бап. Татуластыру комиссиясы

1. Татуластыру комиссиясы жұ мыс берушi мен жұ мыскерлер ө кілдерінің тең санынан тепе-тең дік негізде тараптардың бірлескен шешімімен қ ұ рылғ ан орган болып табылады.
Татуластыру комиссиясын қ ұ ру туралы шешiм жұ мыс беруші, жұ мыс берушілер бірлестігі (олардың ө кілдері) ө з шешімін жұ мыскерлердің (олардың ө кілдерінің) назарына жеткізген не хабарламағ ан не ұ жымдық келіссө здер барысында келіспеушіліктер хаттамасын жасағ ан кү ннен бастап ү ш жұ мыс кү ні ішінде қ абылданады. Ұ йымда жұ мыскерлердің бірнеше ө кілдері болғ ан кезде, олар комиссия жұ мысына қ атысу ү шін бірың ғ ай ө кілді орган қ ұ рады.
2. Жұ мыс берушi, жұ мыс берушiлер бiрлестiгi татуластыру комиссиясының жұ мыс істеуі ү шін қ ажетті жағ дайлар жасайды.
3. Татуластыру комиссиясы жұ мыскерлердiң (олардың ө кiлдерiнiң) талаптарын олар келіп тү скен кү ннен бастап жеті жұ мыс кү нінен кешiктiрілмейтін мерзімде қ арайды. Татуластыру комиссиясының талаптарды қ арау тә ртiбi, қ араудың кө рсетiлген мерзiмiн ұ зарту тараптардың келiсiмi бойынша жү зеге асырылады жә не хаттамамен ресiмделедi.
4. Татуластыру рә сiмі процесінде татуластыру комиссиясы жұ мыскерлермен (олардың ө кiлдерiмен), жұ мыс берушiмен, жұ мыс берушiлер бiрлестiгiмен (олардың ө кiлдерiмен), мемлекеттiк органдармен жә не ө зге де мү дделi адамдармен консультациялар жү ргiзедi.
5. Комиссияның шешiмi тараптар келiсiмiнiң негiзiнде қ абылданады, тараптардың ө кiлдерi қ ол қ оятын хаттамамен ресiмделедi, тараптар ү шiн мiндеттi кү шi болады жә не татуластыру комиссиясының шешімінде белгіленген тә ртіппен жә не мерзімдерде орындалады. Тараптардың біреуі хаттамағ а қ ол қ оюдан бас тартқ ан жағ дайда, басқ а тарап хаттамада тиісті жазба жасайды.
6. Татуластыру комиссиясында келiсiмге қ ол жеткiзiлмеген кезде оның жұ мысы тоқ татылады, ал дауды шешу ү шін ең бек тө релігі қ ұ рылады.

166-бап. Ең бек тө релігі

1. Ең бек тө релігін ұ жымдық ең бек дауының тараптары татуластыру комиссиясының жұ мысы тоқ татылғ ан кү ннен бастап бес жұ мыс кү ні ішінде қ ұ рады.
2. Ең бек тө релігі мү шелерінің саны, оның дербес қ ұ рамы, ең бек дауын қ арау тә ртібі тепе-тең дік негізде тараптардың келісімімен айқ ындалады. Ең бек тө релігі кемінде бес адамнан тұ руғ а тиіс. Ең бек тө релігінің қ ұ рамына мемлекеттік ең бек инспекторы, Ұ жымдық ең бек дауларының алдын алу жә не оларды шешу ү шін ең бек тө релігі жө ніндегі кең естің ө кілі, қ ажет болғ ан кезде басқ а адамдар қ осылуғ а тиіс.
Татуластыру комиссиясының мү шелері жұ мыскерлердің қ аралып отырғ ан талаптары бойынша ең бек тө релігінің қ ұ рамына кіре алмайды.
3. Ең бек тө релігінің тө рағ асын тө релік мү шелері ө здерінің арасынан сайлайды.
4. Ең бек тө релігі ұ жымдық ең бек дауын ұ жымдық ең бек дауының тараптары ө кілдерінің міндетті тү рде қ атысуымен, ал қ ажет болғ ан кезде басқ а да мү дделі адамдар ө кілдерінің қ атысуымен де қ арайды.
5. Дауды қ арау рә сімін ең бек тө релігі айқ ындайды жә не ол ұ жымдық ең бек дауы тараптарының назарына жеткізіледі.
6. Ең бек тө релігінің шешімі ол қ ұ рылғ ан кү ннен бастап жеті жұ мыс кү нінен кешіктірілмей тө релік мү шелерінің қ арапайым кө пшілік дауысымен қ абылданады. Ең бек тө релігі мү шелерінің дауыстары тең бө лінген кезде тө рағ аның дауысы шешуші болып табылады. Шешім уә жді болуғ а, жазбаша нысанда жазылуғ а жә не оғ ан тө релік мү шелерінің барлығ ы қ ол қ оюғ а тиіс.
7. Татуластыру комиссиясында ұ жымдық ең бек дауы тараптары келісімге қ ол жеткізбеген кезде, Қ азақ стан Республикасының заң дарымен ереуілдер ө ткізу тыйым салынғ ан немесе шектелген ұ йымдарда ең бек тө релігінің қ ұ рылуы міндетті.
8. Ең бек тө релігінің шешімі ұ жымдық ең бек дауы тараптарының орындауы ү шін міндетті болады.
9. Ең бек тө релігінің шешімі белгіленген мерзімде орындалмағ ан жағ дайда, тараптардың дауды шешуді сот тә ртібімен жү зеге асыруғ а қ ұ қ ығ ы бар.

167-бап. Ұ жымдық ең бек дауын делдалдың қ атысуымен қ арау

1. Ұ жымдық ең бек дауын делдалдың қ атысуымен қ арау тә ртібі ұ жымдық ең бек дауы тараптарының келісуі бойынша айқ ындалады.
2. Тараптар делдал ретінде ө здеріне қ атысты тә уелсіз ұ йымдар мен тұ лғ аларды айқ ындайды. Ә леуметтік-ең бек қ атынастарын реттеу жө ніндегі республикалық, салалық, ө ң ірлік комиссиялар ұ жымдық ең бек дауы тараптарының келісімімен ұ жымдық ең бек дауларын реттеу жө ніндегі жұ мысқ а орталық жә не жергілікті атқ арушы органдардың, қ ауымдастық тардың жә не басқ а да қ оғ амдық бірлестіктердің басшылары мен жұ мыскерлерін, жұ мыс берушілерді, сондай-ақ тә уелсіз сарапшыларды тарта алады.
Делдалдарды тарту жағ дайларының бә рінде олардан делдалдық етуге жазбаша келісім алынуғ а тиіс.

168-бап. Тараптардың ұ жымдық ең бек дауы бойынша келісімге
қ ол жеткізуінің салдарлары

1. Ұ жымдық ең бек дауының тараптары арасында дауды делдалдың қ атысуымен немесе онсыз шешу туралы келiсiмге қ ол жеткiзiлген барлық жағ дайларда аяқ талмағ ан татуластыру рә сiмдерi тоқ татылады, ал тараптар арасындағ ы келiсiмнiң шарттары дауды шешудiң шарттары болып есептеледi.
Ұ жымдық ең бек дауының тараптары қ ол жеткiзген келiсiмдер жазбаша нысанда ресiмделедi.
2. Тараптар арасында даудың шешілуі туралы келісімге қ ол жеткізу, егер ереуіл жарияланғ ан болса, оның тоқ татылуына алып келеді.

169-бап. Ұ жымдық ең бек дауының шешілуімен байланысты
кепілдіктер

Татуластыру комиссиясының мү шелері ұ жымдық ең бек дауын шешу жө ніндегі келіссө здерге қ атысқ ан уақ ытта жалақ ысы сақ тала отырып, жұ мысынан босатылады.
Жұ мыскерлердің, олардың бірлестіктерінің ұ жымдық ең бек дауын шешуге қ атысатын ө кілдері ұ жымдық ең бек дауын шешу кезең інде тә ртіптік жазағ а тартылмайды, басқ а жұ мысқ а ауыстырылмайды немесе солардың ө кілдік етуіне уә кілеттік берген органның алдын ала келісімінсіз жұ мыс берушінің бастамасы бойынша олармен ең бек шарты бұ зылмайды.

170-бап. Тараптардың жә не татуластыру органдарының ұ жымдық
ең бек дауларын реттеу жө ніндегі міндеттері

1. Тараптардың ешқ айсысы татуластыру рә сімдеріне қ атысудан жалтаруғ а қ ұ қ ылы емес.
2. Ұ жымдық ең бек дауында реттелмеген келiспеушiлiктер тараптардың назарына жазбаша нысанда жеткiзiлуге тиiс.
3. Егер жұ мыс берушінің ө кілі ө кілеттіктерінің жеткіліксіз болу себебінен ұ жымдық ең бек дауы тараптарының келіспеушіліктерін реттеу мү мкін болмаса, жұ мыскерлердің талаптары мү ліктің меншік иелеріне, ұ йымдардың, оның ішінде Қ азақ стан Республикасының аумағ ында орналасқ ан, мү лкінің меншік иелері шетелдік жеке немесе заң ды тұ лғ алар не шетелдік қ атысатын ұ йымдар болып табылатын ұ йымдардың қ ұ рылтайшыларына (қ атысушыларына) немесе акционерлеріне қ ойылады.
4. Осы баптың 2 жә не 3-тармақ тарында кө рсетілген рә сімдердің нә тижелерімен келіспеген жағ дайда, жұ мыскерлер ө з мү дделерін қ орғ аудың заң да кө зделген ө зге де барлық тә сілдерін пайдалануғ а қ ұ қ ылы.
5. Жұ мыс беруші:
1) жұ мыскерлердің осы Кодекстің 164-бабының 3-тармағ ына сә йкес ресімделген талаптарын алғ ан кү ннен бастап бес жұ мыс кү ні ішінде ұ жымдық ең бек дауының туындағ аны туралы, ол тү пкілікті шешілгенге дейін ахуал туралы кейіннен апта сайын хабардар ете отырып, ең бек инспекциясы жө ніндегі жергілікті органды хабардар етуге;
2) осы Кодекстің талаптары сақ талмай жү ргізілетін ереуілдердің басталғ аны туралы Қ азақ стан Республикасының прокуратура органдарын жә не ең бек инспекциясы жө ніндегі жергілікті органды бір кү н ішінде хабардар етуге міндетті.

171-бап. Ереуіл ө ткізу қ ұ қ ығ ы

1. Егер татуластыру рә сімдері арқ ылы ұ жымдық ең бек дауын шешуге қ ол жеткізілмесе, сондай-ақ жұ мыс беруші татуластыру рә сімдерінен жалтарғ ан не ұ жымдық ең бек дауын шешу барысында қ ол жеткізілген келісімді орындамағ ан жағ дайларда, жұ мыскерлер ереуіл ө ткізу туралы шешім қ абылдай алады.
2. Ереуіл ө ткізу жө ніндегі шешім жұ мыскерлердің (олардың ө кілдерінің) жиналысында (конференциясында) қ абылданады.
Жұ мыскерлер жиналысы, егер оғ ан ұ йым жұ мыскерлерінің жалпы санының жартысынан астамы қ атысса, заң ды деп танылады.
Конференция, егер оғ ан хаттамалық шешімдерге сә йкес жұ мыскерлер сайлағ ан делегаттардың кемінде ү штен екісі қ атысса, заң ды деп танылады.
Жұ мыскерлер жиналысының (конференциясының) шешімдері дауыс берушілердің кө пшілік дауысымен қ абылданды деп есептеледі. Жұ мыскерлер жиналысын (конференциясын) ө ткізу мү мкін болмағ ан кезде жұ мыскерлердің ө кілді органының ереуілді ө ткізуді қ олдайтын жұ мыскерлердің жартысынан астамының қ олын жинап, ө з шешімін бекітуге қ ұ қ ығ ы бар.
3. Ереуілді жұ мыскерлер (олардың ө кілдері) уә кілеттік берген орган (ереуіл комитеті) басқ арады. Бірнеше жұ мыс берушілердің жұ мыскерлері (олардың ө кілдері) бірдей талаптар қ ойып, ереуіл жариялағ ан жағ дайда, оны осы жұ мыскерлер ө кілдерінің бірдей санынан қ ұ рылатын бірлескен орган басқ аруы мү мкін.
4. Ереуілге қ атысу ерікті болып табылады. Ешкімді ереуілге қ атысуғ а немесе ереуілге қ атысудан бас тартуғ а мә жбү рлеуге болмайды.
5. Жұ мыскерлерді ереуілге қ атысуғ а немесе ереуілге қ атысудан бас тартуғ а мә жбү рлейтін адамдар Қ азақ стан Республикасының заң дарында белгіленген тә ртіппен жауаптылық та болады.

172-бап. Ереуілдің басталуы туралы жариялау

1. Осы Кодекстің 171-бабының 3-тармағ ында кө рсетілген, жұ мыскерлер уә кілеттік берген орган ереуілдің басталуы жә не болжамды ұ зақ тығ ы туралы жұ мыс берушіге, жұ мыс берушілер бірлестігіне (олардың ө кілдеріне) оны жариялағ анғ а дейін бес жұ мыс кү нінен кешіктірмей жазбаша тү рде ескертуге тиіс.
2. Ереуіл жариялау туралы шешімде:
1) тараптардың ереуіл ө ткізуге негіз болғ ан келіспеушіліктерінің тізбесі;
2) ереуілді бастау кү ні, орны мен уақ ыты, қ атысушылардың болжамды саны;
3) ереуілді басқ аратын органның атауы, татуластыру рә сімдеріне қ атысуғ а уә кілеттік берілген жұ мыскерлер ө кілдерінің қ ұ рамы;
4) ереуіл ө ткізу кезең інде орындалатын қ ажетті жұ мыстардың (кө рсетілетін қ ызметтердің) ең аз кө лемі жө ніндегі ұ сыныстар кө рсетіледі.

173-бап. Ереуілді басқ аратын органның ө кілеттіктері

1. Ереуілді басқ аратын орган ө зіне осы Кодексте берілген қ ұ қ ық тар шегінде жә не жұ мыскерлер (олардың ө кілдері) берген ө кілеттіктер негізінде ә рекет етеді.
2. Ереуілді басқ аратын органның:
1) қ ойылғ ан талаптарды шешу мә селелері бойынша жұ мыс берушімен, жұ мыс берушілер бірлестігімен (олардың ө кілдерімен), мемлекеттік, кә сіподақ, ө зге де заң ды тұ лғ алармен жә не лауазымды адамдармен ө зара қ арым-қ атынастарда жұ мыскерлердің мү дделерін білдіруге;
2) жұ мыс берушіден, жұ мыс берушілер бірлестігінен (олардың ө кілдерінен) жұ мыскерлердің мү дделерін қ озғ айтын мә селелер бойынша ақ парат алуғ а;
3) жұ мыскерлер талаптарының қ аралу барысын бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдарында жариялап отыруғ а;
4) даулы мә селелер бойынша қ орытындылар беру ү шін мамандарды тартуғ а;
5) жұ мыскерлердің (олардың ө кілдерінің) келісуімен ереуілді тоқ тата тұ руғ а қ ұ қ ығ ы бар.
3. Бұ рын тоқ татыла тұ рғ ан ереуілді қ айта бастау ү шін дауды татуластыру комиссиясының, делдалдың қ айта қ арауы немесе ең бек тө релігінде қ айта қ арау талап етілмейді. Жұ мыс беруші, жұ мыс берушілер бірлестігі (олардың ө кілдері) жә не ең бек дауларын реттеу жө ніндегі орган ереуілдің қ айта басталуы туралы ү ш жұ мыс кү нінен кешіктірілмей ескертілуге тиіс.
4. Ұ жымдық ең бек дауының тараптары оны реттеу жө ніндегі келісімге қ ол қ ойғ ан жағ дайларда, сондай-ақ ереуіл заң сыз деп танылғ ан жағ дайда ереуілді басқ аратын органның ө кілеттіктері тоқ татылады.

174-бап. Ұ жымдық ең бек дауы тараптарының ереуіл
барысындағ ы міндеттері

Ереуіл ө ткізу кезең інде ұ жымдық ең бек дауының тараптары осы дауды келіссө здер жү ргізу арқ ылы шешуді жалғ астыруғ а міндетті.
Жұ мыс беруші, мемлекеттік органдар жә не ереуілді басқ аратын орган ереуіл кезең інде қ оғ амдық тә ртіпті, ұ йым мү лкінің сақ талуын жә не жұ мыскерлердің қ ауіпсіздігін, сондай-ақ тоқ тап қ алуы адамдардың ө мірі мен денсаулығ ына тікелей қ атер тө ндіретін машиналардың жә не жабдық тардың жұ мысын қ амтамасыз ету жө ніндегі, ө здеріне байланысты шараларды қ абылдауғ а міндетті.

175-бап. Жұ мыскерлерге ереуіл ө ткізуге байланысты
берілетін кепілдіктер

1. Ереуілдерді ұ йымдастыру немесе оларғ а қ атысу (осы Кодекстің 176-бабының 1-тармағ ында кө зделген жағ дайларды қ оспағ анда) жұ мыскердің ең бек тә ртібін бұ зуы деп қ аралмайды жә не осы Кодексте кө зделген тә ртіптік ық пал ету шараларының қ олданылуына ә кеп соқ пайды.
2. Ереуіл кезінде жұ мыскердің жұ мыс орны (лауазымы), ең бекке уақ ытша қ абілетсіздігі бойынша ә леуметтік жә рдемақ ы тө леміне қ ұ қ ығ ы, ең бек ө тілі сақ талады, сондай-ақ ең бек қ атынастарынан туындайтын ө зге де қ ұ қ ық тарына кепілдік беріледі.
Ереуіл жалақ ының тө ленбеуіне немесе уақ тылы тө ленбеуіне байланысты ө ткізілгеннен басқ а жағ дайларда, ереуілге қ атысушы жұ мыскерлердің ереуіл уақ ыты ішіндегі жалақ ысы сақ талмайды.

176-бап. Заң сыз ереуілдер

1. Ереуілдер:
1) соғ ыс жағ дайы немесе тө тенше жағ дай не Қ азақ стан Республикасының тө тенше жағ дай туралы заң намасына сә йкес айрық ша шаралар енгізілген кезең дерде; Қ азақ стан Республикасы Қ арулы Кү штерінің органдары мен ұ йымдарында, елдің қ орғ анысын, мемлекеттің қ ауіпсіздігін, авариялық -қ ұ тқ ару, іздестіру-қ ұ тқ ару, ө ртке қ арсы жұ мыстарды қ амтамасыз ету, тө тенше жағ дайлардың алдын алу немесе оларды жою мә селелерімен айналысатын басқ а да ә скери қ ұ ралымдар мен ұ йымдарда; арнаулы мемлекеттік жә не қ ұ қ ық қ орғ ау органдарында; қ ауіпті ө ндірістік объектілер болып табылатын ұ йымдарда; жедел жә не шұ ғ ыл медициналық кө мек кө рсету станцияларында;
2) осы баптың 2-тармағ ында кө рсетілген шарттар сақ талмағ ан жағ дайда, темір жол кө лігі, азаматтық авиация, денсаулық сақ тау ұ йымдарында, халық тың тыныс-тіршілігін қ амтамасыз ететін ұ йымдарда (қ оғ амдық кө лік, сумен, электр энергиясымен, жылумен, байланыспен қ амтамасыз ету), жұ мысының тоқ татыла тұ руы ауыр жә не қ ауіпті зардаптарғ а ә кеп соғ уы мү мкін ү здіксіз жұ мыс істейтін ө ндірістерде;
3) осы Кодексте кө зделген мерзімдер, рә сімдер мен талаптар ескерілмей жарияланғ ан жағ дайда;
4) адамдардың ө мірі мен денсаулығ ына нақ ты қ атер тө ндіретін жағ дайларда;
5) Қ азақ стан Республикасының заң дарында кө зделген ө зге де жағ дайларда заң сыз болып танылады.
Осы тармақ та кө рсетілген негіздердің біреуі болғ анда, сот тиісті шешім қ абылдағ анғ а дейін прокурор ереуілді тоқ тата тұ руғ а қ ұ қ ылы.
2. Темір жол кө лігі, азаматтық авиация, денсаулық сақ тау ұ йымдарында, халық тың тыныс-тіршілігін қ амтамасыз ететін ұ йымдарда (қ оғ амдық кө лік, сумен, электр энергиясымен, жылумен, байланыспен қ амтамасыз ету) ереуіл, жергілікті атқ арушы органмен алдын ала келісім негізінде айқ ындалатын халық қ а қ ажетті тиісті кө рсетілетін қ ызметтердің тізбесі мен кө лемі сақ талғ ан жағ дайда ө ткізіледі.
Ү здіксіз жұ мыс істейтін ө ндірістерде ереуіл негізгі жабдық тардың, механизмдердің ү зіліссіз жұ мысы қ амтамасыз етілген жағ дайда ғ ана ө ткізілуі мү мкін.
3. Ереуілді заң сыз деп тану туралы шешімді сот Қ азақ стан Республикасының заң дарына сә йкес қ абылдайды.
4. Ереуілді заң сыз деп тану туралы шешімді сот жұ мыс берушінің немесе прокурордың ө тініші бойынша қ абылдайды.
Сот шешімі жұ мыскерлердің назарына ереуілді басқ аратын орган арқ ылы жеткізіледі, ол ереуілге қ атысушыларғ а сот шешімі туралы дереу хабарлауғ а міндетті, ал ереуілді басқ аратын орган болмағ ан кезде – тікелей жұ мыс беруші жеткізеді.
Жұ мыс беруші сот шешімінің мә тінін кө пшілікке кө рінетіндей қ олжетімді жерлерде орналастыруды қ амтамасыз етеді.
Ереуілді заң сыз деп тану туралы сот шешімі дереу орындалуғ а, ал ереуіл тоқ татылуғ а тиіс.
Адамдардың ө мірі мен денсаулығ ына тікелей қ атер тө нген жағ дайда прокурор немесе сот тиісті шешім қ абылданғ анғ а дейін ереуілді тоқ тата тұ руғ а қ ұ қ ылы.
5. Ереуілді басқ арушы органның сот шешіміне Қ азақ стан Республикасының заң дарында белгіленген тә ртіппен шағ ым жасауғ а қ ұ қ ығ ы бар.
6. Сот заң сыз деп танығ ан ереуілге қ атысуды жалғ астыруғ а арандатушы адамдар Қ азақ стан Республикасының заң дарында белгіленген тә ртіппен жауаптылық та болады.

177-бап. Ереуілді заң сыз деп танудың салдарлары

Сот ереуілді заң сыз деп танығ ан кезде, жұ мыс беруші ереуілді ұ йымдастыруғ а немесе ө ткізуге қ атысқ ан жұ мыскерлерді тә ртіптік жауаптылық қ а тартуы мү мкін.

178-бап. Локаутқ а тыйым салу

Ереуіл ө ткізуді қ оса алғ анда, ұ жымдық ең бек дауын реттеу процесінде локаутқ а, яғ ни жұ мыскерлердің ұ жымдық ең бек дауына немесе ереуілге қ атысуына байланысты, осы Кодекстің 51-бабы 1-тармағ ының 22) тармақ шасында кө зделген жағ дайларды қ оспағ анда, олармен жасалғ ан ең бек шарттарын жұ мыс берушінің бастамасы бойынша бұ зуғ а тыйым салынады.

4-БӨ ЛІМ. ЕҢ БЕК Қ АУІПСІЗДІГІ ЖӘ НЕ ЕҢ БЕКТІ Қ ОРҒ АУ

17-тарау. ЕҢ БЕК Қ АУІПСІЗДІГІ ЖӘ НЕ ЕҢ БЕКТІ Қ ОРҒ АУ САЛАСЫНДАҒ Ы
МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ

179-бап. Ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау
саласындағ ы мемлекеттік реттеу

Ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау саласындағ ы мемлекеттік реттеу:
1) Қ азақ стан Республикасының ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау саласындағ ы заң намасы талаптарының сақ талуын мемлекеттік қ адағ алауды, бақ ылауды жә не оғ ан мониторингті;
2) Қ азақ стан Республикасының ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау саласындағ ы нормативтік-қ ұ қ ық тық актілерін жә не нормативтік-техникалық қ ұ жаттаманы ә зірлеуді жә не қ абылдауды;
3) ең бек жағ дайларын, ең бек қ ауіпсіздігін жә не ең бекті қ орғ ауды жақ сарту, қ ауіпсіз техникалар мен технологияларды ә зірлеу жә не ендіру, жұ мыскерлерді жеке жә не ұ жымдық қ орғ ау жө ніндегі қ ызметті экономикалық ынталандыру жү йелерін қ ұ руды жә не іске асыруды;
4) Қ азақ стан Республикасының ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау саласындағ ы заң намасының сақ талуын мемлекеттік, ішкі бақ ылаудың тиімділігін арттыруды;
5) ең бек жағ дайларын жақ сарту жә не ең бекті қ орғ ау бойынша озық отандық жә не шетелдік тә жірибені ескере отырып, ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау проблемалары бойынша ғ ылыми зерттеулер жү ргізуді;
6) ең бек қ ызметіне байланысты жазатайым оқ иғ алардан жә не кә сіптік аурулардан зардап шеккен жұ мыскерлердің, сондай-ақ олардың отбасы мү шелерінің заң ды мү дделерін қ орғ ауды;
7) ауыр жұ мыс жә не ө ндіріс пен ең бекті ұ йымдастырудың қ азіргі заманғ ы техникалық дең гейінде жойылмайтын зиянды жә не (немесе) қ ауіпті ең бек жағ дайлары бар жұ мыс ү шін кепілдіктер мен ө темақ ылар белгілеуді;
8) ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау жө ніндегі мамандарды даярлауды жә не олардың біліктілігін арттыруды;
9) ең бек қ ызметіне байланысты жазатайым оқ иғ аларды жә не кә сіптік ауруларды есепке алудың бірың ғ ай тә ртібін белгілеуді;
10) ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау саласындағ ы бірың ғ ай ақ параттық жү йенің жұ мыс істеуін қ амтамасыз етуді;
11) ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау саласындағ ы халық аралық ынтымақ тастық ты қ амтиды.

180-бап. Ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау жө ніндегі
талаптар жә не іс-шараларды қ аржыландыру

1. Ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау жө ніндегі талаптар Қ азақ стан Республикасының нормативтік-қ ұ қ ық тық актілерінде белгіленеді жә не жұ мыскерлердің ең бек қ ызметі процесінде олардың ө мірі мен денсаулығ ын сақ тауғ а бағ ытталғ ан қ ағ идаларды, рә сімдерді жә не нормативтерді қ амтуғ а тиіс.
2. Жұ мыс берушілер мен жұ мыскерлер Қ азақ стан Республикасының аумағ ында ө з қ ызметін жү зеге асыру кезінде ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау жө ніндегі талаптарды орындауғ а міндетті.
3. Ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау жө ніндегі іс-шараларды қ аржыландыру жұ мыс берушінің қ аражаты жә не Қ азақ стан Республикасының заң намасында тыйым салынбағ ан басқ а да қ аржыландыру кө здері есебінен жү зеге асырылады.
Жұ мыскерлер бұ л мақ саттарғ а арналғ ан шығ ыстарды кө термейді.
Қ аражат кө лемі жұ мыс берушінің актісінде немесе ұ жымдық шартта айқ ындалады.

18-тарау. ЖҰ МЫСКЕРЛЕРДІҢ ЖӘ НЕ ЖҰ МЫС БЕРУШІНІҢ ЕҢ БЕК Қ АУІПСІЗДІГІ ЖӘ НЕ ЕҢ БЕКТІ Қ ОРҒ АУ САЛАСЫНДАҒ Ы Қ Ұ Қ ЫҚ ТАРЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ

181-бап. Жұ мыскердің ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті
қ орғ ау саласындағ ы қ ұ қ ық тары мен міндеттері

1. Жұ мыскердің:
1) ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау жө ніндегі талаптарғ а сә йкес жабдық талғ ан жұ мыс орнына;
2) ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау жө ніндегі талаптарғ а, сондай-ақ ең бек, ұ жымдық шарттарғ а сә йкес санитариялық -тұ рмыстық ү й-жайлармен, жеке жә не ұ жымдық қ орғ аныш қ ұ ралдарымен қ амтамасыз етілуге;
3) ең бек инспекциясы жө ніндегі жергілікті органғ а ө з жұ мыс орнындағ ы ең бек жағ дайларына жә не ең бекті қ орғ ауғ а тексеру жү ргізу туралы ө тініш білдіруге;
4) ең бек жағ дайларын, ең бек қ ауіпсіздігін жә не ең бекті қ орғ ауды жақ сартуғ а байланысты мә селелерді тексеруге жә не қ арауғ а ө зі немесе ө з ө кілі арқ ылы қ атысуғ а;
5) жұ мыс беруші жұ мыскерді жеке жә не (немесе) ұ жымдық қ орғ аныш қ ұ ралдарымен қ амтамасыз етпеген жағ дайда жә не денсаулығ ына немесе ө міріне қ атер тө ндіретін ахуал туындағ ан кезде бұ л жө нінде тікелей басшысына немесе жұ мыс берушіге жазбаша тү рде хабарлай отырып, жұ мысты орындаудан бас тартуғ а;
6) Қ азақ стан Республикасының заң намасында белгіленген тә ртіппен ең бек міндеттерін қ ауіпсіз орындау ү шін қ ажетті білім алуғ а жә не кә сіптік даярлық қ а;
7) жұ мыс берушіден жұ мыс орнының сипаты мен ұ йымның аумағ ы, ең бек жағ дайларының жай-кү йі, ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау туралы, денсаулығ ына зақ ым келу тә уекелі туралы, сондай-ақ оны зиянды жә не (немесе) қ ауіпті ө ндірістік факторлардың ә серінен қ орғ ау жө ніндегі шаралар туралы анық ақ парат алуғ а;
8) ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау жө ніндегі талаптарғ а сә йкес келмеуіне байланысты ұ йымның жұ мысы тоқ татыла тұ рғ ан уақ ытта орташа жалақ ысының сақ талуына қ ұ қ ығ ы бар.
2. Жұ мыскер:
1) ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау жө ніндегі нормалардың, қ ағ идалардың жә не нұ сқ аулық тардың талаптарын сақ тауғ а;
2) жұ мыскерлердің ә рбір ө ндірістік жарақ аты жә не денсаулығ ының ө зге де зақ ымдануы, кә сіптік аурудың (уланудың) белгілері туралы, сондай-ақ адамдардың ө мірі мен денсаулығ ына қ атер тө ндіретін ахуал туралы жұ мыс берушіге немесе жұ мысты ұ йымдастырушығ а дереу хабарлауғ а;
3) денсаулық сақ тау саласындағ ы уә кілетті орган белгілеген тә ртіппен міндетті алдын ала жә не мерзімдік медициналық қ арап тексеруден, сондай-ақ ауысым алдындағ ы, ауысымнан кейінгі жә не ө зге де медициналық куә ландырудан ө туге;
4) жұ мыс берушінің талабы бойынша жұ мыс берушінің актісінде кө зделген жағ дайларда, сондай-ақ басқ а жұ мысқ а ауысқ ан кезде профилактикалық медициналық қ арап тексеруден ө туге;
5) мү гедектіктің белгіленгені немесе денсаулық жағ дайының ең бек міндеттерін жалғ астыруғ а кедергі келтіретіндей ө зге де нашарлауы туралы жұ мыс берушіге хабарлауғ а;
6) жұ мыс беруші беретін жеке жә не ұ жымдық қ орғ аныш қ ұ ралдарын мү лтіксіз қ олдануғ а жә не оларды мақ сат бойынша пайдалануғ а;
7) мемлекеттік ең бек инспекторының, ең бекті қ орғ ау жө ніндегі техникалық инспектордың, ішкі бақ ылау мамандарының талаптарын жә не медициналық мекемелер ұ сынғ ан емдік жә не сауық тыру іс-шараларын орындауғ а;
8) жұ мыс беруші айқ ындағ ан жә не Қ азақ стан Республикасының заң намасында кө зделген тә ртіппен ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау бойынша оқ ытудан, нұ сқ ау алудан жә не білімдерін тексеруден ө туге міндетті.

182-бап. Жұ мыс берушінің ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті
қ орғ ау саласындағ ы қ ұ қ ық тары мен міндеттері

1. Жұ мыс берушінің:
1) жұ мыскерлерді жұ мыс орындарында қ олайлы ең бек жағ дайларын жасауғ а жә рдемдескені, қ ауіпсіз ең бек жағ дайларын жасау жө ніндегі рационализаторлық ұ сыныстары ү шін ынталандыруғ а;
2) ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау жө ніндегі талаптарды бұ затын жұ мыскерлерді осы Кодексте белгіленген тә ртіппен жұ мыстан шеттетуге жә не тә ртіптік жауаптылық қ а тартуғ а;
3) жұ мыскерден ө ндірісте жұ мыстарды қ ауіпсіз жү ргізу жө ніндегі талаптарды мү лтіксіз сақ тауды талап етуге;
4) жұ мыскерлерді Қ азақ стан Республикасының заң намасында жә не жұ мыс берушінің актісінде кө зделген жағ дайларда профилактикалық медициналық қ арап тексерулерге меншікті қ аражаты есебінен жіберуге қ ұ қ ығ ы бар.
2. Жұ мыс беруші:
1) профилактика жү ргізу, ө ндірістік жабдық тар мен технологиялық процестерді неғ ұ рлым қ ауіпсіз тү рлерімен ауыстыру арқ ылы жұ мыс орындарында жә не технологиялық процестерде кез келген тә уекелдерді болғ ызбау жө ніндегі шараларды қ абылдауғ а;
2) жұ мыскерлерге ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау мә селелері бойынша оқ ытуды, оларғ а нұ сқ ау беруді жә не білімдерін тексеруді ө ткізуге, сондай-ақ меншікті қ аражаты есебінен ө ндірістік процесс пен жұ мыстарды қ ауіпсіз жү ргізу жө ніндегі қ ұ жаттармен қ амтамасыз етуге;
3) жұ мыс берушінің актісімен бекітілген тізімге сә йкес, ең бек жө ніндегі уә кілетті орган белгілеген тә ртіппен, кадрлардың біліктілігін арттыруды жү зеге асыратын ұ йымдарда ү ш жылда бір реттен сиретпей мерзімділікпен басшы жұ мыскерлер мен ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ауды қ амтамасыз етуге жауапты адамдарды ең бек қ ауіпсіздігін жә не ең бекті қ орғ ау мә селелері бойынша оқ ытуды жә не олардың білімдерін тексеруді ұ йымдастыруғ а;
4) жұ мыскерлерге қ ажетті санитариялық -гигиеналық жағ дайлар жасауғ а, ең бек жө ніндегі уә кілетті мемлекеттік орган белгілеген нормаларғ а сә йкес жұ мыскерлердің арнайы киімі мен аяқ киімін беруді жә не жө ндеуді, оларды профилактикалық ө ң деу, жуу жә не дезинфекциялау қ ұ ралдарымен, медициналық қ обдишамен, сү тпен немесе бірдей тамақ ө німдерімен жә не (немесе) диеталық (емдік жә не профилактикалық) тамақ тануғ а арналғ ан арнайы ө німдермен, жеке жә не ұ жымдық қ орғ аныш қ ұ ралдарымен жабдық тауды қ амтамасыз етуге;
5) «Қ азақ стан Республикасында зейнетақ ымен қ амсыздандыру туралы» Қ азақ стан Республикасының Заң ына сә йкес зейнеткерлік жасқ а толғ ан адамдарды ауыр жұ мыстарғ а, ең бек жағ дайлары зиянды жә не (немесе) қ ауіпті жұ мыстарғ а жібермеуге;
6) он сегіз жасқ а толмағ ан жұ мыскерлердің ө здері ү шін белгіленген шекті нормалардан асатын ауыр заттарды тасуына жә не қ озғ алтуына жол бермеуге;
7) ә йелдердің ө здері ү шін белгіленген шекті нормалардан асатын заттарды қ олымен кө теруіне жә не жылжытуына жол бермеуге;
8) ең бек қ ызметіне байланысты жазатайым оқ иғ алар мен кә сіптік ауруларды тіркеуді, есепке алуды жә не талдауды жү зеге асыруғ а;
9) ең бек жө нiндегi уә кiлеттi мемлекеттiк органғ а жә не ең бек инспекциясы жө нiндегi жергілікті органғ а, жұ мыскерлердiң ө кiлдерiне олардың жазбаша сұ рау салуы бойынша ең бек жағ дайлары, ең бек қ ауiпсiздiгi жә не ең бектi қ орғ ау жай-кү йiнің мониторингі ү шін қ ажеттi ақ паратты тоқ санына бір рет беруге;
10) ең бек қ ызметіне байланысты жазатайым оқ иғ аларды Қ азақ стан Республикасының заң намасында белгіленген тә ртіппен тергеп-тексеруді қ амтамасыз етуге;
11) мемлекеттік ең бек инспекторларының нұ сқ амаларын жә не қ орытындыларын орындауғ а;
12) ең бек жө ніндегі уә кілетті мемлекеттік орган бекіткен қ ағ идаларғ а сә йкес ө ндірістік объектілерді ең бек жағ дайлары бойынша мерзімдік аттестаттауды жұ мыскерлер ө кілдерінің қ атысуымен бес жылда бір реттен сиретпей ө ткізуге;
13) ө ндiрiстiк объектiлердi ең бек жағ дайлары бойынша аттестаттау нә тижелерiн ең бек инспекциясы жө нiндегi тиісті жергілікті органғ а бiр ай мерзiмде қ ағ аз жә не электрондық жеткiзгiштерде ұ сынуғ а;
14) жұ мыскер ең бек (қ ызметтік) міндеттерін атқ арғ ан кезде оны жазатайым оқ иғ алардан сақ тандыруғ а;
15) авариялық ахуалдың ө ршуін жә не жарақ аттайтын факторлардың басқ а адамдарғ а ә сер етуін болғ ызбау жө ніндегі шұ ғ ыл шараларды қ абылдауғ а;
16) ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау жө ніндегі нұ сқ аулық тарды ең бек жө нiндегi уә кiлеттi орган бекіткен тә ртіппен ә зірлеуді, бекітуді жә не қ айта қ арауды жү зеге асыруғ а;
17) келісімде, ұ жымдық шартта, Қ азақ стан Республикасының заң намасында кө зделген жағ дайларда, сондай-ақ ең бек жағ дайларының ө згеруіне байланысты не кә сіптік аурудың белгілері пайда болғ анда басқ а жұ мысқ а ауыстыру кезінде жұ мыскерлерді міндетті, мерзімдік (ең бек қ ызметі барысында) медициналық қ арап-тексеруден жә не ауысым алдындағ ы, ауысымнан кейінгі медициналық куә ландырудан меншікті қ аражаты есебінен ө ткізуге міндетті.

19-тарау. ЕҢ БЕК Қ АУІПСІЗДІГІН ЖӘ НЕ ЕҢ БЕКТІ Қ ОРҒ АУДЫ Ұ ЙЫМДАСТЫРУ

183-бап. Ө ндірістік объектілерді ең бек жағ дайлары бойынша
аттестаттау

1. Ө ндірістік объектілер ең бек жағ дайлары бойынша міндетті мерзімдік аттестатталуғ а жатады.
2. Ө ндірістік объектілерді ең бек жағ дайлары бойынша аттестаттауды ө ндірістік объектілерді аттестаттаудан ө ткізу жө ніндегі мамандандырылғ ан ұ йымдар бес жылда бір реттен сиретпей мерзімділікпен жү ргізеді.
3. Ө ндірістік объектілерді ең бек жағ дайлары бойынша мерзімді міндетті аттестаттаудан ө ткізу тә ртібін ең бек жө ніндегі уә кілетті мемлекеттік орган айқ ындайды.
4. Ө ндірістік объектілерді ең бек жағ дайлары бойынша аттестаттауды жү ргізу тә ртібін бұ зу анық талғ ан кезде, ең бек қ ауіпсіздігін жә не ең бекті қ орғ ауды мемлекеттік бақ ылау жә не қ адағ алау органының талап етуі бойынша ө ндірістік объектілерді ең бек жағ дайлары бойынша кезектен тыс аттестаттау жү ргізіледі.
Ө ндірістік объектілерді ең бек жағ дайлары бойынша кезектен тыс аттестаттау нә тижелері ө ндірістік объектіні ең бек жағ дайлары бойынша алдың ғ ы аттестаттау материалдарына қ осымша тү рінде ресімделеді.
5. Ө ндірістік объектілерді ең бек жағ дайлары бойынша аттестаттауды жү ргізуді ұ йымдастыру ү шін жұ мыс беруші қ ұ рамында тө рағ а, мү шелер жә не ө ндірістік объектілерді ең бек жағ дайлары бойынша аттестаттау жө ніндегі қ ұ жаттаманы жасауғ а, жү ргізуге жә не сақ тауғ а жауапты хатшы бар аттестаттау комиссиясын қ ұ ру туралы тиісті бұ йрық шығ арады.
6. Аттестаттау комиссиясының қ ұ рамына басшы не оның орынбасары, ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау қ ызметтерінің жә не келісу бойынша ө зге де бө лімшелерінің мамандары, сондай-ақ жұ мыскерлердің ө кілдері кіреді.
Жұ мыскерлер ө кілдерінің аттестаттау комиссиясына қ атысудан бас тартуы ө ндірістік объектілерді ең бек жағ дайлары бойынша аттестаттауды жү ргізбеу ү шін негіз болып табылмайды.
7. Ө ндірістік объектілерді ең бек жағ дайлары бойынша аттестаттау аяқ талғ аннан кейін ө ндірістік объектілерді аттестаттауды жү ргізу жө ніндегі мамандандырылғ ан ұ йым оның нә тижелері туралы мә ліметтерді ең бек жө ніндегі уә кілетті мемлекеттік органғ а ол белгілеген тә ртіппен кү нтізбелік он кү н ішінде жібереді.
8. Ө ндірістік объектілерді ең бек жағ дайлары бойынша аттестаттау нә тижелері ө ндірістік объектіні аттестаттау актісі шығ арылғ ан кезден бастап кү шіне енеді.
9. Ө ндірістік объектілерді аттестаттауды жү ргізу тә ртібінің сақ талуын бақ ылауды мемлекеттік ең бек инспекторлары жү зеге асырады.

184-бап. Жұ мыс орындарының қ ауіпсіздік талаптары

1. Жұ мыс орындары орналасқ ан ғ имараттар (қ ұ рылыстар) қ ұ рылысы жағ ынан ө здерінің функционалдық мақ сатына жә не ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау талаптарына сә йкес болуғ а тиіс.
2. Жұ мыс жабдығ ы осы жабдық тү рі ү шін белгіленген қ ауіпсіздік нормаларына сә йкес келуге, онда тиісті техникалық паспорттары (сертификат), ескерту белгілері болуғ а жә не жұ мыскерлердің жұ мыс орындарындағ ы қ ауіпсіздігін қ амтамасыз ету ү шін қ оршаулармен немесе қ орғ ау қ ұ рылғ ыларымен қ амтамасыз етілуге тиіс.
3. Авариялық жолдар мен жұ мыскерлердің ү й-жайдан шығ атын жолдар белгіленуге, бос болуғ а жә не ашық ауағ а не қ ауіпсіз аймақ қ а шығ аруғ а тиіс.
4. Қ ауіпті аймақ тар нақ ты белгіленуге тиіс. Егер жұ мыс орындары жұ мыстың сипатына қ арай жұ мыскерге қ ауіп-қ атер тө ндіретін немесе қ ұ лайтын заттар бар қ ауіпті аймақ тарда болса, онда мұ ндай орындар бұ л аймақ тарғ а бө где адамдардың кіруін бө гейтін қ ұ рылғ ыларымен жабдық талуғ а тиіс.
Жаяу жү ргіншілер мен технологиялық кө лік қ ұ ралдары ұ йымның аумағ ында қ ауіпсіз жағ дайларда жү ріп-тұ руғ а тиіс.
5. Жұ мыс орындары орналасқ ан ү й-жайдағ ы температура, жарық, сондай-ақ желдеткіш жұ мыс уақ ыты кезінде санитариялық -эпидемиологиялық талаптарғ а сә йкес болуғ а тиіс.

185-бап. Жұ мыскерлерді міндетті медициналық қ арап-тексеру

1. Жұ мыс беруші ауыр жұ мыстарда, ең бек жағ дайлары зиянды жә не (немесе) қ ауіпті жұ мыстарда істейтін жұ мыскерлерді Қ азақ стан Республикасының заң намасында белгіленген тә ртіппен мерзімдік медициналық қ арап-тексеруден жә не зерттеп-қ араудан ө ткізуді меншікті қ аражаты есебінен ұ йымдастыруғ а міндетті.
2. Қ аупі жоғ ары жұ мыстарда, машиналармен жә не механизмдермен байланысты жұ мыстарда істейтін жұ мыскерлер ауысым алдындағ ы жә не ауысымнан кейінгі медициналық куә ландырудан ө туге тиіс. Ауысым алдындағ ы жә не ауысымнан кейінгі медициналық куә ландырудан ө ту талап етілетін кә сіптердің тізімін денсаулық сақ тау саласындағ ы уә кілетті орган айқ ындайды.

20-тарау. ЕҢ БЕК Қ ЫЗМЕТІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ ЖАЗАТАЙЫМ ОҚ ИҒ АЛАРДЫ
ТЕРГЕП-ТЕКСЕРУ ЖӘ НЕ ЕСЕПКЕ АЛУ

186-бап. Ең бек қ ызметіне байланысты жазатайым оқ иғ аларды
тергеп-тексерудің жалпы ережелері жә не оларды
есепке алу

1. Жұ мыскерлердің, сондай-ақ:
1) кә сіптік практикадан ө тіп жү рген кезде оқ у орындарында оқ итын адамдардың;
2) ә скери қ ызмет, арнаулы мемлекеттік органдарда қ ызмет ө ткерумен байланысты емес жұ мыстарды орындауғ а тартылғ ан ә скери қ ызметшілердің, арнаулы мемлекеттік органдар қ ызметкерлерінің;
3) бас бостандығ ынан айыру орындарында жә не сот ү кімі бойынша ең бекке тартылғ ан адамдардың;
4) азаматтық қ орғ ау саласындағ ы ә скерилендірілген жә не ө зге де мамандандырылғ ан кә сіби авариялық -қ ұ тқ ару қ ызметтері мен қ ұ ралымдарының, ә скерилендірілген кү зеттің жеке қ ұ рамының, авариялардың, дү лей зілзаланың салдарларын жою жө ніндегі, адам ө мірін жә не мү лікті қ ұ тқ ару жө ніндегі ерікті командалар мү шелерінің ең бек қ ызметіне байланысты жә не ең бекке қ абілетсіздігіне не қ айтыс болуына ә кеп соқ қ ан денсаулығ ының зақ ымдану жағ дайлары осы Кодекске сә йкес тергеп-тексерілуге жатады.
2. Жұ мыскерлер денсаулығ ының ең бек міндеттерін орындауғ а байланысты зақ ымдануы не ең бекке қ абілетсіздікке не қ айтыс болуғ а ә кеп соқ қ ан, жұ мыс берушінің мү ддесі ү шін ө з бастамасы бойынша басқ а да ә рекеттер жасау, егер олар:
1) жұ мыс уақ ыты басталар алдында немесе аяқ талғ аннан кейін жұ мыс орнын, ө ндіріс қ ұ рал-жабдық тарын, жеке қ орғ аныш қ ұ ралдарын дайындау жә не ретке келтіру жә не басқ а да ә рекеттер кезінде;
2) жұ мыс орнында болғ ан жұ мыс уақ ыты ішінде, жұ мысы қ ызмет кө рсету объектілері арасында жү ріп-тұ румен байланысты жұ мыскер бара жатқ ан жолда, оның ішінде жұ мыс берушінің тапсырмасы бойынша бара жатқ ан жолда, сондай-ақ ең бек міндеттерін орындау кезінде іссапар уақ ытында;
3) жұ мыс беруші ұ сынғ ан кө лік қ ұ ралымен жұ мысты орындау орнына бара жатқ анда немесе жұ мыстан келе жатқ анда;
4) жеке кө лік қ ұ ралын қ ызмет бабында пайдалану қ ұ қ ығ ына жұ мыс берушінің жазбаша келісімі болғ ан кезде ө зінің жеке кө лік қ ұ ралымен;
5) жұ мыс берушінің мү ддесі ү шін ө з бастамасы бойынша ә рекеттер жасау кезінде;
6) вахталық ә діспен жұ мыс істейтіндердің жиналу орнынан (вахта кезең інде тұ ратын жерінен) жұ мыс беруші ұ сынғ ан кө лік қ ұ ралымен жұ мысқ а бара жатқ анда немесе келе жатқ анда орын алғ ан болса, ең бек қ ызметіне байланысты жазатайым оқ иғ алар ретінде есепке алынады.
3. Тергеп-тексеру барысында жұ мыскерлер денсаулығ ының зақ ымдануы:
1) жұ мыскердің функционалдық міндеттеріне кірмейтін жә не жұ мыс берушінің мү ддесімен байланысты емес жұ мыстарды немесе ө зге де ә рекеттерді зардап шеккен адам ө з бастамасы бойынша орындағ ан, оның ішінде вахталық ә діспен жұ мыс істеу кезінде ауысымаралық демалыс, тынығ у мен тамақ тануғ а арналғ ан ү зіліс кезінде орындағ ан кезде;
2) зардап шеккен адамның алкогольдік масаң кү йде болуы, оның уытқ ұ марлық жә не есірткі заттарды (оларғ а ұ қ сас заттарды) пайдалану негізгі себеп болғ ан жағ дайда;
3) ө з денсаулығ ына ә дейі (қ асақ ана) зиян келтіру нә тижесінде, сондай-ақ зардап шеккен адам қ ылмыстық қ ұ қ ық бұ зушылық жасағ ан кезде;
4) медициналық қ орытындымен расталғ ан, зардап шеккен адам денсаулығ ының ө ндірістік факторлардың ә серімен байланысты емес кенеттен нашарлауынан болғ аны объективті тү рде анық талса, олар ең бек қ ызметіне байланысты жазатайым оқ иғ алар ретінде есепке алынуғ а жатпайды.
4. Кә сіптік аурулар жағ дайларын тергеп-тексеруді жұ мыс беруші халық тың санитариялық -эпидемиологиялық саламаттылығ ы саласындағ ы мемлекеттік органмен бірлесіп жү ргізеді.
5. Денсаулық сақ тау ұ йымдарының жауапты лауазымды адамдары жұ мыскерлердің ө ндірістік жарақ ат алуына немесе денсаулығ ының ең бек қ ызметіне байланысты зақ ымдануына орай бастапқ ы жү гінген ә рбір жағ дай туралы жұ мыс берушілерге жә не ең бек инспекциясы жө ніндегі жергілікті органғ а, сондай-ақ кә сіптік қ атты ауру (улану) жағ дайлары туралы халық тың санитариялық -эпидемиологиялық саламаттылығ ы саласындағ ы мемлекеттік органды екі жұ мыс кү нінен кешіктірмей хабардар етуге тиіс.
6. Ең бек қ ызметіне байланысты жазатайым оқ иғ аларды жә не ө ндірістегі кә сіптік ауруларды тергеп-тексеруді ұ йымдастыру жә не тіркеу ү шін жұ мыс беруші жауапты болады.

187-бап. Ең бек қ ызметіне байланысты жазатайым оқ иғ аларды
тергеп-тексеру кезіндегі жұ мыс берушінің
міндеттері

1. Жұ мыс беруші:
1) зардап шеккен адамғ а алғ ашқ ы медициналық кө мек кө рсетуді жә не қ ажет болғ ан кезде оны денсаулық сақ тау ұ йымына жеткізуді ұ йымдастыруғ а;
2) ең бек қ ызметіне байланысты жазатайым оқ иғ а орнындағ ы жағ дайды (жабдық тар мен механизмдердің, ең бек қ ұ рал-жабдық тарының жай-кү йін), егер бұ л басқ а адамдардың ө мірі мен денсаулығ ына қ атер тө ндірмесе, ал ө ндірістік процестің ү здіксіздігін бұ зу аварияғ а ә кеп соқ пайтын болса, оқ иғ а болғ ан кездегі кү йде сақ тауғ а, сондай-ақ жазатайым оқ иғ а болғ ан жерді фотосуретке тү сіруге;
3) зардап шеккен адамның жақ ын туыстарын жазатайым оқ иғ а туралы дереу хабардар етуге жә не осы Кодексте, ө зге де нормативтік-қ ұ қ ық тық актілерде айқ ындалғ ан мемлекеттік органдар мен ұ йымдарғ а хабар жіберуге;
4) арнайы тергеп-тексеру жө ніндегі комиссия мү шелерін ең бек қ ызметіне байланысты жазатайым оқ иғ аны тергеп-тексеру ү шін оқ иғ а орнына жіберуге міндетті.
2. Жұ мыс беруші ең бек қ ызметіне байланысты жазатайым оқ иғ а туралы бір тә улік ішінде ең бек жө ніндегі уә кілетті мемлекеттік орган белгілеген нысан бойынша:
1) ең бек инспекциясы жө ніндегі жергілікті органғ а;
2) қ ауіпті ө ндірістік объектілерде болғ ан жазатайым оқ иғ алар кезінде ө неркә сіптік қ ауіпсіздік саласындағ ы уә кілетті органның аумақ тық бө лімшесіне;
3) кә сіптік ауру немесе улану жағ дайлары туралы халық тың санитариялық -эпидемиологиялық саламаттылығ ы саласындағ ы мемлекеттік органның аумақ тық бө лімшесіне;
4) жұ мыскерлердің ө кілдеріне;
5) жұ мыскер ең бек (қ ызметтік) міндеттерін атқ арғ ан кезде оны жазатайым оқ иғ алардан сақ тандыру шартын жасасқ ан сақ тандыру ұ йымына;
6) жазатайым оқ иғ а болғ ан жердегі қ ұ қ ық қ орғ ау органына жә не арнайы тергеп-тексеруге жататын жағ дайларда ө ндірістік жә не ведомстволық бақ ылау мен қ адағ алаудың уә кілетті органдарына хабарлайды.
3. Ең бек қ ызметіне байланысты жазатайым оқ иғ аны тергеп-тексеру кезінде комиссияның талабы бойынша жұ мыс беруші меншікті қ аражаты есебінен:
1) техникалық есеп-қ исаптардың орындалуын, зертханалық зерттеулердің, сынақ тардың, басқ а да сараптама жұ мыстарының жү ргізілуін жә не осы мақ саттарда сарапшы мамандардың тартылуын;
2) оқ иғ а орнын жә не зақ ым келтірілген объектілерді фотосуретке тү сіруді, жоспарлар, эскиздер, схемалар жасауды;
3) тексеру жү ргізу ү шін қ ажетті кө лік, қ ызметтік ү й-жай, байланыс қ ұ ралдарын, арнайы киім жә не басқ а да жеке қ орғ аныш қ ұ ралдарын беруді;
4) мыналарды:
жұ мыс орнының жай-кү йін, қ ауіпті жә не (немесе) зиянды ө ндірістік факторлардың бар-жоғ ын сипаттайтын қ ұ жаттарды (жоспарларды, эскиздерді, схемаларды, ал қ ажет болғ анда оқ иғ а орнының фото- жә не бейнематериалдарын жә не басқ аларды);
нұ сқ ауларды тіркеу журналдарынан жә не зардап шеккен адамдардың ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау жө ніндегі білімін тексеру хаттамаларынан, ең бек қ ызметіне байланысты жазатайым оқ иғ а куә герлері мен лауазымды адамдардан жауап алу хаттамаларынан, зардап шеккен адамдардың тү сініктемелерінен, мамандардың сараптамалық қ орытындыларынан ү зінді кө шірмелерді;
зертханалық зерттеулер мен эксперименттердің нә тижелерін;
зардап шеккен адамның денсаулығ ына келтірілген зақ ымның сипаты мен ауырлық дә режесі немесе оның қ айтыс болуының себебі туралы, алкогольдік, есірткілік немесе уытқ ұ марлық масаң дық белгілерінің бары (жоғ ы) туралы медициналық қ орытындыны;
зардап шеккен адамғ а арнайы киім жә не басқ а да жеке қ орғ аныш қ ұ ралдары берілгенін растайтын қ ұ жаттардың кө шірмелерін;
кө рсетілген ө ндірісте (объектіде) мемлекеттік ең бек инспекторлары мен аумақ тық мемлекеттік қ адағ алау органының лауазымды адамдарының (егер ең бек қ ызметіне байланысты жазатайым оқ иғ а осы органның бақ ылауындағ ы ұ йымда немесе объектіде орын алса) бұ рын берілген нұ сқ амаларынан ү зінді кө шірмелерді;
комиссияның қ алауы бойынша істің қ аралуына қ атысы бар басқ а да қ ұ жаттарды беруді қ амтамасыз етеді.

188-бап. Ең бек қ ызметіне байланысты жазатайым оқ иғ аларды
тергеп-тексеру жө ніндегі комиссияны қ ұ ру тә ртібі
жә не оның қ ұ рамы

1. Арнайы тергеп-тексерілуге жататын жағ дайларды қ оспағ анда, ең бек қ ызметіне байланысты жазатайым оқ иғ аларды тергеп-тексеруді ө ндірістік жарақ аттың ауырлық дә режесі туралы қ орытынды алғ ан кезден бастап жиырма тө рт сағ ат ішінде жұ мыс берушінің актісімен қ ұ рылатын, мынадай қ ұ рамдағ ы комиссия жү ргізеді:
1) тө рағ а – ұ йымның (ө ндірістік қ ызметтің) басшысы немесе оның орынбасары, ал олар болмағ ан кезде жұ мыс берушінің уә кілетті ө кілі;
2) мү шелері – ұ йымның ең бек қ ауіпсіздігі жә не ең бекті қ орғ ау қ ызметінің басшысы жә не жұ мыскерлердің ө кілі.
2. Ең бек қ ызметіне байланысты жазатайым оқ иғ а болғ ан тиісті учаскедегі ең бек қ ауіпсіздігіне тікелей жауап беретін лауазымды адам тергеп-тексеруді жү ргізу кезінде комиссия қ ұ рамына енгізілмейді.
3. Арнайы тергеп-тексеруге:
1) ауыр немесе адам ө лімімен аяқ талғ ан ең бек қ ызметіне байланысты жазатайым оқ иғ алар;
2) зардап шеккен адамдардың ө ндірістік жарақ аттарының ауырлық дә режесіне қ арамастан, бір мезгілде екі жә не одан да кө п жұ мыскерлер ұ шырағ ан ең бек қ ызметіне байланысты топтық жазатайым оқ иғ алар;
3) қ атты уланудың топтық оқ иғ алары жатады.
4. Ең бек қ ызметіне байланысты жазатайым оқ иғ аны арнайы тергеп-тексеруді ең бек инспекциясы жө ніндегі жергілікті орган ө ндірістік жарақ аттың ауырлық дә режесі туралы қ орытындыны алғ ан кезден бастап жиырма тө рт сағ ат ішінде мынадай қ ұ рамда қ ұ рғ ан комиссия жү ргізеді:
1) тө рағ а – мемлекеттік ең бек инспекторы;
2) мү шелері – жұ мыс беруші жә не жұ мыскерлердің ө кілі.
Екі адам қ айтыс болғ ан ең бек қ ызметіне байланысты топтық жазатайым оқ иғ аларды тергеп-тексеруді облыстың, республикалық маң ызы бар қ аланың, астананың бас мемлекеттік ең бек инспекторы басқ аратын комиссия жү ргізеді.
Ү штен бес адамғ а дейін қ айтыс болғ ан ең бек қ ызметіне байланысты топтық ж