ОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ. Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау туралы кодексі болашақ ұрпақтың

Қ азақ стан Республикасының Қ оршағ ан ортаны қ орғ ау туралы кодексі болашақ ұ рпақ тың мү ддесі ү шін қ оршағ ан ортаны қ орғ аудың қ ұ қ ық тық - экономикалық жә не ә леуметтік негізін белгілейді жә не ө зге де қ ызметтің табиғ и экологиялық жү йеге зиянды ә серін болғ ызбауғ а, биологиялық алуан тү рлікті сақ таумен табиғ атты ұ йымды пайдалануды ұ йымдастыруғ а бағ ытталады. 2007 жылғ ы 9 қ аң тарында қ абылданғ ан экологиялық кодекс пен 2003 жылдың 3 желтоқ санында бекітілген 2004 - 2015 жылдарғ а арналғ ан экологиялық қ ауіпсіздік концепциясына негізделеді.

Қ азақ стан Республикасы экологиялық заң намасының негізгі принциптері.

1) Қ азақ стан Республикасының орнық ты дамуын қ амтамасыз ету;

2) Экологиялық қ ауіпсіздікті қ амтамасыз ету;

3) Экологиялық қ атынастарды реттеу кезіндегі экожү йелі кө зқ арас;

4) Қ оршағ ан ортаны ластаудың жә не оғ ан кез келген басқ а тү рде запал келтіруді болдырмау жө нінде алдын алу шараларының міндеттілігі;

5) Қ азақ стан Республикасы экологиялық заң намасының халық аралық қ ұ қ ық принциптерімен жә не нормаларымен ү йлесуі;

Қ оршағ ан ортаны қ орғ ау нысандары:

1) Жер, жер қ ойнауы, жер ү сті жә не жер асты сулары; атмосфералық ауа; ормандар мен ө зге де ө сімдіктер; жануарлар дү ниесі; табиғ и экологиялық жү йелер, климат жә не Жердің озон қ абаты жойылудан, тозудан, зақ ымданудан, ластанудан жә не ө зге де зиянды ә серден қ орғ алуғ а тиіс.

2) Ерекше қ орғ алатын табиғ и аумақ тар жэне мемлекеттік табиғ и-қ орық қ орының объектілері айрық ша қ орғ алуғ а тиіс.

Табиғ ат пайдалану ұ ғ ымы жә не оның тү рлері:

1)Адамның кү нделікті ө мірінде, жеке жә не занды тұ лғ алардың шаруашылық жә не ө зге де қ ызметінде табиғ и ресурстарды пайдалануы жә не қ оршағ ан ортағ а ә сер етуі табиғ ат пайдалану болып табылады.

2)Табиғ ат пайдалану жалпы жә не арнайы болып бө лінеді.

3)Жалпы табиғ ат пайдалану тұ рақ ты болып табылады жә не халық тың ө мірлік қ ажетті сұ раныстарын қ анағ аттандыру ү шін жэне табиғ и ресурстар пайдалануғ а берілмей, тегін жү зеге асырылады. Егер Қ азақ стан Республикасының заң дарында кө зделсе, табиғ атты жалпы пайдалануды шектеуге жол беріледі.

4)Арнайы табиғ ат пайдалану - осы Кодексте жэне Қ азақ стан Республикасының ө зге де зандарында белгіленген тә ртіппен табиғ и ресурстарды арқ ылы негізде пайдалануды жә не қ оршағ ан ортағ а эмиссияларды жү зеге асыратын жеке жэне заң ды тұ лғ аның қ ызметі.

5) Табиғ ат пайдалану тү рлеріне:

1) Жерді пайдалану;

2) Суды пайдалану;

3) Орманды пайдалану;

4) Жер қ ойнауын пайдалану;

5) Жануарлар дү ниесін пайдалану;

6) Ө сімдіктер дү ниесін пайдалану;

7) Қ оршағ ан ортағ а эмиссиялар;

Қ азақ стан Республикасының заң дарында белгіленетін ө зге де табиғ ат пайдалану тү рлері жатады;

1. Табиғ ат пайдалану тү рлері бойынша арнайы табиғ ат пайдалану қ ұ қ ығ ының туындау ерекшеліктері Қ азақ стан Республикасының зандарында айқ ындалады.

2. Арнайы табиғ ат пайдалану табиғ ат пайдаланудың бір тү рін не олардың бірнеше тү рінің жиынтығ ын қ амтуы мү мкін.

Шаруашылық тағ ы ө сімдік қ орғ ау жұ мыстарын ұ йымдастырудың негізгі мақ саты пестицидпен жұ мыс істейтін адамдардың қ ауіпсіздігін сақ тау жә не пестицидтердің қ оршағ ан ортағ а кері ә серін тигізбеу.

Пестицидтерді қ олданудың жеке жә не қ оғ амдық қ ауіпсіздік шаралары:

Инсектицидтерді тіркемелі қ ондырғ ылардың кө мегімен қ олданғ ан кездегі қ ауіпсіздік шаралары:

1. Жұ мысты бастардың алдында барлық машиналардың, механиздер мен қ ондырғ ылардың жай-кү йі, манометрлердің, араластырғ ыштардың, сү згіштердің, тү тіктердің жалғ ануы мұ қ ият тексерілуі қ ажет;

2. Ә р кү ні жұ мыс бастардың алдында бү ріккіштің шашу мө лшерін таза суды шашып, тексеру қ ажет. Инсектицидті ауыстырғ анда, агрегаттың жү ру жылдамдығ ы ө згергенде, шашу ауқ ымы ө згергенде, шашу мө лшері ө згергенде, бү ріккіш ұ шы міндетті тү рде тексерілуі тиіс (калибровка);

3. Штангалы, желдеткішті тракторлы бү ріккіштермен жә не атомайзерлі бү ріккіштермен ө ң деу кезінде желдің жылдамдығ ы секундына 4 м аспауы тиіс. Метеорологиялық жағ дайларды (ауа температурасы мен жел жылдамдығ ы) бақ ылау ө ң деу алдында жү ргізілуі тиіс.

4. Аэрозолды генераторларды тым тымық немесе желдің бағ ытсыз соғ уы кезінде қ олдануғ а болмайды.

5. Агрегаттардың қ озғ алу бағ ыты, желдің соғ у бағ ыты ескеріле отырып анық талуы тиіс. Агрегат инсектицид шашылатын бағ ытқ а қ арай жү рмеуі тиіс.

6. Уды шашу кезінде магистральдағ ы қ ысымды, жү ру жылдамдығ ын мұ қ ият бақ ылап отыру қ ажет, себебі бү рку мө лшері тікелей осы кө рсеткіштерге байланысты болады.

7. Елді мекендерге, мал ө сіру кешендеріне, су қ оймаларына, демалыс орындарына жақ ын жерлерді ө ң дегенде санитарлық аймақ тың кең дігі ең аз дегенде 300 м, ал аэрозолды генераторлар ү шін кем дегенде 4 км болуы тиіс.

8. Аэрозолды генераторларды алдын-ала тексермей, лицензиясыз қ олдануғ а болмайды.

9. Бү ріккіш ыдыстарын жұ мыс ерітіндісімен толтырғ анда арнайы дең гей кө рсеткіш бойынша бақ ылануы тиіс. Ыдыстың толу дең гейін қ ақ пағ ын ашып қ арауғ а болмайды. Ыдысты толтыру кезінде оның жел жағ ынан тұ ру қ ажет.

10. Жұ мыстан кейін пестицидтің қ алдығ ын бү ріккіштен арнайы ыдысқ а

қ ұ йып алып, бү ріккішті тү гелімен арнайы еріткіштермен, дизельді

жанармаймен немесе сумен жуу қ ажет.

Инсектицидтерді авиация кө мегімен қ олдану кезіндегі қ ауіпсіздік шаралары:

1. Ұ шақ тары бар барлық авиафирмалар, заң ды жә не жеке тұ лғ алардың, міндетті тү рде Қ азақ стан Республикасының Денсаулық, табиғ и ресурстары мен қ оршағ ан ортаны қ орғ ау, Кө лік жә не коммуникация Министрліктерімен бекітілген «Авиациялық химиялық жұ мыстарды жү ргізу кезіндегі қ ауіпсіздік техникасын сақ тау туралы лауазымдық нұ сқ аулары» болуы тиіс.

2. Авиациялық жұ мыстарғ а қ атысатын барлық қ ызметкерлер алдын-ала жә не мерзімді дә рігерлік бақ ылаудан ө тулері тиіс.

3. Авиациялық химиялық жұ мыстарғ а (АХЖ) қ атысатын барлық адамдар жұ мыс жасау кезіндегі қ ауіпсіздік шаралары мен улану кезіндегі алғ ашқ ы медициналық кө мек кө рсету бойынша жыл сайынғ ы дайындақ тан ө тулері тиіс. Авиациялық қ ызметкерлерді оқ ытуғ а медицина жә не санитарлық эпидемиялық станция қ ызметкерлері тартылуы қ ажет.

4. Тапсырыс беруші мекеме АХЖ ө ткізілетін жерде санитарлық талаптарғ а сай ас ішетін, тынығ атын, таза киімдер мен жеке қ орғ аныш бұ йымдарын сақ тайтын санитарлық, тұ рмыстық бө лмелер мен жуынатын орындарын жабдық тауы қ ажет.

5. Ауыл шаруашылығ ы авиациясы елді мекендерден шекті қ ауіпсіздік алқ аптардан кем дегенде 3 км қ ашық тық та жә не бү йірінен елді мекендермен су қ оймаларынан кем дегенде 1 км қ ашық тық та орналасулары қ ажет.

6. Бал араларының омарталарына 5 км-ден жақ ын; балық аулайтын жерлерден, демалыс орындарынан, орталық су қ оймаларынан, мал қ оралардан 2 км-ден жақ ын; елді мекендерге 1 км-ден жақ ын; ауыл шаруашылығ ы жұ мыстары жү ргізіліп жатқ ан жерден 500 м-ден жақ ын жерге АХЖ жү ргізуге тыйым салынады.

7. Ұ шақ тарды инсектицидтермен толтыру орындары удың топырақ қ а тү сулерін болдырмайтын міндетті тү рде арнайы тиеу қ ондырғ ылармен жабдық талуы тиіс. Тиеуге қ атысатын адамдар міндетті тү рде қ ауіпсіздік техникасы бойынша инструктаждан ө тулері тиіс жә не бұ л адамдар міндетті тү рде медициналық толық бақ ылаудан ө ткізілуі тиіс.

8. Ұ шқ ыштар мен техникалық қ ұ рам қ ызметкерлеріне инсектицидтермен жұ мыс жасау ұ зақ тығ ы олардың қ ауіпсіздік класына қ арай шектеулі болуы тиіс (кү ніне 4 сағ аттан 6 сағ атқ а дейін).

9. Жұ мыс аяғ ында ластанғ ан ауа кемелерімен қ ондырғ ылардың алғ ашқ ы тазартуын жү ргізіледі. Авиациялық жұ мыстар аяқ талғ аннан соң олар арнайы Нұ сқ ауларғ а сә йкес препараттардың қ алдық тарынан тазартылады.

Жеке қ орғ аныш бұ йымдары:

Пестицидтермен жұ мыс жасағ анда барлық жұ мысшылар дұ рыс қ олданылса қ ауіпсіздікті қ амтамасыз ететін арнайы киімдермен, арнайы аяқ киімдерімен, қ олдарына, тыныс алу жә не кө ру мү шелеріне (қ олғ ап, респиратор немесе противогаз, қ орғ аныш кө зілдірік, бас киім) жеке қ орғ аныш бұ йымдарымен (ЖҚ Б) қ амтамасыз етілуі тиіс.

Бү кіл химиялық ө ң деу жұ мыстарын жү ргізу мерзіміне ә р жұ мысшығ а қ ажетті ЖҚ Б бө лінеді.

Қ ауіптілігі бір қ алыпты, ұ шқ ыштығ ы тө мен аэрозоль кү йіндегі инсектицидтермен жұ мыс жасағ анда шаң -тозаң дарғ а қ арсы (аэрозолғ а қ арсы) Уралец, Астра - 2, Лепесток, У2-К, Ф-62Ш типті респираторлар қ олданылады.

Ұ шқ ыш, жә не улылығ ы жоғ ары инсектицидтермен жұ мыс жасағ анда

тыныс алу мү шелерін қ орғ ау ү шін газғ а қ арсы қ олданылатын РПГ-67, ә мбебап РУ - 60М респираторлар сә йкесті патрондарымен, ауыспалы коробкалары бар ө ндірістік противогаздар қ олданылады.

Инсектицидтермен жұ мыс жасағ анда (жұ мыс ерітіндісін дайындау,

резервуарларды толтыру, ө ң деу, қ ондырғ ыларды ө ң деу кезінде) арнайы қ орғ аныш қ асиеті бар материалдан жасалғ ан киімдер мен теріні қ орғ айтын қ осымша жеке қ орғ аныш бұ йымдары – алжапқ ыш, қ олғ ап, қ олданылады.

Инсектицид ерітінділерімен жұ мыс жасағ анда қ олына іші тоқ ыма, сырты резина қ олғ аптар, аяғ ына – пестицидтерге жә не дезинфекциялаушы заттарғ а тө зімді резина етік киілуі тиіс.

Кө здерін қ орғ ау ү шін ЗН 5, ЗН 18 (В, Г), ЗН 9-Ф жә не басқ а да қ орғ аныш кө ілдіріктерін қ олдану қ ажет.

Адам денесін қ орғ аудың басты мақ саты – барынша қ орғ аныш

материалымен жабу. Денеге препараттардан жақ сы қ орғ айтын комбинезон, ұ зын жең ді кө йлек, шалбар киілуі тиіс. Киімдер таза мақ тадан жасалғ ан, тесіксіз, жақ сы жуылуы жә не толық ілгектеліуі тиіс. Аяқ киім ішіне препарат енбеуі ү шін шалбардың немесе комбинезонның балағ ын етіктің сыртына шығ арып кию керек. Басына бас киім киілуі тиіс.

Жұ мыс жасап болғ аннан соң жеке қ орғ аныш бұ йымдарын шешу тә ртібі:

- қ олынан шешпей тұ рып қ олғ апты кальций содасының 3-5 %

ерітіндісінде немесе ізбесте жуып, сумен шаю;

- кө зілдірікті шешу;

- респираторды шешу;

- аяқ киімді шешу;

- комбинезон немесе костюмді шешу;

- қ олғ апты қ айтадан ерітіндіде жә не суда шайып шешу;

- протизогаз бен респираторлардың резинді бет бө лігі мұ қ ият сабынды

сумен жуылып, спиртке батырылғ ан мақ тамен немесе марганец қ ышқ ыл калийдің 0, 5 % - тік ерітіндісімен сү рту қ ажет.