Тараз Құрылыс Проект» ЖШС бухгалтерия мен есебін ұйымдастыру құрылымы

Бухгалтерлік есеп – ол экономикадағ ы негіздердің ішіндегі ең маң ыздысы болып табылады. Кез келген салада, ұ йымда бухгалтерлік есеп жү ргізіледі. Бухгалтерлік есеп дегеніміз – ұ йымның қ аржылық ақ паратын белгілі бір ә дістері мен тә сілдері бойынша есептейтін, ө лшейтін жә не оны ө ң деп тасымалдайтын ғ ылым.

Бухгалтерлік есепті жү ргізу ә р тү рлі қ ұ зыретке тиісті нормативтік актілермен жү зеге асырылады. Олардың бірі пайдалануғ а міндетті, ал басқ алары тек ұ сыныс беру сипатында болады. Нормативтік қ ұ жаттарды ө здерінің бағ ытталуына жә не қ ұ зыретіне байланысты мынадай жү йеде кө рсету міндетті болып табылады:

1-дең гей – заң дық: «бухгалтерлік есепеке алу жә не қ аржылық есеп беру туралы» Қ Р заң кү ші бар Заң ы жә не басқ а да заң дар;

2-дең гей – бухгалтерлік есеп жә не есеп беру бойынша стандарттар;

3-дең гей – ә дістемелік ұ сыныстар, нұ сқ аулық тар, қ ысқ аша шолу, Қ Р Қ аржы министрлігінің жә не басқ а да ведомствалардың хаттары;

4-дең гей – кә сіпорынның ө зінің бухгалтерлік есеп бойынша жұ мыс бабындағ ы қ ұ жаттары.

Бухгалтерлік есепке алу жә не қ аржылық есеп беру туралы Заң бухгалтерлік есептің қ ұ қ ық тық негіздерін жә не оның мазмұ нын, негізгі қ ағ идаларын, ұ йымдастырылуын, бухгалтерлік қ ызметтің негізгі бағ ыттары мен есеп берудің қ ұ рылуын, бухгалтерлік есепті жү ргізуге жә не қ аржылық есеп беруге міндетті шаруашылық субъектілерінің қ ұ рамын анық тайды.

Бухгалтерлік есепті ұ йым басшылары ө з ұ йымындағ ы экономикасын, қ аржылық жағ дайын дұ рыс ә рі тиімді ұ йымдастыру ү шін жә не де есеп мә ліметтеріне сай басқ а қ осымша қ аражат тартуғ а, қ арыз беруші, қ арыз алушы жақ тың арасында дұ рыс есеп жү ргізу ү шін қ ажет. Жалпы алғ анда басшы ү шін де, инвестор ү шін де, қ арыз беруші ұ йым ү шін де бухгалтерлік есеп мә ліметтері қ ажет. Оның кө мегімен барлық жақ ө зіне тиімді шешім қ абылдауғ а мү мкіндік алады. Басшының басты міндеті есеп саясатын дұ рыс ү йымдастыра отырып, оның сол нормаларғ а сай орындалуын қ адағ алау.

Қ азіргі заманда атқ аратын қ ызметіне саласына қ арамастан ұ йым ү шін ең бастысы қ аржы кө здерін тиімді, шығ ынсыз пайдаланып ә рі пайда табу. Сондық тан да бухгалтерлік есептің тиянақ ты жү ргізілуі маң ызды. Ол ү шін білікті мамандар қ ажет. Ол мамандардың яғ ни ұ йымның бухгалтерлерінің басты міндеті пайдаланушыларғ а дұ рыс есептелген ақ паратты мә ліметтерді уақ ытылы дер кезінде ұ сыну болып табылады. Пайдаланушыларғ а беретін қ аржылық ақ параттар мен мә ліметтер кө лемі жә не мінездемесіне қ арай ұ йымдастырылады. Негізінде кә сіпорындар мен ұ йымдардың қ аржылық ақ параттың мә ліметін пайдаланушыларын екі топқ а бө ліп қ арастырады:

1. Ішкі пайдаланушылар – бұ л осы мекемеде қ ызмет атқ аратын тұ лғ алар.

2. Сыртқ ы пайдаланушылар – бұ л осы мекемеде қ ызмет етпейтін бірақ оның қ аржылық жағ дайына қ ызығ ушылығ ы бар заң ды жә не жеке тұ лғ алар. Мысалы: салық органдары, аудиторлық фирмалар, ә кімшілік қ ұ қ ық органдары жә не т.б.

Мә ліметтер деп – кә сіпорын немесе ұ йымдағ ы орындалғ ан барлық қ аржылық операциялар мен ә рекеттердің жазбаша тіркеліп, реттеліп оның ортақ есеп берудің нә тижелерін кө рсету. Сол себепті кү нделікті орындалғ ан ә рекеттер жинақ талып, есептеліп бухгалтер ай соң ында басшылық қ а есеп береді. Бұ л айлық қ ортынды жә не де ә рбір айдың қ орытындылары жинақ талып тө рт айлық, кейіннен жарты жылдық содан жылдық қ орытынды беріледі. Осындай бухгалтерлік есептің қ орытындысы арқ ылы ұ йым атқ арылғ ан жұ мыстардың барлық қ аржылық шығ ындары мен пайдасын тең естіріп, ә лсіреген жақ тарды жақ сартуғ а ә рі шығ ындарды азайтуғ а мү мкіндік береді. Осы жұ мыстардың барлығ ын бір адам, яғ ни бір бухгалтердің ұ йымдастыруына қ иынғ а соғ ады. Сол себепті бухгалтерияда бірнеше адам қ ызмет етеді. Оларғ а: бас бухгалтер, бухгалтер (бірнеше) жә не кассир жатады. Жалпы бухгалтерия бө лімі қ аражатпен жү мыс істегеннен кейін, бухгалтерия бө лімінің қ ызметкерлері материалды жауапты болады. Егерде тексеру кезінде ағ аттық пен қ ателіктер кездескен жағ дайда Қ азақ стан Республикасының заң ына сә йкес жауапқ а тартылады. Осығ ан орай бухгалтердің иығ ына ө те ү лкен жауаптылық жү ктеледі.

Жоғ арыда аталып кеткендей ұ йымның атқ аратын қ ызметіне қ арай бухгалтерлік есеп бірың ғ ай стандарттарғ а жү ктелгенімен ә р ұ йымның ө зінің ерешеліктеріне қ арай, яғ ни саласына қ арай жұ мыс жасайды. Мысалы:

1. Қ ұ рылыстағ ы бухгалтерлік есеп.

2. Ауыл шаруашылық тағ ы бухгалтерлік есеп. Соның ішінде егіншілік.

3. Ауыл шаруашылық бухгалтерлік есеп. Соның ішінде мал шаруашылық.

4. Туризм саласындағ ы бухгалтерлік есеп.

5. Кооперативті жеке меншіктегі бухгалтерлік есеп.

6. Қ оғ амдық тамақ тану орындарындағ ы бухгалтерлік есеп.

7. Тауарлы-материалдық қ орлардағ ы бухгалтерлік есеп.

8. Ішкі экономикалық қ ызметтегі бухгалтерлік есеп.

Келтірілген салалардың ө зіндік ерекшеліктері мен орындалу тә ртіптері бар. Ол тә ртіптерге қ атаң бағ ыну ә рі жү гіну қ ажет.