Орытынды. Спорт саласына берілген, өз мамандығын сүйетін, оны жетік меңгерген жаттықтырушылар мен спортшылардың

Спорт саласына берілген, ө з мамандығ ын сү йетін, оны жетік мең герген жаттық тырушылар мен спортшылардың қ ай-қ айсысының да тә жірибесіне талдау жасағ анда, сол жетістіктің негізгі кілті – жас спортшыларды-балаларды сыйлау, олармен санасу, ә р шә кіртін субъект деп тану арқ ылы туғ ан тү сіністікте екенін кө руге болар еді. Бапкер мен жаттығ ушының арасында туындайтын нә зік байланыс тек мә дени биік дең гейдегі қ арым-қ атынастан туары сө зсіз. Сондық тан эксперимент барысында біз осы жайды басты талап ретінде ұ стадық.

Эксперимент барысындағ ы зерттеулерiмiздiң нә тижесiн талдай келе: спорт тү рлері бойынша жарыс ө ткізу дайындығ ын ұ йымдастыру жә не басқ ару мә селесiн қ айта қ арау, басқ ару ісіндегі оқ у-жаттығ у ү дерісін дұ рыс ұ йымдастыру – спортшылардың жаттық тыру мен жаттығ у ү рдісін жетiлдiрудiң, басқ ару ісін ө з мә нінде атқ арудың негiзгi шарты деген қ орытынды жасадық.

Арнайы жү ргізілген зерттеу барысында дайындалғ ан теориялық қ ағ идалар мен тә жірибелік жұ мыста қ ол жеткен нә тижелер тө мендегідей қ орытынды жасауғ а мү мкіндік берді:

1. Спорт тү рлері бойынша жарыс ө ткізу дайындығ ын ұ йымдастыру жә не басқ аруғ а байланысты философиялық, психологиялық жә не педагогикалық ә дебиеттерге, іргелі зерттеулерге шолу жасау негізінде ғ ылыми теориялардың, жоғ арғ ы кә сіптік білім жү йесінің жан-жақ ты, терең талдануы спорт тү рлері бойынша жарыс ө ткізу дайындығ ын ұ йымдастыру жә не басқ ару қ азіргі заман талабына сай басқ арудың ә діснамалық тә сілдерін (жеке тұ лғ алық, қ ызметтік, жү йелілік, инновациялық) анық тауғ а қ ол жеткізеді. «Басқ ару», «басшылық» ұ ғ ымдарының ә лемдік кең істіктегі даму тарихы мен генезисін зерттеп, талдау бізге бұ л ұ ғ ымдарғ а берілген тү сінік анық тамаларды бір жү йеге келтіріп сипаттама беруге, олардың мә нін, қ ұ рылымдық компоненттерін, функцияларын ашып кө рсетуге жә не оларғ а ө зіміздің анық тамамызды беруге септігін тигізеді.

2. Теориялық бағ дарда спорттық жарыстар жү йесін жоспарлау сараптамасы маң ызды орында. Жарнамалық қ ызмет шең берінде бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдарымен, теледидармен жә не ә леуметтік желілермен қ арым-қ атынасты жү зеге асыру мә селелері мә нді кө рініс тапты. Зерттеу барысында кө рермендер мү дделері менеджменті мә селелері қ арастырылғ ан. Кө рермендерді спорттық шараларғ а тарту жә не олардың жарыстық кү рестегі эмоционалдық кө рсетілімдерін ұ йымдастырудың заманауи ә дістері ашылды жә не талданды.

3. Қ азақ стан аумағ ында ө ткізілетін барлық спорттық іс-шаралар сараптамасы негізінде спорттық жарыстар жіктемесі ұ сынылды. Олар халық аралық, республикалық жә не аймақ тық болып жіктелді. Теориялық бағ дарлау мен практикалық мониторинг нә тижелері бойынша тү рлі сатыдағ ы жарыстар сапасына белгілі бір дә режеде ық пал ететін аса маң ызды факторлар айқ ындалды. Осы факторларғ а сү йене отырып, спорттық жарыстарды ұ йымдастыру мен ө ткізу сапасын бағ алау ә дістемесі қ ұ растырылды. Ол-нұ сқ амадан, жарыстардың ә рбір дең гейіне (халық аралық, республикалық, аймақ тық) арналғ ан тұ жырымдар (бө лім) жиынтығ ынан, ә рбір тұ жырымғ а жабық формадағ ы жауап нұ сқ аларынан тұ ратын сауалнама. Ә дістеме пилоттық зерттеу барысында метрологиялық сараптамадан ө тіп, ө зінің қ абілеттілігін дә лелдеді.

4. Спорттық іс-шаралар менеджментімен тікелей байланысты аса маң ызды факторлар негізінде Қ азақ стан Республикасы аумағ ында ө ткізілетін тү рлі сатыдағ ы жарыстар сапасын бағ алау бойынша ә дістеме қ ұ растырылды. Бұ л ә дістеме ү ш бө лімнен тұ ратын, сонымен бірге, тү рлі сатыдағ ы жарыстарды ө ткізу сапасын сипаттайтын жә не математикалық статистикалық ә дістері кө мегімен анық талғ ан нормалар арқ ылы ү ш сатылы шкала қ ұ руғ а бағ ытталғ ан сауалнама тү рінде кө рініс табады.

5. Спорттық жарыстар менеджменті ү дерісінде нақ ты спорт тү рлерінің ерекшеліктеріне байланысты жарыстардың тү рлі сатыларының сапасын анық тайтын аса маң ызды жә не аса маң ызды емес бө лімдер айқ ындалатыны дә лелденді.