Шаруашылығы. 28 страница

169. «Мә дени мұ ра» мемлекеттік бағ дарламасы: елдің келешегі ү шін тарихи маң ызы.

Жылдар жылжып, уақ ыт ө ткен сайын Тә уелсіздігіміздің мә ні жарқ ырай ашылып, маң ызы арта тү скенін бү гінгі ө мірдің ө зі кө рсетіп отыр. Қ ол жеткен табыстарымыз бен жетістіктеріміз туралы сан рет айтылды да, жазылды да. Мен оларды тағ ы да қ айталап жатудан аулақ пын. Тек олардың қ атарында еліміздің рухани ә лемін дамуында бірден-бір ү лес болып табылатын, ұ лттық мә ні зор «Мә дени мұ ра» мемлекеттік бағ дарламасын қ осар едім. Мә дениет - ұ лттың бет-бейнесі, рухани болмысы, жаны, ақ ыл-ойы, парасаты. Ө ркениетті ұ лт, ең алдымен, тарихымен, мә дениетімен, ұ лтын ұ лық тағ ан ұ лы тұ лғ аларымен, ә лемдік мә дениеттің алтын қ орына қ осқ ан ү лкенді-кішілі ү лесімен мақ танады. Сө йтіп тек ө зінің ұ лттық тө л мә дениеті арқ ылы ғ ана басқ ағ а танылады.Осы орайда “Мә дени мұ ра” бағ дарламасы - мә дениетке деген мемлекеттік кө зқ арастың соны стратегиялық ұ станымын айқ ындағ ан маң ызды жоба болды. Ол жаң адан қ алыптасып жатқ ан қ азақ стандық қ ауымдастық тың ә леуеті мен гуманистік бағ ыт-бағ дарын танытты.Бұ л Бағ дарламаны қ абылдағ анда біздің алдымызғ а қ ойғ ан басты мақ сатымыз - халқ ымыздың ө скелең рухани-мә дени сұ ранысын қ анағ аттандыру болатын.Бағ дарламаны жү зеге асырушы Қ оғ амдық кең естің алдына бірнеше міндеттер қ ойылды.Ең алдымен, білім беру саласын дамыту, халқ ымыздың тарихына қ атысты мә дени мұ рамызды сақ тауды қ амтамасыз ету, алыс-жақ ын шет жұ рттағ ы жә дігерлеріміз бен мұ рағ аттарымызды іздестіріп, жинақ тау керектігі міндеттелді.Екіншіден, қ азақ тың тарихи-мә дени ескерткіштерінің кө пшілігі кең сахарамызда шашыла орналасқ аны белгілі. Олардың біршамасы бұ ғ ан дейін тиіп-қ ашып жө нделсе де, қ алпына келтіру, жаң арту жұ мыстары жү йелі тү рде қ олғ а алынбағ ан еді.Оның ө зіндік себептері де бар болатын.Кең ес заманында кө не тарихты қ опарудың қ ажеті жоқ тай жасқ аншақ тап, коммунистік идеологияның жымысқ ы саясатынан аса алмадық. Тә уелсіздіктің алғ ашқ ы жылдарында қ олымыз қ ысқ а болды.Осы жағ дайды жан-жақ ты ескеріп, бағ дарлама аясында жер-жерде шашыла орналасқ ан еліміздің аса маң ызды деген тарихи-мә дени жә не сә улет ескерткіштеріне зерттеулер жү ргізіп, оларды ғ ылыми негізде қ айта жаң ғ ырту жұ мыстарын қ олғ а алу туралы тапсырма берілді.Ү шіншіден, қ азақ шын мә нінде бір дү ниесімен мақ танар болса, ол - фольклорымыздың байлығ ы ғ ой. Ежелден сө з ө нерін қ асиет тұ тқ ан елміз. “Қ азақ халқ ының фольклоры жү з томнан асады” деген ә ң гімені біз естігелі қ анша заман болды! Сө йте тұ ра, осы шаруада да істен гө рі сө з кө бірек болды. Ертегісі бар, батырлар жыры бар, айтысы мен дастаны бар оннан астам кітапты анау бір жылдары шығ арғ анымыз есімізде. Сосын оның аяғ ы да қ ұ рдымғ а кетті.Осығ ан байланысты мамандарғ а ауыз ә дебиетінің бар байлығ ын жарқ ырата шығ арып, қ азақ тың ә дет-ғ ұ рпы мен салт-дә стү рін зерделеудің тұ тастай жү йесін жасау міндеттелді. Ұ лттық ә дебиет пен жазуымыздың кө п ғ асырлық тә жірибесін қ орытып, том-том етіп оларды кітап тү рінде тарату жү ктелді.Тө ртіншіден, кең ес дә уірінде баяғ ыда қ азақ тіліне кө п шығ армалар аударылғ ан сияқ ты кө рінетін жә не ә лемдік классиканы тү гел аударып тастағ андай сезінуші едік.Сө йтсек, бұ л шаруада да тындырғ анымыз шамалы болып шық ты.Аударма саласында мү лдем жү йе болғ ан жоқ. Ә лемдік классика да ү зіп-жұ лып қ ана аударылғ ан. Ә йтеуір, орыстың классикалық ә дебиеті ғ ана біршама қ амтылыпты. Содан кейінгі аудармалардың баршасы дерлік кең ес ә дебиетінің туындылары.Сондық тан, ә лемдік кө ркем ә дебиеттің де ең ү здік туындыларын жү йелі тү рде ана тілімізге аудару қ ажеттігі туды. Оғ ан қ осымша ә лемдік ғ ылыми ой-сананың, мә дениеттің озық ү лгілерін қ азақ шалау негізінде гуманитарлық білім берудің мемлекеттік тілдегі толық қ анды қ орын жасау ойластырылды. Сайып келгенде, осының бә рі мемлекет болып қ алыптасуымыз ү шін, ұ лт болып топтасуымыз ү шін қ ажет жағ дай. Ә лемдік ғ ылым мен мә дениеттің озық жетістіктерін бойымызғ а сің іре отырып, қ азақ стандық тардың рухани кемелденуі, ө ркениет кө шінен кейін қ алмауы ең негізгі мақ сат етілді.Ө здерің із білесіздер, кейінгі жылдарда Қ азақ станның Ресейдегі жылы, Ресейдің Қ азақ стандағ ы жылы деп атаудың арқ асында біз Абай бабамыздың ескерткішін Мә скеудің дә л ортасына орнатқ ыздық. Бұ л да ү лкен жетістік болып табылады.Ал рухани-мә дени таным арқ ылы, тарихи сана негізінде патриоттық сезім, отаншылдық рух қ алыптасатыны белгілі. Ә сіресе бү гінгі жастарды отаншылдық рухта тә рбиелеу - мемлекеттік идеологияның темірқ азығ ы болуы тиіс.Ә лемдік ғ ылым мен білімнің асыл қ азыналарын қ азақ шалау арқ ылы біз мемлекеттік тілдің мә ртебесін кө теру мә селесін негізгі мақ сат етіп қ ойдық. Келешекте мектеп, орта арнаулы жә не жоғ ары оқ у орындарының бағ дарламаларын осы «Мә дени мұ ра» кітаптары негізінде қ айта қ арап, толық тыру мә селесі де ойластырылуы қ ажет.Мә дениеті жоғ ары, тарихи танымы орнық ты, ойы сергек елдің рухы да биік. Рухы биік халық тың іргесі де берік, ә леуеті де қ уатты, ынтымағ ы да жарасты болмақ деп есептеймін.Мінеки, бұ дан тө рт жыл бұ рын менің халық қ а Жолдауымда айтылғ ан, содан кейін қ абылданғ ан жә не бү гін мә ресіне жетіп отырғ ан “Мә дени мұ ра” мемлекеттік бағ дарламасының алдына осындай мақ саттар мен міндеттер қ ойылғ ан болатын.Менің Жарлығ ымен қ ұ рылғ ан Қ оғ амдық кең ес, оғ ан тө рағ алық еткен Иманғ али Тасмағ амбетов, Мұ хтар Қ ұ л-Мухаммед жә не мә дениет, ақ парат, білім министрліктері ө ткен ү ш жылда орасан зор қ ызмет атқ арды.

170. «Нұ рлы кө ш» мемлекеттік бағ дарламасы жә не оның маң ызы.

Қ азақ стан Республикасының аумағ ындағ ы ә леуметтік – экономикалық жағ дайлармен ә рдайым ө згеретін кө ші-қ он ү дерісін реттеу мақ сатында Қ азақ стан Республикасы Ү кіметінің 2008 жылғ ы «2» желтоқ сан № 1126 қ аулысымен 2009 – 2011 жылдарғ а арналғ ан «Нұ рлы кө ш» бағ дарламасы бекітіліп оны іске асыру бойынша 2008-2010 жылдарғ а арналғ ан іс шара жоспары қ абылданды.

Бағ дарламаның мақ саты ө ң ірлерді демографиялық жә не ә леуметтік-экономикалық дамыту жә не Бағ дарламағ а қ атысушылардың ә леуетін іске асыру мү ддесімен этникалық кө шіп келушілерді, Қ азақ стан Республикасының аумағ ында ең бек қ ызметін жү зеге асыру ү шін келген Қ азақ станның бұ рынғ ы азаматтарын жә не еліміздің қ олайсыз аудандарында тұ ратын Қ азақ стан азаматтарын ұ тымды қ оныстандыру жә не олардың жайғ асуы мен кірігуіне жә рдемдесу болып табылады.