Тізбектей қоздырылатын қозғалтқыштар

Тізбектей қ оздырылғ ан қ озғ алтқ ышытың схемасы 4.3-суретте кө рсетілген. Бұ л қ озғ алтқ ыштарды іске қ осу параллель қ озғ алтқ ыштарды іске қ осу секілді, тек айырмашылығ ы бұ л қ озғ алтқ ыштарды жү ктемесіз қ осуғ а болмайды, себебі айналу жиілігінің шмасдан тыс жоғ арлап кетуі ық тимал. Сондық тан бұ л қ озғ алтқ ыштарды кем дегенде номиналь жү ктемнің 25 % аз емес жү ктемемен іске қ осу қ ажет, тек қ уаты 100 Вт дейінгі қ озғ алтқ ыштарды бос жү ріс режимімен іске қ осуғ а болады, себебі олардың механикалық шығ ындары ү лкен айналу жиілігі кезінде оның номиналь шамасымен пар-пар.

4.3 –Сурет - Тізбектей қ оздырылатын қ озғ алтқ ыштың схемасы

Тө менде 4.4-суретте қ озғ алтқ ыштың жұ мыстық сипаттамалары кө рсетілген. Тізбектей қ оздырылатын қ озғ алтқ ыштарда I = I _в = I_я. Білікке тү сетін жү ктеме ө згерсе I тогы да, сә йкесінше Ф магнит ағ ыны да ө згереді, нә тижесінде магнитті жү йенің аз қ аннық қ ан кезіндеғ, яғ ни магнит ағ ыны токқ а пропорционал болғ ан кезде, айналдыру моменті токтың квадратына пропорционал болады.

Жү ктеменің шамасы жоғ арлауымен қ атар машинаның магнитті жү йесі қ анығ ады да ток пен магнит ағ ыны арасындағ ы пропорционалдық қ атынас бұ зылады.

Қ озғ алтқ ыштың жылдамдық тық сипаттамасын сараптау ү шін тө мендегі тең деуді зерттейміз:

. (4.3)

Жү ктеме шамасы аз кезде магниттік жү йе қ анық пағ андық тан Ф- магнит ағ ыны I – токқ а пропорционал, сондық тан U = const болғ ан кезде жылдамдық тық сипаттама гипербола тә різді болды жү ктеме жоғ арлағ ан сайын машина қ анығ а тү седі де сипаттама қ исаяды. Тізбектей қ оздырылатын қ озғ алтқ ыштың жылдамдық тық сипаттамасы жұ мсақ болып табылады.

4.4- Сурет - Тізбектей қ оздырылатын қ озғ алтқ ыштың жұ мыстық сипаттамалары

Тізбектей қ оздырылатын қ озғ алтқ ыштың U = const болғ ан кездегі n = f(М) механикалық сипаттамалары 4.5-суретте кө рсетілген. R_a = 0 болғ андағ ы сипаттама ө зіндік деп аталады, якорь тізбегіне R_a, кедергісін қ осып ә ртү рлі жасанды сипаттамаларды алуғ а болады жә не ол келергінің мә ні неғ ұ рлым ү лкен болса сипаттаманың қ аттылығ ы да соғ ұ рлым тө мен болады.

4.5- Сурет - Тізбектей қ оздырылатын қ озғ алтқ ыштың механикалық сипаттамалары

Айналу жылдамдығ ын реттеу параллель қ оздырылатын қ озғ алтқ ыштың жылдамдығ ын реттеу ә дістерінедей, бірақ магнит ағ ынын ө згерту арқ ылы жылдамдық ты реттеу қ оздыру не болмаса якорь орамдарының бірін шунттау арқ ылы ғ ана іске асады.

Мепханикалық сипаттамаларының жұ мсақ болуына байланысты тізбектей қ оздырылатын қ озғ алтқ ыштар ә ртү рлі электр жетектерінде, ә сіресе жү ктеме моменті ү лкен аралық та ө згеретін жә не іске қ осу процессі ауыр жетектерде (жү к кө тергіш механиздер, бұ рау механизмдері, тарту жетегі жә е т.б.).