Бап. Кепiлдi тiркеу

1. Егер осы Кодекстен ө згеше туындамаса, тіркелуге жататын мү лікті кепілге салу осы мү ліктің тіркелуін жү зеге асыратын органда тіркелуге тиіс.
Жылжымайтын мү лік кепілі жылжымайтын мү лікке қ ұ қ ық тардың тіркелуін жү зеге асыратын органда мемлекеттік тіркелуге жатады.
2. Кепіл нысанасының ө згеруі тіркелуге жатады.
Кепілдегі басқ а ө згерістер қ атысушылардың қ алауы бойынша тіркелуі мү мкін.
3. Кепілді тоқ тату туралы жазба тізілімге:
1) негізгі міндеттеменің орындалуына байланысты кепіл ұ стаушының ө тініші негізінде кепілді тоқ татуды тіркеу кезінде;
2) Қ азақ стан Республикасының заң намалық актілерінде кө зделген тә ртіппен кепіл нысанасынан ақ ы ө ндіріп алу кезінде;
3) кепіл шартының бұ зылуына байланысты кепілді тоқ татуды тіркеу кезінде;
4) осы Кодексінің 322-бабында кө зделген ө зге де негіздер бойынша кепілді тоқ тату кезінде енгізіледі.
4. Кепілмен қ амтамасыз етілген міндеттемені орындағ ан кепіл беруші тізілімдегі кепіл туралы жазбаның жойылуын талап етуге қ ұ қ ылы. Кепіл ұ стаушы кепіл берушінің талабы бойынша тіркеуді жү ргізетін органғ а қ ажетті қ ұ жаттар мен жазбаша ө тініштерді табыс етуге міндетті. Кепіл ұ стаушы бұ л міндеттемелерді орындамағ ан немесе уақ тылы орындамағ ан жағ дайда, кепіл беруші ө зіне келтірілген залалдың ө телуін талап етуге қ ұ қ ылы.
Ескерту. 308-бап жаң а редакцияда - Қ Р 2011.03.25 N 421-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

309-бап. Кепiл ұ стаушының қ ұ қ ығ ы қ олданылатын
мү лiк

1. Кепiл мә нi болып табылатын затқ а кепiл ұ стаушының қ ұ қ ығ ы (кепiл қ ұ қ ығ ы), егер шартта немесе заң қ ұ жаттарында ө згеше кө зделмесе, оның керек-жарақ тары мен бө лiнбейтiн жемiстерiне де қ олданылады.
Шартта немесе заң намалық актілерде кө зделген жағ дайларда кепiл қ ұ қ ығ ы кепiлге қ ойылғ ан мү лiктi пайдалану нә тижесiнде алынғ ан бө лiнетiн жемiстерге, ө нiмге жә не кірістерге, сондай-ақ кейіннен иемденген активтер мен ауыстырылғ ан активтерге қ олданылуы мү мкін.
2. Кә сiпорынның немесе ө зге мү лiк кешенiнiң ипотекасы жағ дайында жалпы кепiл қ ұ қ ығ ы, егер заң қ ұ жаттарында немесе шартта ө згеше кө зделмесе, талап ету, соның iшiнде ипотека кезiнде сатып алынғ ан қ ұ қ ық тары мен ерекше қ ұ қ ық тарды қ оса алғ анда, оның барлық қ озғ алмалы жә не қ озғ алмайтын мү лкiне қ олданылады.
3. Ү й немесе ғ имарат ипотекасына осы ү й немесе ғ имарат тұ рғ ан жер учаскесiне не осы учаскенiң кепiлге салынатын объектiнiң қ ызметiн қ амтамасыз ететiн бө лiгiне қ ұ қ ық нақ сол шарт бойынша бiр мезгiлде жасалатын ипотека арқ ылы жол берiледi.
Ескерту. 309-бапқ а ө згеріс енгізілді - Қ Р 29.12.2014 № 269-V Заң ымен (01.01.2015 бастап қ олданысқ а енгізіледі).

310-бап. Кепiл қ ұ қ ығ ының пайда болуы

1. Кепiл туралы шартта ө згеше кө зделмегендiктен, кепiл қ ұ қ ығ ы кепiлi тiркелуге жататын мү лiк жө нiндегi шартты тiркеу кезiнен бастап, басқ а мү лiк жө нiнен - бұ л мү лiктi кепiл ұ стаушығ а берген кезден бастап, ал егер ол беруге жатпаса, кепiл туралы шарт жасасқ ан кезден бастап пайда болады.
2. Айналымдағ ы тауарларғ а кепiл қ ұ қ ығ ы осы Кодекстiң 327-бабының 2-тармағ ының ережелерiне сә йкес пайда болады.

311-бап. Кейiнгi кепiл (кепiлдi қ айталап салу)

1. Егер кепiлге салынғ ан мү лiк басқ а талаптарды қ амтамасыз ететiн басқ а бiр кепiлдiң нысанасы болса (кепiлдi қ айталап салу), кейiнгi кепiл ұ стаушының талабы алдың ғ ы кепiл ұ стаушылардың талаптары қ анағ аттандырылғ аннан кейiн кепiл мә нiнiң қ ұ нынан қ анағ аттандырылады.
2. Егер кепiл туралы бұ рынғ ы шарттарда тыйым салынбаса, қ айтадан кепiл салуғ а жол берiледi.
3. Кепiл берушi келесi кепiл ұ стаушысының ә рқ айсысына осы мү лiктiң бұ рыннан бар барлық кепiлдерi жө нiндегi мә лiметтердi хабарлауғ а мiндеттi жә не осы мiндеттiң орындалмауы себептi кепiл ұ стаушыларғ а келтiрiлген залалдар ү шiн жауап бередi.
Ескерту. 311-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ азақ стан Республикасының 1998.03.02. N 211, 2007.01.12. N 225 Заң дарымен.

312-бап. Кепiлге салынғ ан мү лiктi кү тiп ұ стау мен
сақ тау

1. Кепiл берушi немесе кепiл ұ стаушы кепiлге салынғ ан мү лiк олардың қ айсысында екенiне қ арай, егер заң қ ұ жаттарында немесе шартта ө згеше кө зделмесе:
1) кепiлге салынғ ан мү лiктiң сақ талуын қ амтамасыз ету ү шiн, соның iшiнде оғ ан ү шiншi жақ тар тарапынан қ ол сұ ғ ылып, талаптар қ ойылуынан қ орғ ау ү шiн қ ажеттi шаралар қ олдануғ а;
2) кепiлге салынғ ан мү лiктiң жоғ алу немесе бү лiну қ аупiнiң пайда болуы туралы екiншi тарапқ а дереу хабарлауғ а мiндеттi.
2. Кепiл ұ стаушы жә не кепiл берушi басқ а тарапта тұ рғ ан кепiлге салынғ ан мү лiктi қ ұ жаттар бойынша жә не оның iс жү зiнде бар екендiгiн, кө лемiн, жай-кү йiн жә не сақ талу жағ дайын тексеруге қ ұ қ ылы.
3. Кепiлге салынғ ан мү лiктiң жоғ алу немесе бү лiну қ аупi туып, кепiл ұ стаушы осы баптың 1-тармағ ында кө рсетiлген мiндеттердi ө рескел бұ зғ ан жағ дайда кепiл берушi кепiлдiң мерзiмiнен бұ рын тоқ татылуын талап етуге қ ұ қ ылы.

313-бап. Кепiлге салынғ ан мү лiктiң жоғ алу немесе
бү лiну салдары

1. Егер кепiл туралы шартта ө згеше кө зделмесе, кепiл берушi кепiлге салынғ ан мү лiктiң кездейсоқ қ ирау немесе бү лiну тә уекелiн мойнына алады.
2. Кепiл ұ стаушы, егер осы Кодекстiң 359-бабына сә йкес жауапкершiлiктен босатыла алатынын дә лелдей алмаса, ө зiне кепiлге берiлген нә рсенiң толық немесе iшiнара жоғ алуы немесе бү лiнуi ү шiн жауап бередi.
3. Кепiл ұ стаушы кепiлге салынғ ан нә рсенiң жоғ алғ аны ү шiн оның нақ ты қ ұ ны мө лшерiнде, ал оның зақ ымданғ аны ү шiн кепiлге салынғ ан нә рсенiң кепiл ұ стаушығ а оны берген кезде бағ аланғ ан сомасына қ арамастан, осы қ ұ н тө мендеген сома мө лшерiнде жауап бередi.
4. Егер кепiлге салынғ ан нә рсенiң бү лiнуi салдарынан ол ө зiнiң тiкелей мақ сатында пайдаланыла алмайтындай болып ө згерiп кетсе, кепiл берушi одан бас тартуғ а жә не оны жоғ алтқ аны ү шiн ө тем талап етуге қ ұ қ ылы.
5. Шартта кепiл ұ стаушының кепiлге салынғ ан нә рсенiң жоғ алуы немесе зақ ымдануы арқ ылы келтiрiлген ө зге де шығ ындарды ө теуi кө зделуi мү мкiн.
6. Кепiлмен қ амтамасыз етiлген мiндеттеме бойынша борышқ ор болып табылатын кепiл берушi кепiл ұ стаушығ а кепiлге салынғ ан нә рсенiң жоғ алуынан немесе бү лiнуiнен келтiрiлген шығ ындарды ө теу туралы талапты кепiлмен қ амтамасыз етiлген мiндеттеменi орындауғ а қ оса есептеуге қ ұ қ ылы.

314-бап. Кепiлге салынғ ан нә рсенi ауыстыру жә не
қ алпына келтiру

1. Кепiлге салынғ ан нә рсенi ауыстыруғ а, егер заң қ ұ жаттарында немесе шартта ө згеше кө зделмесе, кепiл ұ стаушының келiсiмiмен жол берiледi.
2. Егер кепiлге салынатын нә рсе жойылса немесе бү лiнсе не оғ ан меншiк немесе шаруашылық жү ргiзу қ ұ қ ығ ы заң қ ұ жаттарында белгiленген негiздер бойынша тоқ татылса, кепiл берушi кепiлге салынғ ан нә рсенi ақ ылғ а қ онымды мерзiмде қ алпына келтiруге немесе оны басқ а бiр сондай мү лiкпен алмастыруғ а қ ұ қ ылы.

315-бап. Кепiлге салынғ ан нә рсенi пайдалану жә не
оғ ан билiк ету

1. Егер шартта ө згеше кө зделмесе жә не кепiл мә нiнен ө згеше туындамаса, кепiл берушi кепiл нысанасын оның мақ сатына сә йкес пайдалануғ а, соның iшiнде одан жемiстер мен табыстар табуғ а қ ұ қ ылы.
2. Егер заң қ ұ жаттарында немесе шартта ө згеше кө зделмесе жә не кепiл мә нiнен туындамаса, кепiл берушi кепiл ұ стаушының келiсiмiмен кепiлге салынғ ан нә рсенi меншiк, шаруашылық жү ргiзу немесе оралымды басқ ару иелiгiнен айыруғ а, оны басқ а жақ қ а жалғ а немесе тегiн пайдалануғ а беруге не ө зге тү рде оғ ан билiк етуге қ ұ қ ылы.
Кепiл берушiнiң кепiлге салынғ ан мү лiктi ө сиет етiп қ алдыру қ ұ қ ығ ын шектейтiн келiсiмi жарамсыз болады.
3. Кепiл ұ стаушы ө зiне кепiлге берiлген нә рсенi шартта кө зделген реттерде ғ ана кепiл берушiге оны пайдалану туралы ү немi есеп бере отырып пайдалануғ а қ ұ қ ылы. Шарт бойынша кепiл ұ стаушығ а кепiлге салынғ ан нә рсенiң негiзгi мiндеттеменi ө теу мақ саттарында немесе кепiл берушiнiң мү дделерi ү шiн жемiстер мен табыстар табу мiндетi жү ктелуi мү мкiн.

316-бап. Кепiл ұ стаушының кепiлге салынғ ан нә рсе
жө нiндегi қ ұ қ ық тарын қ орғ ау

1. Кепiлге салынғ ан мү лiк болғ ан немесе болуғ а тиiс кепiл ұ стаушы оны ө згенiң заң сыз иеленуiнен, соның iшiнде кепiл берушiнiң ө зiнен де талап етiп алуғ а қ ұ қ ылы.
2. Шарт ережелерi бойынша кепiл ұ стаушығ а ө зiне кепiлге берiлген нә рсенi пайдалану қ ұ қ ығ ы берiлген реттерде, ол басқ а адамдардан, соның iшiнде кепiл берушiден де ө з қ ұ қ ығ ының қ андай да болсын бұ зылуы иелiктен айырумен байланысты болмағ анымен, оның бұ зылуын жоюды талап ете алады.

317-бап. Кепiлге салынғ ан мү лiктен ақ ы ө ндiрiп алу
негiздерi

1. Борышқ ор ө зi жауап беретiн кепiлмен қ амтамасыз етiлген мiндеттеменi орындамағ ан немесе тиiсiнше орындамағ ан ретте кепiл ұ стаушының (несие берушiнiң) талаптарын қ анағ аттандыру ү шiн кепiлге салынғ ан мү лiктен ақ ы ө ндiрiп алуы мү мкiн.
2. Егер борышқ ордың кепiлмен қ амтамасыз етiлген мiндеттеменi бұ зуы ө те болмашы болып жә не соның салдарынан кепiл ұ стаушы талаптарының мө лшерi кепiлге салынғ ан мү лiктiң қ ұ нына кө рiнеу сә йкес келмесе, кепiлге салынғ ан мү лiктен ақ ы ө ндiрiп алудан бас тартылуы мү мкiн.

318-бап. Кепiлге салынғ ан нә рседен ақ ы ө ндiрiп алу
тә ртiбi

1. Кепiл ұ стаушының талаптарын кепiлге салынғ ан мү лiктiң қ ұ нынан қ анағ аттандыру, егер осы Кодексте жә не басқ а заң қ ұ жаттарында немесе шартта ө згеше кө зделмесе, сот тә ртiбiмен жү зеге асырылады.
2. Кепiл туралы шартта, сондай-ақ осы Кодексте жә не ө зге де заң қ ұ жаттарында кө зделген реттерде кепiл ұ стаушы кепiлге салынғ ан мү лiктi соттан тыс кү штеу тә ртiбiмен сауда ө ткiзу (аукцион) арқ ылы ө з бетiмен сатуғ а қ ұ қ ылы. Ақ шалай қ арызды қ амтамасыз ететiн кепiлге салынғ ан нә рсенi сату жө нiнде кепiл ұ стаушы банктiң де осындай қ ұ қ ығ ы болады. Қ азақ стан Республикасының жылжымайтын мү лік ипотекасы туралы заң намалық актісінде кө зделген жағ дайларда, кепілге қ ойылғ ан жылжымайтын мү лікті мә жбү рлеп соттан тыс ө ткізуге жол берілмейді.
Ескерту. 318-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ Р 2011.02.10 N 406-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

319-бап. Кепiлге салынғ ан мү лiктi сату

1. Кепілге салынғ ан мү лiктi ө ткiзу (сату), егер заң қ ұ жаттарында ө згеше тә ртiп белгiленбесе, iс жү ргiзу заң дарында белгiленген тә ртiп бойынша жария саудағ а салып сату арқ ылы жү ргiзiледi.
1-1. Ақ шаны жә не ақ шалай мiндеттеме бойынша қ ұ қ ық тарды (талаптарды) кепiлге беру кезiнде - кепiлге қ ойылғ ан осы мү лiктi ө ткiзу кепiл нысанасы болып табылатын немесе ақ шалай мiндеттеме бойынша кепiлге қ ойылғ ан қ ұ қ ық тар (талаптар) бойынша тиесiлi ақ шаны кепiл ұ стаушығ а беру жолымен, ал кепiл нысанасына ө ндiрiп алу қ олданылғ ан кезде ақ шаны беру мү мкiн болмағ ан жағ дайда кепiл берушiнiң кепiл нысанасына қ ұ қ ық тарын кепiл ұ стаушығ а ауыстыру жолымен жү ргiзiледi.
Егер кепiл нысанасы болып табылатын немесе ақ шалай міндеттеме бойынша кепілге қ ойылғ ан қ ұ қ ық тар (талаптар) бойынша тиесілі ақ ша сомасы кепiл ұ стаушының кепiлмен қ амтамасыз етiлген талаптарының мө лшерiнен асып кетсе, айырма кепiл берушiге қ айтарылады. Кепiл ұ стаушының талаптарын ө теу ү шiн ақ ша сомасы жетпеген жағ дайда, заң намалық актiлерде немесе шартта ө згеше нұ сқ ау болмағ ан ретте, ол кепiлде негiзделген артық шылық тарды пайдаланбай, жетпеген соманы борышкердiң басқ адай мү лкінен алуғ а қ ұ қ ылы.
2. Кепiлге салынғ ан мү лiктi соттан тыс мә жбү р ету тә ртiбiмен сату ерекшелiктерi осы Кодекспен жә не қ озғ алмайтын мү лiк ипотекасы туралы Заң мен белгiленедi. Ипотеканы iске асыру ү шiн қ озғ алмайтын мү лiк ипотекасы туралы Заң мен белгiленген ережелер мен рә сiмдер, егер осы Кодексте ө згеше кө зделмесе, кепiлдiң басқ а тү рлерiн орындау кезiнде мү лiктi сату ү шiн қ олданылады.
3. Кепiл берушiнiң ө тiнiшi бойынша сот кепiлге салынғ ан мү лiктен ақ ы ө ндiрiп алу туралы шешiмiнде жеке тұ лғ алардың кепілге салынғ ан мү лкінің жария саудағ а салынып сатылуын бiр жылғ а дейiнгi мерзiмге жә не заң ды тұ лғ алардың кепілге салынғ ан мү лкін бір айғ а дейінгі мерзімге кейiнге қ алдыруғ а қ ұ қ ылы. Кейiнге қ алдыру осы мү лiктi кепiлге салу арқ ылы қ амтамасыз етiлген мiндеттеме бойынша тараптардың қ ұ қ ық тары мен мiндеттерiн қ озғ амайды жә не борышкерді кейiнге қ алдырылғ ан уақ ыт iшiнде кредитордың ө скен залалдары мен тұ рақ сыздық айыбы сомасын ө теуден босатпайды.
4. Кепiл берушi мен кепiл ұ стаушыны қ оса алғ анда, кез-келген заң ды тұ лғ алар мен азаматтар саудағ а қ атысуғ а қ ұ қ ылы.
Сауда басталардың алдында сот немесе сенiм бiлдiрiлген жақ (осы Кодекстiң 320-бабы) саудағ а қ атысушының ә рқ айсысынан кепiлдiк жарна тө леудi талап етуге қ ұ қ ылы. Кепiлдiк жарналар сауда аяқ талғ аннан кейiн қ айтарылып берiлуге тиiс. Саудада ұ тып шық қ ан қ атысушының кепiлдiк жарнасы тү пкiлiктi бағ аның есебiне есептеледi. Саудада ұ тып шық қ ан, бiрақ тү пкiлiктi бағ аны тө лемеген қ атысушының кепiлдiк жарнасы қ айтарылмайды жә не соттың немесе сенiм бiлдiрiлген жақ тың билiгiнде қ алады.
5. Қ атысқ ан сатып алушы екеуден аз болуы себептi сауда жасалмайтыны жарияланғ ан жағ дайда кепiл ұ стаушы кепiлге салынғ ан мү лiктi сот шешiмiмен немесе мү лiктi бағ алау жө нiндегi қ ызметті жү зеге асыруғ а лицензиясы бар жеке жә не заң ды тұ лғ алардың қ орытындысы негiзiнде сенiм бiлдiрiлген жақ белгiлеген оның ағ ымдағ ы бағ алау қ ұ ны бойынша ө з меншiгiне аударуғ а, не жаң адан сауда белгiлеудi талап етуге қ ұ қ ылы.
6. Егер кепiлге салынғ ан мү лiктi ө ткiзу кезiнде тү скен сома кепiл ұ стаушының талаптарын ө теуге жеткiлiксiз болса, ол заң қ ұ жаттарында немесе шартта ө згеше нұ сқ аулар болмағ ан жағ дайда жеткiлiксiз соманы борышқ ордың басқ а мү лкiнен кепiлге негiзделген артық шылық ты пайдаланбай-ақ алуғ а қ ұ қ ылы.
Егер кепiлге салынғ ан мү лiктi сату кезiнде тү скен сома кепiл ұ стаушының кепiлмен қ амтамасыз етiлген талабы мө лшерiнен асып кетсе, айырмасы кепiл берушiге қ айтарылады.
7. Борышқ ор мен ү шiншi жақ болып табылатын кепiл берушi (зат берушi) кепiлге салынғ ан нә рсе сатылғ анғ а дейiнгi кез келген уақ ытта одан ақ ы ө ндiрiп алуды жә не оны сатуды кепiлмен қ амтамасыз етiлген мiндеттеменi немесе оның орындалу мерзiмi ө тiп кеткен бө лiгiн орындап, тоқ татуғ а қ ұ қ ылы. Бұ л қ ұ қ ық ты шектейтiн келiсiм жарамсыз болады.
Ескерту. 319-бапқ а ө згерістер енгізілді - Қ Р 2000.11.08 N 96, 2007.01.12 N 225, 2011.03.25 N 421-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі); 07.03.2014 N 177-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

320-бап. Кепiлге салынғ ан мү лiктi соттан тыс
мә жбү р ету тә ртiбiмен сату

1. Кепiлге салынғ ан мү лiк соттан тыс мә жбү р ету тә ртiбiмен сатылғ ан жағ дайда сауданы кепiлмен қ амтамасыз етiлген мiндеттеме бұ зылғ ан ретте кепiл ұ стаушының кепiлге салынғ ан мү лiктi ө ткiзуге сенiмхаты бар сенiм бiлдiрiлген заң ды тұ лғ а мен азамат жү ргiзедi.
2. Сенiм бiлдiрiлген адам мынадай рә сiмдердi орындайды:
1) кепiл берушiге мiндеттеменiң орындалмағ аны туралы хабарлама жазады жә не оны кепiл туралы шарт тiркелген органда тiркейдi;
2) хабарламадан туындайтын талаптар қ анағ аттандырылмағ ан жағ дайда, бiрақ мұ ны кепiл берушiге жiберер кезден бастап отыз кү ннен кейiн, кепiлге салынғ ан мү лiктiң саудасы туралы хабарлама жазады, оны кепiл туралы шарт тiркелген органда тiркеп кепiл берушiге тапсырады немесе тапсырыс хатпен кепіл шартында кө рсетілген мекенжай бойынша кепіл берушіге жібереді;
3) сауда туралы хабарландыруды жергiлiктi баспасө зде ресми тү рде жариялайды.
Ескерту. 320-бапқ а ө згеріс енгізілді - Қ Р 2011.03.25 N 421-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

321-бап. Кепiлмен қ амтамасыз етiлген мiндеттемелердi
мерзiмiнен бұ рын орындау жә не кепiлге
салынғ ан мү лiктен ақ ы ө ндiрiп алу

1. Кепiл ұ стаушы кепiлмен қ амтамасыз етiлген мiндеттемелердi мерзiмiнен тыс бұ рын орындауды мына жағ дайларда:
1) егер кепiл туралы шарттың ережелерiне сә йкестендiрiлмей кепiлге салынғ ан нә рсе қ алдырылғ ан кепiл берушiнiң иелiгiнен шығ ып кетсе;
2) кепiл берушi кепiлге салынғ ан нә рсенi ауыстыру туралы ережелердi бұ зғ ан (осы Кодекстiң 314-бабы);
3) егер кепiл берушi осы Кодекстiң 314-бабындағ ы 2-тармақ та кө зделген қ ұ қ ық ты пайдаланбаса, кепiл ұ стаушы жауап бермейтiн (осы Кодекстiң 313-бабының 2-тармағ ы) мә н-жайлар бойынша кепiлге берiлген нә рсе жоғ алғ ан жағ дайда;
4) кепіл берушіде ө зге мү лік болмағ ан кезде кепіл ұ стаушы талабының алдында басымдық қ а ие болмайтын ү шінші бір тұ лғ алар алдындағ ы атқ арушылық қ ұ жаттар бойынша кепіл берушінің міндеттемелерін орындау мақ сатында кепілге салынғ ан нә рседен ақ ы ө ндіріп алуды талап етуге қ ұ қ ылы.
2. Кепiл ұ стаушы кепiлмен қ амтамасыз етiлген мiндеттемелердi мерзiмiнен бұ рын орындауды талап етуге қ ұ қ ылы, ал егер оның талабы қ анағ аттандырылмаса:
1) кепiл берушi кейiнгi кепiл туралы ережелердi бұ зғ ан;
2) кепiл берушi осы Кодекстiң 312-бабындағ ы 1-тармақ тың 1 жә не 2-тармақ шасында жә не 2-тармақ та кө зделген мiндеттемелердi орындамағ ан;
3) кепiл берушi кепiлге салынғ ан мү лiкке билiк ету туралы ережелердi (осы Кодекстiң 315-бабының 2-тармағ ы) бұ зғ ан жағ дайда кепiлге салынғ ан нә рседен ақ ы ө ндiрiп алуғ а қ ұ қ ылы.
Ескерту. 321-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ Р 2010.04.02 N 262-IV (2010.10.21 бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

322-бап. Кепiлдi тоқ тату

1. Кепiл:
1) кепiлмен қ амтамасыз етiлген мiндеттемелер тоқ татылғ анда;
2) осы Кодекстiң 312-бабының 3-тармағ ында кө зделген негiздер болғ ан кезде кепiл берушiнiң талабы бойынша;
3) егер кепiл берушi осы Кодекстiң 314-бабының 2-тармағ ында кө зделген қ ұ қ ық ты пайдаланбаса, кепiлге салынғ ан зат қ ұ рығ ан немесе кепiлге салынғ ан қ ұ қ ық тоқ татылғ ан ретте;
4) кепiлге салынғ ан мү лiктi жария саудағ а салып сатқ ан ретте, сондай-ақ оны сату мү мкiн болмағ ан ретте (осы Кодекстiң 319-бабы) тоқ татылады.
2. Кепiлдiң тоқ татылғ аны туралы кепiл туралы шарт тiркелген реестрде белгi соғ ылуғ а тиiс.
3. Кепiлмен қ амтамасыз етiлген мiндеттемелердiң орындалуы салдарынан не кепiл берушiнiң талабы бойынша кепiл тоқ татылғ ан кезде (осы Кодекстiң 312-бабының 3-тармағ ы) кепiл ұ стаушы ө зiнде кепiлде болғ ан мү лiктi кепiл берушiге дереу қ айтаруғ а мiндеттi.

323-бап. Кепiлге салынғ ан мү лiкке қ ұ қ ық басқ а
тұ лғ ағ а қ ұ қ ық ты мирасқ орлық тә ртiбiмен
кө шуi кезiнде кепiлдiң сақ талуы

1. Кепiлге салынғ ан мү лiктi ақ ылы немесе тегiн иелiктен айыру нә тижесiнде не ә мбебап қ ұ қ ық ты мирасқ орлық тә ртiп бойынша мү лiкке меншiк қ ұ қ ығ ы немесе шаруашылық жү ргiзу қ ұ қ ығ ы кепiл берушiден басқ а адамғ а кө шкен ретте кепiл қ ұ қ ығ ы сақ талып қ алады.
Кепiл берушiнiң қ ұ қ ық ты мирасқ оры кепiл берушiнiң орнын басады жә не, егер кепiл ұ стаушымен келiсiмде ө згеше белгiленбесе, кепiл берушiнiң барлық мiндеттерiн атқ арады.
2. Егер кепiл берушiнің кепiлге салынғ ан нә рсе болып табылатын мү лкi қ ұ қ ық ты мирасқ орлық тә ртiбiмен бiрнеше адамғ а кө шсе, қ ұ қ ық ты мирасқ орлардың ә рқ айсысы (мү лiктi иеленушiлер) аталғ ан мү лiктiң ө зiне кө шкен бө лiгiне кепiлмен қ амтамасыз етiлген мiндеттеменi орындамағ андығ ы жө нiндегi кепiлден туындайтын зардаптарын кө тередi. Алайда кепiлге салынғ ан нә рсе бө лiнбейтiн болса немесе ө зге негiздер бойынша қ ұ қ ық ты мирасқ орлардың бiрлескен ортақ меншiгiнде қ алса, олар ортақ кепiл берушiлерге айналады.

324-бап. Кепiлге салынғ ан мү лiктi кү штеп алу
салдары

1. Егер кепiл берушiнiң кепiлге салынатын мү лiкке меншiк қ ұ қ ығ ы заң қ ұ жаттарында белгiленген негiздер мен тә ртiп бойынша мемлекеттiк қ ажеттер ү шiн алып қ ою (сатып алу), реквизициялау немесе ұ лт меншiгiне айналдыру салдарынан тоқ татылып, кепiл берушiге басқ а мү лiк немесе тиiсiнше ө тем берiлсе, кепiл қ ұ қ ығ ы оның орнына берiлген мү лiкке қ олданылады, не тиiсiнше кепiл ұ стаушы кепiл берушiге тиесiлi ө тем сомасынан ө з талаптарын артық шылық пен қ анағ аттандыру қ ұ қ ығ ына ие болады. Кепiл ұ стаушы кепiлмен қ амтамасыз етiлген мiндеттемелердi мерзiмiнен бұ рын орындауды талап ете алады (осы Кодекстiң 321-бабының 1-тармағ ы).
2. Кепiлге салынатын нә рсе болып табылатын мү лiк заң қ ұ жаттарында белгiленген тә ртiп бойынша осы мү лiктiң шын мә нiндегi меншiк иесi басқ а тұ лғ а болып табылатындығ ына сү йенiп, не ә кімшілік немесе қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық жасағ аны ү шiн санкция тү рiнде кепiл берушiден алынғ ан реттерде бұ л мү лiктiң кепiлге салынғ аны тоқ татылады. Бұ л ретте кепiл ұ стаушы кепiлмен қ амтамасыз етiлген мiндеттеменiң мерзiмiнен бұ рын орындалуын талап етуге қ ұ қ ылы.
Ескерту. 324-бапқ а ө згеріс енгізілді - Қ Р 03.07.2014 № 227-V Заң ымен (01.01.2015 бастап қ олданысқ а енгізіледі).

325-бап. Кепiл туралы шарт бойынша қ ұ қ ық тарды
беру

1. Кепiл ұ стаушы кепiл туралы шарт бойынша несие берушiнiң қ ұ қ ық тарын беру туралы ережелердi сақ тай отырып талапқ а кө ну арқ ылы ө з қ ұ қ ық тарын басқ а жақ қ а беруге (осы Кодекстiң 339-347-баптары) қ ұ қ ылы.
2. Кепiл туралы шарт бойынша кепiл ұ стаушының ө з қ ұ қ ық тарын басқ а адамғ а беруi, егер кепiлмен қ амтамасыз етiлген негiзгi мiндеттеме бойынша борышқ орғ а талап ету қ ұ қ ық тары нақ сол адамғ а берiлсе, заң ды болады.
3. Алынып тасталды - Қ Р 1998.03.02 N 211 Заң ымен.
Ескерту. 325-бапқ а ө згеріс енгізілді - Қ Р 1998.03.02 N 211 Заң ымен.

326-бап. Кепiлмен қ амтамасыз етiлген мiндеттеме
бойынша борышты аудару

Егер кепiл берушi жаң а борышқ ор ү шiн жауап беруге несие берушiге келiсiм бермесе, кепiлмен қ амтамасыз етiлген мiндеттеме бойынша кепiл борышты басқ а адамғ а аудару арқ ылы тоқ татылады.

327-бап. Айналымдағ ы тауарларды кепiлге салу

1. Тауарлардың жалпы қ ұ ны кепiл туралы шартта кө рсетiлгенiнен кем болмайтын жағ дайда оларды кепiл берушiде қ алдыру жә не кепiл берушiге кепiлге салынғ ан мү лiктiң (тауар қ оры, шикiзат, материалдар, жартылай фабрикаттар, дайын ө нiмдер жә не т.б.) қ ұ рамы мен нақ ты тү рiн ө згерту қ ұ қ ығ ын бере отырып, оларды кепiлге салу айналымдағ ы тауарларды кепiлге салу деп танылады.
Айналымдағ ы кепiлге салынғ ан тауарлар қ ұ нының кемуi, егер шартта ө згеше кө зделмесе, кепiлмен қ амтамасыз етiлген мiндеттеменiң орындалғ ан бө лiгiне сә йкес болуына жол берiледi.
2. Кепiл берушi иелiктен айырғ ан айналымдағ ы тауарлар оларды алушының меншiгiне, шаруашылық жү ргiзуiне немесе оралымды басқ аруына кө шкен кезден бастап кепiлге салынғ ан нә рсе болудан қ алады, ал кепiл берушi сатып алғ ан, кепiл туралы шартта аталғ ан тауарлар оларғ а кепiл берушiнiң меншiк немесе шаруашылық жү ргiзу қ ұ қ ығ ы пайда болғ ан кезден бастап кепiлге салынғ ан нә рсеге айналады.
3. Айналымдағ ы тауарларды кепiлге берушi кепiлдердi жазу кiтабын жү ргiзуге мiндеттi, оғ ан тауарларды кепiлге салу шарттары туралы, кепiлге салынғ ан тауарлар қ ұ рамының немесе нақ ты тү рiнiң операция жү ргiзiлетiн соң ғ ы кү нде ө згеруiне ә келiп соқ тыратын, соның iшiнде оларды ұ қ сатуды қ амтитын барлық операциялар туралы жазбалар жасалады.
4. Кепiл берушi айналымдағ ы тауарларды кепiлге салу шарттарын бұ зғ ан жағ дайда кепiл ұ стаушы кепiлге салынғ ан тауарларғ а ө зiнiң белгiлерi мен мө рiн қ ою арқ ылы шарттың бұ зылуы жойылғ анғ а дейiн олармен операциялар жасауды тоқ тата тұ руғ а қ ұ қ ылы.

328-бап. Ломбардта заттарды кепілге салу

1. Қ ысқ а мерзімді қ арыздарды қ амтамасыз ету ү шін азаматтардан жеке пайдалануғ а арналғ ан жылжымалы мү лікті кепілге қ абылдауды ломбардтар ретінде тіркелген заң ды тұ лғ алар кә сіпкерлік қ ызмет ретінде жү зеге асыра алады, олардың қ ызметінің айрық ша тү рі:
1) жылжымалы мү лікті кепілге алу арқ ылы қ ысқ а мерзімді қ арыздар беру;
2) қ ұ рамында қ ымбат бағ алы металдар мен қ ымбат бағ алы тастар бар зергерлік бұ йымдарды есепке алу, сақ тау жә не сату болып табылады.
Ломбардтар инвестициялық қ ызметті жү зеге асыруғ а қ ұ қ ылы.
2. Ломбардта заттарды кепілге салу туралы шарт ломбардтың кепілге салу билетін беруімен ресімделеді жә не онда кепілге қ ойылғ ан мү лікті сақ тандыру туралы талап болуы мү мкін. Кепілге қ ойылғ ан мү лікті сақ тандыру ломбардтың есебінен жү зеге асырылады.
3. Ломбардтың кепілге қ ойылғ ан заттарды пайдалануғ а жә не оларғ а билік етуге қ ұ қ ығ ы жоқ.
4. Ломбард, егер кепілге қ ойылғ ан заттардың жоғ алуы жә не бү лінуі ең серілмейтін кү штің салдарынан болғ анын дә лелдей алмаса, заттардың жоғ алғ аны жә не бү лінгені ү шін жауапты болады.
5. Ломбардтар ө з қ ызметін ломбардтың жоғ ары органы бекітетін Ломбард операцияларын жү ргізу ережелері болғ анда ғ ана жү зеге асырады жә не онда мынадай ақ парат:
1) берілетін кредиттердің шекті сомалары мен мерзімдері;
2) берілетін кредиттер бойынша сыйақ ы ставкаларының шекті шамалары;
3) операциялар жү ргізгені ү шін ставкалар мен тарифтер;
4) ломбардтың жә не оның клиенттерінің қ ұ қ ық тары мен міндеттері, олардың жауапкершілігі;
5) кепілге салу билетін жоғ алтқ ан жағ дайда кепіл берушіге дубликаттар беру тә ртібі;
6) ө зге де талаптар қ амтылуғ а тиіс.
Ломбард операцияларын жү ргізу ережелері ломбардтың клиенттері кө ре алатындай жерге орналастырылуғ а тиіс.
6. Ломбардта заттарды кепілге салу туралы шарттың, осы Кодексте кепіл берушіге берілетін қ ұ қ ық тармен салыстырғ анда, кепіл берушінің қ ұ қ ық тарын шектейтін талаптары шарт жасалғ ан кезден бастап жарамсыз болады. Мұ ндай талаптардың орнына осы Кодекстің тиісті ережелері қ олданылады.
Ескерту. 328-бап жаң а редакцияда - Қ азақ стан Республикасының 2005.12.23. N 107(қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-баптан қ араң ыз) Заң ымен.

Параграф 4. Кепілдік жә не кепіл болушылық

Ескерту. 4 параграф жаң а редакцияда - Қ азақ стан Республикасының 1997.07.11. N 154 Заң ымен.