Комплeмент

Комплемент (С) – қ ан сарысуының нә руыздық жү йесі (20 компоненттен кө п) организмде бө где антиген болғ ан жағ дайда каскадты тү рде(тізбектеліп) белсенеді. Комплемент белсенуі классикалық, альтернативті, лектинді жолдармен жү реді. (6-сурет). Комплементтің белсенуі кезінде мембранашабуылдаушы кешен пайда болады, ол жасуша мембранасында трансмембраналы канал қ алыптастырады. Комплементтің пайда болғ ан фрагменттері фагоцитозғ а қ атысатын опсониндер (С3b, C4b) жә не анафилаксиялық реакцияларғ а қ атысатын анафилотоксиндер (С3а, С5а) болып табылады.

Комплемент белсенуінің классикалық жолы − антиген-антидене кешеніне С1 компонентінің қ осылуымен басталады (антидененің Fc- фрагментіне), ол С2 жә не С4 компонентері белсендіріп, ыдыратады да классикалық жолдың С3/С5 конвертазаның (протеаза) пайда болуына қ атысады.

Комплементбелсенуінің альтернативті жолы − антидененің қ атысуынсыз, антигеннің комплемент жү йесін жә не B, D, P, H факторларын белсендіруі нә тижесінде альтернативті жолдың С3/С5 конвертазаларының (протеаза) пайда болуымен жү реді.

Комплементбелсенуінің лектинді жолы − қ ұ рылысы бойынша C1q

компонентінің аналогы болып келетінқ андағ ы лектин, маннан-

байланыстырушы нә руыздардан (МБН) бастау алады. МБН микроб

жасушасының бетіндегі маннозасымен байланысып, кейіннен

6-сурет. Комплемент жолдарының белсенуінің сызбасы. МБН − маннан байланыстырушы нә руыз.

комплементтің С4, С2 компоненттерін ыдыратады жә не классикалық жолдың С3-конвертазасын (C4b2a) тү зеді.

Мембранашабуылдаушы кешен (МШК). Комплементтің белсенуі жасуша мембранасына еніп, диаметрі 10 нм канал тү зетін, комплементтің С5-, С6-, С7-, С8-, С9- компоненттерінен тұ ратын мембранашабуылдаушы кешеннің қ алыптасуымен аяқ талады. Кө птеген МШК-дің пайда болуы нә тижесінде жасушалар ыдырайды.