Б – ациклді түрлері

1) жедел асқ ынатын фульминантты В гепатиті;

2) созылмалы В гепатиті.

Процестің белсенділік дә режесі:

- минималды белсенділікпен ө тетін (созылмалы вирустасымалдаушылық жә не созылмалы персистирлеуші В гепатиті);

- белсенділігі тө мен;

- белсенділігі орташа;

- вирусты жұ қ паның белсенділігі жоғ ары: репликациялық, интеграциялық.

Басты синдромдар:

- Цитолитикалық;

- Холестатикалық.

II. Симптомдарының кө ріну дә режесіне қ арай:

субклиникалық, айқ ын емес, сарғ ыштанусыз, сарғ ыштанумен жү ретін.

III. Ауырлық дә режесіне қ арай:

жең іл, ауырлығ ы орташа, ауыр тү рлерге бө лінеді.

IV. Асқ ынуларына қ арай:

● Арнайы асқ ынулар:

- жедел бауыр жетіспеушілігі;

- геморрагиялық синдром;

- порталды гипертензия;

- ісіну-асциттік синдром;

- В гепатитінің ө ршуі мен қ айталанулары;

● Арнайы емес асқ ынулар:

- суперинфекция (вирусты жә не бактериалды);

- эндогенді инфекцияның белсенділігінің артуы (вирусты–бактериалды- саң ырауқ ұ лақ тық ассоциация);

- қ осымша ауруларының қ озуы.

V. Аурудың аяқ талуына байланысты:

● айығ у:

- толық айығ у;

- қ алдық ты белгілерімен.

● ө лім (жедел бауыр жетіспеушілігінің, бауыр циррозының, гепатоцеллюлярлы карциноманың нә тижесінен болғ ан).

Жедел (циклды) тү рі, манифестті тү рлерінің ішінде ең жиі кездесетіні. Оның ағ ымының тө рт кезең і бар: инкубациялық, продромалды (сарғ аю алды), ө ршу (сарғ аю кезең і) жә не реконвалесценция.

Инкубациялық кезең і В гепатиті кезінде 42 кү ннен 180 кү нге созылады, орташа 60-120 кү н.

Продромалды кезең і 7-14 кү нге дейін созылады, кейде ол уақ ыт ұ зарады немесе қ ысқ арады. Бұ л кезде астеновегетативті, диспепсиялық, артралгиялық жә не аралас синдромдар кездеседі. 50-55% жағ дайда аралас тү рдегі белгілерден басталып, дене қ ызуы сә л кө терілуі мү мкін. Улану белгілері мен диспепсиялық белгілер ө те айқ ын болмайды. Диагностикалық шағ ымдары - аузындағ ы жағ ымсыз дә мінің болуы, қ озғ алу кезінде оң жақ қ абырғ а астындағ ы ауырсыну сезімі сияқ ты белгілер. Аурулардың 30-35% артралгиялық белгілер: кешке жә не таң ертең ү лкен буындардың ауруы кездеседі. Ал 10-12% жағ дайда теріде уртикарлы бө ртпелер пайда болып, 1-2 кү ннен кейін жоғ алады да, қ андағ ы эозинофилиямен кө рінеді. Осы кезең нің соң ында бауыры мен кө кбауыры ұ лғ аяды, холурия, терінің қ ышуы, нә жісінің тү ссізденуі сияқ ты белгілер пайда бола бастайды.

Лабораториялық зерттеулер жү ргізген кезде зә рде уробилиноген анық талады. Қ анда АЛТ-ң белсенділігі жоғ арылап, HВsAg, HВeAg жә не анти HBc IgM табылады.

Сарғ аю кезең і кө біне 3-4 аптағ а созылады да клиникалық белгілердің тұ рақ тылығ ымен сипатталады. Сарғ аю кезең інің ө зінде клиникалық белгілердің айқ ындалуы, максималды дамуы жә не бә сең деуі болады.

Сарғ аю ең алғ аш ауыздың шырышты қ абатында (таң дайда, тілдің астында) жә не кө здің ағ ында байқ алады да, кейіннен бетіне, денесіне жә не аяқ - қ олына тез жайылады. Сарғ аюдың басталуымен холурия жә не нә жіс ахолиясы ү дей тү седі.

В гепатиті кезінде, А гепатитінен айырмашылығ ы, сарғ аю кезең інде улану белгілері: ә лсіздік, енжарлық, тә бетінің тө мендеуі, басының ауыруы, ұ йқ ысының бұ зылуы, жү регі айну, қ ұ су сияқ тылар ө рши тү седі. Бауыр ұ лғ айғ ан, беті тегіс, пальпациялағ анда аздап ауырады, консистенциясы жұ мсақ. Аурулардың 1/3 бө лігінде кө к бауыры ұ лғ айғ ан болады.

Жү рек жә не қ ан тамырлар жү йесі жағ ынан артериалды гипотензия, брадикардия, жү рек ү нінің бә сең деуі, систоликалық шу байқ алады. Бұ л ө т қ ышқ ылдарының ваготоникалық ә серіне байланысты дамиды.

Нерв жү йесінің зақ ымдалуы бас аурумен, кү ндізгі ұ йқ ышылдық пен, тү нде ұ йқ ысыздық пен, эйфориямен, ашуланғ ыштық пен кө рінеді.

Сарғ аюдың басылу кезең інде улану белгілерінің азаюы байқ алады. Жазылу кезең і 2-12 айғ а созылады да, клиникалық белгілердің біртіндеп жойылуымен жү реді. Кейде бауырлық тесттердің жоғ арылауы, астения белгілері, вегетативті бұ зылыстар, оң жақ қ абырғ а астындағ ы жағ ымсыз сезімнің ұ зақ қ а созылуы мү мкін.

Қ анда лейкопения, лимфо-моноцитоз анық талады. ЭТЖ 2-4 мм/сағ дейін тө мендейді, жазылу кезең інде 18-24 мм/сағ дейін кө теріліп, кейін қ алпына келеді.

Гипербилирубинемия А гепатитімен салыстырғ анда ә сіресе сарғ аюдың 2-3-і аптасында жоғ ары жә не тұ рақ ты болады. АЛТ-ң белсенділігі тұ рақ ты тү рде жоғ ары болады. Ал тимол сынамасының жоғ арылауы сирек кездеседі.

Клиникалық -функционалды ө згерістердің дә режесі аурудың ауырлық дә режесімен сә йкес келеді.

В гепатитінің жең іл тү рінде улану белгілерінің кө рінуі ұ зақ емес, сарғ аю қ ысқ а (1-2 апта) болады да, АЛТ белсенділігі аздап кө теріліп, аздағ ан диспротеинемия байқ алады, билирубиннің мө лшері 85-100 мкмоль/л.

Орташа тү рінде улану белгілері айқ ындала тү седі, сарғ аю айқ ын білініп, ұ зағ ырақ созылады (билирубинемия 200-250 мкмоль/л) бауырдың функционалды проборларының жоғ ары болуы байқ алады.

Ауыр тү рдегі гепатит кезінде бауырлық улану белгілері айқ ын болады да ә лсіздікпен, адинамиямен, тамақ қ а зауқ ы соқ пай тамақ тың иісінен жү регінің айнуымен, қ ұ сумен сипатталады.

Науқ астар ашуланғ ыш болып келеді, кейде еске сақ тау қ абілеті тө мендейді. Гепатиттің ауыр тү рде ө тіп жатқ анының белгісі – геморрагиялық синдром. Кө біне мұ рыннан қ ан кетумен, теріде петехиялардың пайда болуымен, инъекция жасағ ан жерлердегі қ ан қ ұ юлулармен сипатталады. Кей жағ дайларда асқ азан-ішек жолдарынан, ә йелдерде - метрорагия дамуы мү мкін.

Бауырдың қ ызметін кө рсететін зерттеулердің нә тижелері ө те қ атты ө згереді (билирубинемия, диспротеинемия мен ферментемия дә режелері жоғ арылайды), қ ан ұ йыту факторларының дең гейі тө мендейді.

Холестаздық синдроммен жү ретін. В гепатиті кезінде гепатоциттердің белсенді цитолизімен қ атар (аминотрансферазалардың белсенділігінің жоғ арылығ ы, диспротеинемия, тимол сынамасының оң болуы, протромбинді индекстің тө мен болуы) сарғ аю кезең інде холестаз белгілері пайда болады (қ арқ ынды жә не тұ рақ ты сарғ аю, кө біне жасылданғ ан тү сті, терісінің қ ышуы, айқ ын гипербилирубинемия, сілтілі фосфотазаның белсенділігінің артуы, қ андағ ы ө т қ ышқ ылдарының, фосфолипидтердің, бета-липопротеидтердің, холестериннің кө беюі). Сарғ аюмен жү ретін науқ астардың 5-10%-де В гепатиті холестаз белгілері кездеседі.

В гепатитінің ұ зақ мерзімді тү рлерінде (прогредиентті ағ ым), ө ршу кезең інің жә не кері даму кезең дерінің клиникалық -биохимиялық кө ріністері 3-тен 6 айғ а дейін созылады да, вирустың репликациясының сақ талуымен сипатталады. Олар созылмалы тү рлердің алды болуы мү мкін.

Клиникасы айқ ын емес сарғ аюмен жү ретін тү рі. Сарғ аю айқ ын емес, кейде кө здің ағ ының аздап сарғ ыштануымен кө рінуі мү мкін. Зә рі қ оң ыр тү ске айналып, нә жісі ағ арады. Улану белгілері тіпті болмауы мү мкін, науқ астың жағ дайы нашарламайды. Бұ л тү рдің клиникалық белгілері сарғ аюсыз жү ретін тү рлерге жақ ын.

Сарғ аюсыз ө тетін тү рлері. Науқ астарда ә лсіздік, енжарлық, тез шаршағ ыштық дамып, тә беті тө мендеп, оң жақ қ абырғ а астында ауырсыну сезімі пайда болады. Бауыры аздап ұ лғ айғ ан. Лабораторлық АЛТ жоғ арылап, HBV- маркерлері: HВsAg, HВeAg, анти-HВс IgM анық талады.

Субклиникалық тү рі. Клиникалық белгілері жоқ, бірақ биохимиялық анализдер жоғ арылап, В гепатитінің маркерлері анық талады.

Инаппарантты тү рлерге клиникалық жә не биохимиялық кө рсеткіштері қ алыпты, тек В гепатитінің маркерлері анық талады.

Фульминантты тү рі - бұ рын сау болғ ан адамдарда кенеттен дамитын жә не бауырдың ауыр ө згерістеріне ә келетін клиникалық синдром болып табылады. Ол энцефалопатиямен, коагулопатиямен, метаболикалық бұ зылыстармен, мультиағ залық жетіспеушілікпен сипатталатын жағ дай. Даму уақ ытына байланысты, фульминантты гепатиттің мынандай тү рлерін ажыратады:

- ө те жедел – 0-7 тә улікке созылады (сарғ аю пайда болғ аннан бастап);

- жедел – 8 тә уліктен 28 тә улікке дейін;

- жеделдеу – 4 аптадан 12 аптағ а дейін.

Фульминантты (некроздық) гепатиті кезінде макроскопиялық бауыр, ә сіресе оның сол бө лігі кішірейіп, былжыр консистенцияда болады, капсуласы ә жімденіп, ұ штары ү шкірленеді. Морфологиялық зерттегенде бауыр паренхимасының мультилабулярлы некрозы анық талады. Бірақ бұ л кезде некроздың кө лемі маң ызды емес, гепатоциттердің регенерациялық қ абілетінің жоғ алуы маң ызды болады. Осының салдарынан некроз ү дей тү седі.

Клиникалық белгілері тез арада бауырдың кішіреюімен («бауырдың еруі» немесе қ абырғ а астының босау симптомы) сипатталады. Бауыр консистенциясы былжыр, қ амыр сияқ ты болады да, тө менгі қ ыры қ олғ а сезілмейді, перкуссиялағ анда бауырдың тұ йық дыбысының кө лемі кішірейеді немесе мү лдем жоғ алады. Сонымен қ атар науқ астың аузынан бауырлық иіс шығ ады (тә ттілеу иіс, белоктардың қ арқ ынды ыдырауынан жә не патологиялық метаболиттердің тү зілуінен болады).

Бауыр некрозының қ арқ ынды тү рде ө тіп жатқ анының тағ ы да бірнеше жанама белгілері бар. Олар, бауырдың ө здігінен немесе пальпациялағ анда ө те қ атты ауыруы (бұ л бауыр капсуласының бауырдың ісінуі немесе қ анғ а толуы салдарынан созылуына жә не ә сіресе қ арқ ынды аутолитикалық процестердің жү руіне байланысты), тахикардияның болуы, кенеттен дене қ ызуының кө терілуі (Т 38-39⁰С), нейтрофилды лейкоцитоздың байқ алуы, ЭТЖ-ның жоғ арылауы. Осы белгілер, ә детте, бауырдың кішіреюінің жә не бауырлық иістің пайда болуының алдында жү реді де, прекомағ а сә йкес келеді. Сондық тан олар В гепатитінің фульминантты тү рлерінің дамығ анын ерте танып білуге мү мкіндік береді. Протромбинді индекс ө те қ атты тө мендеп кетеді.

Жедел бауыр жетіспеушілігінің клиникасы жедел бауыр энцефалопатиясымен кө рінеді. Жедел бауыр жетіспеушілігінің ү ш дә режесін ажыратады: I-II-прекома, III –кома.

ЖБЭ (жедел бауыр энцефалопатиясы)-ң I-ші дә режесі – психика мен естің аздап бұ зылуымен сипатталады. Астения мен адинамия белгілері ү деп, кө ң іл кү йі ө згергіш болады, апатия тез арада эйфорияғ а ауысады. Науқ астар кө п жағ дайда ашуланғ ыш болып, кө ң ілін бір кірбің шалады, мазасызданады, басы тө секте жатқ анда да айланады. Аузынан «бауыр иісі» байқ алады. Науқ ас қ айта-қ айта есінеп, бірнеше рет қ ұ сады. I- прекоманың басты белгісі – кү ндізгі кезде кө п ұ йық тау. Бұ л белгілер терінің сарғ аю дә режесінің артуымен, бауыр кө лемінің кішіреюімен, геморрагиялық белгілермен, лабораториялық кө рсеткіштердің нашарлауымен жү реді.

В гепатитінің ауыр тү рінде бауыр энцефалопатиясының дамығ анын кө рсететін ең алғ ашқ ы белгілер – протромбинді индекстің тө мендеуі, психикалық жағ дайының нашарлауы.

ЖБЭ-II-ші дә режесінде қ озу белгілері сопорозды жағ дайғ а ауысады. Науқ астың есі есең гіреген, уақ ыт пен кең істікті дұ рыс айырмайды. Бірақ жұ ту жә не кө з рефлекстері сақ талғ ан. Бұ лшық еттердің қ ұ рысулары, ә сіресе қ ұ стың қ анатының қ ағ ысына ұ қ сас «шапалақ таушы» қ ол ұ штарының дірілі байқ алады. Брадикардия тахикардиямен ауысады. Кейде дене қ ызуы жоғ арылайды. Кейбір науқ астарда қ ан кету белгілері «кофе тә різді қ ұ сық массалары», қ ара тү сті нә жіс байқ алады. Сопорозды жағ дай біртіндеп комағ а айналады. Электроэнцефаллограммада (ЭЭГ) альфа-ритмнің тө мендеу кө рінісінде тета-толқ ындар анық талады.

ЖБЭ-ң III-ші дә режесінде науқ ас сұ рақ тарғ а жауап бермейді, ауру сезіміне адекватты жауап қ айтармайды.

Патологиялық рефлекстер анық талады (Бабинский, аяқ ұ шының клонусы жә не т.б.), оральды автоматизим белгілері (хобаттың, Маринеску-Радовичи жә не т.б.) кө рінеді. Дефекациямен зә р шығ ару ө здігінен жү реді.

Кома дами келе (ЖБЭ-ң IV-ші дә режесінде) науқ астардың барлық тітіркендіргіштерге жауап беруі тоқ талады. Арефлексия дамиды. «Кө з алмасының жү зу белгілері» дамып, «шапалактаушы тремор» жоғ алады. Кө з қ арашық тары кең ейеді, жарық қ а ә сері болмайды. Қ анның биохимиялық анализінде жә не коагулограммадағ ы ө згерістер ө те айқ ын болады.

Шартты тү рде команы ерте жә не кеш деп бө леді. Ерте алғ ашқ ы 10-14 кү н, ал кеш 14 кү ннен кейін дамиды. В гепатитінің ө ліммен аяқ талуы 0, 5-2% болады.

Жедел В гепатитінің нә тижелері. Жедел В гепатитімен ауыратын науқ астардың 90-95%-тінде HBV элиминацияланып, сауығ у басталады; қ алғ ан 5-10%-тінде процесс созылмалы тү рге айналып созылмалы В гепатит, кейіннен ө лімге ә кеп соғ атын бауыр циррозы мен біріншілік қ атерлі ісігі дамиды.

Диагностикасы. Жедел В гепатиттің диагнозы анамнездік, клиникалық -биохимиялық мә ліметтерге, вирустың серологиялық маркерлерін зерттеу нә тижелеріне негізделеді.

Егер ауру басталуынан 45-180 кү н бұ рын науқ асқ а қ ан препараттары қ ұ йылғ ан болса, операциялық, акушерлік-гинекологиялық, стоматологиялық шаралар, эндоскопиялық зерттеулер жасалынса, кө птеген инъекциялар (соның ішінде, есірткілер) енізілсе, егер В гепатитімен ауыратын науқ аспен жыныстық немесе басқ а тығ ыз қ атынас болса В гепатитті болжауғ а болады.

Манифесттік жедел В гепатитке бірте-бірте басталу; полиартралгиямен, кейде терідегі аллергиялық бө ртпелермен ө тетін ұ зақ сарғ аю алдындағ ы кезең; сарғ аю кезең інде науқ ас жағ дайының жақ сармауы немесе нашарлауы, ұ зақ сарғ аю кезең і; реконвалесценция кезең інде ауру симптомдарының баяу жоғ алуы тә н.

Диагнозды ерте дә лелдеу критериі – қ анда HВsAg, HВеAg,

anti-HВc IgM жә не HBV-ДНҚ -ның анық талуы болып табылады.

Гепатиттің қ олайлы циклдік ағ ымына HBеAg тез жоғ алып анти-HBе пайда болуы, HBV-ДНҚ -ның жоғ алуы, HBsAg жоғ алып, анти-HBs антиденелерінің пайда болуы сай. Ерте пайда болатын анти-HBc IgM кеш пайда болатын HBc IgG антиденелерімен ауысады.

Қ анда HВеAg, HBV-ДНҚ, aнти-HВс IgM жә не HBsAg-нің ұ зақ уақ ыт (3 айдан кө п) жоғ ары титрде болса, жұ қ палы процестің созылың қ ы ағ ымы туралы жә не созылмалы тү рге айналу мү мкіндігінің жоғ ары болуы туралы айтады.

Егер қ анда 6 айдан астам HBsAg тұ рақ ты титрде анық талса созылмалы гепатиттің дамуы туралы, активті вирусты репликация маркёрлері (HBеAg;

anti-HВcIgM, HBV-ДНҚ), клиникалық кө ріністер жә не биохимиялық кө рсеткіштердің ө згеруі болмаса да, ойлау керек.

Салыстырмалы диагностикасы. Салыстырмалы диагностикасы А гепатитпен салыстыратын аурулармен жү ргізіледі. Кей жағ дайларда созылмалы В гепатитінен де ажырату керек болуы мү мкін.

Емі. Емдік шаралар А гепатиті кезіндегідей. В гепатиттің жедел циклдік ағ ымы кезінде вирусқ а қ арсы дә рілер кө рсетілмеген. Оларды созылың қ ы (прогредиентті) ағ ымы кезінде қ олданғ ан дұ рыс.

Қ азіргі кезде В гепатитте қ олданылатын негізгі вирусқ а қ арсы препарат – альфа-интерферон; нақ ты айтқ анда, оның рекомбинантты (интрон А, роферон А, реальдирон) жә не нативті (вэллферон, адамның лейкоцитарлы интерфероны) препараттары. Альфа-интерферон 3-5 млн. МЕ аптасына 3 рет тері астына немесе бұ лшық етке 1-3 айғ а тағ айындалады. Емнің осындай курсын ө ткізгенде процестің созылмалы тү рге айналу мү мкіндігі 5 есе азайады.

Сонымен қ атар этиотропты еміне химиопрепараттар жатады, мысалы

- синтетикалық нуклеозидтер: фамцикловир (фамвир) – 750 мг/тә улігіне; ламивудин (эпивир) – 150-300 мг/тә улігіне; зидовудин (ретровит, азидотимидин, тимозид) – 500-600 мг/тә улігіне; диданозин (видекс) – 300 мг/тә улігіне; рибавирин 1000-1200 мг/тә улігіне;

- протеаза ингибиторлары: саквинавир (инвираза) – 600 мгх3 рет/тә улігіне, индинавир (криксиван) – 800 мг х 3 рет тә улігіне;

- интерферон индукторлары: неовир (циклоферон) 250-500 мг бұ лшық етке, 1 кү н ара, амиксин 125 мг-нан тамақ тан соң, бірінші 2 кү ні тә улігіне 2 рет, кейіннен бір кү н ара;

- иммуномодуляторлар: лейкинферон – 1 ампуладан бұ лшық етке – 1 кү н ара; интерлейкин–1 (беталейкин) – 15 нг/кг кө к тамырғ а тамшылатып кү н сайын – 5 кү н; интерлейкин–2 (ронколейкин) 0, 5-2 мг кө к тамырғ а тамшылатып – 2-3 кү н ара; тимус препараттары (тималин, тимоген, Т-активин) 1 мл-ден бұ лшық етке кү н сайын 5-10 кү н.

В гепатиттің ауыр тү рінде жә не жедел бауыр жетіспеушілігінің белгілері пайда болғ ан да интенсивті терапия жү ргізіледі. Науқ астарды бақ ылау жә не олардың кү тімі ө те маң ызды. Психомоторлы қ озу нaтрий оксибутиратымен (20%-тік ерітіндісі кө к тамырғ а 10-20 мл, баяу тү рде) тежеледі; сонымен бірге бұ лшық етке седуксен (0, 5%-тік -2, 0 мл) енгізуге болады. Нaтрий оксибутиратын ең гізе отырып, гипокалиемияны коррекциялау қ ажет (энтералды жолмен тү спеген жағ дайда кө к тамырғ а тамшылатып 6 г/тә улігіне ең гізу). Аутоинтоксикацияны азайту ү шін асқ азан жуу (назогастралды зонд аркылы) жә не биік немесе сифонды клизмалар жасау керек. Аутоинтоксикацияны азайту мақ сатымен антибиотиктер, энтеросорбенттер де қ олданылады. Науқ асқ а парентералды қ оректендірумен қ атар бө лшектік энтералды тамақ тандыру жү ргізеді. Сопор немесе кома жағ дайындағ ы науқ астарды назогастралды зонд арқ ылы қ оректендіреді. Бұ л кезде майсызданғ ан белоксыз энпиттер, балалар тағ амын қ олдануғ а болады.

Глюкокортикостероидтар (преднизолон-тә улігіне 180-240 мг) кө к тамырғ а ең гізіледі.

Инфузиялық емге инсулин қ осылғ ан глюкоза-калий ерітінділері, альбумин, амин қ ышқ ылының қ осындылары, протеин жатады. Инфузияларды жасай отырып, сұ йық тық тың тә уліктік тең герімін (баланс) мұ қ ият бақ ылау керек. Протромбин индексі тө мендеген жағ дайда (50%-тен тө мен) жаң адан мұ здатылғ ан плазма қ олданылады. Геморрагиялық синдром дамығ ан кезде протеолиз жә не фибринолиз ингибиторлар енгізіледі (эпсилон-аминокапрон қ ышқ ылының 5%-тік ерітіндісі 200 мл-ден тә улігіне 2 рет, контрикал 100-200 мың ЕД немесе гордокс 800-1200 ЕД ә р 3-4 сағ ат сайын).

Мидың гипоксиясын жә не ісініп-домбығ уын алдын алу ү шін мұ рын катетрлері арқ ылы 5 л/сағ. жылдамдығ ымен ылғ алданғ ан оттегі ү немі ингаляцияланады. Оксигенобаротерапия кө рсетілген. Бұ л шараны ерте қ олданғ ан жағ дайда (тә улігіне 2-3 сеанс) команың дамуын алдын алуғ а болады.

Болжамы. В гепатит реконвалесценттерінің ауруханадан шығ ару кө рсеткіштері А гепатит кезіндегідей. Диспансерлік бақ ылау 12 ай жү ргізіледі. Ә р 3 ай сайын зерттеу ө ткізіледі – клиникалық қ арап тексеру, лабораторлық зерттеулер (билирубин, АЛТ, тимол сынамасы, вирусты гепатит маркерлері).

Созылмалы гепатит болмаса жә не HВsAg анық талмағ ан жағ дайда В гепатитімен ауырғ ан науқ астар есептен шығ арылады. Ә йелдерге ауруханадан шық қ аннан кейін 1 жыл жү кті болмағ ан дұ рыс.

Гепатиттен кейінгі синдромдар арасында ө т шығ ару жолдарының дискинезиясы, олардың қ абынуы жиі кездеседі. Созылмалы гепатит 10-15% жағ дайда тү зіледі.

Гепатиттен кейінгі HВsAg «тасымалдаушылық қ а» ерекше назар бө лу керек. Жедел В гепатиттің циклдік ағ ымынында антигенемия ұ зақ тығ ы ә детте 3-6 айдан аспайды. Қ анда HВsAg-нің ұ зақ уақ ыт (3 айдан кө п) жоғ ары концентрацияда анық талуы (клиникалық белгілерінсіз, цитолизсіз, активті вирустық репликация маркерлерінсіз) аурудың созылың қ ы (прогредиентті) ағ ымының жанама белгісі болып табылады.

HВsAg қ анда 6 айдан кө п тұ рақ ты титрде анық талуы (клиникалық -лабораторлық кө рсеткіштері қ алыпты болса да) процестің созылмалы тү ріне ө ткені туралы айтады.

Алдын алу шаралары. Алдын алу шаралары жұ қ па кө здерін активті анық тауғ а, таралудың табиғ и жә не жасанды жолдарының ү зілуіне, қ ауіп топтарында вакцинацияны жү ргізуге бағ ытталғ ан.

1996 ж. Қ азақ станда В гепатитіне қ арсы вакцинация профилактикалық егулер кү н тізбесіне енгізіліп, «Смит Кляйн Бичем» фирмасымен ө ндірілген «Энджерикс-В» гендік-инженерлік вакцинасымен жү ргізіледі.

В гепатитімен залалдану қ аупі жоғ ары топқ а жататын адамдар вакцинацияланады: медицина қ ызметкерлері, медициналық мекемелердің студенттері, қ айталамалы гемотрансфузияларды қ абылдайтын немесе гемодиализдегі науқ астар, В гепатитімен ауырғ ан науқ астың туыстары, нашақ орлар. Егер вакцина жеткілікті болса, тұ рғ ындардың барлығ ы вакцинацияланғ ан дұ рыс. Ересек адамдар иммунизациясының кестесі 3 егуден тұ рады: екі егу 1 ай аралық пен ең гізіледі, ү шінші – 6 айдан соң жасалынады. Ревакцинация 7 жылдан кейін ө теді.

Балаларда вакцинопрофилактика сатылы тү рде жү ргізіледі.

● Бірінші орында HВsAg бар жә не жү ктіліктің III триместрінде В гепатитпен ауырғ ан ә йелдерден туылғ ан нә рестелер вакцинацияланады. Оларғ а 4 егу жасалынады: ү ш егу 1 ай аралық пен, тө ртінші – 12 айда. Бірінші егу нә ресте ө мірінің 24 сағ ат ішінде енгізіледі.

● Одан кейін HВsAg «тасымалдаушылық» 5%-тен жоғ ары аймақ тарда туылғ ан нә рестелер;

● HВsAg «тасымалдаушы» немесе созылмалы В гепатитпен ауырғ ан науқ ас бар жанұ яларда туылғ ан нә рестелер;

● Балалар ү йлеріндегі жә не интернаттардағ ы балалар;

● Қ ан немесе қ ан препараттарын жиі қ абылдайтын жә не гемодиализдегі балалар вакцинацияланады.

Вакцинацияның екінші сатысы – егулер кү н тізбесіне сай балаларды вакцинациялау.

Ү шінші сатыда, жасө спірімдер арасындағ ы В гепатитпен аурушылдық тың жоғ арылауын ескере отырып, 11 жастағ ы балаларды вакцинациялау керек.

Қ андағ ы антиденелер 10 ХБ (халық аралық бірлік)-тен жоғ ары дең гейі иммунизацияның толық курсын ө ткен адамдардың 85-95%-де дамиды. Екі егуден кейін антиденелер 50-60%-те пайда болады.

Шұ ғ ыл кө рсеткіштер бойынша иммунопрофилактика қ оздырғ ышпен қ атынасы болғ ан адамдарғ а жү ргізіледі. Вакцинамен бірге қ ұ рамында В гепатит вирусына қ арсы антиденелер бар арнайы иммуноглобулинмен енгізілсе, иммунопрофилактиканың нә тижелігі жоғ ары болады.