Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Ой еңбегі






Қ азіргі кезде барлық кә сіптік іс ә рекет салаларында ой ең бегінің ү лесі жоғ арылауда.

Ой ең бегі сенсорлы аппараттың, зейіннің, есте сақ таудың ерекше кернеулігін талап ететін ақ параттарды қ абылдаумен жә не қ айта ө ң деумен, сонымен қ атар ойлау мен эмоционалды сала ү рдістерінің белсенділенуімен байланысты жұ мыстарда орын алады.

Ой ең бегінің негізгі тү рлері - операторлық, басқ арушылық, шығ армашылық ең бек, медицина қ ызметкерлерінің, мұ ғ алімдердің, студенттер мен оқ ушылардың ең бегі. Ой ең бегінің бұ л тү рлері ең бек ү рдісінің ұ йымдастырылуы, жү ктемелердің біркелкілігі, эмоционалдық кернеулік дә режесі бойынша ө згешеленеді.

Ж ы л д а м о р ы н д а л а т ы н е ң б е к. Қ азіргі кезде операторлық іс ә рекет - машиналар мен ә ртү рлі механизмдердің жұ мысына бақ ылау жасау кең кө лемде қ олдану табуда. Оператордың ең бегі жауапкершілікпен, жоғ ары жү йкелік-эмоционалдық кернеулікпен ө згеше ленеді.

Б а с қ а р у ш ы л ы қ ж ұ м ы с ақ параттар кө лемінің шектен тыс ө сіп отыруымен, оны ө ң деуге уақ ыттың тапшылығ ымен, шешімдерді қ абылдауда жеке ө зінің ғ ана жауаптылығ ымен, даулы жағ дайлардың туындып тұ руымен сипатталады.

Ш ы ғ а р м а ш ы л ы қ е ң б е к (ғ ылыми қ ызметкерлер, жазушылар, компо-зиторлар, ә ртістер, суретшілер, сә улетшілер, қ ұ растырғ ыштар) -айтарлық тай есте сақ тау кө лемін, жү йкелік-эмоционалдық кернеулік дә режесін жоғ арылататын зейіннің кернеулігін талап ететін ең бек іс ә рекетінің ең кү рделі тү рі.

М е д и ц и н а қ ы з м е т к е р л е рі мен м ұ ғ а л і м д е р д і ң е ң б е г і адамдармен ү немі қ арым-қ атынаста болумен, жоғ ары жауапкершілікпен, дұ рыс шешім қ абылдау ү шін қ ажетті уақ ыт пен ақ параттың тапшылығ ымен ө згешеленеді, ол жоғ ары жү йкелік-эмоционалдық кернеулікке алып келеді.

О қ у ш ы л а р мен с т у д е н т т е р д і ң е ң б е г і негізгі психикалық функциялар - есте сақ таудың, зейіннің, тү йсіктің, кү йзелістік жағ дайлардың болуымен сипатталады.

Ой ең бегі кезінде адам организміндегі біріншілік функционалдық ө згерістер жоғ ары жү йкелік іс ә рекеттің динамикасында болады. Белсендірудің жергілікті ү рдістері оң жә не сол жарты шарларды қ амтиды. Психикалық функцияларды іске асыруда мидың маң дай бө ліктері маң ызды рө л алады.

Ой ең бегінде тү йсік, зейін, есте сақ тау шиеленісе тү седі. Ой ең бегінің ә серінен психикалық фунцкиялар кезең ді тү рде ө згереді. Жұ мыстың басында зейін, есте сақ тау, тестті есептерді орындау жылдамдығ ы мен кә сіптік ең бекке қ абілеттілік жақ сарады. Ұ зақ уақ ыттық ой ең бегі психикалық қ візметтерге тежемелі ә сер кө рсетеді. Ой ең бегі кезінде мидың қ анмен қ амтамасыздалуы кү шейеді, жү йке жасушаларының энерге-тикалық алмасуы жоғ арылайды, мидың биоэлектрлік белсенділік кө рсеткіштері жоғ арылайды. Мидың энергияғ а қ ажеттілігі ағ задағ ы жалпы алмасудың 15-20% қ ұ рай отырып жоғ арылайды, себебі миғ а дене салмағ ының тек 2%-ы ғ ана келеді. Салмақ қ а есептегенде ми қ ыртысы максимальды жү ктеме кезіндегі қ аң қ а бұ лшық етіне қ арағ анда оттегін 5-6 есе кө п жаратады. Ой ең бегі кезіндегі жиынтық энергия шығ ынының жоғ арылауы жү йкелік-эмоционалдық кернеулік дә режесімен анық талады. Ой ең бегі кезіндегі эенргияның тә уліктік шығ ына 10, 5-тен 12, 5 МДж-ғ а дейін қ ұ райды. Ой ең бегінің жекелеген тү рлерінде энергия шығ ынының жоғ арылауы ә ртү рлі: отырып дауыстап оқ у кезінде энергия шығ ыны 48% жоғ арылайды, кө п алдында дә ріс оқ ығ анда 94%, есептеу машиналарының операторларында 60-100% жоғ арылайды.

Ой ең бегі кезіндегі жү йкелік-эмоционалдық кернеулік тахикардия, артериялық қ ан қ ысымының жоғ арылауын, ЭКГ ө згерістерін, ө кпелік желдендіру мен оттегін пайдаланудың жоғ арылауын, дене қ ызуының кө терілуі мен басқ а да вегетативті ауытқ уларды туғ ыза алады. Ой ең бегі кезінде ішкі сө л бө лу жү йесінің қ ызметі белсендіріледі, нейрондардың қ озғ ыштығ ы жоғ арылайды.

Ой ең бегін оң тайландыру ең бекке қ ө абілеттіліктің жоғ ары дең гейін ұ стап тұ руғ а жә не созылмалы жү йкелік-эмоционалдық кернеулікті жоюғ а бағ ытталуы тиіс.

Ой ең бегі кезінде мидың инерцияғ а жә не берілген бағ ытта ойлау қ абілетін жалғ астыруғ а бейім тұ ратынын есте сақ тау керек. Ой ең бегі аяқ талғ аннан кейін «жұ мыстық доминанта» ой ең бегі кезінде дене ең бегіне қ арағ анда ОЖЖ-нің аса ұ зақ қ ажуын қ амтамасыз ете отырып толығ ымен ө шпейді.

Н.Е.Введенский ө німді ой ең бегінің негізгі физиологиялық шарттарын қ алыптастырды:

1. Жұ мысқ а «б і р т і н д е п к і р і с у» керек. Ол жоғ ары ең бекке қ абілеттілік дә режесін анық тайтын физиологиялық механизмдердің іске қ осылу реттілігін анық тайды.

2.Жұ мыстың б е л г і л і б і р ы р ғ а қ т ы л ы ғ ы н с а қ т а у қ а ж е т, ол ол дағ дылануғ а ық пал жасайды жә не қ ажудың дамуын баяулатады.

3. Жұ мыс кезінде ә детте қ алыптасқ ан р е т т і л і к п е н ж ү й е л і л і к т і ұ стану керек, ол жұ мыстық динамикалық стереотиптің ұ зақ уақ ыт сақ талуын қ амтамасыз етеді.

4. О й е ң б е г і н д е м а л ы с п е н д ұ р ы с к е з е к т е с т і р у. Ой ең бегін дене ең бегімен кезектестіру қ ажудың дамуының алдын алады, ең бекке қ абілеттілікті жоғ арылатады.

5. Жоғ ары ең бекке қ абілеттілік ж а т т ы ғ у л а р м е н ш ы- н ы ғ у л а р д ы қ а м т а м а с ы з е т е т і н ж ү й е л і іс ә рекет кезінде сақ талады.

Ө ндірістегі қ олайлы психологиялық жағ дй ой ең бегін оң тайландыруғ а ық палын тигізеді.






© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.