Е вирусты гепатиті

Е вирусты гепатиті кұ рамында РНҚ бар вируспен тудырылады (HEV). Бұ л гепатиттiң таралу механизмі– фекалды-оралды.

Е гепатиті, ДДҰ мә лiметтерi бойынша тропикалық жә не субтропикалық аумақ тарындағ ы (Индия, Непал, Бирма, Орта Азия, Латын Америкасы, т.б.) ересек турғ ындарының арасында ең жиi кездесетiн жедел вирусты гепатиті болып табылады. Бiрақ Е гепатитімен аурушылдық Европа мен Ресейде де кездеседi.

Этиология. 1990 жылы молекулярлы гибридизация ә дiciмен вирусспецификалық клон бө лiнiп алынғ ан. Бұ л клон Азияның ә ртү рлi аймақ тарындағ ы эпидемиялық ө ршулер кезiнде науқ астардың нә жiсiнен бө лiнген клонғ а ұ қ сас болды. Иммундық -электронды-микроскопиялық зерттеулер барысында Е гепатит вирусының қ ұ рылымы анық талды. Сынамаларда диаметрi 27-33нм (кө бiнесе 32-34нм) сфера тә рiздi вирусқ а ұ қ сас бө лшектер табылады. Вирус – бiр жiпшелi, қ ұ рамында РНҚ бар: қ абық шасы жоқ, НЕАg-ге ие. Е гепатит вирусының таксономдық жiктелуi ә лi толығ ымен анық талғ ан емес. HEV –ң HAV-дан, жалпы пикорнавирустар тұ қ ымдастығ ынан анағ ұ рлым айырмашылық тары бар, бiрақ Caliciviridae тобына қ ұ рылымы жақ ын. Сонымен қ атар, Togaviridae тобына ұ қ сас екеуi де анық талғ ан. HAV-мен салыстырғ анда, HEV қ оршағ ан ортаның ә ртү рлi факторларына тө зiмдiлiгі тө мен; лабораторлық жағ дайларда тез жойылады. Вирустың 3 генотипiн ажыратады: мексикалық жә не 2 азиялық (Бирма, Пакистан). Олардың барлығ ы бiр серотипке жатады, сондық тан серологиялық реакциялар қ иылысуы мү мкін.

Эпидемиологиясы. Е гепатиті А гепатитке ұ қ сас, фекалды-оралды механизммен тарайтын антропонозды инфекцияғ а жатады. Инфекция кө зі – жедел НEV-инфекциясымен, ә сiресе оның сарғ аюсыз, немесе латенттi тү рiмен ауыратын адамдар. Таралу жолы – кө бiнесе су арқ ылы, HEV-нi water born hepatitis virus деп атайды. А гепатитпен ерекше қ атынастық -тұ рмыстық жолмен сирек тарайды. Жанұ ялық ошақ тар тiркелген емес. Бұ ны HAV-мен салыстырғ анда HEV-нiң нә жiстегi концентрациясы аз болатынымен тү сiндiруге болады.

Е гепатиті кө бінесе 15-40 жастағ ы адамдарда тiркеледi. Ер адамдар жиiрек ауырады. Бұ л ауру кезiндегi ө лім-жітім кө рсеткiшi жоғ ары емес. Қ ытайда болғ ан вирусты Е гепатиттiң iрi эпидемиясы кезiнде (1986 жылы шамамен 120 мың адам ауырды) ө лiм кө рсеткiшi 0, 58% болды. Жү ктi ә йелдерде ауру ағ ымы ауыр, жоғ ары ө лiм кө рсеткiшiне ә кеп соғ ады. Егер ауру жү ктiліктiң екiншi жартысында пайда болса, науқ астардың 20% ө ледi.

Е гепатитімен ауыру кө бiнесе кү зде жоғ арылайды, кү зде жаң быр кө п жауып, iрi ө зендер толады. Осығ ан байланысты жерасты суларының дең гейi жоғ арылап, сумен қ амтамасыз ету кө здерi залалданады.

Е вирусты гепатиттiң эпидемиялық аумақ тары Оң тү стiк-Шығ ыс Азияда, Индияда, Орталық Америкада тiркелген. Аурудың бiрен саран жағ дайлары Америка мен Европада да кездеседi.

Патогенезі. Патогенез факторлары А гепатитке ұ қ сайды. HEV, HAV тә рiздi, цитопатиялық ә сер етiп, гепатоциттердiң тiкелей вирусты цитолизiне ә кеп соғ ады. HEV-инфекциясы кезiнде иммунопатологиялық механизмдердiң маң ызы ү лкен емес. Бiрақ, Е гепатиті кезiнде А гепатитке ұ қ сас жылдам иммундық жауап дамиды.

Реинфекция болуы мумкiн. А вирусты гепатиттен ерекше, Е вирусты гепатиттен кейiн ө мiр бойы сақ талатын иммунитет болмауы мү мкiн. Е гепатиті вирусының созылмалы тасымалдаушылығ ы жә не аурудың созылмалы тү рлерi болмайды.

Е гепатитiнiң басқ а гепатиттерден ерекше, жү кті ә йелдерде ауыр ағ ымы жә не ө лiм қ аупі патогенездiң шешiлмеген сұ рақ тарына жатады.

Е гепатиті кезiндегi бауырдың патоморфологиялық ө згерiстерi А гепатитке ұ қ сас. Некробиоздық процесс нү ктелi немесе дақ ты некроздың дамуымен шектеледi; гепатоциттердiң кө бiсi зақ ымдалмайды. Осығ ан байланысты ауру кө бiнесе жең iл, сарғ аюсыз немесе кө мескi тү рде ө тедi. Е гепатиттiң ауыр жә не фульминантты тү рлерi дамығ ан кезде (ә сiресе, жү кті ә йелдерде) бауырдың тарағ ан кө пір тә рiздi, субмассивтi немесе массивтi некроз белгiлерi анық талады.

Клиникасы. Е вирусты гепатиті клиникалық кө рiнiстерi бойынша А вирусты гепатитке ұ қ сас.

Инкубациялық кезең 10-60 кү н (кө бінесе 30-40 кү н). Ә детте ауру бiрте-бiрте басталады. Сарғ аю алдындағ ы кезең 1-9 кү н. Аурудың негiзгi белгiлерiне ә лсiздiк, немқ ұ райлық, тә беттiң болмауы, жү рек айну, қ ұ су жатады. Науқ астардың кө бiсi эпигастрий аумағ ындағ ы жә не оң жақ қ абырғ а астындағ ы ауру сезiміне шағ ымданады. Дене қ ызуы сирек жоғ арылайды ә детте 38º С-ден жоғ ары емес. Сарғ аю кезенiнiң ұ зақ тығ ы 1-3 апта. Вирусты А гепатиттен ерекше сарғ аю пайда болғ ан кезде интоксикация белгiлерi жоғ алмайды.

Е гепатиті кө бiнесе жең iл жә не орташа ауыр тү рде ө тiп, сауығ умен аяқ талады. Бiрақ кейбiр науқ астарда (ә сiресе, ересек адамдарда) Е гепатиті ауыр жә не фульминантты тү рде ө тiп, жедел бауыр жетiспеушiлiгiне ә келедi де ө лiммен аяқ талады. Е гепатиттiң ауыр ағ ымына эритроциттер гемолизiнiң нә тижесiнде дамығ ан гемоглобинурия, содан кейiн дамитын жедел бү йрек жетiспеушiлiгi жә не диссеминацияланғ ан тамыр iшiлiк қ анның ұ ю синдромы тә н. Е гепатиті жә не созылмалы вирусты В гепатиттiң суперинфекциясы аурудын қ олайсыз ағ ымына ә келедi. Бұ л кезде ө лiм кө рсеткiшi 75-80% қ ұ райды. Одан басқ а жү ктi ә йелдерде (ә сiресе III триместрде) жең iл ағ ыммен (3, 9%) салыстырғ анда орташа ауыр (67, 9%) жә не ауыр (28, 2%) тү рлерi жиiрек кездеседi.

М.О.Фаворов, Е.С.Кетиладзе, К.А. Мартынованың мә лiметтерi бойынша (1987ж.) Е гепатиті жү ктi ә йелдердiң 20-25%-де фульминанттi тү рде ө тiп, жоғ ары ө лiм кө рсеткiшiне ә келедi. Жү ктiлiктiң II-III триместрiндегi Е гепатитінiң ө лiм кө рсеткiшi В гепатитімен салыстырғ анда 25-30 есе жоғ ары. Сарғ аю пайда болысымен интоксикация белгiлерi бiр кү ннiн немесе бiрнеше сағ ат iшiнде кү рт кү шейедi. Фульминантты гепатиті жү ктiлiктiн ү зiлуiне (тү сiктер, ерте босанау), 1-2 тә улiк iшiнде бауыр-клеткалық команын дамуына, босану кезiнде қ ан кетуге ә кеп соғ атын айқ ын геморрагиялық синдромғ а, ұ рық тың антенатальды ө лiмiне акеледi.

Жү ктiлiк босанумен аяқ талғ андада нә рестелердiң жартысынан кө бi бiрiншi ай iшiнде ө летiнi туралы айту керек.

Реконвалисценция кезендi 1-2 ай созылып, клиникалық -лабораторлық кө рсеткiштер болу қ алыптасады.

Диагностикасы жә не салыстырмалы диагностикасы. Е вирусты гепатиті диагнозы клиникалық жә не эпидемиологиялық ерекшелiктердiң негiзiнде койылады. ИФА ә дiсiмен HEV-ге антиденелер анық талады. Анти-HEV IgM канда аурудын 10-12 кү нi пайда болып 1-2 ай сақ талады. Содан кейiн, қ ысқ а уакыттан соң анти-HEV IgG қ аннан анық талады. Бұ л антидененiң анық талуы HEV-мен қ атынас болғ аны туралы айтады. Инфекциялық процестiң ерте фазасында HEV-РНҚ табылуы мү мкiн.