Блоктары 3 страница

Экспериментке қ атысушылардың санын анық тау (оқ ушылар, сынып, мектеп т.б. саны) Экспериментке кететін уақ ытты анық тау; эксперимент объктілерінің бастапқ ы кү йін анық тау ү шін нақ ты ә дістемелерді таң дау; педагогикалық ә сер ету негізінде экспериментке қ атысушылардың ө згеруге тиісті белгілерін қ асиеттерін т.б. анық тау.

3. Эффективтілікті тексеру.

Бастапқ ы кү йді не жағ дайды анық тау; жү ргізілетін эксперименттің бастапқ ы кү йінің жартын тану; қ атысушылардың кү йін бағ алау; таң далып алынғ ан ө лшемдердің эффективтілік критерийін қ алыптастыру; эксперимент эффективті жү ру ү шін қ атысушыларғ а эксперименттің тә ртібі мен жағ дайы туралы нұ сқ ау берілу керек; эксперименттің жү ру барысындағ ы мә ліметтерді тіркеп отыру қ ажет; эксперимент барысында кездескен қ иындық тарды жә не мү мкін болатын жетіспеушіліктерді кө рсету; кететін уақ ытты, шарттарды жә не тә сілдерді бағ алау.

4. Эксперимент қ орытындысын жү ргізу.

Эксперимент нә тижелерін жазу (оқ ушылардың білім, білік, дағ дыларын, тә рбиелік дең гейін жә не т.б. нә тижелерін тіркеу); эксперименттің эффективті нә тижелерінің пайда болатын сипатын, шартын анық тау; экспериментальды ә сер ету субъектілерінің ерекшеліктерін сипаттау (оқ ытушылар, тә рбиешілер т.б.); экспериментке кеткен уақ ыт, тә сілдерді анық тау.

4. Нақ ты эксперимент міндеттері: оқ ыту жү йесіндегі жағ дайларды тексеру, оқ ыту ә дістерінің эффективтілігін тексеру, оқ ыту ә дістерінің эффективтілігін тексеру; оқ ушылардың танымдық қ ызығ ушылық тары мен қ ажеттіліктерінің қ алыптасуының жү йесін талдау; оқ ушылардың оқ у ең бегінің дағ дыларының қ алыптасуын тексеру; оқ ушылардың танымдық дербестігін анық тау.

Эксперимент объектілерін таң дау.

Зерттеуші-педагог алдында экспериментке қ анша оқ ушыны алу керек, оғ ан қ анша мұ ғ алім қ атысуы керек деген сұ рақ тар тұ рады. Таң дау кезінде оқ ушылар ү лгілі болу қ ажет, барлық ә серлерді тез игеретін болу керек. Егер зерттеуші бұ л жаң а жү йелік ө лшемді дү ниежү зілік мектеп типтеріне таралсын десе, ол экспериментте кү ндізгі, кешкі, қ ала жә не ауыл мектептерінің оқ ушылары қ атысуы керек. Зерттеуші эксперимент сұ рақ тарын, міндеттерін алдын-ала белгілейді. Содан кейін зерттеуші объектілерін шама келгенше, керісінше азайтады.

Тә рбиелік проблемалар жайындағ ы эксперимент болса, мұ нда экспериментке тек 30-40 адам қ атысатын жағ дайлар да болады.

Кейде эксперимиент тақ ырыбына сә йкес лабораториялық экспериментпен шектелуге мү мкіндік береді, яғ ни кішкене ғ ана оқ ушы санымен жұ мыс жасау.

Барлық оқ иғ аларда эксперименттік жә не салыстырмалы топтар алынады. Егер оқ ушы саны кө п болып кететін болса, зерттеуші шамадан тыс жұ мыс жасап, ол эксперимент жолын терең анализдей алмайды, ұ сыныстарын дұ рыс дә лелдей алмауы мү мкін.

Эксперименттің ұ зақ тылығ ын анық тау қ ажеттілігі.

Ө те қ ысқ а эксперименттік анық тау қ ажеттігі.

Ө те қ ысқ а эксперименттік мерзім – объективтік емес ғ ылыми хабарламағ а, рольдің ауытқ уына ә ртү рлі педагогикалық факторлар мағ ынасының ауытқ уына ә келеді. Ө те ұ зақ мерзім экспериментаторды басқ а міндеттерді шешуде алаң датады, жұ мыстың кө лемін кө бейтеді. Ең дұ рысы эксперимент ұ зақ тығ ы орташа болуы қ ажет. Оны мынадай жағ дайда жасауғ а болады: біріншіден, алдың ғ ы тә жірибеде жү ргізілген аналогиялық эксперименттерді анализ жасау. Бұ л тә жірибеде тү зетілген ғ ылыми-практикалық қ орытындылар жасалғ ан. Екіншіден, мақ саты мен міндетіне байланысты эксперименттің жү ру ұ зақ тығ ын анық тау.

5. Эксперимент нә тижесінің анализімен аяқ талады. Оның негізінде зерттеуде қ ойылғ ан гипотеза не дә лелденеді, не дә лелденбейді. Бұ л ү шін педагог – экспериментатор эксперимент соң ындағ ы нә тиже мен экспериментке дейінгі нә тижені салыстырады. Экспериментке қ атьысушылардың білімін, білік, дағ дыларын жә не тә рбиелік дең гейі мен дамуын салыстырмалы тү рде қ арастырады.

Егер нә тижелер бұ рынғ ыдай болса не тө мен болса, онда эксперимент эффективті емес болады. Бұ л жағ дайда педагог ә сері мен арнайы кү тілген тұ лғ алық қ асиеттер арасында байланыс жоқ. Егер эксперимент соң ында жоғ ары дең гей кө рінсе, онда эксперимент эффективті болғ ан.

Мысалы, оқ ушыларда практикалық дағ дылар мен іскерліктерді қ алыптастыру мақ сатында жү ргізілген экспериментте бастапқ ы кезінде оқ ушылар іскерлік пен дағ дының 30 игерсе, ал эксперимент соң ында 50 болса да, бұ л жағ дайда қ олданылғ ан ә дістердің іскерлік пен дағ дыны қ алыптастырудағ ы маң ызы туралы айтуғ а болмайды. Оптимальды шешім қ абылдау ү шін 2 топты алу қ ажет.

Бірінші топта іскерлік, дағ ды 80-90, ал екінші топта 10-20. Осы ү зіліс арасындағ ы байланысты анық тап, салыстырмалы тү рде ә сер ету керек. Сол кезде эксперимент соң ында эффективті нә тиже шығ ады.

Эксперимент қ орытындысын талдау кезінде ең маң ызды болып ғ ылыми-практикалық ұ сыныстар болып табылады.ъ

Дә ріс 15. Педагогикадағ ы ә леуметтік зерттеу ә дістері.

1. Бағ алау ә дісі.

2. Тұ лғ ааралық қ арым-қ атынас ә дісі.

3. Анкета ә дісі.

4. «Педагогикалық консилиум» ә дісі.

Бағ алау (рейтинг – ағ ылшын тілінен аударғ анда rating - бағ а) – жанама бақ ылауғ а жатқ ызылады.Рейтинг – бағ алау ә дісі. Кез-келген қ ұ былыс жан-жақ ты бағ алаудың негізінде мең геріледі.

Рейтинг ә дісіне зерттеуші басқ а адамғ а зерттелушінің қ асиеттерін бағ алауды ө тінеді. Ә леуметтік психологияда бағ алау ә дісі кең таралғ ан. Ә детте респонденттен алынатын ақ паратпен қ оса, оны жақ сы білетін жақ ын адамнан ақ парат қ ажет болғ ан жағ дайда қ олданылады. Рейтинг іс-ә рекет жү йесін қ ұ рып, бағ алар шкаласын қ ұ рып, сө йтіп осы шкалалар бойынша мінездеме жазуғ а мү мкіндік береді. Рейтингке тә н қ асиеттің бірі – мұ нда бақ ылаушығ а психологиялық дайындық тың болуы міндет емес, бірақ зерттелінетін адам жө нінде білім болуы тиіс. Рейтинг ә дісінде мына мә селе жиі болады – қ андай тұ лғ алық сапалапды бағ алауда сә йкестік пен айырмашылық тар жиі кездеседі. Бағ алаудың бір тү рі – рейтинг тест. Мұ нда ұ жым мү шесі ондағ ы ө з достарының кейбір сапаларын бағ алауы тиіс. Ә рбіреуінің тү рліше бағ алайтыны байқ алады. Рейтинг-тест мектеп басшыларын, мұ ғ алімдерді, ата-аналарды, олардың қ арым-қ атынастарын зерттеуде қ олданылады.

Тұ лғ ааралық қ арым-қ атынас ә дісі кезінде адамзаттық мінез-қ ұ лық тың сыртқ ы қ ұ былыстары байқ ауғ а алынады. Қ арым-қ атынас, ақ парат алмасу, ұ жымғ а қ атынасы, жеке тұ лғ ағ а қ атынасы зерттеледі. Тұ лғ ааралық қ арым – қ атынасты талдау ә дісі мынадай фазалардан тұ рады:

1. Жайындық кезең і. Мұ нда зерттелуші ұ жымғ а бағ ыт алу жү зеге асады.

2. Орындау кезең і. Қ арым-қ атынас бақ ылауғ а алынады. Бақ ылаудың объектілері ортақ ә рекетпен айналысушы тұ лғ алар болып табылады. Іс-ә рекеттің инициаторы айқ ындалады. Қ арым-қ атынастың мазмұ ны, тү рі, эмоционалдық келбеті, уақ ыты, ұ зақ тылығ ы белгіленеді.

3. Аналитикалық кезең. Мұ нда алынғ ан материал мына критерийлер бойынша талданады: 1) ұ жымның мү шелерінің ө зара қ арым-қ атынасының кү штілігі мен ә лсіреуін тудыратынә рекеттердің интенсивтілігі. 2) Қ арым-қ атынас концентрациясы. 3) Топ немесе ұ жым кө лемінде жә не одан тыс қ арым-қ атынас объемі. 4) Қ арым-қ атынас бағ ыттары. 5) Қ арым-қ атынас мазмұ ны.

Тә рбие мә селесін зерттеуде қ олданылатын бақ ылау бағ дарламасына мына аспектілер кіреді: 1) қ атысушылар, олардың саны, ұ жымдағ ы ролі, активтілік, пассивтілік дегейі. 2) қ арым-қ атынас мазмұ ны 3) қ арым-қ атынас қ ұ ралдары 4) оқ иғ алар жә не бақ ылаудағ ы ситуацияның стимулдары. 5) іс-ә рекеттің немесе ситуацияның факторлары 6) қ арым-қ атынас ұ зақ тығ ы.

Бұ л ә діс мұ ғ алімдерді зерттеуде интервью ә дісіне қ арағ анда жоғ ары қ ортындылар берді. Ө йткені инетрвью ә дісінде мұ ғ алім шындығ ында қ алай істейтінін емес, педагогикалық талапқ а сай істейтінін айтады. Ө те жақ сы мұ ғ алімдер сабақ кезінде бірнеше оқ ушымен байланыста бола алады. Олар таным, оқ у процесін дұ рыс басқ аруғ а жә не сабақ кезінде оқ ушылардың жаппай жұ мыс істеуіне кө п кө ң іл бө леді.

Тұ лғ ааралық қ арым-қ атынастар ә дісін қ олдану арқ ылы кө птеген мамандар бұ л ә дістің маң ыздылығ ын тү сіне отырып, ү лкен мә ліметтерге жетіп отыр. Сондық тан бұ л ә діс кең қ олданыс табуда.

Анкета ә дісінде зерттелуші бетке жазылғ ан сұ рақ тарғ а жауап беруі тиіс. Анкета сұ рақ тары мазмұ нына қ арай бө лінеді. Анкетаның тү рін таң дау яғ ни анкетаның қ анша сұ рағ ы сыналушының жеке ө міріне қ атысты жә не олардың шындық ты айтылуына кедергі келтіретіндігінен тұ рады. Анкетаның бір тү рі – атаулы анкета, мұ над сұ ралумен жасырын тү рде жазып қ олын қ ояды. Сұ рақ тардың ө зі ашық жә не жабық тү рінде болады. Ашық тү рдегі сұ рақ тар зерттелушіден ө з бетімен жауап беруді талап етеді жә не мазмұ нын, формасын, сұ рақ тарын таң дамайды. Мысалы: «Сіз ауыл мектебінде оқ ытуды ұ йымдастыруда қ андай материалдарды басшылық қ а аласыз» деген сұ рақ қ а жауапты алдын-ала болжау қ иын. Дә л осы сұ рақ қ а жабық анкета таң дауғ а келетін бірнеше жауап тізімі болады. Жабық анкетада зерттелушінің мү мкіндігі аз болады жә не тез жү ргізіледі, жең іл талданады.

Анкета ә дісі зерттелушілер саны кө п болғ ан жағ дайда жү ргізіледі жә не кейін статистикалық ө ң деледі. Егер зерттелушілер саны кө п болмаса олармен ә ң гіме немесе сұ хбат жү ргізу тиімді.

Педагогикалық консилиум ә дісінде бірнеше белгілер бойынша белгілі бір бағ дарлама бойынша оқ ушылардың тә биелік дең гейін мең геру қ орытындысын ұ жымдық талқ ылау, жеке тұ лғ алық тү рлі қ асиеттерін ұ жымдық бағ алау, жеке тұ лғ аның мү мкін боларлық ауытқ уларының себептерін айқ ындау жү зеге асады. Сонымен қ атар, байқ алғ ан кемшіліктерді жоюдың ұ жымдық жолдарын, қ ұ ралын айқ ындайды.

Педагогикалық консилиум ә дісінде анық талады:

- оқ ушылардың қ оғ амдық жә не ең бектік активтілігі;

- оқ ушылардың адамгершілік тә рбиелілігі;

- оқ уғ а қ атынасы;

- мә дени ой-ө рісі;

- қ ызығ ушылық тары мен бейімділіктері;

- оқ у материалынан бастысын бө ліп алу қ абілеті;

- оқ у ә рекетін жоспарлай алу қ абілеті;

- сыныпта оқ и алу жә не жаза алу;

- денсаулық жағ дайы;

- оқ ушының оқ уғ а деген кө зқ арасы

Осы ә дісте сонымен қ атар жеке тұ лғ аның жеке дара сапаларының даму дең гейінің белгілері зерттелінеді:

- оқ у мә тінінен маң ыздылығ ын бө лу қ абілеті;

- ө з бетімен ойлай алу қ абілеті;

- оқ у материалын мең геруде ө зін-ө зі бақ ылауы.

Бұ л қ абілеттердің дең гейі ә ртү рлі болады жә не ө з спецификасы болады. Оқ ушылардың, олардың ішінде жеке оқ ушының тү рлі сапаларын ұ жымдық бағ алауда мұ ғ алімдер арасында пікірлердің бірдей болмауы, келіспеушілік болып тұ рады. Бірақ бұ л алшақ таулар оқ ушының тә рбиелік дең гейін дұ рыс бағ алауғ а кедергі келтірмейді.

Дә ріс 16. Тестілеу ә дісі.

1. Тестілеу ә дісіне жалпы сипаттама

2. Тестілеу ә дісінің педагогика ғ ылымында қ олданылуы

3. Тестілеу тү рлері.

4. Тест сұ рақ тарын қ ұ ру ә дістемесі

Тестілеу ә дісіне жалпы сипаттама

Тест – бұ л диагностикалық ә діс. Қ азіргі уақ ытта кө птеген мектептерде қ абылдау алдында балаларғ а психологиялық тексеру жү ргізеді. Бір жағ дайларда бұ л белгілі бір мамандық тарғ а ү йрету немесе арнайы бағ ытқ а салу, басқ а жағ дайда – балаларды оқ ыту қ арқ ыны ә ртү рлі дең гейлі сыныптарғ а бө лу ү шін жасалады. Мұ нда психолог арнайы тест қ олданады. Тестілер – бұ л стандартталғ ан, жекелей психологиялық айырмашылық тарды анық тауғ а арналғ ан, уақ ыт жағ ынан шектелген сынақ тү рі. Сонымен бірге тестілер баланың ақ ыл-ойын дамыту бағ дарламасын жасауғ а, оларды мектепке оқ уғ а дайындауғ а жә не психикалық даму дең гейі сә йкес болмағ ан жағ дайда тү зету бағ дарламаларын жасауғ а негіз бола алады.

Мектепке қ абылдауда бала топтық немесе жеке тестілеуден ө туі мү мкін. Топтық тестілеу нә тижелері ә рқ ашанда шамамен алынғ ан, болжамды сипатта болады. Білімді тексеріп, ү лгерімін есепке алып отырудың ќолайлы жолдары педагогика мен психология ғ ылымдарында дә лелденген. Сол жолдардың бірі - тестілеу. “Тест” термині ағ ылшынның «байќау, тексеру» деген сө зінен шыќќан. Психология мен педагогикада адамдардың психологиялыќ жә не жеке дара сипатымен, сондай-аќ білімін, біліктілігі мен икемдігін ө лшеуге мү мкіндік беретін стандартты тапсырмалар деп аталады.

Адамның білімін, ќабілетін, жеке басының ќасиетін тексеру сонау ежелгі замандардағ ы Египет, Ќытай сияќты мемлекеттерде кең орын алды. Терең білімді адал, ќайратты, басќаларын ө зіне тарта алатын, сө зі ө тімді ќоғ ам мү шелері басшылыќ ќызметтерге тағ айындалып отырғ ан.

1370ж. Ќытайда лауазымғ а ү міткерлердің Конфуцийдің шығ армаларын есте саќтап, ө зінше пікір айту ќабілетін тексеру, сонымен ќатар теориялыќ белгісіне ќарай ќұ рылғ ан ү ш баспалдаќтың - алдымен, тұ ратын жерінде сонан кейін провинциялыќ орталыќта - таң даудан ө ту жү йесі енгізілді.

Оќушының білімін тексеру ү шін тестілерді 1864ж. Ұ ¦лыбританияда Дж. Фишер ќолдана бастады.

Тестілеудің теориялыќ негізін ағ ылшын психологы Ф.Гальтон 1883 жылы ќалады. “Тест” деген терминді ең алғ аш 1989 ж. американ психологы Дж.Кеттел енгізді. “Тест” – ағ ылшын сө зі – “сынау”, “тексеру” деген мағ ынаны білдіреді.

Тестілеу ә дісінің педагогика ғ ылымында қ олданылуы

Тестердің біздің ө мірімізде ќолданыла бастағ анына кө п уаќыт ө ткен жоќ. Тестілік баќылау жү йесі - оќушылардың ө з бетінше жұ мыс істеу ә рекетін арттырады, оќытудың тиімділігіне ќол жеткізеді, ойлау ќабілетін, шығ армашылыќ ә рекетін белсендіреді. Осығ ан ќоса, оќушылардың алғ ан білімдеріндегі олќылыќтарын аныќтайды, уаќытты тиімді пайдалануғ а мү мкіндік береді.

Тест ең алғ аш рет 1864 жылы Англияда жеке тұ лғ аның даму дең гейін ө лшеу ә дісі ретінде енгізіліп, ә уелі психология саласында дамығ ан. Ол ХХ ғ. басында ғ ана психологиялыќ тест болып бө лінеді.

ХХ ғ асырдың 20-жылдарында тестінің педагогикалыќ жә не психологиялыќ бағ ыттары ажыратылып, ә рќайсысы ө з жолымен дами бастады. Ө ткен ғ асырдың 60–жылдары педагогика ғ ылымында оң кө зќарасќа іліге бастағ ан тест ә дісі, 80-жылдары ќайтадан “буржуазиялыќ мектептегі білімді тексеру мен бағ алау ә дісі” деп айыпталды. 90–жылдары коммунистік идеология жойылғ аннан соң ғ ана оќу орындарындағ ы шә кірттердің білімін тексеріп, есепке алудың ќолайлы тә сілі деп ќайта енгізіле бастады. Соң ғ ы жылдары бұ л ә дісті ќолдап насихаттаушылар ќатары басым бола бастады. 2003 жылы мамыр айында ө ткен “Білім сапасын бағ алаудың ұ лттыќ жү йесі: стратегия, технология жә не проблемалар” деген халыќаралыќ ғ ылыми теориялыќ мә слихатта бұ л технология маман даярлаудың тиімді жолдарының бірі деп бағ аланды.

Педагогика ғ ылымында тест сұ раќтары студенттердің білімін тексерудің ауызша жауап беру, баќылау жұ мысын орындау сияќты тү рлерімен ұ штастырыла жү ргізілуі тиіс екендігі дә лелденген. Тестінің басты артыќшылыќтары:

- ө ткен материалдардың кө п бө лігін ќамтитындығ ы;

- оќушының назарын ќойылғ ан сұ раќтың басты мә селесіне аудару;

- студенттердің жұ мыс арќылы білімін тексеруге кететін уаќытты ү немдеуі;

- нә тижені есептеу мен ө лшеуді жең ілдетуді;

- оќытудың нә тижесін тексерудегі бағ алаудағ ы тә уелсіздік, объективтілік;

- білімнің сапасын, дә режесін студенттің ө з бетімен де тексере алатындығ ы.

Студенттерге ұ сыналытын тестілердің, ә сіресе, мына алты тү рі жиі ќолданылады:

1. Келтірілген бірнеше жауаптың ішінен ең дұ рысын табу.

2. Келтірілген материалдарды ұ сынылғ ан кө рсеткіштер бойынша, сө йлем мү шелеріне, жанрына, уаќытына ќарай, сө йлемдегі басќа сө збен ү йлестіру, жіктеу.

3. Келтірілген нұ сќаны бағ алау (дұ рыс-бұ рыс деп).

4. Келтірілген нұ сќаның элементтерін салыстыру.

5. Сө йлемді жетпейтін сө збен толыќтыру.

6. Келтірілген сө здер тізбегіндегі ќателерді табу.

Негізінен бірнеше нұ сќа жауаптары бар тестілер жиі ќолданылады.

Тестілеудің бұ л тү ріндегі тапсырмаларды тұ жырымы ә ртү рлі: студенттерге дұ рыс немесе дұ рыс емес жауапты табу, жазылғ ан жағ дайғ а немесе аныќтамағ а сай тү сінікті, оќиғ аны, фактіні, тарихи ќайраткерлерді атау, фактілерден дұ рыс ќорытынды жасау, оќиғ алар арасындағ ы байланысты аныќтау, ќатені табу т.с.с.

Тест тапсырмаларын осылай ќұ ру оќу жұ мысында студенттердің тарихи білімдерін жә не ол білімдерге байланысты іскерлігі мен икемділігін ќалыптастыруғ а, дамытуғ а жә не ол білімдерге байланысты іскерлігі мен икемділігін ќалыптастыруда, дамытуғ а жә не жетілдіруге мү мкіндік береді.

Ќорытынды тексеру жұ мысы ұ сынылғ ан бес жауаптың дұ рысын немесе керек емесін табуды талап етеді. Ол талап студенттердің негізгі датаны, фактыні, тү сініктерді, себеп-салдарлыќ байланыстарды ќалай мең гергендіктерін тексеріп білуге мү мкіндік туғ ызады.

Тестілеу нә тижесін ө лшеу мынадай талаптар орындағ анда тиімді болады:

1. Ќойылғ ан маќсатќа сә йкестігі, наќтылығ ы.

2. Сенімділігі, беріктігі.

Тест бұ л талаптарғ а сай болу ү шін алдымен оның ќұ рылымы ойластырылып, жобасы жасалады, яғ ни маќсат-міндеті аныќталып, бағ дарламасы мен жоспары ќұ рылады. Сонан соң ол ќұ рылымы тексерілетін білімнің мө лшері, дең гей сұ раќ саны мен ә р сұ раќтың ќанша жауабы болатындығ ы, ќанша дұ рыс жауапќа ќанша балл берілетіндігі аныќталады. Тапсырма жас мө лшері біркелкі адамдарғ а бірдей беріледі де, мұ ндағ ы жауаптардың орта есебі шығ арылады. Тест баланың мектепке ә зірлігін, сондай-аќ психикалыќ дамуын тү рлі себептермен кешеуілдеп ќалғ андардың ерекшеліктерін танып білуде кө мек кө рсете алады. Тест адамның аќыл-ойына байланысты берілген тапсырманы ќандай дә режеде игергенін байќауғ а мү мкіндік береді.

Тестілер жеке жинаќтар тү рінде егер олар бір оќулыќпен ғ ана байланысты болса, соғ ан ќосымша ретінде басылып, оќу-ә дістемелік материалдар кешеніне кіреді.

Тестілеу тү рлері.

Маќсатына ќарай тестілеудің тү рлері:

а) жеке-дара, топтыќ объектіні таң дап алу;

ә) іс-ә рекеттің сипатына жазбаша, ауызша, ә рекет орындалу формасы;

б) табиғ и (сыни) зертханалыќ жағ дайда жү ргізу орнына;

в) кинотест, телетест;

г) сө здік-сандыќ, кең істік-графикалыќ кө рсету формасына ќатысты.

Формасы мен ќұ рылымына байланысты тест сұ раќтары мына талаптар бойынша ќұ растырылды, олар:

- логикалыќ байланыстарғ а берілген есептер;

- ситуациялыќ есептерді берілген ү рдістегі модельді, наќты жағ дайғ а ќатысты шешу;

- бірнеше ұ сынылғ ан жауаптың ең дұ рысын таң дап алу;

- берілген тапсырмадан “дұ рыс”, “дұ рыс емес” жауапты белгілеу;

- бір жолда бірнеше жауаппен берілген тапсырмалар арќылы негізінде жазылғ ан тест, ә р тапсырмағ а байланысты дұ рыс жауапты таң дап алу керек;

- жұ п таң дау, сұ раќ-жауап, бір-біріне сә йкес келетін;

- кө п сатылы тест, ө зара байланысты сұ раќты талдау.

Тесттік тапсырманы ќұ растырудың ә дістемесі:

1. Тексеруге арналғ ан ауќымның тапсырмалары кө п болса, соғ ұ рлым оның сенімділігі жоғ ары.

2. Ә р тапсырманы жан-жаќты ө ң деу, оғ ан енетін сұ раќтарды тиянаќты жә не бірнеше ќайтара тексеру, жауабында тексеру, бұ л тестінің сенімділін арттыруғ а мү мкіндік береді.

3. Тә жірибеге сү йене отырып, ә рбір тапсырманың ќиындыќ дә режесін аныќтау.

4. Нә тижесін есептеуді жең ілдету ү шін берілген ә рбір ү лгі жә не трафарет арќылы есептеу.

Тест ќұ рудағ ы негізгі талап, оның шешімінің бір мә нді аныќталынуы немесе бірнеше жолмен жауаптар блогының дә л жауапта ќарастырылуы ќажет. Бұ л жағ дайда бір жауапты шектеулі уаќыт аралығ ында кө рсету.

Дә ріс 17. Ә ң гімені ө ткізу ә дістемесі

1. Спецификалық ә ң гімелесу ә дісінің ерекшеліктері

2. Ә ң гімелесу ә дісінің ө ткізілуі

3. Ә ң гімелесу ә дісіне қ ойылатын талаптар

1.Зерттеу ә дісі жү йесінде сұ рақ жауап ә дісі маң ызды орын алады. Бұ ғ ан ә ң гімелесу, интервью, анкета жатады. Ә ң гімелесу жә не интервью – ауызша тү рде, зерттеушіге керекті тақ ырып тө ң ірегінде сұ рақ қ ою арқ ылы жү ргізіледі, ал анкета жазбаша тү рдегі сұ рақ -жауап. Зерттеу ә дістемесінде сұ рақ -жауап 20 ғ асырдың аяғ ынан кең тү рде қ олданылып келеді. Қ азіргі уақ ытта кең інен қ олданылады жә не зерттелушіні жан-жақ ты зерттеп, сапалы мінездеме беруге кө п септігін тигізеді. Ә ң гімелесу зерттеу ә дісі ретінде берілген сұ рақ тың жауабы бойынша қ орытынды жасау жолымен адамның жеке психологиялық ерекшеліктерін, мінезін жә не оның білім дең гейін, қ ызығ ушылық тарын, іс ә рекет тү рткілерін жә не терең тануғ а мү мкіндік береді. Ә ң гімелесу ә дісі еркін жоспар қ ұ румен, қ арама-қ арсы ой алмастырумен, еркін сө з айтумен жә не ой пікірлерін алмастырумен ерекшеленеді. Ә ң гімелесу ә дісі арқ ылы зерттелуші тұ лғ аның немесе сыныптың, топтың, ұ жымның ұ мтылысы, қ оршағ ан ортада болып жатқ ан оқ иғ аларғ а кө зқ арасы, ө мірлік ә рекет жағ дайы туралы кө птеген деректер жинақ тауғ а болады. Ә ң гімелесу алдын ала дайындалғ ан бағ дарлама бойынша жү ргізіледі.

2.Ә ң гімелесу педагогикалық қ ұ былысының динамикалық, спецификалық, оң тайлы ә дістерінің бірі. Ә ң гімелесу жеке, топтық жә не ұ жымдық тү рінде ө ткізуге болады. Ә ң гімелесу ү йрету ә дісі сияқ ты, бұ ғ ан ү лкен ә зірлікті талап етіледі. Ә ң гімелесу ә дісі жақ сы ө ту ү шін оның мақ сатын, бағ дарламасын, ә ң гімелесу қ алай ө ту керек екендігіне, бө лек сұ рақ тар қ ай жерде қ ай уақ ытта қ ойылатынын алдын ала жоспарлау қ ажет. Ә ң гімелесу нә тижелі ө ту ү шін ә ң гімеге қ атысушыны қ ызық ты ә ң гімеге тарту керек, сол кезде ә ң гімелесуші ашылып, жасырмай бә рін айтады. Оқ ушылармен, оның достарымен, ата-аналармен, мұ ғ алімдермен ә ң гіме жү ргізу арқ асында ә ртү рлі материал, оқ ушығ а мінездеме даярлап алуғ а болады.

Зерттеу тә жірибесі кө рсекендей мынадай қ арапайым сұ рақ тар қ оюғ а болады, мысалы: Сіздің кү н тә ртібің із қ андай? Немесе мынадай қ арапайым сұ рақ тар қ оюғ а болады: Қ ай уақ ытта ұ йық тайсыз, сабақ қ а қ ай уақ ытта даярланасыз, қ ай уақ ытта ұ йқ ыдан тұ расыз?