Олданыстағы ғимараттың еңбек шартын талдау

Басқ аруды жә не жабдық тауды жү зеге асыру ү шін, ғ имараттың келесі ө лшемдері болуы қ ажет: ұ зындығ ы L = 8 м, ені В = 5 м, биіктігі Н = 4 м (4.1-сурет).

5.2 Жұ мыс орнының жарық тандырылуы

Жарық адамғ а ү лкен ә сер етеді. Дұ рыс ұ йымдастырылғ ан жарық тандыру жұ мысқ а қ абілеттілікті арттырады. Егер жарық тандыру аз немесе дұ рыс емес болса, онда ол адамның жұ мыс істеуіні кедергісін келтіреді.Сол ү шін ең алдымен жарық тандыруды қ амтамасыз ету қ ажет.

5.2.1 Табиғ и жарық тандыру

Табиғ и жарық тандыру ө з-ө зінің спектрлік қ ұ рылымы жағ ынан ә лдеқ ашан керекті болып табылады. Табиғ и жарық тандырудың ерекшеліктері:

- Бү йір жағ ынан – сыртқ ы жағ ынан қ абырғ аларындағ ы ойық тары бойынша;

- Биік – ү стің гі жарық тары ойық тар арқ ылы;

- Аралас – ү стің гі топты тү рлерінің екеуін бір жасау.

Шын сә улелендіру бө лме қ ұ рамындағ ы ү стің гі сә улелендіру берілген жазық тық тың бірнеше ойық тарында бос алатын табиғ и жарық тың пайызбен берілген кең тө беден келетін толық тай сә уле пайда болатын ішке кірмейтін кө лденең сә улелену мә ніне бө лімін білдіретін КЕО.

Бө лменің шын сә улелендірілуі шет сә уле тү сумен мақ сатқ а асады – қ уыс шығ ын кірпіштерден жасалғ ан қ абырғ алардың таза бө лімдері мен шеткі қ абырғ алардағ ы сә уле тү рлері арқ ылы; ү стің гі – жабындарда қ ойылатын сә уле қ ұ ралдары арқ ылы, немесе жабынның тап бө ліктері арқ ылы; аралас – таза тү рлері мен шеттері сә уле қ ұ рылғ ылары немесе қ абырғ алар мен жабындардың таза шеттері арқ ылы.

Табиғ и жарық пен бө лменің жарық тандырылуы шартты жұ мыс беттігі жә не еден бетінен Освещенность помещения естественным светом м-де деп саналатын кө лденең жазық пен ғ имараттың сипатты қ имасының тік жазық тығ ының қ иылысында орналасқ ан бірқ атар нү ктелердің табиғ и жарық тандырылу коэффициентімен сипатталады.

Ғ имаратта табиғ и жарық жеткіліксіз немесе мү лдем болмаса жасанды жарық тандыру қ олданылады.

5.2.1 Жасанды жарық тандыру. Жарық тандырудың нормаланғ ан мә ндерін кө ру арқ ылы жасалатын жұ мыстардың дә лдігі мен кернеулігі бойынша таң дау кезінде келесі кө рсеткіштерді есепке алу керек: кө ру жұ мыстарының дә лдігі мен жұ мысшы беттіктің шағ ылу коэффициенті; жұ мыс уақ ыты жалпы бюджетіндегі кү ш тү сіріле жасалғ ан кө ру жұ мыстарының ұ зақ тығ ы; қ абылданатын жарық тандыру жү йесінің техникалық -экономикалық кө рсеткіштері; жұ мыс қ ауіпсіздігін қ амтамасыз ету талаптары.

Дә лдік бойынша кө ру жұ мыстарының жіктелуі тү сті бақ ылау нысанының бұ рыштық ө лшемімен жә не жарық тық контрастымен анық талады. Қ адағ алау нысан ретінде жұ мыс барысында ажырату қ ажет болатын қ арастырылып отырғ ан нысанның бө лігін атау қ абылданғ ан (мысалы, сызба парағ ындағ ы белгі, жарық, нү кте, сызы жә не т.с.с.).

Жасанды жарық тандыру шарты кө ру қ абілетіне, адамның физикалық жә не моральдық кү йіне, кезегінше ең бек ө німділігіне, ең бек сапасы мен ө ндірістік жарақ ат алуғ а ә сер етеді. Жағ ымды ең бек шартын жасау ү шін жасанды жарық тандыру келесі талаптарғ а сай келуі тиіс:

- жұ мыс орнындағ ы жарық тандыру гигиеналық нормаларғ а сай келуі керек;

- жарық тандырылу біртекті болуы тиіс;

- жұ мысшы беттікте ө ткір кө лең келер болмауы керек.

Бұ ғ ан қ оса жұ мысқ а қ абілеттілік пен жалпы кү йге басқ а да жарық тандырылу факторлары ә сер етеді:

- ажырату нысаны мен фон арасындағ ы контраст;

- жарық тың спектрлік қ ұ рамы;

- жұ мысшы аумақ жарық тығ ы мен қ оршағ ан тү стің қ атынасы;

- кө рмеу кө рсеткіші;

- жарық тандырылу пульсінің коэффициенті.

Бұ рыштық минутпен ө рнектелген қ адағ алау нысандарының бұ рыштық ө лшемдерін нысаннан кө зге дейінгі қ ашық тық ты 0, 35-0, 5м деп ала отырып, оларды сызық тық ө лшемдері бойынша топтайды, бұ л бір бұ рыштық минутта 0, 1мм сызық тық ө лшемді бұ рыштық ө лшемге эквивалент деп алуғ а мү мкіндік береді. Ажырату нысандары ө лшемдері бойынша алты разрядқ а жіктеледі: 1 – ең жоғ ары дә лдіктен (ажырату нысанының ө лшемі 0, 15 мм) VI-ешбір мұ қ иятсыз жұ мыс санатына дейін (ажырату нысанының ө лшемі 5 мм-ден жоғ ары).

5.3 Микроклиматты бағ алау

МЕМСТ 12.0.003-74. ССБТ бойынша қ ызмет кө рсету буынындағ ы микроклиматтық жағ дайларды оң тайлы деп алуғ а болады (5.1-кесте) [9].

5.1 кесте – Микроклимат параметрінің дұ рыс кездері

Жылдың кез келген мерзімінде біздің ғ имараттағ ы микроклиматтық параметрлер бекітілген шекті мә ндерден аспайды: СН 245-71:

Жаз мезгіліндегі температура: + 24 0С, қ ыс мезгіліндегі температура +21 - +240 С, ауаның қ атысты ылғ алдылығ ы – 360 С температурадан тө мен кезде 60%, ауа қ озғ алысының жылдамдығ ы жылдың кез келген мерзімінде 0, 2 м/с болады.

4.2 кесте – жыл кездерінің суық жә не жылы кездеріндегі микроклимат параметрлерінің соң ғ ы мә ндері, [14]

5.3 кесте – Кө рсеткіштердің қ ауіптілігі бойынша орталау

Жұ мыс орнындағ ы микроклиматты қ алыпты болуы ү шін оның кондициялау жү йесімен толтырғ у керек.

Оператордың жұ мыс істейтін жеріндегі ең бекті ұ йымдастыруда ү лкен ең бек атқ арады. Оператордың жұ мыс істейтін жеріндегі орындық тардың, терезенің дұ рыс қ ойылуы ү лкен зор атқ арада. Егерде бір жағ дайлар дұ рыс болмаса, оператордың жұ мысынан нұ қ санын келтіруі мү мкін.

Оператордың жұ мыс істейтін жері кө рсеті қ ұ ралдарымен, басқ ару органымен жә не оның дұ рыс жасайтын жерімен кө мекші қ ұ ралдармен қ алыптасқ ан жү йесі болуы шарт. Оператордың жұ мыс істейтін орны 5.2-сурет сызылғ ан.

5.2 – сурет. Оператордың жұ мыс істейтін жері

Қ алыпты кездерде ең бек шартын толтыру ү шін, бір қ ызметкер мынандай CH 245-71 санитарлық нормалары орналастырылғ ан. Жұ мыс бө лмесі 15 м3 кем болмау шарт, ауданы 4, 6 м2 кем болмауы шарт. Екі-ү ш оператор жұ мыс істейтін орындары мынандай болуы шарт: ені 43 м2, кө лемі 49 м3, бұ л нормағ а тура келеді.

Оператор жұ мыс орнындағ ы эргономикалық орынғ а ү стел мен орындық тар орналастырылғ ан. Ү стелдің ү сті кө к тү спен боялғ ан, ұ штары ү шкір емес. Ү стелдің беті ПЭВМ ү шін орын қ арастырылғ ан, биіктігі де сай, ұ зындығ ы мен ені де дұ рыс есептеліп дайындалғ ан. Бө лменің артқ ы жағ ында қ ағ аздар қ оюғ а сө релер дайындалғ ан. Операторлар керек қ ағ аздарын жинап, сө реге жинайды.