IV. Асқынулар бойынша

А. Ерте: бронхит, аспирациялық, гипостатикалық пневмония, ателектаз, асфиксия, миокард инфаркты, жү рек салдануы, миокардит, омыртқ алардың сынуы, бұ лшық еттердің жыртылуы.

Б. Кеш: ұ зақ тахикардия жә не гипотензия, жалпы ә лсіздік, омыртқ а жотасының деформациясы, бұ лшық еттермен буындардың контрактурасы.

Диагностикасы клинико-эпидемиологиялық мә ліметтерге негізделеді, себебі токсин қ анда анық талмайды жә не антитоксикалық антиденелер бұ рынғ ы прививканың ізі болуы мү мкінү. Эпидемиологиялық.анамнезінің ролі маң ызды.Клиникалық кө ріністердің ішінде жара тұ сының ауыруы, тартылуы. Тістің арасына шпатель салып оның ү стіне перкуссия жү ргізгенде шайнау бұ лшық еттерінің жиырылуы – тризмң ін алдында дамитын синдром.

Емдеуі. Сіреспемен ауырғ ан науқ астарды тыныш жеке палатығ а жатқ ызу керек. Науқ асқ а жеке пост жә не тұ рақ ты бақ ылау қ ажет. Жоғ ары калорийлі тағ ам зонд арқ ылы беріледі. Біріншіден, жараның біріншілік хирургиялық обработкасын жасау керек. Бұ л манипуляцияны наркозбен жасау керек. Алдымен, науқ астың жара аймағ ындағ ы терісіне 1000-3000 Қ Б сіреспеге қ арсы сарысу енгізіліді.

Науқ асқ а бұ лшық ет ішіне сіреспеге қ арсы сарысу енгізіліді: ересектерге- 100000-150000 Қ Б, жаң а туылғ ан нә рестелерге – 20000-40000 Қ Б, балалрғ а – 80000-100000 Қ Б.

Сарысу енгізудің алдында науқ асқ а десенчибилизация жү ргізу қ ажет. Сонғ ы кезде антитоксикалық мақ сатымен сіреспеге қ арсы адамның иммуноглобулинін – 900 Қ Б (6 мл) бұ лшық етіне бір рет енгізеді.

Тырысуларғ а қ арсы седативті наркотикалық, нейроплегиялық препараттар, миорелаксантар қ олданылады.

Алдын алу шаралары. Біріншеден ә р тү рлі жарақ аттардан сақ тану керек. Сіреспенің арнайы алдын алу шаралары жоспар ретінде жә не қ ауыпты жағ дай туғ анда жү ргізіледі. Жоспар бойынша балаларғ а АКДС жә не АДС ассоцияцыланғ ан вакциналар егіледі. Бірінші ревакцинация 9-12 айдан кейін, қ алғ аны 5-10 жыл сайын жү ргізіледі. Анатоксин балаларғ а 5-6 ай мен 17 жасқ а дейін енгізіледі. Қ ауіпті жағ дайларда сіреспелік анатоксин ересектерге 1 ай интервалымен 2 рет 0, 5 мл тері астына тағ айындау керек. Бұ рын привика қ абылдамағ ан адамғ а 1 мл сіреспелік анатоксинді 3000 Қ Б сіреспеге қ арсы сарысуды Безредка ә дісі бойынша енгізеді. Сосын 1 айдан кейін тек қ ана анатоксин енғ ізіледі.

Қ алық арасында санитарлы ағ арту жұ мыстар жү ргізілу қ ажет.

ТЫРУ

Анық тамасы. Қ ұ тыру (Rabies Hydrophobia) – Neuroryctes rabid жедел вирусты зоонозды нейроинфекция. Клиникасы гидрофобиямен, аэрофобиямен сипатталады, ауыр ағ ымды энцефаломиелиттің ә серінен ө ліммен аяқ талады.

Тақ ырыптың маң ыздылығ ы. Қ ұ тыру сирек кездесетін ауру болғ анымен адам ү шін абсолютті летальды инфекция. Дү ние жү зінде қ ұ тырудан жыл сайын 50 000 адам ө лімге ұ шырайды жә не 1 млн жануарлар ө леді.

Тарихи мә ліметтері. Бұ л ауру ежелгі заманнан белгілі. Клиникасын К.Цельс анық тағ ан. Л.Пастер 1885 ж. қ ұ тырғ ан жануарлар тістеген адамдарғ а вакцина ең гізген. 1892 ж. В.Бабеш, 1903 ж. А.Негри қ ұ тырудан ө лген жануарлардың ми клеткаларының цитоплазмасында оксифильды қ осындыларды анық тағ ан – олар Бабеш-Негри денешіктері деп аталады – ретроспективті диагноз қ оюғ а ө те маң ызды. 1903 ж. П.Ремленже аурудың вирустық этиологиясын дә леледеген.

Этиологиясы. Қ оздырғ ышы – Neuroryctes rabid – рабдовирус тұ қ ымдастығ ына жататын вирус, оқ тә різді пішінімен сипатталғ ан. Нейротропты вирус. Вирустың аминоқ ышқ ылдарының қ ұ рылымы жә не кезектік орналасуы жыланның нейротоксиніне ұ қ сайды. Вирионның кө лемі 70-170 - 110-200 нм, қ ұ рамында РНҚ бар. Суық қ ұ тыру вирусын ө лтірмейді, қ атырғ анда тіптен қ асиетін жоймай айлар, жылдар бойы сақ талады. Жоғ ары температурағ а сезімтал - 50° - 1 сағ атта, 55° - 20-30 мин., 100°- 2 мин. Кептіруге, ультрафиолетке, кү н сә улесіне тө зімділігі аз. Сулема, лизол, карбол қ ышқ ылы, хлорамин вирусты жояды, ал этанолдың ә серіне тө зімді. Вирус жылық анды жануарлар, қ ұ стар ү шін патогеннді. Вирустың 2 тү рі бар – далалық жә не фиксацияланғ ан. Фиксацияланғ ан вирус сілекей мен берілмейді, тіндік торшаларда, тауық эмбрионында кө бееді, вакцина алу ушін қ олданады. Қ ұ тыру вирусының вируленттілігі ә р турлі – қ асқ ыр мен иттің вирус вируленттілігі жоғ ары: жылқ ы, сиыр, қ ой, адам вирусының вируленттілігі – тө мен.