Лшеу процестері және өлшеуіш құралдар.

Ө лшеу – физикалық қ ұ былыстар мен процестердің шамалары туралы сандық ақ парат алудағ ы негізгі тә сіл.

Ө лшеу процессі оператормен (бақ ылаушымен) келесі функциялық сұ лбамен жү гізіледі.

Ө лшейтін объект – электростанция, қ осалқ ы станция, таралу қ ұ ралғ ылары, генераторлар (ө ндіргіш), қ озғ алтқ ыштар (двигательдер).
Ө лшенетін физикалық шама – электр тоғ ы, кернеу, қ уат, электр энергиясының шығ ыны, жиілік.

Ө лшеудің ә дісі – белгілі кепілдеме жү зінде, қ олдану тә жірибесіне жә не оператордың тә жірибесіне сә йкес алынады.
Ө лшеу қ ұ ралы – қ олданылатын ә діске байланысты, қ ұ ралдың табылуына жә не ө лшеу жағ дайына сә йкес алынады.

Ө лшеу қ ателігі – теориялық жә не тә жірибелік есептеу ә дістеріне байланысты.
Ө лшеу нә тижесі – халық аралық стандарттармен салыстырылады. ФШ ө лшеу кең ауқ ымда (диапазон) ө згереді.

Мысалы, энергетика объектілеріне кездесетін электр кедергісі Омның мың нан бір бө лігінен тераОмғ а дейін ө згеруі мү мкін. Ең кө п тарағ ан ө лшеу ә дісі – тікелей ө лшеу ә дісі болып табылады. Келесі суретте ө лшеу ә дістері кө рсетілген.

Тікелей ө лшеу ә дісін қ олданғ анда физикалық шама бірден ө лшеуіш қ ұ ралдың кө рсеткішінен ө лшенеді. Салыстырмалы ә дісте: физикалық шаманың мә ні белгілі ө лшеммен салыстырылады. Кө пке белгілі салыстырмалы ә діс – нө лдік ә діс.

Ө лшеу қ ұ ралдары мына тү рлерге бө лінеді:

• 1. Ө лшемдік қ ұ ралдар – бұ л физикалық шаманы бірден табатын қ ұ ралдар.

• 2. Ө лшеу қ ұ ралдар, аспаптар – олар аналогтік, цифрлық, ө зі жазатын, интегралдық болады. Бұ лар ө лшеу нә тижесін бірден береді, оны, оператор бірден байқ айды.

Ө лшеуіш тү рлендіргіштер – масштабтық, бір ФШ екіншіге айландырады. Бұ л қ ұ ралдар ФШ-лардың шығ ыс параметрін кіріс параметрлеріне пропорционал жасайды.

Ө лшеуіш қ ондырғ ылар – алдынала белгіленген ө лшеу ә дістерімен ө лшеу қ ұ ралдарының жинағ ы.

Басқ арылатын не ө лшейтін объекті мен ө лшеуіш жү йелердің шығ ыстық қ ұ рылғ ылары арасында ә рқ ашан физикалық шама – электр сигналы тектес ө лшеуіш тү рлендіргіштер болады. Осындай тү рленгіштерді тү рлендіргіш датчиктер деп атайды.