Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Канаданың бұқаралық ақпарат құралдары






Газет-журналдары. Ә лемдiк ұ лы державағ а айналғ ан АҚ Ш-пен шекаралас болуы, бiр қ ұ рлық та Солтү стiк Америка қ ұ рлығ ында орналасуы, Америкамен ә скери-экономикалық интеграциялануы Америкада болып жатқ ан ө згерiстер, жаң алық тар, прогресс жә не АҚ Ш жү ргiзiп отырғ ан саясат Канада халқ ының ө мiрiне ө з ық палын тигiзiп отыр. Осы жағ дай Канаданың ақ параттық -насихаттық қ ұ ралдарында айқ ын кө рiнiс алғ ан. Басқ а елдердiң баспасө з тарихына ү ң iлсек, алғ ашқ ы басылымның жарық қ а шығ уы, кiтап басу ө ндiрiсi сол елде ә бден жолғ а қ ойылғ ан соң барып жү зеге асып отырғ ан. Ал, Канадада бә рi керiсiнше, ең алғ ашқ ы газет «Nova Scoti» провинциясының орталығ ы Галифексте 1752 жылдың ө зiнде-ақ жарық кө ре бастағ ан, алғ ашқ ы кiтап одан кө п кейiн «Католик шiркеуiнiң католицизмi» деген атпен тек 1765 жылы Монреальда басылып шық қ ан. Бұ ғ ан баспасө здiң ерте дамуы тарихы, не мемлекеттiк қ ұ рылысының ұ қ састығ ы ғ ана емес, кө ршi елмен тiл бө гетiнiң жоқ тығ ы жақ ындастырғ ан АҚ Ш баспасө зiнiң жетiстiктерiне себепшi болса керек.

Қ азiргi таң да Канаданың 97 қ аласында 6 000 000 данамен шығ атын 123 кү нделiктi газет бар. Бұ лардың сыртында 1000-нан астам аптасына 2-3 реттен шығ атын кө п таралымды газеттер басылып тұ рады. Бұ л газеттер негiзiнен ауылшаруашылық аудандарда, шағ ын қ алалар мен қ алашық тарда ә р тiлде шығ ады. Ал iрi қ алалар мен орталық тарғ а таралатын аса iрi газеттер мен журналдар тек ағ ылшын жә не француз тiлдерiнде шығ ады. Бұ л басылымдарғ а бә секелес газет-журналдар болмағ андық тан, олар бү гiнде ө з аймағ ында монополияғ а айналуда. Мұ ндай монополиялардың кө беюiне соң ғ ы кезде кө п басылымдардың бiр-бiрiмен бiрiгуi жә не бiр компания қ ұ рылтайшы қ оластына шоғ ырлануы себеп болып отыр. Бұ л басылымдардың iрiленуiне, таралымының ө суiне тiл де ө з ә серiн тигiзедi. Ағ ылшын жә не француз тiлдерiндегi газет-журналдары басқ аларғ а қ арағ анда тезiрек ө тсе, ал ө з iшiнде ағ ылшын тiлiндегi басылымдар француз тiлiндегiлерге қ арағ анда кө бiрек шығ ады. Мысалы, елдегi ең оқ ырманы кө п журнал ағ ылшын тiлiндегi “Readers Digest” болып саналады. Оның бiр жылда 1 209 660 данасы сатылады екен [1, 46-б]. Ал ең ө тiмдi газеттер: “Торонто Стар ” бiр аптада 3 477 160, “Глоб Энд Мэйл” 1 912 370, “Ванкувер Сан” 1 175 780 данасы сатылады екен.

Бү гiнде Канада баспасө зiнде қ алыптасып отырғ ан тағ ы бiр тенденция - зерттеу-сараптамалық мақ алаларды басуғ а маманданғ ан апталық газеттерге қ арағ анда, сол кү нi орын алғ ан оқ иғ аны жедел жариялап, ағ ымдағ ы ақ паратты басатын кү нделiктi, оның iшiнде таң ертең гiлiк жә не кешкiлiк газеттерге деген халық тың қ ызығ ушылығ ының ө суi. Кү нделiктi баспасө з беделiнiң ө се тү скенiн елдегі статистикалық институттар жү ргiзген зерттеулер қ орытындылары дә лелдей тү седi. Канадалық тардың 87 пайызы негiзiнен кү нделiктi газеттердi сатып алатындығ ын айтқ ан. 1901 жылы 114 кү нделiктi газет 600 000 данамен шығ ып тұ рғ ан болса, 1980 жылы 117 кү нделiктi газеттiң таралымы 5 174 955 данағ а жеткен. Ал ХХІ ғ асырдың бірінші жартысында бұ л кө рсеткiш 20 пайызғ а ө сіп, газет таралымының ө суi жарнама берушiге де, баспагерге ү лкен пайда ә келетiндiктен Канадада кү нделiктi газет индустриясы табысты қ аражат кө зіне айналып отыр. Қ азiргi уақ ытта 12 баспа тобы, 118 кү нделiктi газеттiң 89-ын шығ арады. Сә л шегiнiс жасап тарихқ а ү ң iлсек, 1970 жылы елдегi кү нделiктi газеттердiң жалпы таралымының 45 пайызы ү ш ең iрi компаниялары «САУЗЕМ», «ТОМСОН», «ФРИ ПРЕСС ПАБЛИКЕЙШНС» тә уелдi болса, 1980 жылы Томсон мен Саузен баспагерлiк топтары кү нделiктi газеттердiң жалпы таралымының 48 пайызын иеленген екен [2, 11-б].

Канадада мың нан астам журналдар шығ ады. 800-ге жуығ ы ағ ылшын тiлiнде, 150-i француз тiлiнде, 40-қ а жуығ ы мемлекттiк екi тiлде, 10-ы эмигранттар аудиториясына арналғ ан. Мұ ның iшiндегi 350-i жалпы ұ лтқ а таралатын танымал журналдар. Оның ішінде жергiлiктi жә не провинциялық дең гейде шығ атын журналдар да бар.

Канада баспасө зiнiң басты ерекшелiгi - онда белгiлi бiр партияның ұ йымы саналғ ан басылым болғ ан емес. Бiрақ басылым материалдарының бағ ытынан, редакцияның ақ параттық саясатынан ол газет, не журналдың елдегi белгiлi бiр саяси топты, компанияны, банктердi, дiни миссияларды жоқ тайтынын аң ғ аруғ а болады. Канада баспасө зi жариялайтын материалдары тақ ырыбына жә не олардың ақ параттық -насихаттық бағ ытына қ арай шартты тү рде беске бө луге болады: 1. Ресми басылымдар; 2. Бейресми (тә уелсiз) басылымдар; 3. Ұ лттық басылымдар; 4. Жалпыұ лттық басылымдар; 5. Тегiн таратылатын басылымдар.

Ресми басылымдары. Бұ л басылымдар аса кө п емес, санын «саусақ пен санауғ а» болады. Бұ л басылымның бә рiне тә н басты белгiлер оларда негiзiнен ү кiмет қ аулылары, заң дар, ресми қ ұ жаттар, премьер-министр бұ йрық тары басылады.

1. «Ottava Citizen» («Оттава азаматы»). Ағ ылшын тiлiнде шығ атын кү нделiктi кешкiлiк газет. 1844 жылы алғ ашқ ы саны жарық кө рдi. Алғ ашында «The Citizen» деген атпен шығ ып тұ рды. Канаданың ең iрi «Саутэм инкорпорейтед» газет баспагерлiк тресi иелiгiндегi бұ л газет Оттавада басылады. Таралымы - 190 000 дана. Сенбiлiк саны 250 000 данамен сатылады. Басылым ү кiмет айналасындағ ы адамдарғ а арналғ ан.

2. «The Canada Gazette, La Gazette du Canada» («Канада газетi»). Ағ ылшын жә не француз тiлдерiнде басылатын ү кiмет жаршысы. 1841 жылдан бастап шығ ып келедi. Газет ел астанасы Оттавада шығ ады. Негiзiнен заң актiлерiн, қ аулы-қ арарларды, ү кiметтiң ресми қ ұ жаттарын жариялайды.

3. «The Canada Gazette» («Канада газетi») 1967 жылы жаң арғ ан ү кiметтiң ресми газетi ү ш бө лiмнен тұ рады:

А) “Canada Gazette. Part I» (PDF жә не Alternate Formats). Ә р сенбi сайын шығ ады. Мемлекеттiк дең гейдегi кездесулер, ресми мақ алалар, ү кiмет ұ сыныстары, қ аулылар жә не т.б тү рлi материалдарды басады.

Ә) «The Canada Gazette. Part II” («PDF жә не Alternate»). Екi аптада бiр рет, сә рсенбi кү нi шығ ады. Заң мен бекiтiлген ережелердi, заң дарды жариялайды.

Б) “The Canada Gazette. Part III” («PDF Format»). Парламенттiң газет саны ә зiрленген аптада қ абылдағ ан қ аулыларын, заң дарын жариялайды тұ рақ ты шығ у мерзiмi реттелмеген басылым.

Бейресми (тә уелсiз) басылымдары. Бұ л белгiлi бiр компанияларды, партияларды, ұ йымдарды қ олдайтын баспагерлiк топтардың, газет-журнал трестерiнiң, массмедиа магнаттарының иелiгiндегi газет-журналдар. Канададағ ы ғ ылыми, кө ң iл сергiтетiн, танымдық жарияланымдармен қ ызық тыратын ең танымал басылымдар да осы топқ а жатады.

1. «Vancouver Sun» («Ванкувер кү нi») Британ Колумбиясы провинциясының ең iрi кү нделiктi кешкiлiк газетi. Канадалық «Саутем Инкорпорейтед» газет - баспагерлiк трестiнiң «Пасиорик пресс» еншiлес компаниясының қ оластына қ арайды. Басылым 1886 жылдан бастап Ванкуверде Британия Колумбиясы провинциясында басылып келедi. Таралымы 260 000, сенбiлiк санының таралымы – 290 800 дана.

2. «The Winnipeg Free Press» («Виннипегтiң азат прессасы»). Кү нделiктi кешкiлiк газет. Ауқ атты, ақ сү йек қ ауымғ а арналғ ан.

3. «Томсон Ньюпейперз» трансұ лттық газет - баспагерлiк корпорациясына қ арайды, 1874 жылы негiзi қ аланғ ан. Бұ л газет Уиннипегте Монитоба провинциясында ағ ылшын тiлiнде шығ ып тұ рады. Таралымы - 145 000, сенбiлiк саны 195 000 данамен тарайды.

4. «The Gazette” (“Газет”) - Канаданың ең алғ ашқ ы газеттерiнiң бiрi. Алғ ашқ ы нө мiрi XVIII ғ асырда, дә лiрек айтқ анда, 1778 жылы жарық кө рген. Ақ сү йек, зайырлы қ оғ ам мү шелерiнiң мү ддесiн дiттейдi. Канаданың аса iрi «Southam Incorporated» газеттiк - баспагерлiк тобының кө п басылымдарының бiрi. Газет 205 500 данамен, ал сенбiлiк саны 280 000 данамен Монреальдағ ы Квебек провинциясында басылып, лезде сатылып кетедi.

5. «The Hamilton Spectator» - («Гамильтон куә герi») Канаданың ең iрi «Саутем Инкорпорейтед» газет-баспагерлiк тобының ағ ылшын тiлiндегi кү нделiктi кешкiлiк шығ атын газетi. 1846 жылдан берi Гамильтондағ ы Онтарио провинциясында шығ ып келедi. Таралымы - 150 000 дана.

6. “Le Devoir» («Лә девуар») («Парыз»). Француз тiлiндегi кү нделiктi газет. Жарияланымдарының насихаттық бағ ытынан жарнама тү рiнде болса да прогрессивтiк-консервативтiк партияны қ олдайтынын аң ғ аруғ а болады. Газет 1910 жылдан бастап Монреальдың Квебек провинциясында шығ ып келедi. Таралымы - 40 000 дана.

7. “Le Driot” (“Лә друа”) (“Қ ұ қ ық») - Оттаваның Онтарио провинциясыда француз тiлiнде басылып шығ атын кү нделiктi кешкiлiк газет. 1913 жылдан бастап шығ ады. Таралымы - 45 000, сенбiлiк саны 52 000 данамен таралады.

8. «Evening Times» - «Globe» («Жер шары ақ шам уақ ытта»). 1904 жылы негiзi қ аланғ ан. Ағ ылшын тiлiндегi кү нделiктi кешкiлiк газет. Сент-Джонда Нью - Брансуик провинциясында басылып шығ ады. Таралымы - 33 000 дана.

9. «The Evening Тelegramm» («Кешкiлiк телеграмма»). Кү нделiктi кешкiлiк, ағ ылшын тiлiндегi газет. Ең iрi трансұ лтты корпорация «Томсон Ньюспейперз» бастырады. Сент - Джонстағ ы Ньюфауленд провинциясында 1879 жылдан бастап шығ ып келедi. Таралымы - 55 000 дана.

10. “Calgary Herald» («Калгари жаршысы») «Саузем инкорпорейтед» аса iрi газет-баспагерлiк тобының ағ ылшын тiлiндегi кү нделiктi кешкiлiк газетi. Калгарида Альберта провинциясында 1883 жылдан бастап басылып келедi. Таралымы - 143 000.

11. «Canadian Labour» («Канада кә сiподақ тары») ағ ылшын жә не француз тiлдерiндегi айлық журнал. Канаданың iрi кә сiподақ ұ йымы «Канада жұ мысшылар конгресiне» қ арайды. Журнал 1956 жылдан берi Оттавадағ ы Онтарио провинциясында шығ ып келедi.

12. «Canadian Tribun» («Канада мiнберi»). Канада Коммунистік Партиясын ашық қ олдайтын апталық ағ ылшын тiлiндегi газет. 1940 жылы 20 қ аң тардан бастап Торонтода басылып келедi. Газет 1922 жылы 15 наурызда негiзi қ аланғ ан «Worker» («Жұ мысшы») газетiнiң iзiн басушы, iсiн жалғ астырушы болып табылады. Таралымы - 10 000 дана.

13. “Commonwealth” («Қ ауымдастық»). Жаң а демократиялық партияның мү ддесiн дiттейтiн, аптасына екi рет шығ атын ағ ылшын тiлiндегi журнал. Аптасына 24 000 данамен Рейджайндегі Саскачеван провинциясында басылады. 1935 жылы негiзi қ аланғ ан.

14. «The Chronicle – Herald» («Хроника – жаршы»). Галифакста Жаң а Шотландия провинциясында басылатын ағ ылшын тiлiндегi кү нделiктi газет. 1824 жылдан бастап шығ ады. Таралымы - 135 000 дана.

15. «Leader – Post» («Жетекшi пост») Реджайнде Саскачеван провинциясында 1883 жылдан бастап шығ ып келе жатқ ан ағ ылшын тiлiндегi кү нделiктi кешкiлiк газет. Таралымы - 70 000 дана.

16. «Macleans Canadas Weekly News – Magazine» Маклин жаң алық тарын жазатын Канаданың апталық журналы. Канада ақ сү йек қ оғ амының кө зқ арасын бiлдiретiн беделдi қ оғ амдық -саяси иллюстрациялық журнал. 1905 жылдан бастап Торонтода басылып келедi. Таралымы - 680 000 дана.

17. «New Democrat» («Жаң а демократ») Онтарио провинциясында жаң а демократиялық партия бағ дарламасын насихаттайтын саяси журнал. Жылына алты рет Торонто қ аласында Онтарио провинциясында басылып шығ ады. Басылым негiзi 1961 жылы қ аланғ ан. Таралымы 30 000 дана.

18. «Pacific Affairs» («Тынық мұ хит iстерi”) Британия Колумбиясы провинциясы университетiнiң ү ш айда бiр рет шығ ып отыратын ағ ылшын тiлiндегi журнал. 1927 жылдан берi Ванкувердегі Британия Колумбиясы провинциясында тө рт мың данамен шығ ып келедi.

19. «La Presse» («Баспасө з»). Француз тiлiндегi ең iрi кү нделiктi кешкiлiк газет. Француз-Канадалық ауқ атты адамдардың мү ддесiн дiттейдi. 1884 жылы Монреальда Квебек провинциясында негiзi қ аланды. Таралымы 205 000, сенбiлiк санының таралымы – 136 500 дана.

20. «The Province» («Провинция») «Саутем Инкорпорейтед» газет-баспагерлiк тобының «Пасифик пресс» еншiлес компаниясының ағ ылшын тiлiндегi кү нделiктi газетi. Алғ ашқ ы нө мiрi 1891 жылы шық ты. Ванкуверде Британия Колумбиясы провинциясында басылады. Таралымы 175 000 дана, жексенбiлiк саны 212 000 данамен сатылады екен.

21. «Le Soleil» («Лә Солей») (“Кү н»). Канадада француз тiлiнде шығ атын кү нделiктi кешкiлiк газеттердiң iшiнде ең беделдiлерiнiң бiрi. «Юнимидиа» газет компаниясының басылымы. 1896 жылы негiзi қ аланып, Квебек провинциясында шығ ып келедi. Таралымы 130 000 дана.

22. «Star» («Жұ лдыз») – «Томсон Ньюспейперз» аса iрi трансұ лттық корпорацияның ағ ылшын тiлiндегi кү нделiктi кешкiлiк газетi. 1908 жылдан бастап Садбериде Онтарио провинциясында шығ ып келедi. Таралымы - 30 000 дана.

23. «Toronto sun» («Торонто кү нi»). Кү нделiктi, ә сiресе ұ лтшыл кө зқ арастағ ы газет. Ағ ылшын тiлiнде Торонто қ аласында «Маклин Хантер» газет монополиясы бақ ылауындағ ы «Торонто Сан Паблишинг Корпорейшн» компаниясы басып шығ арады. 1971 жылдан бастап шығ ады. Таралымы - 120 000, жексенбiлiк таралымы - 300 000 дана.

24. «Toronto Star» («Торонто жұ лдызы»). Ағ ылшын тiлiндегi кү нделiктi газет. Ұ лттық кө зқ арасты басты бағ ыт санайды. Торонтода «Торонто Стар Корпорейшн» газет компаниясы басып шығ арады. Қ ұ рылғ ан уақ ыты 1892 жыл. Таралымы 600 000 дана, сенбiлiк, саны 842 000 данамен, ал жексенбiлiк саны – 156 500 данамен таралады.

25. «The Windsor Star» (Уинсор жұ лдызы) Канаданың «Southam Incorporated» аса iрi баспагерлiк тобының ағ ылшын тiлiндегi кү нделiктi кешкiлiк газетi. 1918 жылдан бастап Уинсор қ аласында (Онтарио провинциясы) шығ ып келедi. Таралымы – 86 500 дана.

26. «The Financial Post» («Файнэншл пост») («Қ аржылық пошта») Канаданың iскер топтарына арналғ ан ағ ылшын тiлiндегi апталық газет. «Маклин Хантер» газет монополиясының иелiгiндегi басылым. 1907 жылдан бастап Торонтода шығ ып келедi. Таралымы шамамен 193 500 мың дана.

27. “Financial Times of Canada” (“Файненшл таймс оф Канада») (“Канаданың қ аржылық уақ ыты»). Ағ ылшын тiлiндегi канаданың iскер адамдарына арналғ ан апталық газет. «Sauthem Incorporated» аса iрi газет - баспагерлiк тобының 1912 жылдан берi басылып келе жатқ ан басылымы. Торонтода 100 000 данамен басылып шығ ады.

28. «The Edmonton journal» («Эдмонтон журналы»). Ағ ылшын тiлiндегi журнал типтес кү нделiктi газет. Кешкiлiк жеке басылымы бар. «Sauthem Inc» аса iрi газет-баспагерлiк тобының иелiгiнде. Эдмонтонда Альберта провинциясында басылып шығ ады. 1903 жылы негiзi қ аланғ ан бұ л басылым 184 000 данамен таралады.

29. «The Edmonton Sun» («Эдмонтон кү нi»). Ағ ылшын тiлiндегi кү нделiктi газет. Эдмонтонда Альберт провинциясында «Маклин Ханте» газет монополиясы бақ ылауындағ ы «Торонто Сан Паблишинг Корпорейшн» компаниясы бастырады. Басылым 1978 жылдан бастап ә ртү рлi кө лемде шығ ып келедi. Қ алыпты таралымы 89 000 дана, «етжең дi» жексенбiлiк нө мiрiнiң таралымы 120 000 дана.

30. «Наша газета». Кү нделiктi орыс тiлiндегi газет. Аса қ ызық ты деген сенсациялық мақ алаларды жариялайды. Газеттi «Russian Canadian Broadcasting Mix TV» ұ жымы басып шығ арады. «Наша газетаның», «Пятая пятница» атты айлық жарнамалық қ осымшасы бар.

31. «Голос». Апталық газет. Негiзiнен жергiлiктi жә не халық аралық ө мiрден алынғ ан ақ парат, жарнамалық, қ ызық ты оқ иғ аларды жариялайды. Бастырушы – «New con Publishing» компаниясы [3, 24-б].

Ұ лттық басылымдары. “Meest” («Mict» - «Кө пiр»). Солтү стiк Америка қ ұ рлығ ындағ ы украиндық тарғ а арналғ ан апталық газет, бағ асы 25 cent тұ рады. Канадада тұ ратын украиндық тардың ө мiрiнiң ә ртү рлi аспектiлерiн ашып кө рсететiн, соң ғ ы жаң алық тарды, тарихи материалдарды, сараптамалық шолу, болжамдарды, оның ішінде ауа-райы, жұ лдызнамалық болжамдарды жариялайтын бiршама кә сiби дең гейдегi басылым. Жарнамалық жә не публицистикалық материалдардың ү йлесiм табуын басылым жеткен жоғ ары жетiстiгi деп тануғ а болады. Газеттi “Meest Media Corporation” компаниясы басып шығ арады. “Bikha” (Okha). Украин тiлiндегi «Слово» газетiнiң тегiн жарнамалық ақ параттық қ осымшасы. Бастырушы «EVIS» компаниясы, бұ л да жалпыұ лттық басылымы болып саналады [4, 5-б].

«The Globe Аnd Мail» («Бү кiл ә лемнен жиналғ ан пошта»). Канадалық мамандар елде таралым тұ рғ ысынан қ арастырғ анда Канадада жалпыұ лттық газет жоқ деп есептейдi. Соғ ан қ арамастан «Глоб Энд Мейл» басылымы жалпыұ лттық дә режесiне кө терудi мақ сат еткен. Бұ л газет «Томсон Ньюпейперз» трансұ лттық аса iрi газет-журнал корпорациясының ең танымал, беделдi басылымы. Бұ л газеттiң бiр аптада 1 912 000 данасы сатылады. Басылым тө рт жылдан берi Монктонда, Оттавада, Уиннипегте, Калгариде, Ванкувер қ алаларында ол «Ұ лттық басылым» деген статуспен басылып келедi. ‘’Глоб Энд Мейл’’ қ азiргi кезде елдiң тү кпiр-тү кпiрiне басылғ ан кү нi-ақ, бiр мезетте таралып ү лгеретiн жалғ ыз басылым болып отыр. Содан да болар, билiк басындағ ылардың да бизнес саласындағ ы іскер адамдар бұ л басылымғ а сұ ранысы жоғ ары. Канаданың бiрнеше қ алаларында газеттiң ақ параттық бө лімдері жұ мыс iстейдi. Бұ л ел кө лемiндегi жаң алық тарды тү гелдей қ амтуғ а, ұ лттық газеттiң инфрақ ұ рылымын нығ айтуғ а мү мкiндiк бередi. Соғ ан қ арамастан, жергiлiктi жаң алық тарғ а, сол аймақ тың ағ ымдағ ы ақ паратына аса қ ұ мар оқ ырмандар ү шiн «жалпыұ лттық» басылымдар екiншi қ атардағ ы газет болып есептеледi. Басылым негiзi 1844 жылы қ аланғ ан.

Тегiн таратылатын басылымдар. Бұ л топтағ ы басылымдардың басты белгiсi жә не кемшiлiгi жарнамағ а кө п кө ң iл бө луi. Кейде жарнама басылымның жалпы кө лемiнiң 80 - 90% иемденедi жә не қ айсыбiрiнде жарнаманың бiрiншi беттен бастап жариялануы оқ ырманның оқ уғ а деген барлық қ ызығ ушылығ ын жойып жiбередi. Танымал тұ лғ аларғ а немесе белгiлi бiр саясаткерге қ арсы қ ұ рылғ ан саяси провокациялар «жаптым жала, жақ тым кү йе» принципiн ұ станатындардың «қ аралау» саясаты, ә сiреұ лтшылдық ә уенiндегi арандатулар жә не т. б. қ ұ йтырқ ы қ ылық тар мен iс-ә рекеттер кө бiне осы топтағ ы басылым беттерiнде жү зеге асып жатады. Осындай жағ дайларғ а байланысты жә не басылымның тегiн таратылуынан да болса керек, бұ л топтағ ы газеттер халық арасында «Аяқ астындағ ы баспасө з» («Пресса под ногами”), «қ ұ нсыз басылым» деген ат алғ ан [5, 78-б].

1. «TV Review» («Теле – шоу»). Торонто қ аласында 1993 жылдан берi шығ ып келе жатқ ан танымал газет. Жарияланымдарының негiзгi бағ ыты телебағ дарламалар мен кинофильмдерге шолу жасау, жарнама мен хабарландырулар шығ ару. Торонто мен Монреальда тегiн таралады, аптасына екi рет шығ ады.

2. «Russian Canadian Info». («Ресей-Канада ақ параттары»). Тегiн таратылатын апталық газет. Негiзiнен жергiлiктi мә селелер мен проблемаларды қ озғ айтын мақ алаларды жариялайды. Басылымды «Russian Infotrade LTD» компаниясы басып шығ арады. Газеттiң жетiстiгi ретiнде редактор мен газет қ ызметкерлерiнiң сирек кездесетiн ә деби жә не кә сiби қ абiлетiн атап ө туге болады. Кемшiлiктерi - дү ркiн-дү ркiн кө рiнiс берiп қ алатын «солшылдық» ауруы, «мә нiн жоғ алтқ ан», қ ажетсiз ұ рандар, кү мә ндi, жанжал тұ тандырғ ыш мақ алалар, басқ а елден ауып келген эммигранттар ашқ ан басылымдармен ашық бақ таластық, ө зiнiң таралымын ө сiрiп кө рсету арқ ылы «ерекшеленуге» ұ мтылыс бір аптадағ ы ә р нө мiрiнде таралымын бiрде 12 000, кейiн 12 500, тiптi артынан 15 000 дана болып жиi қ ұ былып тұ рады, оқ ырман кейбiр таң даулы сандарын кейде ақ шағ а сатып алады. Осының бә рi тү птiң тү бiнде газет танымалдылығ ының тө мендеп, бұ рын тұ рақ ты шығ ып келген “Info Plus” қ осымшасының тоқ тап қ алуынан кейiн шық пай қ алды.

3. «Russian Canadian Business Info» («Орыс - Канада iскерлiк ақ параты»). Хабарландырудың, классифайдтың жә не жарнамалық жарияланымдардың айлық газетi. Басылым осы тектес жарнамалық газеттерден еш айырмашылығ ы жоқ. Газеттi «Russian Infotrade LTD» компаниясы басып шығ арады.

4. «Канадский курьер» ә р жұ ма сайын шығ атын апталық газет. Орыс тiлiнде шығ атын қ алың басылымды “Infomobile Publishing Inc” компаниясы басып шығ арады. Жетiстiгi кә сiби сапасы жоғ ары дең гейде шығ ады, ү лкен талғ аммен дайындалғ ан ағ ымдағ ы ақ параттарды бередi. Жергiлiктi халық тың ө мiрінде орын алғ ан оқ иғ алар, халық аралық шолу, денсаулық, автомобиль, спорт жайындағ ы кең естер беріліп тұ рады. Газеттiң дұ рыс ұ йымдастыруылы мен жақ сы қ ұ рылымының, ә сiресе хабарландыру бө лiмiн қ ызық ты ұ йымдастыруының арқ асында танымалдылығ ы ө се тү суде. Кемшiлiгi: «қ ұ нсыз» баспасө здің ортақ белгiлерiн сақ тағ ан, алғ ашқ ы беттен басталатын жарнама басқ а материалдарғ а аз орын қ алдырады. Сондық тан мә ндi, танымдық мақ ала iздеген оқ ырманғ а газеттi парақ тап шығ у ү шiн болмаса, оқ у ү шiн алғ ызу мү мкiн емес.

5. «Fun Курьер» (Бұ рынғ ы «Вторник»). Кө лемдi апталық кө ң iл сергітуге арналғ ан газет. Ә р сенбi сайын шығ ады. Басылымды «Канадский Курьер» газетi редакциясы басып шығ арады. Газетке жоғ арыда айтылып кеткен ағ а басылымының барлық жетiстiгi мен кемшiлiгi тә н.

6. “Слог» арнайы ә деби-қ оғ амдық газет. Ең алғ ашқ ы айлық -ә деби публицистикалық газет, 2000 жылдан бастап шығ ады. Ол Канаданың, Американың жә не бү кiл ә лемнен поштамен алынғ ан орыс тiлiндегi материалдарды басады, Таң қ аларлық танымалдылық қ а ие, таралымы қ ұ былмалы, газеттiң ә р саны сатуғ а не тегiн таратылу нү ктелерiне тү скен сағ атта-ақ ө тiп кетедi. Бастырушы – «Tatyana Publishing».

7. «The yonge streat Review» жалпыканадалық апталық газет. Ә р аптаның бейсенбiсiнде шығ ып, тегiн таратылады. Редакциялық алқ асы ең кө п автордан тұ ратын бiрiншi газет. Сондық тан, негiзiнен ө з авторларының материалдарын ғ ана басады.

8. “Наш дом’’ ү й-iшiлiк мә селелерді жазады. Ө те қ ызық ты жә не жарнама аз берілген сандарынан кейін журнал ө зiнiң ө мiр сү руiн тоқ татты, екі айда бiр рет «Canadian Russian Press Inc» компаниясы басып шығ арып тұ рғ ан.

9. «Exodus («Ексодус») «The only Canadian Jewish Russian Family Newspaper» компаниясы шығ арғ ан, еврейлердiң дiни басылымы. Еврей орталық тары арқ ылы таралады. Бастырушы ү лкен Торонтоның орыс қ ауымдастығ ының еврейлер орталығ ы. Басылымның «Добро пожаловать JRCC» жарнамалық қ осымшасы бар.

10. «12 месяцев». Кiтап форматындағ ы журнал. 1999 жылдың қ ыркү йегiнен бастап ә рбiр екi айда бiр рет шығ ып келедi. Пошта арқ ылы тегiн таратылады. Кө пұ лтты Торонтоның ақ параты, оның тарихы, дә стү рi, мә дени ө мiрi, қ ызық ты оқ иғ алары туралы ақ параттарды жариялайды. Басылымды «Information and Marketing» агенттiгi басып шығ арады.

11. «Bonus» аптасына бiр рет шығ ады. Жарияланымдарының негiзгi бағ ыты зайырлы қ оғ ам ө мiрiнен хроникалар, денсаулық, адамдардың қ арым-қ атынас туралы мә селелер. «Newson Publishing» компаниясы басып шығ арады. Жетiстiгi екi жылдан берi «тұ манды мезгiлге» тап болып, «ө з бетiн жоғ алтып» алғ анына қ арамастан, соң ғ ы сандары ә р апта сайын (бұ рын - екi аптада бiр рет) шығ ып жә не жаң а қ ызық ты кө птеген айдарлар ашып, жаң а кейiпке енiп келедi. Кемшiлiгi басқ а басылымдардан арада 1-2 ай ө ткiзiп барып, ө зектiлiгiн ә лi жоймағ ан мә селелердi кө терген мақ алаларды “сө збе - сө з’’ кө шiрiп алуы жә не алғ ашқ ы ақ парат кө зiне сiлтеме жасамайды.

12. «Мужчина и женщина» мерзiмдi басылымы «Russian Proud Canadian» телебағ дарламасына баспасө здiк қ осымша. Қ азiргi кү нге дейiн бiрнеше саны жарық кө рсе де, газет деп атауғ а ә лi ерте, ү нпарақ типтес, бастырушы «Win Canada Inc».

13. «Канадский Паспорт» ә р ай сайын шығ атын газет. 2000 жылдың қ ыркү йегiне дейiн тегiн таралып келген. Осы кү ннен бастап бағ асы 25 cent болып белгiлендi. Канада мен Торонто халқ ы ө мiрiнен алынғ ан саяси, тарихи, сараптамалық материалдарды басуғ а маманданғ ан. Газетте ешқ ашан жарнама болғ ан жоқ. Тегiн баспасө з iшiнде оның ең басты ерекшелiгi осы. Алайда дә л осы жағ дай, жарнама жарияламау редактордың газеттi ақ ылы етуiне тү рткi болды. Басылымды «Web Media Agency» компаниясы басып шығ арады. Қ ұ рылтайшысы “Кира Мобиле” жә не “ЛСМ Media Group” медиа топтары.

Телерадиосы. 1939 жылы Канадада радиохабарларын тарату мен телевизиялық бағ дарламалар шығ аруды жү зеге асыратын «Canadian Broadcasting Corporatio» «Си-Би-Си» Канаданың радиохабарларын тарату корпорациясы қ ұ рылды. Алайда II дү ниежү зiлiк соғ ыстың басталуы, бү кiл ә лемдiк қ аржы дағ дарысы жә не т.б себептермен бұ қ аралық коммуникацияның бұ л саласы кө пке дейiн кенжелеп қ алғ ан едi. Кейiн 1950 жылдары Канада кө лемiнен асып, АҚ Ш ақ параттық нарық қ а ұ мтылғ ан Уилльям Саутем, Маклин Хантер, Рой Томсон секiлдi массмедиа магнаттары ө з iскерлiктерiнiң шең берiн баспасө збен шектемей, БАҚ -тың басқ а салаларына, атап айтқ анда, радио мен телевидениеге кө ше бастады. Массмедиа магнаттарының қ ызығ ушылығ ы мен бұ л iстi қ олғ а алуы 1960-1970 жылдары телевидение мен радионы кiрiстi iске айналдырып, коммуникациялық технология мен хабар тарату жабдық тарын жетiлдiруге жә не ә лемде ойлап табылғ ан жаң а жетiстiктерге iлесiп отыруғ а ү лкен септiгiн тигiздi.

Бү гiнгi кү нде Канадада коммуникациялық технологиялар ө те жоғ ары дең гейге кө терiлiп, ал хабар тарату ә лемдiк дә режеге жеткен. Елде «Public Relations», маркетингтiк жә не т.б қ ызмет кө рсететiн институттары жұ мыс iстейдi. Ол институттар мемлекеттiң ә р бө лiгiнде, ә рбiр аймағ ында аудитория арасында ә ртү рлi зерттеулер жү ргiзедi. Қ алың кө рермендер мен тың дармандар қ ызығ ушылығ ын туғ ызып ө зекті мә селелердi, қ ызық ты бағ дарламаларды, ең танымал телесериалдарды бере отырып, ә леуметтік сауалнамаларды телефон, интернет арқ ылы, дә стү рлi жолмен жә не электрондық пошта арқ ылы зерттеу жү ргiзедi. Зерттеу кезiнде тың дарман, не кө рерменнiң жас шамасы, бiлiмi, талғ амы, жынысы, жасы, iскерлiк, мә дени, саяси талаптары, нә сiлдiк, кө зқ арас ерекшелiктерi ескерiледi. Кө рермен аудиториясын мұ қ ият зерттеуде «дефратор» деп аталатын қ ондырғ ы кө мекке келедi. Теледидарғ а тiкелей қ осылатын бұ л қ ондырғ ы кө рерменнiң қ андай бағ дарламаны немесе сериалды кө п кө ретiнiн, ал қ айсысын кө рмей, аударып жiберетiндiгiн, қ андай кү ндерi, қ ай уақ ытта теледидарды кө руге мү мкiндiгi барын, белгiлi бiр арнаны қ анша адам кө ретiндiгiн жә не т.б жағ дайларды анық тап бередi. Одан маман-сарапшылар қ орытынды шығ арып, шық қ ан нә тиже арнайы бюллетень тү рiнде басылып отырады. Компаниялар жарнама берерде ең алдымен осы мә лiметтерге сү йенедi. Сол институттардың бiрiнiң зерттеулерi нә тижесi бү гiнде Канададағ ы отбасылардың 50% екiден кө п модельдегi теледидары барын кө рсеткен.

Қ азiр Канадада телебағ дарламаларды бақ ылауда ұ стайтын цензуралық комитет жұ мыс iстейдi. Сондық тан, ә р журналист ө зiнiң телебағ дарламасының кө шiрмесiн, ал егер тiкелей эфирде болса, сценарийiн телекастерге, яғ ни цензуралық комитет кө рсетуі тиiс. Осының салдарынан кө птеген бағ дарламалар эфирге жiберiлмей қ алады. Мысалы, Канаданың танымал бiр интернет-сайтында Канадалық атақ ты бiр журналист, канаданың азаматы ө зiнiң Қ азақ станда тү сiрген екi сағ аттық телефильмнің эфирге кө пке дейiн жiберiлмегенiн, кейiн 10 минутқ а дейiн қ ысқ артылып кө рсетiлгендiгiн жазады. Сондағ ы цензуралық комитеттiң шығ арғ ан шешiмi: “Телебағ дарламадағ ы кейбiр кө рiнiстер мен сюжеттер сарапшылар пiкiрiнше, бұ рынғ ы КСРО-ның кейбiр азаматтарының кө ң iлiне келiп, ұ намай қ алуы мү мкiн. Сондық тан, алынып тасталғ ан сюжеттер ұ лтаралық ынтымақ тастық қ а кiрбiң тү сiредi деп табылсын»[6, 12-б], -дейді. Бiрақ, осындай кедергiлерге қ арамастан, бү гiнгi таң да Канадада радиостанциялар саны 510, ал телевизиялық орталық тар 450 - ге жетiп отыр.

«WMNB». Халық аралық тә улiктiк телеарна. Кө п бағ дарламалары орыс тiлiнде жү ргiзiледi. Сондай-ақ, Ресей телеарналарының ең танымал телебағ дарламаларын, сериалдарын ретрансляциялайды. Осының сыртында «WMNB» компаниясының редакциясы ә зiрлеген телебағ дарламалар кө рсетiледi. Бұ л телеарнаны кө ру ү шiн спутниктiк телевизиялық жү йенi орнату қ ажет.

«City TV» («Rogers 7 каналы») таң ғ ы 9.00-ден бастап жұ мыс iстей бастайды, телебағ дарламаларын бү кiл Канада кө редi. Телевизиялық орталығ ы Торонтода орналасқ ан, негiзiнен ел жаң алық тарын, орын алғ ан қ ызық ты оқ иғ аларды кө рсетедi. Кө бiне эфирлiк уақ ытын Торонто жаң алық тарына бө ледi.

«MIX TV». Ә рбiр жексенбi сайын таң ғ ы 9.00-ден бастап «Rogers 7» арнасында шығ ып тұ рады. Телебағ дарламаларының негiзi орыс тiлiндегi танымал телешоулар болып табылады. Телебағ дарламаларды «Russian Canadian Broadcasting MIX TV» ұ жымы ә зiрлейдi.

«Morning Waves» («Таң ғ ы толқ ындар»). Кө ң iл сергітетін, ойын-сауық тық бағ дарламалары басым арна, ұ зақ тығ ы бiрнеше сағ атқ а ғ ана созылады.

«CFMT» арнасы жұ мыс істейді, телебағ дарламаларды «Tokmakov TV Production» ұ жымы ә зiрлеп, эфирге шығ арады.

«Moldava TV» кө п бағ дарламасы орыс тiлiнде, ал қ алғ аны молдаван, не румын тiлiнде жү редi. Телеарнаны 10-шы каналдан («Rogers») қ абылдауғ а болады. Бұ л арнаның жетiстiгi телебағ дарламалары ө мiрдiң барлық жағ ын қ амтиды. Сарапшылар бұ л арнаны «Телебағ дарламаларының кө бi дерексiз, журналистерiнiң кә сiби шеберлiгi тө мен» деп бағ алағ ан екен.

«PCI» («Radio Canada International»). Канаданың халық аралық радиохабар тарату толқ ыны. Радиотолқ ынның ағ ылшын жә не француз тiлдерiнен тыс орыс жә не украйн тiлiндегi бө лiмi бар, тә улiк бойы хабар таратады. Радиохабарлары Канададан ө зге кө ршiлес мемлекеттерге де таралады.

«MUCH». Бастапқ ы толық атауы – «MUCH MUSIC». Радио бағ дарламаларының басты бағ ыты ә р стильдегi рэп, попса, хип-хоп, джаз, классикалық жә не т.б ә н-ә уен, музыка ә лемi кө гiнде жарқ ырағ ан жұ лдыздардың ө мiрiнен оқ иғ алар, жаң алық тар, музыка, мә дениет жаң алық тары, хит-парад, сараптамалық -авторлық музыкалық радиобағ дарламалар таратады. Хабарлары тә улiк бойы жү реді.

Ақ парат агенттiктерi. «The Canadian Press». Кү нделiктi газет қ ожайындарының кооперативтiк бiрлестiгi болып табылатын Канаданың ақ парат агенттiгi 1917 жылы желтоқ сан айында қ ұ рылғ ан. Агенттiк 1985 жылы 1 ақ панда жұ мысын тоқ татып, «Юнайтед Пресс Канада» агенттiгiнiң заң ды жалғ асы ретінде жұ мыс істеуде. Штаб-пә терi Торонтода орналасқ ан. Канаданың 13 қ аласында, сондай - ақ, Нью-Йоркте, Вашингтон мен Лондонда, шетел мемлекеттерінде тiлшiлiк қ осындары мен бө лiмдерi бар. Агенттiк акционерлерi 100 канадалық газет иелерi агенттiктi қ аржыландырып қ ана қ оймай, қ ажеттi жаң алық, ақ паратпен қ амтамасыз етiп отыр. Кү н сайын iшкi-сыртқ ы саясат, халық аралық, экономикалық, спорт ақ параттарын 250 000 сө з кө лемiнде екi тiлде ағ ылшын жә не француз тiлдерiнде таратып отыр. Халық аралық ақ паратты «АП», «Рейтер», «АФП» агенттiктерiнен алады. «Франс Пресс» француздық агенттiк ақ паратын Квебек провинциясы газеттерiн жә не Нувель телерадиосын ақ паратпен қ амтамасыз ететiн «Канадиен пресстiң» француз қ ызмет бө лiмi белсендi пайдаланады. «Канадиен пресстiң» филиалы – «Broadcast news» 600-ден астам телекомпанияларды ақ паратпен қ амтамасыз етедi [6, 30-б].

«Канадиен пресс» агенттiгiнiң ендi бiр қ ызметi «Press news» радио мен телевизиялық «Си-Би-Си» корпорациясына жә не т.б жазылушыларына жедел ақ парат жеткiзумен айналысады. «Канадиен пресс» агенттiгi бас директоры қ ызметiн атқ арушы комитеттің бақ ылауда ұ стайды. Атқ арушы комитетiнiң тұ рақ ты мү шелерiне Канаданың ең iрi «Thomsom Hewspapers», «Southam Incorporated» газеттiк-баспагерлiк топтары жә не Ирвингтiң газеттiк тресi кiредi.

 

 






© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.