Емдік (диеталық) тамақтану немесе диетотерапия.

Функциональді тамақ танудың екінші тү рі емдік тамақ тану. Емдік тамақ тану (диетотерапия) жедел жә не созылмалы ауру тү рімен ауырғ ан кезде тағ айындалады. А.А. Покровскийдің пікірінше емдік тамақ тану мақ саты сырқ ат организмнің фермент констилляциясымен тағ амның химиялық қ ұ рамының арасындағ ы сә йкестілік бұ зылғ анда қ алпына келтіруден тұ рады. Осындай мақ сатпен емдік тамақ танудың терапевтикалық ә сері ұ лпалар қ ұ рамының, зат алмасу жә не сырқ ат организмдегі кө птеген фермент жү йелерінің қ ызметін ө згертуге арналғ ан. Емдік тамақ тану кез – келген ауру кезінде жалпы терапевтикалық шаралардың кешенінің негізгісі болып табылады. Дұ рыс тағ айындалғ ан емдік тамақ тану науқ астың жақ сы жазылып бітуіне, организмнің қ орғ аныш қ абатын жоғ арылатуғ а, анаболикалық процестің ө туін белсендіреді, бұ л ақ ыр соң ында денсаулық тың сауығ ып кетуіне ә келеді. Емдік тамақ тануды тағ айындағ ан кезде келесі факторларды ескеру қ ажет: жас мө лшері; аурудың сипаты; патогенез ерекшелігі мен метаболизмнің бұ зылуы; аурудың стадиясы мен фазасы; тағ айындалғ ан ем; тамақ тану тә ртібі; тамақ танудың тағ амдық сипаты; рациондағ ы жеке тағ амдық заттардың сандық бө лігі; технологиялық жә не кулинарлық ө ң деудің тә сілі.

Емдік диетаны сипаттау жү йесі.

Емдік диеталарды номермен сипаттау жү йесін М.И.Певзнер ұ сынғ ан Бұ л тағ айындаудың кө рсеткіші мен мақ сатынан тұ рады; ө нім жиынтығ ының негізгі химиялық қ ұ рамының ерекшелігімен кулинарлың ө ң делуін; тағ амдық рационның энергетикалық қ ұ ндылығ ы мен химиялық қ ұ рамын; тамақ тану тә ртібін; ө німдер мен тамақ тардың кө рсеткішке қ арсы тізімі; дайындаудың кейбір ә дістері.

Кө птеген диеталардың (1, 4, 5, 7) бірнеше тү рі болады, олар ә ріптермен белгіленіп, негізгі диета номеріне 7 а, 7 б, 7 в, 7 г немесе сө збен айтылып қ осылады (1 ұ сақ талмағ ан).

Ә рбір диета мынадан қ ұ ралады:

- тағ айындаудың кө рсеткіші;

- тағ айындаудың мақ саты;

- химиялық қ ұ рамның, ө нім жиынтығ ы мен кулинарлық ө ң деудің жалпы

сипаттамасы (негізгі ерекшеліктері);

- ө німнің химиялық қ ұ рамы мен энергетикалық қ ұ ндылығ ы;

тамақ тану тә ртібі;

жіберілімге рұ қ сат етілген ө німдер мен тамақ тар, оларды дайындаудың негізгі тә сілі, кө рсетілімге қ арсы тізімі (перечень противопоказания).

Диеталардың сипаттамасы емдік жә не емдік - профилактикалық тамақ танудың менюін қ ұ рудағ ы негізгісі болып табылады. Біздің еліміздегі қ олданып жү рген диетаның бірің ғ ай номерлік жү йесі ө те кө п мө лшердегі сырқ аты ә р тү рлі адамдарғ а қ ызмет кө рсету кезіндегі индивидуализациямен қ амтамасыз етеді. Бұ л ү шін диеталардың арасынан сә йкес келетін біреуін немесе вариантын тағ айындайды, сонымен қ атар бұ л диетаны жеке ө німдер мен тағ амдарды қ осу немесе шектеу арқ ылы ө згертуге болады.