Мақсаты.Су факторының гигиеналық маңызы және сонымен байланысты аурулардың алдын алу туралы білімерін қалыптастыру.

3.Дә рістің тезисі:

1. Адам ө мірінде судың гигиеналық маң ызы.

2. Жер асты жә не жер беті суларының ластану кө здері.

3. Судың антропогендік ластануының адам денсаулығ ына ә сері

4. Су факторымен байланысты аурулардың алдын алу.

1. Судың адамғ а гигиеналық маң ызы.

Су ағ заның қ ұ рамды бө лігі болып табылады. Тірі ағ залардағ ы химиялық ү рдістер тез жылдамдық пен су ортасы арқ ылы ө теді. Тұ з алмасу, су алмасумен тығ ыз байланысты. Тұ здардың ағ зада ауысуын, су алмасуынсыз қ арастыруғ а болмайды, ойткені минералдық қ осылыстардың кобісі ағ зада су ертіндісінде болады. Ү лкен адамдар ү шін тә уліктік су қ ажеттілігі орташа алғ анда 3 л (2, 0 – 2, 5 ВОЗ). Балаларда 1 кг салмағ ына есептегенде қ ажеттілігі жоғ ары. Егер ү лкен адамдарда 1 кг салмағ ына 400 г болса, балаларда –150 –160 г, яғ ни 4 есе кө п.

2. Жер асты жә не жер беті суларының ластану кө здері

1) Жер беті суларының ластану кө здері.

Жер беті су бассейндерінің ластануының себебі – суаттарғ а Ө неркә сіптерден, коммуналдық жә не ауылшаруашылығ ының тазартылмағ ан немесе жеткіліксіз тазартылғ ан ағ ынды суларының тү суінен. Ағ ынды сулар – бұ л адамдардың тұ рмысты, тіршілік ірекетінде қ олдануылдан кейінгі жә не елді мекендерден, Ө неркә сіптерден жә не ауылшаруашылық егіндерден атмосфералық жауын-шашындармен бірге ағ ып келетін лас сулар.

2) Жер асты суларының ластану кө здері:

а) Ө неркә сіп қ алдық тарын сақ тау жә не тасымалдау орындары;

б) Коммуналдық жә не тұ рмыстық қ алдық тарды жинау орындары;

в)Пестицидтермен жә не минералды тың айтқ ыштармен оң делген ауылшаруашылық жерлері;

г) Жер асты суларын қ амтамасыздандыратын суаттардың ластануы;

д) Лас атмосфералық жауын-шашындардың жер асты суларына ө туі;

е) Ө неркә сіп алаң дары, фильтрация жерлері, бұ рғ ылау скважиналары, тау кен қ азбалары;

3. Судың антропогендік ластануының адам ағ засына ә сері.

Ішек ауруларының пайда болуындағ ы су факторының маң ызы мынадай жағ дайларда болады:

А) аурулардың қ оздырғ ыштары,

Б) суда тіршілігін сақ тап, ауру тудырытын қ оздырғ ыштар;

В) ластанғ ан судың ағ азағ а тү суі.

Ішек инфекцияларының таралуында су факторы маң ызды рө л атқ арады. Ә сіресе холера ауруының таралуында. Судың ластануы вирусты жұ қ палы аурулардың себебі болуы мү мкін. Вирусты инфекциялардың қ оздырғ ыштарына жұ қ палы гепатит вирусы, ә нтеровирустар жә не аденовирустар жатады.

Судың ластануының химиялық факторы жә не халық тың аурушаң дығ ымен байланысы.

Биосферада кө п таралуына қ арамастан, су кө здерінде анық талғ ан химиялық заттардың кө бісі ө неркә сіп қ алдық тарынан тү скен заттар. Химиялық қ осылыстардың улылығ ы, олардың химиялық жә не физикалық формасына, ағ зағ а тү су жолдарына, дозасына жә не ә сер ету ұ зақ тығ ымен адамдардың жасына, жынысына байланысты.

Су факторымен байланысты аурулардың алдын алу. Халық тың аурушаң дығ ының судың сапасына байланыстылығ ын зерттеу ү шін, ластауыш кө здерін анық тайды (ағ ынды сулардың су кө здеріне тү суін, қ атты қ алдық тарды жинауды, сү зу жә не суару далаларына жақ ындығ ын). Сонымен қ атар (ластауыш кө здерінен алыстау жерден)қ орытынды учаскелерін таң дайды. Жер беті су кө здерінің ластануын зерттеу ү шін, Қ ортынды пункттерін таң дайды: ағ ынды сулардың тү су орындарынан тө мен жерде, жә не ластауыш кө здерінен жоғ ары жерде (Қ ортынды учаскесі); Судың сапасының санитарлық -химиялық, бактериологиялық, вирусологиялық, гельминтологиялық кө рсеткіштерін жә не улы металдарғ а зерттейді.орталық тандырылғ ан ауыз су қ ұ бырларындағ ы судың сапасынелді мекендердегі тарату жү йелерінде зерттейді: Су алу колонкаларынан, мектепке дейінгі жә не мектеп мекемелерінен алынғ ан суды саниатрлық -химиялық, бактериологиялық, вирусологиялық кө рсеткіштерге жә не улы металдарғ а зерттейді. Орталық тандырылмағ ан су кө здеріндегі судың сапасын (қ ұ дық, скважина) ә р тү рлі елді мекендерден, ластауыш кө здеріне жақ ын жерлерден (малшаруашылық фермалары, канализациялық қ ұ рылымдар т.б.)

4. И ллюстративтік материал: мультимедиялық кө рсетілім.