Бап. Осы Кодексте пайдаланылатын негізгі ұғымдар

1. Осы Кодексте мынадай негізгі ұ ғ ымдар пайдаланылады:

1) адамның мекендеу ортасы (бұ дан ә рі – мекендеу ортасы) – адамның тыныс-тіршілігі жағ дайын айқ ындайтын табиғ и, антропогендік жә не ә леуметтік факторлардың, ортаның (табиғ и жә не жасанды) жиынтығ ы;

2) АИТВ – адамның иммун тапшылығ ы вирусы;

3) анонимдік тексеріп-қ арау – адамды жеке басын сә йкестендірмей ерікті тү рде медициналық тексеріп-қ арау;

4) апаттар медицинасы – табиғ и жә не тех­ногендік сипаттағ ы тө тенше жағ дайлардың меди­циналық -санитариялық салдарларының алдын алуғ а жә не оларды жоюғ а бағ ытталғ ан медицина жә не денсаулық сақ тау саласы, ол халық тың ауру­ларының алдын алуды жә не оларды емдеуді, са­нитариялық -эпидемияғ а қ арсы (профилактикалық) іс-шараларды, тө тенше жағ дайларды жоюғ а қ а­тысушылардың денсаулығ ын сақ тауды жә не қ ал­пына келтіруді, сондай-ақ авариялық -қ ұ тқ ару қ ызметтерінің қ ызметкерлеріне медициналық кө мекті қ амтиды;

5) ә леуетті қ ауіпті химиялық жә не биоло­гиялық заттар – белгілі бір жағ дайларда жә не белгілі бір шоғ ырлануы кезінде адамның немесе болашақ ұ рпақ тың денсаулығ ына зиянды ә сер етуі мү мкін, қ олданылуы мен пайдаланылуы халық тың санитариялық -эпидемиологиялық салауаттылығ ы саласындағ ы нормативтік қ ұ қ ық тық актілермен жә не гигиеналық нормативтермен регламентте­летін заттар;

6) ә скери медицина – ғ ылыми білімдердің жү йесін (ғ ылыми-практикалық пә ндер кешені) жә не ә скери-медициналық қ ызметтің ә скерлерді бейбіт уақ ытта жә не соғ ыс уақ ытында жан-жақ ты медициналық қ амтамасыз етуді ө зіне мақ сат тұ татын практикалық қ ызметінің жү йесін білдіретін медицина жә не денсаулық сақ тау саласы;

7) ә скери-медициналық кө мек – ә скери қ ызметшілерге жә не ә скери қ аруды қ олдану салдарынан зардап шеккен адамдарғ а ә скери-медицина қ ызметінің мамандары кө рсететін медициналық кө мек;

8) ә скери-медициналық қ ызмет – Қ азақ стан Республикасының заң дарында осы органдардың қ ызметін медициналық қ амтамасыз етуге арналғ ан ә скери немесе арнаулы қ ызметтің болуы кө зделген ә скери-медициналық (медициналық) бө лімшелер­дің жиынтығ ы;

9) ә скери-медициналық (медициналық) бө лімшелер:

орталық атқ арушы органдар мен ө зге де ор­талық мемлекеттік органдардың ә скери-ме­дициналық (медициналық) мекемелер (ұ йымдар) қ ызметін ұ йымдастыруды жә не ү йлестіруді жү зеге асыратын қ ұ рылымдық бө лімшелері;

ә скери-медициналық (медициналық) меке­мелер (ұ йымдар) жә не орталық атқ арушы органдар мен ө зге де орталық мемлекеттік органдардың тиісті контингентке ә скери-медициналық жә не медициналық кө мек кө рсетілуін қ амтамасыз ететін ө зге де бө лімшелері;

10) ә скери-медициналық (медициналық) қ амтамасыз ету – материалдық -техникалық жабдық тау жө ніндегі іс-шаралар кешені, сондай-ақ жеке қ ұ рамның жауынгерлік қ абілеттілігі мен ең бекке қ абілеттілігін қ алпына келтіру мақ сатында ә скерлерде, бө лімшелерде жә не ведомстволық ұ йымдарда медициналық кө мек кө рсетуді ұ йымдастыру;

11) бала – он сегіз жасқ а (кә мелетке) толмағ ан адам;

12) бас миының біржола семуі – бас миының бү кіл қ атпарының семуімен қ атар жү ретін, бас миы жасушаларының интегралдық функцияларын толық жоғ алтуы;

13) бейінді маман – жоғ ары медициналық білімді, белгілі бір мамандық бойынша серти­фикаты бар медицина қ ызметкері;

14) биологиялық активті заттар – жануарлар мен адам организмінің патологиялық ө згерген функцияларын қ алыпқ а тү сіретін, дә рілік заттар алудың ық тимал кө здері болып табылатын, ә ртү рлі жолмен алынатын заттар;

15) биологиялық активті қ оспалар – тұ рақ ты тұ тынғ ан кезде денсаулық тың жай-кү йін жақ сартуғ а арналғ ан жә не адамның тамақ тану рационын табиғ и немесе табиғ имен бірдей биологиялық активті заттармен байыту мақ сатында олардың компоненттерін қ амтитын ө німдерге қ оспалар;

16) бірегей дә рілік зат – жаң а активті заттарды білдіретін немесе қ амтитын дә рілік зат;

17) генетикалық тү рлендірілген объектілер – гендік инженерия ә дістері пайдаланылып алынғ ан, ө сімдіктен жә не (немесе) жануардан алынатын шикізат пен ө німдер, оның ішінде генетикалық тү рлендірілген кө здер, организмдер;

18) дә рілік заттар – аурулардың профилак­тикасына, диагностикаcына жә не оларды емдеуге, сондай-ақ организмнің жай-кү йі мен функ­­цияларын ө згертуге арналғ ан фармакологиялық активті заттарды білдіретін немесе оларды қ ам­титын заттар: дә рілік субстанция, табиғ аттан ал­ы­натын дә рілік шикізат, дә рілік ангро- жә не балк-ө нім­дер, дә рілік препараттар, медициналық им­мундық -биологиялық препараттар, парафармацев­тикалар;

19) дә рілік заттарды, медициналық мақ саттағ ы бұ йымдарды сатып алу жә не олармен қ амтамасыз ету жө ніндегі бірың ғ ай дистрибьютор – тегін медициналық кө мектің кепілдік берілген кө лемі шең берінде сатып алуды ұ йымдастыруды, оның нә тижелері бойынша ө нім берушілермен ө нім беру шарттарын жасасуды, сондай-ақ дә рілік заттарды, медициналық мақ саттағ ы бұ йымдарды сақ тау жә не тапсырысшыларғ а жеткізіп беру жө ніндегі қ ызметтерді қ амтамасыз етуді, ұ сынуды жү зеге асыратын заң ды тұ лғ а;

20) дә рілік заттарды, медициналық мақ саттағ ы бұ йымдар мен медициналық техниканы бө лшек саудада ө ткізу – денсаулық сақ тау саласындағ ы уә кілетті орган бекіткен қ ағ идаларғ а сә йкес жү зеге асырылатын, сатып алумен (ә келуден басқ а), сақ таумен, бө лумен, тү пкі тұ тынушығ а ө ткізумен (ә кетуден басқ а), жойып жіберумен байланысты фармацевтикалық қ ызмет;

21) дә рілік заттарды, медициналық мақ саттағ ы бұ йымдар мен медициналық техниканы кө терме саудада ө ткізу – денсаулық сақ тау саласындағ ы уә кілетті орган бекіткен қ ағ идаларғ а сә йкес жү зеге асырылатын, кө лемін шектемей сатып алумен, сақ таумен, ә келумен, ә кетумен, ө ткізумен (халық қ а дә рілік заттарды ө ткізуді қ оспағ анда), жойып жіберумен байланысты фармацевтикалық қ ызмет;

22) дә рілік заттардың, медициналық мақ сат­тағ ы бұ йымдар мен медициналық техниканың айналысы – қ ауіпсіз, тиімді жә не сапалы дә рілік заттарды, медициналық мақ саттағ ы бұ йымдар мен медициналық техниканы ә зірлеушіден жә не (немесе) ө ндірушіден тұ тынушының қ олдануына дейін жеткізу процесінде жү зеге асырылатын қ ызмет;

23) дә рілік заттардың, медициналық мақ сат­тағ ы бұ йымдар мен медициналық техниканың айналысы саласындағ ы объектілер –денсаулық сақ тау саласындағ ы уә кілетті орган бекіткен ү лгілік ережелерге сә йкес жұ мыс істейтін дә ріхана, алғ ашқ ы медициналық -санитариялық, консуль­тациялық -диагностикалық кө мек кө рсететін денсаулық сақ тау ұ йымдарындағ ы дә ріхана пункті, шалғ айдағ ы ауылдық жерлерге арналғ ан жылжымалы дә ріхана пункті, дә ріхана қ оймасы, дә рілік заттарды, медициналық мақ саттағ ы бұ йымдар мен медициналық техниканы уақ ытша сақ тау қ оймасы, оптика дү кені, медициналық тех­ника мен медициналық мақ саттағ ы бұ йымдардың дү кені, медициналық техника мен медициналық мақ саттағ ы бұ йымдардың қ оймасы, дә рілік заттарды, медициналық мақ саттағ ы бұ йымдар мен медициналық техниканы ө ндіру жө ніндегі ұ йымдар;

24) дә рілік заттардың, медициналық мақ сат­тағ ы бұ йымдар мен медициналық техниканың айналысы саласындағ ы субъектілер – фарма­цевтикалық қ ызметті жү зеге асыратын жеке немесе заң ды тұ лғ алар;

25) Дә рілік заттардың, медициналық мақ сат­тағ ы бұ йымдар мен медициналық техниканың мемлекеттік тізілімі – Қ азақ стан Республикасында тіркелген жә не медициналық қ олдануғ а рұ қ сат етілген дә рілік заттарды, медициналық мақ саттағ ы бұ йымдар мен медициналық техниканы есепке алу қ ұ жаты;

26) дә рілік заттың балк-ө німі – техно­логиялық процестің соң ғ ы қ аптамалаудан басқ а барлық сатысынан ө ткен, мө лшерленген дә рілік зат;

27) дә рілік заттың жарамдылық мерзімі – уақ ыты біткеннен кейін дә рілік затты қ олдануғ а болмайтын кү ні;

28) дә рілік заттың қ аптамасы – дә рілік заттарды бү лінуден жә не ысырап болудан қ орғ ау жолымен олардың айналысы процесін қ амтамасыз ететін, сондай-ақ қ оршағ ан ортаны ластанудан сақ тайтын қ ұ рал немесе қ ұ ралдар кешені;

29) дә рілік заттың, медициналық мақ саттағ ы бұ йымдар мен медициналық техниканың сапасы – дә рілік заттың, медициналық мақ саттағ ы бұ й­ым­дар мен медициналық техниканың белгіленуі бойынша ә сер ету қ абілетіне ық пал ететін қ асиеттері мен сипаттамаларының жиынтығ ы;

30) дә рілік заттың халық аралық патент­телмеген атауы – дә рілік заттың Дү ниежү зілік денсаулық сақ тау ұ йымы ұ сынғ ан атауы;

31) дә рілік препарат – белгілі бір дә рілік нысандағ ы дә рілік зат;

32) дә рілік препараттарды дайындау – дә ріханаларда дә рілік нысандарды дайындаумен, сондай-ақ дә рілік субстанцияларды сатып алумен, дайындалғ ан дә рілік препараттарды сақ таумен, сапасын бақ ылаумен, ресімдеумен жә не ө ткізумен байланысты фармацевтикалық қ ызмет;

33) дә рілік формуляр – денсаулық сақ тау ұ йымының басшысы бекіткен жә не денсаулық сақ тау саласындағ ы уә кілетті орган айқ ындайтын тә ртіппен келісілген, тегін медициналық кө мектің кепілдік берілген кө лемін кө рсету ү шін дә рілік заттардың жеткілікті мө лшері болуғ а міндетті денсаулық сақ тау ұ йымының бейіні ескеріле отырып тү зілген дә рілік заттардың тізбесі;

34) дә стү рлі медицина – аурулардың алдын алу мен оларды емдеудің қ оғ амда жинақ талғ ан ә дістері мен қ ұ ралдарына негізделген, меди­циналық практиканың кө пғ асырлық дә стү рлерімен орнық қ ан медицина саласы жә не медицина қ ызметкерлерінің қ ызметі;

35) денсаулық – аурулар мен дене кеміс­тіктерінің болмауы ғ ана емес, тұ тастай тә ни, ру­хани (психикалық) жә не ә леуметтік салауаттылық жағ дайы;

36) денсаулық сақ тау – аурулардың алдын алуғ а жә не оларды емдеуге, қ оғ амдық гигиена мен санитарияны қ олдауғ а, ә рбір адамның тә ни жә не психикалық саулығ ын сақ тап, нығ айтуғ а, оның ұ зақ жыл белсенді ө мір сү руін қ олдауғ а, денсаулығ ынан айырылғ ан жағ дайда оғ ан медициналық кө мек ұ сынуғ а бағ ытталғ ан саяси, экономикалық, қ ұ қ ық тық, ә леуметтік, мә дени, медициналық сипаттағ ы шаралар жү йесі;

37) денсаулық сақ тау жү йесі – қ ызметі аза­маттардың денсаулық сақ тау қ ұ қ ық тарын қ ам­тамасыз етуге бағ ытталғ ан мемлекеттік органдар мен денсаулық сақ тау субъектілерінің жиынтығ ы;

38) денсаулық сақ тау саласындағ ы меди­циналық сараптама (бұ дан ә рі – денсаулық сақ тау саласындағ ы сараптама) – денсаулық сақ тау қ ызметінің ә ртү рлі аяларындағ ы қ ұ ралдардың, ә дістердің, технологиялардың, кө рсетілетін қ ызметтердің дең гейі мен сапасын анық тауғ а бағ ытталғ ан ұ йымдастырушылық, талдамалық жә не практикалық іс-шаралардың жиынтығ ы;

39) денсаулық сақ тау саласындағ ы стандарт (бұ дан ә рі – стандарт) – медициналық, фар­мацевтикалық қ ызмет, медициналық жә не фармацевтикалық білім беру саласындағ ы қ ағ и­даларды, жалпы принциптер мен сипаттамаларды белгілейтін нормативтік қ ұ қ ық тық акт;

40) денсаулық сақ тау саласындағ ы стандарттау (бұ дан ә рі – стандарттау) – стандарттарды, талаптарды, нормаларды, нұ сқ аулық тарды, қ ағ идаларды ә зірлеу, енгізу жә не олардың сақ талуын қ амтамасыз ету арқ ылы процестердің, медициналық технологиялар мен кө рсетілетін қ ызметтердің сипаттамаларын ретке келтірудің оң тайлы дә режесіне қ ол жеткізуге бағ ытталғ ан қ ызмет;

41) денсаулық сақ тау саласындағ ы уә кілетті орган (бұ дан ә рі – уә кілетті орган) – азаматтардың денсаулығ ын сақ тау, медициналық жә не фармацевтикалық ғ ылым, медициналық жә не фармацевтикалық білім беру, халық тың санитариялық -эпидемиологиялық салауаттылығ ы, дә рілік заттардың, медициналық мақ саттағ ы бұ йымдар мен медициналық техниканың айналысы, медициналық қ ызметтер кө рсету сапасын бақ ылау саласындағ ы басшылық ты жү зеге асыратын мемлекеттік орган;

42) Денсаулық сақ тау саласындағ ы ұ лттық холдинг – Қ азақ стан Республикасы Ү кіметінің шешімі бойынша қ ұ рылғ ан, жарғ ылық капиталына мемлекеттің жү з проценттік қ атысуы бар, денсаулық сақ тау саласындағ ы қ ызметті жү зеге асыратын акционерлік қ оғ ам;

43) денсаулық сақ тау ұ йымы – денсаулық сақ тау саласындағ ы қ ызметті жү зеге асыратын заң ды тұ лғ а;

44) диагностика – аурудың болу немесе болмау фактісін белгілеуге бағ ытталғ ан меди­циналық қ ызметтер кө рсету кешені;

45) диагностикалық реагенттер – пациентке диагноз қ ою немесе оның физиологиялық жай-кү йін бағ алау мақ сатында адам организмінен алынғ ан сынамаларды зерттеуге арналғ ан жә не олардың параметрлері туралы мә ліметтер беруге қ ызмет ететін реагенттер, реагенттердің жиын­тық тары;

46) динамикалық байқ ау – халық денсаулығ ының жай-кү йін жү йелі тү рде байқ ау, сондай-ақ осы байқ аудың нә тижелері бойынша қ ажетті медициналық кө мек кө рсету;

47) донор – донорлық қ ан, оның компо­ненттері, ө зге де донорлық материал (оның ішінде шә ует, жыныс жасушалары, аналық жасуша) алу жү ргізілетін, сондай-ақ реципиентке транспланттау ү шін тіндерді жә не (немесе) ағ заларды (ағ залардың бө ліктерін) алу жү ргізілетін адам, адамның мә йіті, жануар;

48) емдеу – ауыруды жоюғ а, оның бетін қ айтаруғ а жә не (немесе) барысын жең ілдетуге, сон­дай-ақ оның асқ ынуының алдын алуғ а ба­ғ ытталғ ан медициналық қ ызметтер кө рсету кешені;

49) ерікті емделу – науқ астың немесе оның заң ды ө кілінің келісімімен жү зеге асырылатын емдеу;

50) жалғ ан дә рілік зат – қ ұ рамы, қ асиеттері жә не басқ а да сипаттамалары бойынша ө нді­рушінің бірегей немесе қ айта ө ндірілген дә рілік затына (генерикке) сә йкес келмейтін, қ ұ қ ық қ а қ айшы жә не ә дейі тү рде қ олдан жасалғ ан этикеткамен жабдық талғ ан дә рілік зат;

51) жеке медициналық кітапша – жұ мысқ а жіберілу туралы белгі қ ойылып, міндетті медициналық тексеріп-қ араулардың нә тижелері енгізілетін, халық тың декреттелген тобының ө кіліне берілетін жеке қ ұ жат;

52) жұ қ тырылғ ан иммун тапшылығ ы синдромы (ЖИТС) – адамның иммун жү йесінің АИТВ-дан қ атты зақ ымдануынан болғ ан патологиялық белгілер байқ алатын АИТВ-инфекциясының соң ғ ы сатысы;

53) инвазиялық ә дістер – адам организмнің ішкі ортасына ену жолымен жү зеге асырылатын диагностикалау мен емдеу ә дістері;

54) инновациялық медициналық техноло­гиялар – медицина (биомедицина) саласына, фармацияғ а жә не денсаулық сақ тау саласындағ ы ақ параттандыруғ а енгізілуі экономикалық тұ рғ ыдан тиімді жә не (немесе) ә леуметтік мә ні бар болып табылатын ғ ылыми жә не ғ ылыми-техникалық қ ызметтің ә дістері мен қ ұ ралдарының жиынтығ ы;

55) инфекциялық жә не паразиттік аурулар – мекендеу ортасы биологиялық факторларының адамғ а ә сер етуі жә не аурудың науқ ас адамнан, жануардан сау адамғ а берілу мү мкіндігі ә серінен болатын жә не таралатын адам аурулары;

56) йод тапшылығ ы аурулары – организмге йодтың жеткіліксіз тү суіне жә не онда жеткіліксіз қ орытылуына байланысты қ алқ анша без функциясының бұ зылуынан болатын организмнің патологиялық процесі;

57) кә сіптік ауру – қ ызметкердің ө з ең бек (қ ызмет) міндеттерін орындауына байланысты оғ ан зиянды ө ндірістік факторлардың ә сер етуінен туындағ ан созылмалы немесе қ атты ауру;

58) клиникағ а дейінгі (клиникалық емес) зерттеу – адамның денсаулығ ына ерекше ә сер етуін жә не (немесе) қ ауіпсіздігін зерделеу мақ сатында сыналатын затты немесе физикалық ә серді, аурулар профилактикасының, оларды диагностикалау мен емдеудің қ ұ ралдарын, ә дістері мен технологияларын зерделеу жө ніндегі хи­миялық, физикалық, биологиялық, микробио­логиялық, фармакологиялық, токсикологиялық жә не басқ а да эксперименттік ғ ылыми зерттеулер немесе зерттеулер сериясы;

59) клиникалық зерттеу – субъект ретінде адамды қ атыстыра отырып, аурулардың профи­лактикасы, оларды диагностикалау мен емдеу қ ұ ралдарының, ә дістері мен технологияларының қ ауіпсіздігі мен тиімділігін анық тау немесе растау ү шін жү ргізілетін зерттеу;

60) консилиум – кемінде ү ш дә рігердің қ атысуымен диагноз қ ою, емдеу тактикасын айқ ындау жә не ауруды болжау мақ сатында адамды зерттеу;

61) контрацепция – қ аламағ ан жү ктіліктің алдын алу ә дістері мен қ ұ ралдары;

62) Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік фармакопеясы – дә рілік заттардың сапасы мен қ ауіпсіздігін нормалайтын мемлекеттік стандарттар мен ережелердің жинағ ы;

63) қ оғ амдық денсаулық – азаматтардың дұ рыс тамақ тануын қ оса алғ анда, салауатты ө мір сү руіне, аурулар мен жарақ аттардың профи­лактикасына, сондай-ақ мекендеу ортасының қ олайсыз факторларының ә серін болғ ызбауғ а қ оғ амның кү ш-жігер жұ мсауын кө рсететін, халық тың психикалық, тә ни жә не ә леуметтік салауаттылығ ының кешенді сипаттамасы;

64) қ ұ пия медициналық зерттеп-қ арау – дә рігерлік қ ұ пияның жә не тексерілетін адамның жеке басы туралы ақ параттың сақ талуына негізделген зерттеп-қ арау;

65) маман сертификаты – жеке тұ лғ ағ а нақ ты мамандық бойынша медициналық қ ызметті жү зеге асыруғ а қ ұ қ ық беретін, белгіленген ү лгідегі қ ұ жат;

66) мә жбү рлеп емдеу – сот шешімінің негізінде жү зеге асырылатын, науқ асты емдеу;

67) медицина қ ызметкерлері – кә сіптік медициналық білімі бар жә не медициналық қ ызметті жү зеге асыратын жеке тұ лғ алар;

68) медициналық -ә леуметтік оң алту – жұ мысқ а араластыруғ а, отбасылық жә не қ оғ амдық ө мірге қ атыстыруғ а арналғ ан медициналық, ә леуметтік жә не ең бек іс-шараларын кешенді пайдалану арқ ылы науқ астар мен мү гедектердің денсаулығ ын қ алпына келтіру;

69) медициналық иммундық -биологиялық препараттар – инфекциялық жә не иммундық (аллергиялық ты қ оса алғ анда) аурулардың ө зіндік ерекшелігі бар профилактикасына, оларды диагностикалау мен емдеуге, басқ а да аурулар мен физиологиялық жай-кү йлерді иммунологиялық ә дістердің кө мегімен диагностикалауғ а арналғ ан, сыртқ ы орта объектілерінде инфекциялық агенттер мен олардың антигендерін индикациялауғ а арналғ ан препараттар, иммундық жү йе арқ ылы емдік жә не профилактикалық ә серін тигізетін қ ан (алу тә сіліне қ арамастан) препараттары;

70) медициналық кө мек – халық тың денсаулығ ын сақ тауғ а жә не қ алпына келтіруге бағ ытталғ ан медициналық қ ызметтер кө рсетудің дә рілік кө мекті қ амтитын кешені;

71) медициналық кө мектің сапасы – кө р­сетілетін медициналық кө мектің уә кілетті орган бекіткен жә не медициналық ғ ылым мен тех­нологияның қ азіргі заманғ ы даму дең гейі негізінде белгіленген стандарттарғ а сә йкестік дең гейі;

72) медициналық куә ландыру – жеке тұ лғ аны онда ауруының болу немесе болмау фактісін анық тау немесе растау, оның денсаулық жағ дайын, сондай-ақ ең бекке уақ ытша жарамсыздығ ын, кә сіптік жә не ө зге де жарамдылығ ын айқ ындау мақ сатында зерттеп-қ арау;

73) медициналық қ ызмет – жоғ ары немесе орта кә сіптік медициналық білім алғ ан жеке тұ лғ алардың, сондай-ақ заң ды тұ лғ алардың азаматтардың денсаулығ ын сақ тауғ а бағ ытталғ ан кә сіптік қ ызметі;

74) медициналық қ ызметтер кө рсету – денсаулық сақ тау субъектілерінің нақ ты адамғ а қ атысты профилактикалық, диагностикалық, емдеу немесе оң алту бағ ыты бар іс-қ имылы;

75) медициналық мақ саттағ ы бұ йымдар – профилактикалық, диагностикалық жә не емдеу іс-шараларын жү ргізу ү шін пайдаланылатын бұ йымдар мен материалдар: медициналық қ ұ рал-саймандар, стоматологиялық, шығ ындық, таң у жә не тігу материалдары, бекітетін таң ғ ыштар мен қ ұ рылғ ылар, медициналық оптика бұ йымдары;

76) медициналық оң алту – науқ астар мен мү гедектер организмінің бұ зылғ ан жә не (немесе) жоғ алтқ ан функцияларын сақ тауғ а, ішінара немесе толық қ алпына келтіруге бағ ытталғ ан медици­налық қ ызметтер кө рсету кешені;

77) медициналық оптика бұ йымдары – кө здің кө ру қ абілетін тү зеу жә не жарық пен емдеу ү шін медицинада жә не фармацевтикалық қ ызметте пайдаланылатын бұ йымдар мен материалдар;

78) медициналық техника – аурулардың профилактикасы, оларды диагностикалау, емдеу, оң ал­ту, медициналық сипаттағ ы ғ ылыми зерт­теулер ү шін медициналық мақ сатта жеке тү рде, кешеннің немесе жү йенің қ ұ рамында қ олда­нылатын аппараттар, аспаптар мен жабдық тар;

79) медициналық ұ йым – негізгі қ ызметі медициналық кө мек кө рсету болып табылатын денсаулық сақ тау ұ йымы;

80) мемлекеттік санитариялық -эпидемио­логиялық қ адағ алау – халық тың денсаулығ ын, мекендеу ортасын жә не ө німдердің, процестердің, кө рсетілетін қ ызметтердің қ ауіпсіздігін қ орғ ау мақ сатында санитариялық -эпидемиологиялық қ ызмет органдарының Қ азақ стан Республикасының халық тың санитариялық -эпидемиологиялық салауаттылығ ы саласындағ ы заң намасын бұ зу­шылық тардың алдын алу, оларды анық тау, олардың жолын кесу жө ніндегі қ ызметі, сондай-ақ халық тың санитариялық -эпидемиологиялық салауаттылығ ы саласындағ ы нормативтік қ ұ қ ық тық актілердің жә не гигиеналық нормативтердің сақ талуын бақ ылау;

81) никотин – темекі жапырақ тары мен темекі тү тінінде болатын алкалоид;

82) нутрицевтиктер – қ ұ рамында эссенциал­дық (ауыстырылмайтын) тағ ам компоненттерінің (кейбір амин-қ ышқ ылдар, витаминдер, мин­е­ралдық заттар мен микроэлементтер, жартылай қ анық тырылғ ан май қ ышқ ылдары, дисахаридтер мен тағ ам талшық тары) ұ сынылғ ан тә уліктік тұ тынудан аспайтын ә ртү рлі берілген ү йлесімі бар биологиялық активті қ оспалар;

83) орфандық препараттар – орфандық (сирек кездесетін) ауруларды емдеуге жә не диагнос­тикалауғ а арналғ ан препараттар;

84) орфандық (сирек кездесетін) аурулар – адамның ө міріне қ ауіп тө ндіретін немесе мү ге­дектікке ә кеп соғ атын, болу жиілігі ресми ай­қ ындалғ ан дең гейден аспайтын, сирек кездесетін ауыр аурулар;

85) парафармацевтиктер – фармакологиялық ә сері бар жә не аурулардың профилактикасына, кө мекші терапияғ а, ағ залар мен жү йелердің функционалдық активтілігін реттеуге бағ ытталғ ан табиғ и жолмен алынатын, емдік мө лшерлемедегі биологиялық активті қ оспалар немесе олардың синтетикалық баламалары;

86) патенттелген дә рілік заттар – Қ азақ стан Республикасының зияткерлік меншік саласындағ ы заң намасына сә йкес қ ұ қ ық тық қ орғ алатын дә рілік заттар;

87) пациент – медициналық қ ызметтер кө рсетудің тұ тынушысы болып табылатын (болып табылғ ан) жеке тұ лғ а;

88) профилактика – аурулардың пайда болуының, олардың ерте сатыда ө ршуінің алдын алуғ а жә не орын алғ ан асқ ынуларды, ағ залар мен тіндердің бү лінулерін бақ ылауғ а бағ ытталғ ан медициналық жә не медициналық емес іс-шаралар кешені;

89) психикағ а белсенді ә сер ететін заттар – бір рет қ абылдағ анда адамның психикалық жә не дене функцияларына, мінез-қ ұ лқ ына ә сер ететін, ал ұ зақ уақ ыт қ абылдағ ан кезде психикалық жә не тә ни тә уелділік туғ ызатын синтетикалық немесе табиғ аттан алынатын заттар;

90) психиканың бұ зылуы (ауру) – адамның бас миы жұ мысының бұ зылуына байланысты психикалық қ ызметінің бұ зылуы;

91) реципиент – донорлық қ ан немесе одан бө лінген компоненттер жә не (немесе) препараттар қ ұ йылатын, еркектің немесе ә йелдің донорлық материалы (шә ует немесе аналық жасуша) ен­гізілетін не донордан алынғ ан тіндерді жә не (немесе) ағ заны (ағ заның бө ліктерін) трансп­лант­тау жасалатын пациент;

92) санитариялық -карантиндік бақ ылау – адамдар мен жү ктердің Қ азақ стан Республи­касының Мемлекеттік шекарасы арқ ылы ө туі кезінде ел аумағ ына инфекциялық жә не паразиттік ауруларды, сондай-ақ адам денсаулығ ына ә леуетті қ ауіпті заттар мен ө німді кіргізуге жол бермеу мақ сатында ө ткізілетін, жү ктердің санитариялық -эпидемиологиялық жай-кү йін жә не адам денсаулының жай-кү йін бақ ылау;

93) санитариялық -қ орғ аныш аймағ ы – арнаулы мақ саттағ ы аймақ тарды, сондай-ақ елді мекендегі ө неркә сіп ұ йымдары мен басқ а да ө н­дірістік, коммуналдық жә не қ оймалық объектілерді жақ ын маң дағ ы қ оныстану аумақ тарынан, тұ рғ ын ү й-азаматтық мақ саттағ ы жайлар мен ғ имарат­тардан оларғ а қ олайсыз факторлардың ә сер етуін ә лсірету мақ сатында бө ліп тұ ратын аумақ;

94) санитариялық -эпидемиологиялық жағ дай – белгілі бір аумақ тағ ы халық тың денсаулығ ы мен мекендеу ортасының белгілі бір уақ ыттағ ы жай-кү йі;

95) санитариялық -эпидемияғ а қ арсы (про­филактикалық) іс- шаралар – мекендеу ортасы факторларының адамғ а зиянды ә серін жоюғ а немесе азайтуғ а, инфекциялық жә не паразиттік аурулардың пайда болуы мен таралуының, жаппай уланудың алдын алуғ а жә не оларды жоюғ а бағ ытталғ ан шаралар;

96) тамақ ө німін байыту (фортификациялау) – тамақ ө німін ө ндіру немесе қ айта ө ң деу процесінде оғ ан витаминдерді, минералдарды жә не басқ а да заттарды тағ амдық жә не биологиялық қ ұ ндылығ ын арттыру, сондай-ақ адамда олардың тапшы болуына байланысты аурулардың профилактикасы мақ сатында енгізу;

тә уекелді бағ алау – инфекциялық жә не паразиттік ауруларды қ оздырғ ыштардың немесе жұ қ тырғ ыштардың ену жә не таралу ық тимал­дығ ына, сондай-ақ қ оршағ ан орта факторларының халық тың денсаулық жағ дайына кері ә серіне жә не осыларғ а байланысты ық тимал медициналық -биологиялық жә не экономикалық салдарларғ а ғ ылыми негізделген бағ а беру;

98) тә уелсіз сарапшы – денсаулық сақ тау субъектілерінің қ ызметіне тә уелсіз сараптама жү ргізу ү шін белгіленген тә ртіппен аккредиттелген жеке тұ лғ а;

99) тегін медициналық кө мектің кепілдік берілген кө лемі – Қ азақ стан Республикасының азаматтарына жә не оралмандарғ а кө рсетілетін медициналық қ ызметтер кө рсетудің Қ азақ стан Республикасының Yкіметі айқ ындайтын тізбесі бойынша бірың ғ ай медициналық кө мектің кө лемі;

100) темекі – темекі бұ йымдарын ө ндіру ү шін пайдаланылатын никотині бар ө сімдік;

101) темекі бұ йымы – никотині бар фармацевтикалық ө німді қ оспағ анда, қ ұ рамында темекі бар кез келген бұ йым;

102) темекі бұ йымының ингредиенті – темекіден, судан немесе темекі жапырағ ынан басқ а, ө ндіріс процесінде не темекіге, не темекі бұ йымдарының темекі емес компоненттеріне қ осылатын кез келген зат;

103) темекі бұ йымының қ аптамасы – темекі бұ йымының белгілі бір қ орап санын қ амтитын топтап тұ тыну ыдысының бірлігі;

104) темекі бұ йымының қ орабы – картоннан немесе қ ағ аздан немесе ө зге де материалдан жасалғ ан, темекі бұ йымының белгілі бір санын қ амтитын тұ тыну ыдысының бірлігі;

105) темекі шегушілік – темекі шегуші организмінің никотинге тә уелденуін тудыратын, оның денсаулығ ына, сондай-ақ темекі шекпейтіндердің денсаулығ ына кері ә сер ететін жә не қ оршағ ан ортаны ластайтын темекі бұ йымын тұ тыну процесі;

106) транспланттау – тіндерді жә не (немесе) ағ заларды (ағ залардың бө ліктерін) организмнің басқ а жеріне немесе басқ а организмге ауыстырып салу, сің істіру;

107) туберкулездің жұ қ палы тү рі – науқ ас адамның сыртқ ы ортағ а туберкулез бактерияларын бө ліп шығ аруына байланысты айналадағ ы адамдарғ а қ ауіп тө ндіретін ауру;

108) улану – мекендеу ортасының химиялық, биологиялық жә не ө зге де факторларының адамғ а қ атты (бірмезгілді) немесе созылмалы (ұ зақ) ә сер етуі кезінде туындайтын ауру (жай-кү й);

109) ұ рпақ ты болу денсаулығ ы – адамның толымды ұ рпақ ты ө мірге келтіру қ абілетін кө рсететін денсаулығ ы;

110) фармакологиялық зат – белгіленген фармакологиялық активтілігі мен уыттылығ ы бар, клиникалық сынақ объектісі жә не ә леуетті дә рілік зат болып табылатын зат немесе заттардың қ оспасы;

111) фармацевтика қ ызметкерлері – фар­мацевтикалық білімі бар жә не фармацевтикалық қ ызметті жү зеге асыратын жеке тұ лғ алар;

112) фармацевтикалық қ ызмет – дә рілік заттарды, медициналық мақ саттағ ы бұ йымдар мен медициналық техниканы ө ндіру, дайындау (медициналық техникадан басқ асын), кө терме жә не бө лшек саудада ө ткізу бойынша денсаулық сақ тау саласында жү зеге асырылатын, дә рілік заттарды, медициналық мақ саттағ ы бұ йымдар мен медициналық техниканы сатып алуғ а (алуғ а), сақ тауғ а, ә келуге, ә кетуге, сапасын бақ ылауғ а, ресімдеуге, таратуғ а, пайдалануғ а жә не жоюғ а, сондай-ақ олардың қ ауіпсіздігін, тиімділігін жә не сапасын қ амтамасыз етуге байланысты қ ызмет;

113) халық тың денсаулығ ына қ ауіп тө ндіретін ө нім – уә кілетті орган белгілеген, қ олданылуы немесе тұ тынылуы кезінде адамның денсаулығ ына зиянды ә сер етуі мү мкін ө нім тү рлері;

114) халық тың санитариялық -эпидемио­логиялық салауаттылығ ы – мекендеу ортасы факторларының адамғ а зиянды ә сері болмайтын жә не оның тыныс-тіршілігіне қ олайлы жағ дайлар қ амтамасыз етілетін кездегі халық денсаулығ ының жай-кү йі;

115) халық тың санитариялық -эпидемиоло­гиялық салауаттылығ ы саласындағ ы қ ызмет – мемлекеттік санитариялық -эпидемиологиялық қ ызмет органдары мен ұ йымдарының азамат­тардың денсаулығ ын сақ тауғ а бағ ытталғ ан, мемлекеттік санитариялық -эпидемиологиялық қ адағ алауды, гигиеналық оқ ытуды, санитариялық -карантиндік бақ ылауды, радиациялық бақ ылауды, санитариялық -эпидемиологиялық нормалауды, тә уекелді бағ алауды, санитариялық -эпидемио­логия­лық мониторингті, санитариялық -эпиде­миологиялық сараптаманы қ амтитын қ ызметі;

116) хирургиялық стерилизациялау – нә тижесінде ә йел немесе еркек ұ рпақ ты болу қ абілетін жоғ алтатын хирургиялық oпeрация;

117) шарананың тірі тууы немесе ө лі тууы – жаң а туғ ан баланың (шарананың) Дү ниежү зілік денсаулық сақ тау ұ йымының тірі туу мен ө лі туудың тиісті халық аралық критерийлері бойынша айқ ындалатын жай-кү йі;

118) шектеу іс-шаралары, оның ішінде карантин – инфекциялық аурулардың таралуын болғ ызбауғ а бағ ытталғ ан ә рі кә сіпкерлік жә не (немесе) ө зге де қ ызметтің ерекшe режимін кө здейтін шаралар;

119) эвтаназия – аурудың беті бері қ арамайтын жағ дайларда дауасыз науқ астың ө з ө лімін жеделдету туралы ө тінішін қ андай да бір іс-ә рекетпен немесе қ ұ ралдармен, оның ішінде дә рілік немесе ө зге де заттарды енгізу арқ ылы, сондай-ақ оның ө міріне дем беріп тұ рғ ан жасанды шараларды тоқ тату арқ ылы қ анағ аттандыру;

120) эпидемия – инфекциялық аурулардың ә детте тіркелетін науқ астану дең гейінен айтарлық тай жоғ ары дең гейде жаппай таралуы;

121) эпидемиологиялық мә ні бар объектілер – ө ндіретін ө німі жә не (немесе) қ ызметі Қ азақ стан Республикасының халық тың санитариялық -эпидемиологиялық салауаттылығ ы саласындағ ы заң намасының талаптары бұ зылғ ан кезде халық арасында тағ амнан уланудың жә не инфекциялық аурулар таралуының белең алуына ә кеп соғ уы мү мкін объектілер.

2. Ө зге терминдердің мазмұ ны осы Кодекстің жекелеген баптарында айқ ындалады.