Тақырыбы: Excel бағдарламасы. Электрондық кестеде формулалар арқылы күрделі кестелер құру

Жұ мыстың мақ саты:

· “Абсолюттік” жә не “аралас сілтеме” тү сініктерін Кірістіру.

· Функция шебері кө мегімен формулалар Кірістіру.

· Дайындалғ ан кесте жақ тауларын ә ртү рлі сызық тармен безендіру.

Алгебра курсынан бә рімізге белгілі бірден 100-ге дейінгі бү тін сандар квадратын табу кестесінің кө мегімен “абсолюттік” сілтеме тү сінігін қ арастырайық (14.1-сурет).

14.1 - сурет. 0-ден 99-ғ а дейінгі бү тін сандардың квадраттарының кестесі

Ә дістемелік нұ сқ ау

1. Тінтуір кө мегімен А1 ұ яшығ ын белгілеп, пернетақ тадан Квадраттар кестесі мә тінін енгізің із.

2. В3 ұ яшығ ына 0, С3 ұ яшығ ына 1 сандарын енгізің із. В3 жә не С3 ұ яшық тарын белгілеп алып, толтыру маркерін К3 ұ яшығ ына дейін созың ыз. В3-К3 ұ яшық тары 0-ден 9-ғ а дейінгі сандармен толтырылады.

3. А4 ұ яшығ ына 0 санын енгізің із. Енді осы бағ ананы 90-ғ а дейін 10 қ адаммен толтыру керек. Ол ү шін Тү зету - Толтыру - Прогрессия (Правка - Заполнить - Прогрессия) командасын орындаң ыз. Экранда 14.2-суретте кө рсетілгендей, Прогрессия сұ хбат терезесі пайда болады.

14.2 - сурет. Прогрессия сұ хбат терезесі

4. Бағ ананы сандармен толтыру ү шін Тип элементтер тобын басқ ару бө лімінде арифметикалық ауыстырып қ осқ ышын орнатамыз. Орналасу (Расположение) бө лімінде бағ ана жолын таң даймыз. Қ адам - 1. Соң ғ ы мә н (Предельное значение) - 9.

5. ОК батырмасына басың ыз. А бағ анасы 0, 10, 20,... 90 сандарымен толтырылады.

Енді В4 ұ яшығ ына Функция шебері (Мастер функции) кө мегімен санның квадратын есептейтін формуланы кірістіру керек. Санның квадраты жол жә не бағ ана тақ ырыптары қ осындысының квадраты ретінде есептеледі. Демек, В4 ұ яшығ ына А бағ анасында кө рсетілген ондық пен 3-жолдағ ы бірліктің қ осындысын квадраттайтын СТЕПЕНЬ (POWER) формуласын жазу керек. Формуланы жазу ү шін осы СТЕПЕНЬ (POWER) функциясын қ олданамыз.

6. Тінтуірді В4 ұ яшығ ына апарып бір шертіп, ұ яшығ ын белгілең із.

7. Саймандар тақ тасындағ ы - Функция кірістіру батырмасын шертің із. Экранда Функция шебері сұ хбат терезесі пайда болады.

8. Категориялар тізімдер ө рісінің ішінен Математикалық жолын таң дау керек.

9. Функциялар тізімінің ішінен ДӘ РЕЖЕ (СТЕПЕНЬ) (POWER) функциясын таң дап, Ок батырмасын басың ыз. Функция шебері сұ хбат терезесі жабылып, экранда ДӘ РЕЖЕ функциясының параметрлерін кірістіруге арналғ ан формула тақ тасы ашылады (14.3-сурет).

14.3 - сурет. СТЕПЕНЬ (POWER) функциясының тақ тасы

10. Число ө рісіне В3+А4 ө рнегін пернетақ тадан теріп жазамыз (міндетті тү рде ағ ылшын ә ріптерімен) немесе тінтуірді В3 жә не А4 ұ яшық тарында бір-бір шертеміз, ал “+” белгісін пернетақ тадан тереміз. Егер сұ хбат терезесі қ ажет ұ яшық тарды жауып тұ рса, онда оны тінтуір кө мегімен тө мен тасымалдап қ оюғ а болады. Степень ө рісіне 2 санын жазып, ОК батырмасын шертеміз.

11. В4 ұ ясында есептеу нә тижесі: 0, ал формула жолында =СТЕПЕНЬ((B3+A4); 2) формуласы пайда болады. Енді осы формуланы басқ а ұ яшық тарғ а тасымалдаймыз. Нә тижесі қ андай болды? (14.4 - суретті қ араң ыз).

14.4 - сурет. Функцияның нә тижесі

С4 ұ ясынан кейінгі ұ яшық тарда сандар кө рінбейді, себебі олар ұ яғ а толық симай тұ р. Ұ яшық тарды тінтуір кө мегімен кең ейтің із. Экранда кө рінген сандар сә йкес сандардың квадратына тең емес. Себебі, біз формуланы жол бойымен оң ғ а тасымалдағ ан кезде Excel формуланы жаң а орынғ а сә йкес автоматты тү рде ө згертті. D4 ұ яшығ ында 2 санының квадраты емес = D3+C4 формуласы бойынша есептелген санның квадраты жазылғ ан. Дұ рыс нә тиже алу ү шін кейбір сілтемелерді “абсолюттік” тү рде жазу керек, мысалы ондық тарды тек А бағ анасынан, ал бірліктерді тек 3 - жолдан алу керек. Бұ л ү шін “абсолюттік”, дә лірек айтсақ, аралас сілтемелерді пайдалану керек.

Ұ яшық сілтемесінің кез келген позициясын тұ рақ ты ету ү шін оның алдына $ белгісін жазу керек. Ұ яшық сілтемесін тұ рақ ты ету ү шін $B$4 тү рінде жазу керек. Тек жол нө мірі тұ рақ ты болу ү шін сілтемені B$4, ал тек бағ ана аты тұ рақ ты болу ү шін – $B4 тү рінде жазамыз.

В4 ұ яшығ ында жазылғ ан формула басқ а ұ яшық шық тарғ а дұ рыс тасымалдануы ү шін біз аралас сілтемені пайдалануымыз қ ажет.

12. Формуланы тү зету ү шін В4 ұ яшығ ын белгілейміз. Мә тіндік курсорды Формула қ атарына (Строка формул) орналастырып, =СТЕПЕНЬ((B3+A4); 2) формуласын тү зетеміз. Формуладағ ы В3, А4 салыстырмалы сілтемелерін B$3, $A4 етіп, аралас сілтемелерге алмастырамыз.

13. Формула жолында курсорды В3 адресінің алдына қ ойып, Ғ 4 батырмасын шертің із. Сілтеме $B$3-ке ауысады. Ғ 4 батырмасын тағ ы бір басың ыз, сілтеме B$3-ке ауысады.

14. Курсорды А4 сілтемесінің алдына орналастырып, Ғ 4 батырмасын 3 рет басың ыз. $A4 сілтемесі шығ ады.

15. Enter батырмасын басып, редакциялауды аяқ таң ыз. Формула =СТЕПЕНЬ((B$3+$A4); 2) тү ріне ө згереді. Сонымен редакциялау режимінде Ғ 4 батырмасын ә р басқ ан сайын сілтеме тү рі $B$3 ® B$3 ® $B3 ® B3 тізбегі бойынша ө згереді екен.

16. Формуланы кестенің қ алғ ан ұ яшық тарына толтыру маркері арқ ылы тасымалдаймыз (алдымен формуланы В4 ұ яшығ ынан оң ғ а қ арай тасымалдап, тінтуір батырмасын жібермей тұ рып, осы жолды тө мен қ арай кө шіреміз).