Тақырып 40. Жеңіл автомобиль-такси қозғалысын пайдалану тиімділігін арттыру және диспетчерлік басқару

Такси жең іл автокө ліктері арқ ылы жолаушы тасымалын ұ йымдастыру қ алаішілік жә не қ алааралық жолаушы тасымалдарында кең інен қ олданылады. Такси тасымалын ұ йымдастырудың бірнеше тү рі бар:

1. Заң ды тү рде ашылғ ан кең сесі, диспетчерлік байланыс орталық тары мен байланыс қ ұ рал – жабдық тары жә не ө зінің арнайы жең іл кө ліктері немесе жеке меншік иелерінің ө з кө ліктерінен тұ ратын тасымалдау кө ліктері, сервистік – техникалық қ ызмет кө рсету бекеттері бар таксопарктер.

2. Такси қ ызметіне жү руге рұ қ сат беретін бір кү ндік талон алу арқ ылы ә ртү рлі жерлерде тұ рып жұ мыс істеу;

3. Такси қ ызметі ү немі талап етілетін қ оғ амдық орындарда (автовокзал, теміржол вокзалы, ә уежай, жағ ажай) тұ рақ ты тұ ру арқ ылы жұ мыс істеу.

Такси қ ызметі қ аланың шағ ын аудандарын орталық тармен байланыстыруғ а жә не автобус маршруттары аз баратын жол қ атынастарына, қ оғ амдық маң ызы бар нысандар мен елді мекендерді ө зара байланыстыруғ а, сонымен қ атар қ оғ амдық кө ліктердің тасымалдау мү мкіншіліктері шектелген жағ дайда пайдаланылады. Такси қ ызметі адамдардың кө лікпен қ озғ алу мү мкіншіліктерін арттырады. Такси қ ызметін дұ рыс жү йелі ұ йымдастыру ү шін кейбір елдерде таксилер бір тү сті болып келеді жә не оларғ а қ оғ амдық кө ліктерге арналып жасалғ ан арнайы жол жолақ тарымен кедергісіз қ озғ алуғ а рұ қ сат етеді.

Такси тасымалының артық шылық тары:

- жү ріс жылдамдық тары жоғ ары;

- ың ғ айлылық;

- қ ол жетімділік яғ ни қ аланың кез-келген жерінде тұ рып такси шақ ыруғ а жә не автобустар жү рмейтін қ ажетті жерің е тура баруғ а болады;

- есіктен – есікке дейін жету мү мкіншілігі жоғ ары.

Кемшіліктері:

- тасымалдау қ ұ ны жоғ ары жә не жол қ ашық тығ ына сә йкес тұ рақ ты бекітілмегендіктен ә ркім ө з қ алауымен белгілейді;

- тү нгі уақ ыттардағ ы қ ауіптілік;

- жү ргізушілердің шеберлігіне сенімнің жоқ тығ ы;

- кө ліктердің техникалық талап шарттарғ а сай бақ ыланбауы.

Такси қ ызметінің тиімділігін арттыру ү шін диспетчерлік байланыс орталық тарының жұ мысын жетілдіру керек.

Такси диспетчерлігі аралық байланыстырушы мекеме болып табылады. Такси диспетчері жү ргізушілер мен такси қ ызметін талап етушілерді бір – бірімен байланыстыра отырып, шақ ыртулардың жылдам орындалуын жә не тасымалдау қ ызметінің сапалы ә рі аз шығ ынмен орындалуын қ амтамасыз етеді.

Такси диспетчерінің негізгі міндеттері:

1. Барлық жү ргізушілермен тікелей байланыста болу;

2. Адамдардың сұ ранысын қ абылдау жә не ол сұ ранысты сол ауданғ а жақ ын бос тұ рғ ан жү ргізушіге хабарлау;

3. Таксидің қ анша уақ ыттан кейін болатындығ ын сұ раныс берушіге хабарлау жә не тасымалдың орындалғ андығ ынан хабардар болу;

4. Орындалғ ан тасымалдарды тіркеп жазу;

5. Кө ліктер мен жү ргізушілерді қ адағ алау.

Такси қ ызметін ұ йымдастыру жұ мыстары жә не алғ ашқ ы шығ ындар:

1. Такси қ ызметін заң ды тү рде ашу ү шін жеке кә сіпкер ретінде тіркеліп, тиісті салық ты тө леуі керек;

2. Диспетчерлік байланыс орталығ ы ү шін арнайы кең се ашу;

3. Жең іл автокө ліктер мен жү ргізушілер тобын дайындау;

4. Байланыс қ ұ рал – жабдық тарымен (кө п каналды рация, ұ ялы телефон) барлығ ын қ амтамасыз ету.

5. Кең кө лемді болса директор, бухгалтер, заң гер т.б. кө мекші қ ызметкерлер болуы керек.

Ең маң ыздысы ә рі кө п шығ ын жұ мсалатыны байланыс қ ұ ралы. Байланыс қ ұ ралы ретінде рацияны пайдалану тиімді. Ө йткені бір таксопаркке барлық такси жү ргізушілері мен кезекші диспетчер қ ай жү ргізушінің қ андай жерде жү ргендігінен ү зіліссіз хабардар болып отырады. Ол тасымалдау қ ызметіне деген сұ раныстың жеке жү ргізушілердің арасында ә діл бө лінуі мен кез – келген жү ргізушіге жолаушы тарапынан келең сіз жағ дайлар туындағ ан жағ дайда барлық жү ргізушілердің ашық канал арқ ылы жылдам хабар алуының арқ асында кө мекке келуге жолдың ашық болуы.

Си-Би жиілігіндегі антеналы рацияның қ ұ ны 700 доллардан 3000 доллардан жоғ ары аралық та тұ рады. Кейбір мекемелер мұ ндай рацияларды ө зінің қ ұ нының 50% пайызымен кепілдікке береді жә не пайдаланғ аны ү шін ай сайын тө лем алып отырады.

Экономикалық тұ рғ ыдан барынша тиімді 5 каналды рация байланысы 800-2000 доллар тұ рады. Оғ ан қ осымша 50 доллардан тұ ратын 4 дана аппарат жә не бастығ ына 400 доллар тұ ратын факс жә не диспетчер ү шін арнайы бағ дарламасы бар 800 доллар тұ ратын компьютер керек.