Бақылау. 1. Адам қоректенуіне қажетті негізгі тамақтық өнімдер.

Сұ рақ тар:

1. Адам қ оректенуіне қ ажетті негізгі тамақ тық ө німдер.

2. Тамақ танудағ ы сү ттің рө лі. Омырау, сиыр, тү йе, сү ттерінің биологиялық қ ұ ндылығ ы жә не сің імділігі. Сү т ө ндірісінен шығ арылатын тү рлі сиыр сү ттерінің тағ амдық жә не биологиялық қ ұ ндылығ ы. Тамақ тануда сү тқ ышқ ылды тамақ тардың маң ызы: айран, ацидофильді ө німдер, қ ымыз, шұ бат. Олардың емдік мақ сатта қ олданылуы жоғ арғ ы сападаекендігін кө рсетеді. Қ аймақ тың, кілегейдің, ірімшіктің, сырдың тағ амдық жә не биологиялық қ ұ ндылығ ы. Аралас рационының қ ұ рамындағ ы балансталғ ан аминқ ышқ ылды жә не минералды пайда болдырғ ан кезде сү т жә не сү т ө німдерінің маң ызы. Сү т жә не сү т ө німдерінің эпидемиологиялық маң ызы.

3. Ет жә не ет ө німдерінің тамақ танудағ ы олардың тамақ тық жә не биологиялық қ ұ ндылығ ы. Балық жә не балық ө німдерінің тамақ танудағ ы тамақ тық жә не биологиялық қ ұ ндылығ ы. Жұ мыртқ а жә не жұ мыртқ а ө німдерінің тамақ танудағ ы маң ызы. Жұ мыртқ а белогындағ ы аминқ ышқ ылының балансталғ андығ ы, оптимальді липидті кешен, майда еритін витамндердің кө п болуы жә не жең іл сің ірілуі жұ мыртқ аның тамақ тық жә не биологиялық қ ұ ндылығ ы жоғ ары екенін кө рсетеді. Ет ет ө німдерінің жә не жұ мыртқ алардың эпидемиологиялық маң ызы.

4. Бидай ө німді тағ амдар ө сімдік текті белоктардың, кө мірсулардың, В-тобының витаминдердің фосфордың, темірдің негізгі кө зі. Тамақ тануда нанның ролі. Тү рлі сорттардан жасалғ ан нандардың биологиялық қ ұ ндылығ ы. Бидай тағ амдарының биологиялық қ ұ ндылығ ы.

5. Майлардың тағ амдық жә не биологиялық қ ұ ндылығ ы: сары май, маргарин, аспаздық, сұ йық майлар. Тү рлі майлардың сің імділігі. Рафинадтау кезінде сұ йық майлардың биологиялық қ ұ ндылығ ының тө мендеуі. Тотығ удың биологиялық маң ызы. Тағ амдық майлардың эпидемиологиялық маң ызы.

6. Кө кө ністер, картоп, бақ ша ө німдері, жеміс-жидектер минералды заттардың, С, Р, бетта- каротиннің, кө мірсулардың, органикалық қ ышқ ылдардық негізгікө зі болып табылады. Жеке кө кө ністер мен ө німдердің тамақ тық биологиялық қ ұ ндылығ ы. Олардың заталмасуды нормалауғ а, ас-қ орыту ү рдістерін жақ сартуғ а, организмнің тө зімділігін арттыруда, атеросклероздың, қ антты диабеттің, теміртапшылық ты анемияның жә не т.б. алдын-алу мақ сатындағ ы маң ызы. Ө ң делген ө німдер мен кө кө ністердің биологиялық қ ұ ндылығ ы. Саң ырауқ ұ лақ тар, жә не олардың тамақ тануда маң ызы. Кө кө ністердің, жеміс-жидектердің эпидемиологиялық маң ызы.

7. Қ ант, кондитерлік ө німдер, олардың тамақ тық жә небиологиялық қ ұ ндылығ ы, тамақ танудағ ы маң ызы. Тамақ тануда шоколадтың дә не бал арасының қ олданылуы. Кондитерлік ө німдердің эпидемиологиялық маң ызы.

8. Алкогольді емес сусындардың тағ амдық қ ұ ндылығ ы. Ішек аурулардың таралуында сусындардың ролі. Ө ХЗ сусындарды болуы жә не химиялық зиянсыздық..

9.Концентраттардың жә не консервіленген тағ амдардың тағ амдық жә не биологиялық қ ұ ндылығ ы. Тағ амдық ү стемелер, олардың тамақ тануда қ олданылуы. Тағ амдық ү стемелер мен БАЗ-дардан айырмашылығ ы. Тағ амдық ү стемелердің негізгі топтары жә не олардың гигиеналық маң ызы. Консервілердің эпидемиологиялық маң ызы.

Ситуациялық есептер: Тамақ тану гигиенасы. - Учебное пособие по общей гигиене для студентов медицинских вузов / Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е.– Алматы, 2005. – Ч.1. – С.42-137.

Тақ ырып Тағ амдық азық тардың қ ауіпсіздігін жә не тамақ тық, биологиялық қ ұ ндылығ ын қ амтамасыз ету жө ніндегі шаралар.-2сағ ат.

Мақ саты: Балық тың, ұ нның, нанның жә не концентраттардың санитарлық сараптама жү ргізу жә не тағ амдық жә не биологиялық қ ұ ндылық тарын сақ тау ә дістемесімен танысу.

СӨ Ж бойынша тапсырма:

- ұ сынылғ ан ә дебиеттербойынша материалдарды талқ ылау, тағ амның жақ сылығ ын бағ алауда ситуациялық есептерді шешу.

– «тағ ам ө нідерінің тамақ тық жә не биологиялық қ ұ ндылығ ын сақ тау» тақ ырыбына реферат дайындау.