген. Егер ө ткізгіштің біреуінің температурасы тұ рақ ты болса, онда пайда болатын термо э.қ.к. =f(T) екінші ө ткізгіш температурасына тә уелді болады. Температураны ө лшеу ү шін термо э.қ.к. ө лшейтін милливольтметр шкаласын температура бойынша бө лсе жеткілікті.

Терможұ п (терможұ п-екі тү рлі металл контактысы) арнаулы қ оспалардан (платинородии-платина, мыс-констант, хромель-копель т.б.) жасалынады. Олар медицинада дене мү шесінің, ұ лпа ішінің температурасын ө лшеуде пайдаланады.

2. Индукциялы. Датчиктің бұ л тү рі ө лшенетін шаманың ә серінен контурды (катушканы) қ иып ө тетін магнит ағ ынының ө згеру салдарынан, сол контурда пайда болатын индукциялы э.к.қ. пайда болуына негіздлген. Э.қ.к. шамасы электромагниттік индукция заң ына сә йкес шамағ а тең.

Мұ ндай датчиктер кө мегімен жылдамдық ты, егер алынғ ан сигналды дифференциалдаса онда ү деуді, интегралдаса орын ауыстыруды ө лшеуге болады. Сондай-ақ ө кпені желдету, діріл параметрлерін, баллистокардиограммаларды тіркеу ү шін қ олданады.

3. Пьезоэлектрлік. Датчиктің бұ л тү рі ө лшенетін шаманың ә серінен пьезокристалды деформациялау кезінде оның беттерінде екі тү рлі электрлік зарядтардың пайда болуына негізделген. Пьезокристалл ретінде кварц, сегнет тұ зы, керамика т.б. қ олданылады. Мұ ндай деректер жылдам ө згеретін қ ысымның параметрлерін, механикалық кернеуді, артериялық жә не веналық қ ан қ ысымын, пульсті ө лшеуде, фонокардиограмманы жазуда пайдаланады.

4. Оптикалық. Датчиктің бұ л тү рі фотоэффект қ ұ былысына негізделген. Мұ ндай датчиктер ретінде вакуумды немесе вентильді фотоэлементтер қ олданылады. Олар негізінен интенсивтілігі аз жарық ағ ынын, биолюминесценцияны, хемилюминесценцияны ө лшеуде сондай-ақ кескіннің жарық тылығ ы кү шейтуде, рентген жә не инфрақ ызыл сә улелерін кө руде пайдаланады.