Лшеу трансформаторларының қызмет көрсетуі, жөндеу және тексеру

Ө лшеу трансформаторларын тексеру кү н сайын кернеу алусыз – қ осалқ ы станцияда тұ рақ ты қ ызмет кө рсететін жұ мысшымен, қ осалқ ы станцияда қ ызмет кө рсететін жұ мысшысыз 10 кү нде кемінде бір рет ЭЧ бас инженері бекіткен мерзімде жү ргізіледі.

Трансформаторларды ағ ымдағ ы жө ндеу 3 жылда 1 рет жү ргізіледі. Кү рделі жө ндеу – тексеру мен кү й нә тижесі бойынша, ал тексеру 6 жылда 1 рет жү ргізіледі.

Тексеру кезінде шығ арулардың тығ ынының жә не олардың жылтыратылғ ан жоғ арысының, оқ шаулама армировкасын жә не олардың қ ақ пақ қ а бекітілу кү йін; шығ атын оқ шауламаларының фланецтарынан жә не қ аттамадан майдың ағ уының болмауы; жерлендіру кү йі мұ қ ият тексеріледі.

Оқ шауламаны бақ ылау сұ лбасында жұ мыс істейтін кернеу ө лшеуіш трансформаторларын (КТ) тексеру кезінде пультте табылатын, қ ұ ралдың қ ателіктері бойынша болуы ық тимал себептер мен белгілерді анық тауғ а болады. Мысалы, егер фазаның бірінде кернеудің қ алыпты мә ні болса, ал қ алғ ан екеуінде – екі есе тө мен, онда ЖК трансформатор орамаларының бір фазасы ү зілуі немесе ЖК жағ ындағ ы сақ тандырғ ыштарының бірінің кү юі мү мкін.

Кернеудің осындай мә нінде фазалардың бірінде жә не нө лге тең немесе басқ а екуінен қ алыпты мә нінің жартысынан аз, онда ТК орамасының фазаларының бірі ү зілуі; байланыстырушы сымдардың бірінің тү йіспесінің бұ зылуы немесе ажырауы; ТК-дің фазаларының бірінің сақ тандырғ ышының кү юі мү мкін.

Егер екі фазаның кернеуі қ алыпты мә нге ие, ал ү шіншісі қ алыптыдан есе ү лкен болса (сұ лбада ашық ү шбұ рышқ а қ осылғ ан бірфазалы трансформаторлар 3), онда олардың бірі торапқ а дұ рыс қ осылмағ ан немесе жө ндеуден кейін оның қ ысқ ыштары дұ рыс белгіленбеген.

2.28-сурет Ток трансформаторының полярлығ ын тексеру

Ток трансформаторының (ТТ) полярлығ ын тексеру 2.28-суретте кө рсетілген сұ лба бойынша жү ргізіледі. Ү шфазалы трансформаторды тексеру кезінде миллиамперметрдің нұ сқ ағ ышының бірың ғ ай емес ауытқ уы оның орамасының дұ рыс жалғ анбағ анын жә не жө ндеудің қ ажеттілігін куә ландырады.

Ағ ымдағ ы жө ндеу. 35-110кВ кернеудегі ТТ-ын жерлендіру, тү йіспелі байланыс, нығ ыздау, май кө рсеткіш қ ондырғ ы мен қ ұ йғ ыш кран кү йін тексерумен сыртқ ы тексеруге, сондай-ақ, фарфор оқ шауламаны тазалауғ а жә не май сынамасын сұ рыптауғ а апарады. Майлы КТ-ын жө ндеу кезінде жоғ арыда кө рсетілген операциялардан басқ а, тексеру, тазалау жә не сақ тандырғ ыштарды майлау мен трансформатор былғ арысын тазалау операциялары орындалады.

ЗНОЛ-35БУХЛ1 типті оқ шаулама қ ұ ймасымен қ ұ рғ ақ КТ пайдалану ү рдісінде шаң нан тазартады, қ ұ йылғ ан бетті тексереді (сынық тар мен жарылулардың болмауы) жә не байланыстардың бекіткішін тартады. Қ ұ рғ ақ КТ-ын тексеру кө леміне бос жү ріс тогын, 1000В-та оқ шаулама кедергісін мегаомметрмен ө лшеу, сондай-ақ, жоғ арғ ы кернеудегі оқ шауламаның электрлік беріктігін тексеру жатады. Қ ұ рғ ақ ө лшеуіш трансформаторлар қ ызмет кө рсетуде қ арапайым жә не жө ндеуді талап етпейді. Егер тексеру нә тижесінде алдағ ы пайдалануғ а қ атысатын қ андай да бір қ ателіктер табылатын болса, онда жай ғ ана трансформаторларды ауыстырады.

ТТ мен КТ-ын тексеруден бұ рынкернеу алумен тексеру жү ргізеді.Бұ л кезде орамалардың шығ аруларының зауыттық таң балауларының бар болуын, сонымен қ атар, корпустағ ы тақ тайшаны тексереді. Сырланғ ан немесе бұ зылғ ан заттар қ айта орнатылады. Ө тпелі ТТ-ның біріншілік орамасының қ осылуы мен тұ рғ ызылғ ан жә не шиналы монтаждаудың («жоғ ары», «тө мен» жазуларына сә йкес) дұ рыстығ ын; оғ ан, сондай-ақ, клеммалы жинақ қ а шығ арулардың бекуін шолып анық тайды. ТТ-ның екіншілік орамаларының жерлендірілуін тексереді. Бұ л кезде ТТ-ның ө зара электрлік байланысқ ан клеммалы жинақ та жалғ ыз жерлендіруі болатын жерлендірілуіне, сонымен қ атар, ТТ дифференциалды қ орғ анысының жерлендіруіне аса назар аударылады. Камера ішіндегі ток жә не кернеу тізбегінің сымы мен оқ шауламаларының дұ рыстығ ын шолып анық тайды.

ТТ жә не КТ оқ шауламасының кедергісін келесі жү йелілікпен мегаомметрмен ө лшейді: трансформатор орамасы - корпус; ЖК орамасы – ТК орама; камерада жерге қ атысты жә не ө зара шығ арудан жинақ талғ ан клеммағ а дейінгі сым қ ылдарын; жерге қ атысты жә не ө зара таратушы қ ондырғ ы камерасынан қ орғ аныс панелінің қ ысқ ышына дейінгі кабель қ ылын.

Егер 1000В-тан жоғ ары трансформатордың біріншілік орама кернеуі ү шін 2500В-ты мегаомметр қ олданса; екіншілік орамалар, сонымен қ атар, 1000В-қ а дейінгі біріншілік орамалар 500-1000В-та мегаомметрмен тексереді. Ө лшеу нә тижелері алдың ғ ымен салыстырылады. Оқ шаулама кедергісін тө мендеткен жағ дайда себептері анық талады жә не оларды жояды. Оқ шаулама кедергісін алғ ан жағ дайда себептер анық талып, олар жойылады. Қ орытындысында жерге қ атысты барлық байланыстардың жерге қ атысты тізбегінің оқ шауламасының кедергісі ө лшенеді, минималды мә ні 1МОм-нан тө мен болуы керек. Бұ дан басқ а, екі жылда 1 рет ТТ жә не КТ-ның 1000В жоғ ары кернеулі екіншілік орамасын тексереді.

Трансформация коэффициентін тексеру немесе қ ателігін анық тау бірінші рет қ осуда жү ргізеді. Егер бос жү ріс сипаттамасы зауыттық сипаттамадан 20%-ғ а кө п ауытқ у табылса, пайдалану ү рдісінде трансформация коэффициентін қ орғ анысты толық тексеру кезінде ө лшейді. Кө п орамалы трансформаторлардың трансформация коэффициентін бір дә некерлеуде (максималды) барлық екіншілік орамалар ү шін тексереді, бұ л кезде қ алғ ан екіншілік орамалар тұ йық талғ ан болуы керек.

Ө лшеу кезінде трансформацияның ақ иқ ат коэффициенті К_Т, біріншілік жә не екіншілік І₂ орамалардың токтарының қ атынасы анық талады. Номиналды К_Н жә не ақ иқ ат К_Т трансформация коэффициенттерінің арасындағ ы айырмашылық ораманың берілген класына арналғ ан шекті шамасынан жоғ арыламайтын ток қ ателігін сипаттайды.

Қ оректену кө зінің сапасында барлық жә не 1000А-ге дейінгі КТ-ның I _н трансформация коэффициентін тексеру кезінде К-501 блогын, АТТ-5, АТТ-6 жә не АТТД-2В типті аппараттарды қ олдануғ а болады.

Орама оқ шауламасының диэлектрлік шығ ынның тангенс бұ рышын ө лшеу біріншілік орамаларының екеуі де номиналды кернеуде есептелген; негізгі оқ шауламасы қ ағ аздан, бакелит немесе битуминозды материалдан жасалғ ан 35кВ жә не одан жоғ ары кернеулі ТТ ө лшеуіш трансформаторларда жү ргізіледі, сондай-ақ, ТФН жә не ТФЗН маркалы ТТ-да – май сапасының қ анағ аттанарлық сыз кө рсеткішінде жү ргізіледі. Бұ л кезде жә не сыйымдылық тың уақ ыт ағ ымымен ө згерісінің сипаттамасына назар аударылады.

Трансформатор майы 35кВ жә не одан жоғ ары трансформаторларда ғ ана тексеріледі, 35кВ-тан тө мен кернеуде сынақ алынбайды, егер профилактикалық тексеру нормасын қ анағ аттандырмаса, онда оны толығ ымен ауыстырады (2.11-кесте).

Ток трансформаторларының сипаттамалық магниттеуінің номиналды токқ а тә уелділігін (номиналды жиілік жә не кернеудің синусоидалы формасын) К-5 К-500 қ ұ ралының кө мегімен 2.29-суретте келтірілген сұ лба бойынша анық тайды. 2.29, а- сұ лба бойынша біріншілік орамадағ ы токты, ал ЭҚ К-пен – екіншілік орамадағ ы токты ө лшейді, 2.29, б – сұ лба бойынша - керісінше. Екі жағ дайдағ ы токтың ө лшеу мә ні жә не ЭҚ К бір немесе тармақ тың сондай санына, кө бінесе екіншілік орама тармағ ының санына келтіріледі. Трансформацияның ү лкен коэффициентін тексеруі кезінде 2.29, в- суреттегі жең ілдетілген сұ лбағ а ә келеді. Кейде бұ л жағ дайда вольтметр ЭҚ К-ін ө лшемейді, суммарлы шама - ток трансформаторының екіншілік орамасының активті жә не индуктивті кедергілерінің кернеу тү суіне қ оса ЭҚ К-ін ө лшеді. Осындай сұ лба бойынша ө лшеу нә тижесінде тұ рғ ызылғ ан сипаттама дә л орнынан жоғ ары, ә сіресе ө зекшенің терең қ анық қ ан аймағ ында орналасады. Сондық тан, жең ілдетілген сұ лба бойынша тексеруді магниттеу тізбегінің толық кедергісі екіншілік ораманың толық кедергісінен ү лкен болғ анда ғ ана жү ргізуге болады.

Магниттеу тогын токтың қ олданыстағ ы мә ніне ә серін тигізетін қ ұ ралмен (мысалы, электромагнитті), ал ЭҚ К-ін – қ олданыстағ ы немесе орташа тү зетілген кернеуге ә сер етуші, бірақ, синусоидалы кернеу мә ніне градуирленген ә сер етуші вольтметрмен ө лшейді. Бірінші рет қ осқ анда нө лдік мә нінен номиналды мә нге дейін ө згертіп, сипаттаманың 10-15 нү ктесін, келесі жоспарлы тексеруде – 5 немесе 8 нү ктесін алады. Бос жү рістің алынғ ан сипаттамасын (2.29, г- сурет ) тө лқ ұ жаттағ ымен салыстырады, 20%-дан кө п айырмашылық қ ателіктердің бар екенін кө рсетеді (тармақ аралық тұ йық талу, магнит сымның зақ ымдануы жә не т.б.).

2.11-кесте

Трансформатор майы сапасының шекті рұ қ сат етілген кө рсеткіштері

2.29-сурет Ток трансформаторының тексеру сұ лбасы (а, б, в) жә не бос жү ріс сипаттамасы (г): 6, 7, 17, 18 – К-501 жә не К-500 қ ұ ралының клеммалары

Ток жә не кернеу трансформаторларын тексеру аяқ талу бойынша белгілеуге келісілген барлық сымдарды жалғ айды жә не шинадағ ы тү йіспелерді тартады. КТ-дағ ы кернеуде қ осқ аннан кейін фазакө рсеткіш кө мегімен фазалардың кезегін тексереді.

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Ө лшеуіш трансформаторларды тексеру қ алай жү зеге асады?

2. Ток трансформаторын ағ ымдағ ы жө ндеу қ алай жү зеге асады?

3. ТТ жә не КТ-ның оқ шаулама кедергісін ө лшеу қ алай жү зеге асады?

4. Трансформация коэффициентін тексеру қ алай жү ргізіледі?

5. Оқ шауламаның диэлектрлік шығ ынының тангенс бұ рышын ө лшеу қ алай іске асады?