Жауаптар

1. Психологияның зерттеу объекті — осы кү ннің ө ткен ғ асырлардан бері келе жатқ ан дау мен талқ ылаудың тақ ырыбы. Бұ л кү рделі дауғ а шешім табатындай пікірлер қ алыптасқ ан ә дет-ғ ұ рып бойынша бірнешеу, атап айтсақ, психологияның зерттеу объекті — мінез-қ ұ лық пен оның қ алыптасуы; ойлау ү дірістері; эмоциялар мен пейіл; тұ лғ а; адамдар арасындағ ы қ арым-қ атынастар, т.б. Психологияның ә ртү рлі тараулары қ олданғ ан ә діс (клинакалық немесе тә жірибелік), немесе адамның ә рекеті (жұ мыс, еске салу, есте сақ тау, еске тү сіру, сезу, тә лім тану, т.б), немесе зерттеу бағ ыты (бала дамуы мен руханияты, Келбет руханияты, жануар жан дү ниесі) арқ ылы ажыратылады. Психологияның кей тараулары басқ а ғ ылымдармен бірге немесе ө зара кө рші зерттеу ө рістері ретінде немесе бір зерттеу ө рісінің салалары ретінде ү йлеседі. Бұ л тараулар, мысалы психологияның бір тарауы — рухани бұ зылыстарды зерттеу ү шін патологияны белгілеу ө те кү рделі, тұ лғ а патологиясын ақ ыл− ой паталогиясынан ажырату — одан ә рі кү рделі. Ақ ыр соң ында психология мен философия арасында кө п уақ ыт бойы қ арым—қ атынас ө те жақ ын болды, ажыратылмас десе де болар, себебі бұ рын психологияпә лсапаның бір бө лімі болғ ан, ал пә лсапафизиканың ескі мағ ынасында (ағ лақ, сана, іс ә рекет, т.б. қ алыптасқ ан пә лсапа тақ ырыптары психологияда кездеседі) бір бө лімі екендігін де ұ мытпау қ ажет. Осылай психологияның кей салалары пә лсапалық тақ ырыптарды зерттеуге бағ ытталғ ан (персонализм, гуманизм, биологизм, т.б.). Психологияны зерттеу ө рісінде басқ а да антропология, социология сияқ ты қ оғ амдық ғ ылымдармен де соқ тығ ыстыруғ а болады. Ең аяғ ында психологияны теориялық немесе практикалық жағ ынан анық тау — бү гінгі кү ннің шешілген мә селесі емес.

2. Топ — ә леуметтік тұ тастық тан белгілі бір нышандары негізінде бө лінетін адамдардың шектеулі шамадағ ы қ ауымдастығ ы; бұ л нышандар атқ аратын қ ызметтерінің сипаты, ә леуметтік не таптық қ атыстылығ ы, даму дең гейі жә не т.б. болуы мү мкін. Топты адамдардың санына байланысты саралау: ү лкен, шағ ын, кіші топтар (диада, триада) деп бө лу кең тарағ ан. Ә леуметтік статусы бойынша ресми жә не бейресми, ө зара байланысының тікелей не аралық болуына қ арай нақ ты жә не шартты, даму дең гейіне қ арай даму дең гейі тө мен (ассоциациялар, корпорациялар, диффузиялық топтар) жә не даму дең гейі жоғ ары топтар (ұ жымдар), мә нділігі жө нінен референтті жә не мү шелік топтар болады. Топтардың шамасы, қ ұ рылымы мен қ ұ рамы ө здері сол ү шін топтасқ ан іс-ә рекеттің мақ саттары мен міндеттеріне қ арай анық талады. Топ мү шелерінің бірлескен қ ызметінің мазмұ ны топ ішіндегі динамиканың барлық ү рдістеріне себепкер болады, бұ лар: тұ лғ ааралық қ атынастардың дамуы, серіктестердің бір-бірін қ абылдауы, топтық нормалар мен қ ұ ндылық тардың, ынтымақ тастық жә не ө зара жауаптылық нысандарының қ алыптасуы. Ө з кезегінде топта қ алыптасқ ан қ атынастар топтық іс-ә рекеттердің нә тижелілігіне ә сер етеді. Топтар, ә детте, ә леуметтік-психологиялық зерттеулердің объектісі болады. Бұ л орайда, топ ішінде дамитын ү рдістерде, сондай-ақ іс-ә рекеттің тұ тас субъектісі ретінде басқ а топтармен ө зара ә рекеттестік ү рдісінде ә леуметтік қ атынастар жү йесіне қ амтылғ ан топтың ө зі де зерттеледі.

3. Педагогикалық психология - білім беру мен тә рбиелеудің психологиялық негіздерін зерттейді жә не жастың даму (жас ерекшелігі) психологиясымен тығ ыз байланысты, ө йткені, білім беру мен тә рбиелеудің психологиялық заң дылық тарын оқ итындардың жас шамасын жә не даралық ерекшеліктерін ескермейінше дамыту мү мкін емес. Педагогикалық психология саласындағ ы зерттеулер білім беру мен тә рбиелеудің мә нін дұ рыс тү сінуге, оқ улық тар мен оқ у қ ұ ралдарына қ ойылатын ә р тү рлі талаптарды анық тауғ а, оқ ушылардың ақ ыл-ой ә рекеті мен мінез-қ ұ лығ ын басқ ара отырып, олардың дамуын қ амтамасыз ететін білім беру жә не тә рбиелеудің тиімді тә сілдерін тауып негіздеуге мү мкіндік береді. Педагогикалық психология педагогтар мен оқ ушылардың арасындағ ы ө зара қ атынас мә селелерін, педагогтың жеке басына қ ойылатын талаптарды зерттейді, педагогикалық қ абілеттер мазмұ ны мен қ алыптасу ү рдісін ашады. Сонымен қ атар оқ ушылар ұ жымындағ ы ө зара қ атынастармен, олардың психологиялық даралық ерекшеліктерімен санасып отырудың мү мкіндіктерін іздестіреді. Оқ у-тә рбие жұ мыстарын жә не балалардың психологиялық ерекшеліктерін қ арастырып, бірқ алыпты даму зандылық тарынан ауытқ ығ ан балалармен тә лім-тә рбие жұ мысын жү ргізу ә діс- тә сілдерінің психологиясын зерттейді. Сондай-ақ, ересек адамдармен жұ мыс істеудің ерекшеліктерімен жә не оларды қ алай оқ ыту мә селелерімен де шұ ғ ылданады.