тарау. Жалпы ережелер

1-бап. Осы Заң да пайдаланылатын негiзгi ұ ғ ымдар

Осы Заң да мынадай ұ ғ ымдар пайдаланылады:

ең бек - адамдардың ө мiрi ү шiн қ ажеттi материалдық, рухани жә не басқ а да қ ұ ндылық тар жасауғ а бағ ытталғ ан адам қ ызметi;

ең бек қ атынастары - тараптардың ә детте жеке ең бек жә не ұ жымдық шарттар негiзiнде белгiлi бiр ең бек қ ызметiн жү зеге асыруы жө нiнде туындайтын жұ мыс берушi мен қ ызметкер арасындағ ы қ атынастар;

жұ мыс берушiнiң актiлерi - жұ мыс берушiнiң (жұ мыс берушiлер ө кiлiнiң) шығ аратын актiлерi (бұ йрық тар, ө кiмдер, нұ сқ аулық тар, iшкi ең бек тә ртiбiнiң ережелерi);

жеке ең бек шарты - қ ызметкер мен жұ мыс берушiнiң арасында жазбаша нысанда жасалатын екiжақ ты келiсiм, ол бойынша қ ызметкер жұ мыс берушiнiң актiсiн атқ ара отырып, белгiлi бiр мамандық, бiлiктiлiк немесе лауазым бойынша жұ мысты орындауғ а мiндеттенедi, ал жұ мыс берушi қ ызметкерге жалақ ысын жә не заң дар мен тараптардың келiсiмiнде кө зделген ө зге де ақ шалай тө лемдердi уақ ытында жә не толық кө лемiнде тө леуге, ең бек туралы заң дар мен ұ жымдық шартта кө зделген ең бек жағ дайларын қ амтамасыз етуге мiндеттенедi;

зиянды (ө те зиянды) ең бек жағ дайлары - белгiлi бiр ө ндiрiс факторларының ә сер етуi қ ызметкердiң жұ мыс қ абiлетi тө мендеуiне немесе ауыруына, не оның ұ рпақ тарының денсаулығ ына терiс ық пал етуiне ә кеп соғ атын ең бек жағ дайлары;

қ ауiптi (ө те қ ауiптi) ең бек жағ дайлары - белгiлi бiр ө ндiрiс факторларының ә сер етуi ең бектi қ орғ ау ережелерi сақ талмағ ан жағ дайда қ ызметкер денсаулығ ының кенеттен кү рт нашарлауына немесе жарақ аттануына, не оның қ айтыс болуына ә кеп соғ атын ең бек жағ дайлары;

ауыр дене жұ мыстары - қ ызметкердiң ауыр заттарды қ олмен кө теруге немесе орнын ауыстыруғ а байланысты қ ызметтерiнiң тү рлерi не 300 ккал/сағ аттан астам кү ш-қ уат жұ мсайтын басқ а да жұ мыстар;

демалыс уақ ыты - қ ызметкердiң ең бек мiндеттерiн орындаудан бос жә не оны ө з қ алауы бойынша пайдалана алатын уақ ыты;

жалақ ы - ең бек ү шiн оның кү рделiлiгiне, саны мен сапасына сә йкес тө ленетiн сыйақ ы (табыс);

бiлiктiлiк разряды - қ ызметкердiң ө зi орындайтын жұ мыстарының кү рделiлiгiн кө рсететiн бiлiктiлiк дең гейi;

ұ жымдық шарт - ең бек жә не ә леуметтiк-экономикалық мә селелердi реттеу ү шiн бiр немесе бiрнеше жұ мыс берушi (олардың ө кiлдерi) мен қ ызметкерлердiң бiр немесе бiрнеше ө кiлдерi арасында жазбаша шарт нысанында жасалғ ан қ ұ қ ық тық акт;

iссапар - жұ мыс берушiнiң ө кiмi бойынша қ ызметкердi тұ рақ ты жұ мыс орнынан тыс жерге ең бек мiндеттерiн орындау ү шiн жiберу;

ө темақ ылар - жұ мыс режимi мен ең бек жағ дайларына, жұ мысты орындағ ан кездегi қ ызметкерлердiң шеккен шығ ындарының орнын толтыруғ а байланысты ақ шалай тө лемдер;

ең тө мен жалақ ы мө лшерi - меншiк нысанына қ арамастан, ұ йымдарда жалданып жұ мыс iстейтiн адамдарғ а ақ шалай тө лемдердiң Қ азақ стан Республикасының Конституциясы кепiлдiк берген ең тө мен мө лшерi;

жазбаша ескерту (хабарлама) - қ ызметкердiң немесе жұ мыс берушiнiң қ ол қ ойылғ ан жә не тiркелген ө тiнiшi не ө зге де ә дiспен (хабарлама арқ ылы тапсырысты хатпен, факспен, электронды поштамен, жеделхатпен) берiлген ө тiнiшi;

жұ мыс берушiлердiң ө кiлдерi - қ ұ рылтай қ ұ жаттарының негiзiнде жұ мыс берушiнiң немесе жұ мыс берушiлер тобының мү дделерiн бiлдiруге уә кiлеттi жеке немесе заң ды тұ лғ алар;

қ ызметкерлердiң ө кiлдерi - кә сiптiк одақ тардың, олардың бiрлестiктерiнiң органдары жә не (немесе) қ ызметкерлер уә кiлеттiк берген, Қ азақ стан Республикасының заң намасында белгiленген тә ртiппен қ ұ рылғ ан ө зге де тұ лғ алар мен ұ йымдар;

қ ызметкер - жұ мыс берушiмен ең бек қ атынастарында тұ ратын жә не жеке ең бек шарты бойынша жұ мысты тiкелей орындайтын жеке тұ лғ а;

жұ мыс берушi - қ ызметкер ең бек қ атынастарында тұ ратын заң ды немесе жеке тұ лғ а;

жұ мыс уақ ыты - қ ызметкер жұ мыс берушiнiң актiлерi мен жеке ең бек шартының талаптарына сә йкес ең бек мiндеттерiн орындайтын уақ ыт;

ең бек мiндеттерi - қ ызметкер мен жұ мыс берушiнiң жеке ең бек жә не ұ жымдық шарттармен байланысты мiндеттемелерi;

ең бек стажы - қ ызметкердiң заң ды тұ лғ а қ ұ рмай кә сiпкерлiк жә не ө зге де қ ызметпен айналысушы қ ызметкер немесе жеке адам ретiнде ең бек мiндеттерiн жү зеге асыруғ а жұ мсағ ан кү нтiзбемен есептелген уақ ыты;

ең бек дауы - ең бек туралы заң дардың қ олданылу мә селелерi бойынша бұ рын қ ызметкер (қ ызметкердiң ө кiлi) мен жұ мыс берушi (жұ мыс берушiнiң ө кiлi) арасында реттелмеген жеке ең бек, ұ жымдық шарттардың талаптарын орындау туралы қ ызметкер мен жұ мыс берушiнiң арасындағ ы келiспеушiлiк;

ең бек жө нiндегi уә кiлеттi мемлекеттiк орган - ең бек қ атынастары саласында ө з ө кiлеттiгiн Қ азақ стан Республикасының заң дарына сә йкес жү зеге асыратын орталық атқ арушы орган;

ең бек жағ дайлары - ең бекке ақ ы тө леу, оны қ орғ ау мен нормалау жағ дайы, жұ мыс режимi, мамандық тарды (қ ызметтердi) қ оса атқ ару мү мкiндiгi мен тә ртiбi, техникалық, санитариялық, гигиеналық, ө ндiрiстiк-тұ рмыстық жағ дайлар, сондай-ақ жеке ең бек жә не ұ жымдық шарттар тараптарының келiсiмi бойынша ө зге де жағ дайлар;

ең бек туралы заң наманың сақ талуын тексеру (бұ дан ә рi - тексеру) - ең бек жө нiндегi уә кiлеттi мемлекеттiк орган немесе оның аумақ тық бө лiмшелерi жү зеге асыратын жұ мыс берушiнiң немесе қ ызметкердiң Қ азақ стан Республикасының ең бек туралы заң намасын орындауын тексеру.

Ескерту. 1-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 2004.12.23. N 20, 2006.01.31. N 125 (қ олданысқ а енгiзiлу тә ртiбiн 2-баптан қ араң ыз) Заң дарымен.

2-бап. Ең бек туралы заң дар

1. Қ азақ стан Республикасының ең бек туралы заң дары Қ азақ стан Республикасының Конституциясына негiзделедi жә не осы Заң мен қ ызметкерлердiң жекелеген санаттарының ең бек қ атынастарын реттейтiн, нормалары осы Заң ның нормаларынан кем бола алмайтын ө зге де нормативтiк қ ұ қ ық тық актiлерден тұ рады.

2. Қ азақ стан Республикасы бекiткен халық аралық шарттардың осы Заң ның жә не ең бек туралы ө зге де нормативтiк қ ұ қ ық тық актiлердiң алдында артық шылығ ы бар жә не халық аралық шарт бойынша оны қ олдану ү шiн Қ азақ стан Республикасының заң ы шығ арылуы талап етiлетiн жағ дайларды қ оспағ анда, олар тiкелей қ олданылады.

3-бап. Осы Заң ның қ олданылу аясы

1. Осы Заң Қ азақ стан Республикасының аумағ ындағ ы ең бек қ атынастарын реттейдi.

2. Егер Конституцияда, заң дарда жә не Қ азақ стан Республикасы бекiткен халық аралық шарттарда ө згеше кө зделмесе, осы Заң ның кү шi Қ азақ стан Республикасының азаматтарына, Қ азақ стан Республикасының аумағ ында ең бек қ ызметiн жү зеге асыратын шетелдiктерге жә не азаматтығ ы жоқ адамдарғ а да қ олданылады.

Қ азақ стан Республикасының аумағ ында орналасқ ан, қ ұ рылтайшылары немесе меншiк иелерi (толығ ынан немесе iшiнара) шетелдiк заң ды немесе жеке тұ лғ алар болып табылатын ұ йымдардың қ ызметкерлерiне Қ азақ стан Республикасының ең бек туралы заң дары қ олданылады.

Ескерту. 3-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 2004.12.23. N 20 Заң ымен.

4-бап. Ең бек саласындағ ы кемсiтушiлiкке тыйым салу

1. Ә ркiмнiң де ө зiнiң ең бек қ ұ қ ық тарын iске асыруғ а тең мү мкiндiктерi бар. Жынысына, жасына, нә сiлiне, ұ лтына, тiлiне, мү лiк жә не қ ызмет жағ дайына, тұ рғ ылық ты жерiне, дiнге кө зқ арасына, сенiмiне, азаматтық та, қ оғ амдық бiрлестiктерде болуына, сондай-ақ қ ызметкердiң iскерлiк қ абiлетi мен оның ең бегiнiң нә тижелерiне байланысты болмайтын басқ а да мә н-жайларғ а қ арамастан, ешкiмнiң де ең бек қ ұ қ ық тары шектелуге немесе оларды iске асыруда қ андай да бiр артық шылық тар алуғ а тиiс емес. (K951000; Z990444 қ араң ыз)

2. Ең бек саласында кемсiтушiлiкке ұ шырадым деп есептейтiн адамдар тиiстi арызымен сотқ а жү гiне алады.

5-бап. Жеке ең бек жә не ұ жымдық шарттармен реттелетiнең бек қ атынастары

1. Жұ мыс берушi мен қ ызметкер арасындағ ы ең бек қ атынастары нормативтiк қ ұ қ ық тық актiлермен, ең бек туралы заң дарғ а сә йкес жасалғ ан жеке ең бек, ұ жымдық шарттармен реттеледi.

2. Жеке ең бек, ұ жымдық шарттардың талаптарын тараптар бiржақ ты тә ртiппен ө згерте алмайды.

3. Қ ызметкерлердiң жекелеген санаттарының ө зге нормативтiк қ ұ қ ық тық актiлермен реттелетiн ең бек жағ дайлары осы Заң дағ ы жағ дайлардан тө мен болмауғ а тиiс.

Жеке ең бек, ұ жымдық шарттардың жекелеген талаптарының жарамсыздығ ы тұ тас алғ анда жеке ең бек, ұ жымдық шарттарды жарамсыз деп тануғ а ә кеп соқ пайды.

4. Осы Заң ең бек қ атынастарын реттейтiн ең аз мерзiмдер мен талаптарды жолғ а қ ояды. Жеке ең бек, ұ жымдық шарттардың тараптары бұ л ең аз дең гейдi жақ сарту жағ ына ө згерте алады.

5. Жеке ең бек, ұ жымдық шарттардың талаптары, егер олар заң актiлерiне қ айшы келмесе, тараптардың орындауы ү шiн мiндеттi болып табылады.

6-бап. Мә жбү рлi ең бекке тыйым салу

Мә жбү рлi ең бекке тыйым салынғ ан. Мә жбү рлi ең бекке тек сот ү кiмi бойынша, не тө тенше немесе соғ ыс жағ дайлары жарияланғ ан кездерде ғ ана жол берiледi. (Z000117; Z000120 қ араң ыз)

7-бап. Қ ызметкерлердiң негiзгi қ ұ қ ық тары мен мiндеттерi

1. Қ ызметкердiң:

1) жұ мыс берушiмен осы Заң да белгiленген тә ртiппен жеке ең бек шартын жасасуғ а, ө згертуге жә не бұ зуғ а;

2) тең ең бегi ү шiн қ андай да болсын кемсiтусiз тең ақ ы алуғ а;

3) қ ауiпсiздiк пен гигиена талаптарына сай келетiн ең бек жағ дайларына;

4) егер басқ а заң актiлерiнде ө згеше кө зделмесе, кә сiптiк одақ тарғ а немесе басқ а да қ оғ амдық бiрлестiктерге ө з еркiмен мү ше болуғ а;

5) демалысқ а;

6) ө зiнiң ең бек мiндеттерiн атқ аруына байланысты денсаулығ ына немесе мү лкiне келтiрiлген зиянды ө теттiруге;

7) кепiлдiктер мен ө темақ ылар алуғ а;

8) ең бек дауларын тараптардың келiсуiмен немесе сот тә ртiбiмен шешуге;

9) жұ мыс берушiден жеке ең бек шартында тараптың атынан ө кiлдiк ететiн лауазымды адамның ө кiлеттiгiн растауды талап етуге;

10) ұ жымдық шартпен жә не жұ мыс берушiнiң актiлерiмен танысуғ а;

11) ө зiнiң кә сiби бiлiктiлiгiн арттыруғ а қ ұ қ ығ ы бар.

2. Қ ызметкер:

1) жеке ең бек, ұ жымдық шарттарда жә не жұ мыс берушiнiң актiлерiнде жазылғ ан ең бек мiндеттерiн адал орындауғ а;

2) ең бек тә ртiбiн сақ тауғ а;

3) жұ мыс процесiнде жұ мыс берушiге мү лiктiк зиян келтiруге жол бермеуге;

4) ең бек қ орғ ау, ө рт қ ауiпсiздiгi жә не ө ндiрiстiк санитария жө нiндегi ережелердiң талаптарын орындауғ а; (Z040528 (Z040528 16), 19) тармақ шалар; V990866 (2-тарау 7) тармақ шаны қ араң ыз)

5) жеке ең бек шартына сә йкес ө зiне сенiп тапсырылғ ан, қ ызметтiк, коммерциялық жә не заң мен қ орғ алатын ө зге де қ ұ пияны қ ұ райтын мә лiметтердi жария етпеуге; (K990409 қ араң ыз)

6) адамдардың ө мiрi мен денсаулығ ына, жұ мыс берушi мен қ ызметкерлер мү лкiнiң сақ талуына қ атер тө ндiретiн ахуал туындағ аны туралы хабарлауғ а;

7) мiндеттi зейнетақ ы жарналары есебiнен зейнетақ ымен қ амсыздандыру туралы шарттың кө шiрмесiн ұ сынуғ а;

8) зейнетақ ы жинақ тарын бiр жинақ таушы зейнетақ ы қ орынан басқ асына аударғ ан кезде мiндеттi зейнетақ ы жарналары есебiнен зейнетақ ымен қ амсыздандыру туралы жинақ таушы зейнетақ ы қ орымен шарт жасасқ аны жө нiнде жұ мыс берушiнi хабардар етуге;

9) денсаулық жағ дайының нашарлауына байланысты жағ дайлардан басқ а, оның ең бекке жарамсыздығ ы анық талғ ан жағ дайда бұ л туралы жұ мыс берушiнi оның ең бекке жарамсыздығ ы анық талғ ан сә ттен бастап бiр тә улiктен кешiктiрмей хабардар етуге мiндеттi.

Ескерту. 7-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 2004.12.23. N 20, 2006.07.07. N 171 (қ олданысқ а енгiзiлу тә ртiбiн 2-баптан қ араң ыз) Заң дарымен.

8-бап. Жұ мыс берушiнiң негiзгi қ ұ қ ық тары мен мiндеттерi

1. Жұ мыс берушiнiң:

1) Осы Заң да белгiленген тә ртiппен қ ызметкерлермен жеке ең бек жә не ұ жымдық шарттарды жасасуғ а, ө згертуге жә не бұ зуғ а;

2) жұ мысқ а қ абылдау кезiнде қ ызметкерден осы Заң да кө зделген, белгiлi бiр ең бек қ ызметiмен айналысуғ а жә не (немесе) белгiлi бiр қ ызметтi атқ аруғ а мү мкiндiгiн растайтын қ ұ жаттар берудi талап етуге;

3) ө з ө кiлеттiгi шегiнде жұ мыс берушiнiң актiлерiн шығ аруғ а.

Ең бек жағ дайларының ө згеруiне байланысты актiлердi қ абылдау қ ызметкерлер ө кiлдерiнiң келiсiмiмен ғ ана жү зеге асырылады;

4) қ ызметкерлердi кө термелеуге, оларды осы Заң да жә не ө зге де нормативтiк қ ұ қ ық тық актiлерде белгiленген тә ртiппен тә ртiптiк жә не материалдық жауапкершiлiкке тартуғ а;

5) ө зiне қ ызметкер келтiрген зиянды ө теттiруге;

6) алып тасталды

7) ө з қ ұ қ ық тары мен мү дделерiн бiлдiру жә не қ орғ ау мақ сатында жұ мыс берушiлер бiрлестiктерiн қ ұ руғ а жә не оларғ а кiруге;

8) қ ызметкерге сынақ мерзiмiн белгiлеуге;

9) егер жеке ең бек шартының талаптарында жазылғ ан болса, қ ызметкердi оқ ытып-ү йретуге байланысты ө з шығ ындарының орнын толтыруғ а қ ұ қ ығ ы бар.

2. Жұ мыс берушi:

1) қ ызметкерлердi Қ азақ стан Республикасының ең бек туралы заң намасына, жеке ең бек, ұ жымдық шарттарғ а сә йкес ең бек жағ дайларын қ амтамасыз етуге;

2) қ ызметкерлер ө кiлдерiнiң ұ сынысын қ арауғ а, келiссө здер жү ргiзуге жә не ұ жымдық шарт жасасуғ а;

3) қ ызметкерлердi ө з қ аражаты есебiнен ө здерiнiң ең бек мiндеттерiн орындауы ү шiн қ ажеттi қ ұ ралдармен жә не материалдармен қ амтамасыз етуге;

4) қ ызметкердi жұ мысқ а қ абылдағ ан кезде онымен жеке ең бек шартын жасасуғ а, қ ызметкердi ұ жымдық шартпен жә не жұ мыс берушiнiң актiлерiмен таныстыруғ а;

5) жалақ ыны жә не Қ азақ стан Республикасының нормативтiк қ ұ қ ық тық актiлерiнде, жеке ең бек, ұ жымдық шарттарда, жұ мыс берушiнiң актiлерiнде кө зделген ө зге де тө лемдердi уақ тылы жә не толық кө лемiнде тө леп тұ руғ а;

6) қ ызметкерге жыл сайынғ ы ақ ылы ең бек демалысын беруге;

7) Қ азақ стан Республикасының ең бек туралы, ең бек қ ауiпсiздiгi жә не ең бектi қ орғ ау туралы заң намасының, жеке ең бек, ұ жымдық шарттардың талаптарын сақ тауғ а; Z040528 V990866 2-тарау 4)-6) тармақ шаларды қ араң ыз

8) қ ызметкердiң ең бек мiндеттерiн атқ аруы кезiнде оның денсаулығ ы мен ө мiрiне зиян келтiргенi ү шiн жауапкершiлiктi сақ тандыруғ а; K990409 809-бап 811-бап Z040580

9) қ ызметкердiң ө мiрi мен денсаулығ ына келтiрiлген зиянды Қ азақ стан Республикасының заң намасына сә йкес ө теуге; K941000 K990409 параграф 2 параграф 4 K010155

10) қ ызметкерлердiң ең бек қ ызметiн растайтын қ ұ жаттардың жә не оларды зейнетақ ымен қ амсыздандыруғ а арналғ ан ақ шаның ұ сталуы мен аударылуы туралы мә лiметтердiң сақ талуын жә не мемлекеттiк мұ рағ атқ а ө ткiзiлуiн қ амтамасыз етуге;

11) егер жұ мысты жалғ астыру қ ызметкердiң ө мiрi мен денсаулығ ына қ ауiп тө ндiрсе, оны тоқ тата тұ руғ а;

12) қ ызметкерге зиянды (ө те зиянды) жә не қ ауiптi (ө те қ ауiптi) ең бек жағ дайлары мен кә сiптiк аурудың ық тималдығ ы туралы ескертуге;

13) жұ мыс орындары мен технологиялық процестерде қ атердiң алдын алу жө нiнде шаралар қ олдануғ а, ө ндiрiстiк жә не ғ ылыми-техникалық прогрестi ескере отырып, профилактикалық жұ мыстарды жү ргiзуге;

14) қ ызметкерден мiндеттi зейнетақ ы жарналары есебiнен зейнетақ ымен қ амсыздандыру туралы шарттың кө шiрмесiн талап етуге; (Z970136 (1-бап 17) тармақ ша; V032345

15) жұ мыс уақ ытының, соның iшiнде жұ мыс уақ ытынан тыс iстеген жұ мыс, ә рбiр қ ызметкердiң зиянды (ө те зиянды), қ ауiптi (ө те қ ауiптi) ең бек жағ дайларында, ауыр дене ең бегiмен айналысқ ан жұ мыс уақ ытының нақ ты есебiн жү ргiзуге;

16) Қ азақ стан Республикасының Ү кiметi белгiлеген тә ртiппен профилактикалық, алдын ала жә не мiндеттi медициналық тексерулерден ө ткiзiлуге тиiс адамдардың осындай тексерулерден уақ тылы ө ткiзiлуiн қ амтамасыз етуге мiндеттi.

Ескерту. 8-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 2004.12.23. N 20, 2006.07.07. N 171 (қ олданысқ а енгiзiлу тә ртiбiн 2-баптан қ араң ыз) Заң дарымен.

2-тарау. Жеке ең бек шарты

9-бап. Жеке ең бек шартының мазмұ ны

РҚ АО-ның ескертуi!

1-тармақ тың 1) тармақ шасына 2010 жылғ ы 13 шiлдеде Қ азақ стан Республикасының 2007.01.12. N 224 Заң ымен ө згерту енгiзiледi.

1. Жеке ең бек шартында:

1) тараптардың реквизиттерi:

жұ мыс берушi - заң ды тұ лғ аның толық атауы жә не орналасқ ан жерi, жұ мыс берушi - заң ды тұ лғ аның қ ұ рылтай қ ұ жаттарының мемлекеттiк тiркеу нө мiрi мен уақ ыты;

жұ мыс берушiнiң (оның ө кiлiнiң) тегi, есiмi, ә кесiнiң аты (егер жеке басын куә ландыратын қ ұ жатта кө рсетiлсе) жә не қ ызметi, ал жұ мыс берушi - жеке тұ лғ а болғ ан жағ дайда оның тұ рақ ты тұ рғ ылық ты жерiнiң мекен-жайы, жеке басын куә ландыратын қ ұ жаттың атауы, нө мiрi, берiлген кү нi;

қ ызметкердiң тегi, есiмi, ә кесiнiң аты (егер жеке басын куә ландыратын қ ұ жатта кө рсетiлсе), жеке басын куә ландыратын қ ұ жаттың атауы, нө мiрi, берiлген кү нi; ә леуметтiк жеке кодының нө мiрi (Ә ЖК), салық тө леушiнiң тiркелу нө мiрi (СТН); (K010209 (520-бап 3-тармақ 523-бап қ араң ыз)

2) ең бек мiндетi (белгiлi бiр қ ызмет, мамандық, кә сiп бойынша жұ мыс);

3) жеке ең бек шартының мерзiмi;

4) ең бек мiндеттерiн жү зеге асыру басталатын кү н;

5) ең бек жағ дайларының сипаттамалары, қ ызметкерлерге ауыр дене ең бегi немесе зиянды (ө те зиянды) немесе қ ауiптi (ө те қ ауiптi) ең бек жағ дайларында жұ мыс iстегенi ү шiн берiлетiн кепiлдiктер мен ө темақ ылар; (P991930; V001211; V043009; V053445 қ араң ыз)

6) жұ мыс уақ ыты мен демалыс уақ ытының режимi;

7) ең бекке ақ ы тө леу жә не ең бектi қ орғ ау жағ дайлары;

8) жұ мыс берушiнiң қ ұ қ ық тары мен мiндеттерi;

9) қ ызметкердiң қ ұ қ ық тары мен мiндеттерi;

10) жеке ең бек шартын ө згерту, бұ зу жә не ұ зарту тә ртiбi;

11) ө темақ ылар тө леу мен кепiлдiктер беру тә ртiбi;

12) тараптардың жауапкершiлiгi кө рсетiлуге тиiс.

1-1. Жеке ең бек шартын белгiленген мерзiмге жасасқ анда тараптардың осы шартты мерзiмiнен бұ рын бұ зғ аны ү шiн ө зара жауапкершiлiгi белгiленуi мү мкiн.

2. Тараптардың келiсiмi бойынша жеке ең бек шартына ө зге де жағ дайлардың енгiзiлуi мү мкiн.

3. Жұ мыс берушi қ ызметкерден осы Заң да жә не Қ азақ стан Республикасының ө зге де заң намалық актiлерiнде кө зделгеннен басқ а жағ дайларда жеке ең бек шартында келiсiлмеген жұ мысты атқ аруды талап етуге қ ұ қ ылы емес. (Z030387 (16-бап 2-тармақ, 4) тармақ ша; Z050029 (29-бап қ араң ыз)

Ескерту. 9-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 2004.12.23. N 20 Заң дарымен.

10-бап. Жеке ең бек шартының мерзiмi

1. Жеке ең бек шарты:

1) белгiсiз мерзiмге;

2) осы баптың 1-тармағ ының 3) тармақ шасында кө зделгендегiден басқ а жағ дайларда, бiр жылдан кем емес белгiлi бiр мерзiмге жасалуы мү мкiн.

Қ ызметкермен жеке ең бек шарты қ айталап жасалғ ан жағ дайда ол белгiленбеген мерзiмге жасалғ ан деп есептеледi.

Егер тараптардың ешқ айсысы ең бек шарты мерзiмiнiң аяқ талуына байланысты бiр жылдан кем емес белгiлi бiр мерзiмге жасалғ ан жеке ең бек шартын тоқ татуды талап етпесе жә не ең бек қ атынастары iс жү зiнде жалғ асатын болса, онда жеке ең бек шарты белгiленбеген мерзiмге жасалғ ан деп есептеледi.

Жеке ең бек шарты белгiленбеген мерзiмге жасалатын қ ызметкерлер ү шiн кө зделген кепiлдiктер мен ө темақ ылар беруден жалтару мақ сатында жеке ең бек шартын белгiлi бiр мерзiмге жасасуғ а тыйым салынады;

3) алда тұ рғ ан жұ мыс сипатының қ ысқ а мерзiмдiлiгiне немесе оны орындау шартына байланысты, сондай-ақ уақ ытша жұ мыста жоқ қ ызметкердi ауыстыру уақ ытына бiр жылдан кем белгiлi бiр мерзiмге жасалуы мү мкiн.

2. Егер жеке ең бек шартында оның қ олданылу мерзiмi айтылмаса, шарт белгiсiз мерзiмге жасалғ ан деп есептеледi.

3. Қ ызметкерге ө темақ ылар мен кепiлдiктердi беруден жалтару мақ сатында жеке ең бек шартының белгiлi бiр мерзiмге жасалғ ан фактiсi анық талғ ан жағ дайда, жұ мыс берушi Қ азақ стан Республикасының заң дарымен белгiленген тә ртiппен жауаптылық та болады.

Ескерту. 10-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 2004.12.23. N 20 Заң ымен.

11-бап. Жұ мысқ а қ абылдауғ а жол берiлетiн жас

1. Жеке ең бек шартын он алты жасқ а толғ ан адамдармен жасасуғ а жол берiледi.

2. Орта бiлiм алғ ан не жалпы бiлiм беретiн оқ у орнын тастап кеткен жағ дайда он бес жасқ а толғ ан адамдар ата-анасының немесе қ орғ аншысының, қ амқ оршысының келiсiмiмен жеке ең бек шартын жасаса алады.

3. Ата-анасының бiрiнiң (қ орғ аншысының, қ амқ оршысының) келiсiмiмен жеке ең бек шарты оқ удан бос уақ ытында денсаулығ ына зиян келтiрмейтiн жә не оқ у процесiн бұ збайтын жұ мысты орындау ү шiн он тө рт жасқ а толғ ан оқ ушымен жасалуы мү мкiн.

4. Ата-ананың (қ орғ аншының, қ амқ оршының) келiсiмi жазбаша нысанда (ө тiнiш) берiледi, бұ л орайда, ата-ана (қ орғ аншы, қ амқ оршы) кә мелетке толмағ ан адаммен бiрге жеке ең бек шартына қ ол қ ояды.

5. Он сегiз жасқ а толмағ ан адамдарды ауыр дене жұ мыстары мен ең бек жағ дайлары зиянды (ө те зиянды) жә не (немесе) қ ауiптi (ө те қ ауiптi) жұ мыстарғ а қ абылдауғ а жол берiлмейдi. (V053445 қ араң ыз)

Ескерту. 11-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 2004.12.23. N 20 Заң ымен.

12-бап. Жеке ең бек шартын жасасу

1. Жеке ең бек шарты жазбаша нысанда жасалады, кемiнде екi дана етiлiп жасалады жә не оғ ан тараптар қ ол қ ояды. Жеке ең бек шартының бiр данасы тараптар қ ол қ ойғ аннан кейiн қ ызметкерге берiледi.

2. Жеке ең бек шартында кө рсетiлген жұ мыстың басталу кү нi қ ызметкердiң ең бек мiндеттерiн орындауының басталуы деп есептеледi.

Жеке ең бек шарты болмағ ан жә не (немесе) ол жұ мыс берушiнiң тарапынан тиiстi тү рде ресiмделмеген жағ дайларда жеке ең бек шартының кү шi жұ мысқ а нақ ты жiберiлген кезден басталады.

3. Жеке ең бек шарты жасалғ аннан кейiн жұ мыс берушi қ ызметкердi жұ мысқ а қ абылдау туралы бұ йрық шығ аруғ а мiндеттi, ол қ ызметкерге қ ол қ ойғ ызылып хабардар етiледi.

РҚ АО-ның ескертуi!

4-тармақ қ а 2010 жылғ ы 13 шiлдеде Қ азақ стан Республикасының 2007.01.12. N 224 Заң ымен ө згерту енгiзiледi.

4. Жеке ең бек шартын жасасу ү шiн жұ мыс берушi қ ызметкердiң ең бек қ ызметiн растайтын қ ұ жаттарды, жеке басының куә лiгiн (тө лқ ұ жатын), ә леуметтiк жеке кодының берiлгенi туралы куә лiктi, он алты жасқ а толмағ ан адамдар ү шiн тууы туралы куә лiгiн, бiлiмi немесе кә сiби даярлығ ы туралы қ ұ жатты, жә не заң дарда кө зделген ө зге де қ ұ жаттарды талап етуге қ ұ қ ылы. (P001063 (1-тарау 5, 6-тармақ тарды қ араң ыз)

5. Қ ызметкердiң бiрнеше жұ мыс берушiмен жұ мыс уақ ыты ұ зақ тығ ының толық болмауы кө зделетiн жеке ең бек шартын жасасуғ а қ ұ қ ығ ы бар.

6. Ұ йымның басшысымен жеке ең бек шартын ұ йымның меншiк иесi не меншiк иесi уә кiлдiк берген адам немесе орган ұ йымның қ ұ рылтай қ ұ жаттарында немесе тараптардың келiсiмiнде белгiленген мерзiмге жасасады.

7. Жеке ең бек шартына ө згерiстер мен толық тырулар енгiзу оны жасасу ү шiн кө зделген тә ртiппен жү зеге асырылады.

Ескерту. 12-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 2004.12.23. N 20 Заң дарымен.

13-бап. Қ ызметкердiң ең бек қ ызметiн растайтын қ ұ жаттар

Қ ызметкердiң ең бек қ ызметiн растайтын қ ұ жаттар: ең бек кiтапшасы (ол бар болғ ан жағ дайда), жеке ең бек шарты не жұ мысқ а қ абылдау жә не жұ мыстан босату туралы бұ йрық тардың ү зiндiсi немесе ұ йымның басшысы (жұ мыс берушi) куә ландырғ ан (қ ол қ ойғ ан) не нотариатта куә ландырылғ ан қ ызметтiк тiзiмi (қ ызметкердiң жұ мыс, ең бек қ ызметi туралы мә лiметтер тiзбесi) болып табылады.

Ең бек кiтапшаларының нысанын, оларды жү ргiзу жә не сақ тау тә ртiбiн ең бек жө нiндегi уә кiлеттi мемлекеттiк орган белгiлейдi.

Ескерту. 13-бап жаң а редакцияда - Қ азақ стан Республикасының 2004.12.23. N 20 Заң ымен.

14-бап. Жұ мыс туралы жә не жалақ ы мө лшерiтуралы қ ұ жаттар беру

Қ ызметкердiң, оның iшiнде бұ рынғ ы қ ызметкердiң ө тiнiшi бойынша жұ мыс берушi оғ ан бес кү н мерзiмнен кешiктiрмей оның мамандығ ы, бiлiктiлiгi, қ ызметi, жұ мыс уақ ыты мен жалақ ысының мө лшерi кө рсетiлген анық таманы, қ ызметкердiң бiлiктiлiгi мен оның жұ мысқ а кө зқ арасы туралы мә лiметтер жазылғ ан мiнездеме-ұ сынымды, сондай-ақ осы Заң да кө зделген жұ мыс туралы басқ а да қ ұ жаттарды беруге мiндеттi.

15-бап. Жұ мысқ а қ абылдау кезiндегi сынақ

1. Жеке ең бек шартын жасасу кезiнде қ ызметкердiң оғ ан тапсырылатын жұ мысқ а сә йкестiгiн тексеру мақ сатында тараптардың келiсiмiмен сынақ ө ткiзiлуi мү мкiн.

2. Сынақ туралы талап жеке ең бек шартында кө рсетiлуге тиiс.

Бұ л талап болмағ ан жағ дайда қ ызметкер жұ мысқ а сынақ сыз қ абылданды деп есептеледi.

3. Сынақ кезең iнде қ ызметкерлерге осы Заң ның нормалары, жеке ең бек, ұ жымдық шарттардың талаптары қ олданылады.

4. Сынақ мерзiмiн ү ш айдан асыруғ а болмайды.

Қ ызметкер дә лелдi себептермен жұ мыста болмағ ан кезең сынақ мерзiмiне есептелмейдi.

16-бап. Жұ мысқ а қ абылдау кезiндегi сынақ тың нә тижесi

1. Тараптардың бiреуi сынақ мерзiмi бiткенге дейiн жеке ең бек шартын жазбаша тү рде бұ зуғ а қ ұ қ ылы, бұ л орайда жеке ең бек шарты хабарландырылғ ан кезден бастап бұ зылды деп есептеледi.

2. Жұ мыс берушi қ ызметкердi сынақ мерзiмi бiтпей тұ рып жоғ ары қ ызметке тағ айындағ ан жағ дайда қ ызметкер жұ мысқ а қ абылдау кезiндегi сынақ тан ө ткен болып есептеледi.

3. Егер сынақ тың мерзiмi бiтiп, тараптардың ешқ айсысы екiншi тарапқ а жеке ең бек шартын бұ зу туралы хабарламаса, шарт одан ә рi қ олданылады жә не оны жалпы негiздерде ғ ана тоқ татуғ а жол берiледi.

Ескерту. 16-бапқ а ө згерiс енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 2004.12.23. N 20 Заң ымен.

17-бап. Басқ а жұ мысқ а ауыстыру

Бiр ұ йымда басқ а жұ мысқ а, не ұ йыммен бiрге басқ а жерге ауыстыруғ а, осы Заң да кө зделген жағ дайларды қ оспағ анда, жеке ең бек шартына тиiстi ө згерiстер енгiзiле отырып, қ ызметкердiң жазбаша келiсiмiмен ғ ана жол берiледi.

18-бап. Қ ызметкердi басқ а жұ мыс орнына ауыстыру

Қ ызметкердi сол ұ йымдағ ы басқ а жұ мыс орнына, сол жердегi басқ а қ ұ рылымдық бө лiмшеге ауыстырғ ан ретте, жеке ең бек шартында келiсiлген мамандық, бiлiктiлiк немесе қ ызмет шегiнде басқ а механизмдегi немесе агрегаттағ ы жұ мысты тапсыруғ а, егер бұ л жеке ең бек шартының талаптарын ө згертуге ә кеп соқ паса, қ ызметкердiң келiсiмi талап етiлмейдi.

Жұ мыс берушi қ ызметкердi оның денсаулық жағ дайы жарамайтын басқ а жұ мысқ а ауыстыруғ а қ ұ қ ылы емес.

Ескерту. 18-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 2004.12.23. N 20 Заң ымен.

19-бап. Ең бек жағ дайларының ө згеруi

1. Ұ йымдарда ө ндiрiстiң ө згеруiне жә не жұ мыс берушiдегi жұ мыс кө лемiнiң қ ысқ аруына байланысты сол кә сiп (мамандық), бiлiктiлiк, қ ызмет бойынша жұ мысты жалғ астыру кезiнде ең бек жағ дайларын ө згертуге жол берiледi. Ең бек жағ дайларының ө згеруi туралы қ ызметкер бiр ай бұ рын жазбаша хабардар етiлуге тиiс.

2. Ең бек жағ дайлары ө згертiлген жағ дайда жеке ең бек жә не ұ жымдық шарттарына тиiсiнше толық тырулар мен ө згерiстер енгiзiледi. Егер қ ызметкер жаң а жағ дайларда жұ мысты жалғ астыруғ а келiспесе, онымен жасалғ ан жеке ең бек шарты осы Заң ның 26-бабының 7) тармақ шасына сә йкес бұ зылады.

Ескерту. 19-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 2004.12.23. N 20 Заң ымен.

20-бап. Ө ндiрiстiк қ ажеттiлiк болғ ан жағ дайдабасқ а жұ мысқ а уақ ытша ауыстыру

Ө ндiрiстiк қ ажеттiлiк болғ ан, соның iшiнде жұ мыста болмағ ан қ ызметкердi уақ ытша ауыстыру керек болғ ан жағ дайда жұ мыс берушiнiң қ ызметкердi оның келiсiмiнсiз бiр айғ а дейiнгi мерзiмге ең бегiне атқ аратын жұ мысы бойынша, бiрақ бұ рынғ ы жұ мысындағ ы орташа айлық жалақ ысынан кем емес ақ ы тө лей отырып, жеке ең бек шартында келiсiлмеген жә не оның денсаулық жағ дайына зақ ым келтiрмейтiн сол жердегi, сол ұ йымдағ ы басқ а жұ мысқ а ауыстыруғ а қ ұ қ ығ ы бар.

Мұ ндай ауыстыруғ а дү лей апаттың ө ндiрiстiк аварияның алдын алу немесе оларды жою немесе олардың зардаптарын дереу жою ү шiн, жазатайым жағ дайларды, мү лiктiң жойылуын немесе бү лiнуiн болғ ызбау ү шiн жол берiледi.

Ескерту. 20-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 2004.12.23. N 20 Заң ымен.

21-бап. Iркiлiске байланысты уақ ытша басқ ажұ мысқ а ауыстыру

Жұ мыс берушiнiң iркiлiс жағ дайында қ ызметкердi мамандығ ын, бiлiктiлiгiн ескере отырып, оның денсаулық жағ дайына зақ ым келтiрмейтiн басқ а жұ мысқ а ө зiнiң келiсiмiнсiз кү нтiзбелiк жыл iшiнде бiр айдан аспайтын мерзiмге ауыстыруғ а қ ұ қ ығ ы бар.

Iркiлiске байланысты уақ ытша басқ а жұ мысқ а ауысқ ан жағ дайда ең бекке ақ ы тө леу талаптары жеке ең бек немесе ұ жымдық шарттарында белгiленедi, бұ л ретте ол қ ызметкердiң бұ рынғ ы жұ мыс орнындағ ы орташа айлық жалақ ысының ү штен екi бө лiгiнен кем болмауғ а тиiс.

Егер қ ызметкер жаң а жағ дайларда жұ мысты жалғ астыруғ а келiспесе, онда онымен жасалғ ан жеке ең бек шарты осы Заң ның 26-бабының 7) тармақ шасына сә йкес бұ зылады.

Ескерту. 21-бап жаң а редакцияда - Қ азақ стан Республикасының 2004.12.23. N 20 Заң ымен.

22-бап. Бiлiктiлiктi керек етпейтiн жұ мысқ а уақ ытшаауыстыруды шектеу

Iркiлiс кезiнде жә не жұ мыста болмағ ан қ ызметкердi алмастырғ ан жағ дайда бiлiктi қ ызметкердi бiлiктiлiктi керек етпейтiн жұ мысқ а қ ызметкердiң жазбаша келiсiмiнсiз ауыстыруғ а жол берiлмейдi.

23-бап. Денсаулық жағ дайы бойынша басқ а жұ мысқ а уақ ытшаауыстыру

1. Белгiлi бiр жұ мыс берушiде ең бек мiндеттерiн орындауғ а байланысты ең бекте мү гедек болуына, кә сiптiк ауруына немесе денсаулығ ына ө зге де зақ ым келуiне байланысты, қ ызметкердi жұ мыс берушi ең бек қ абiлеттiлiгiн қ алпына келтiргенше немесе мү гедектiгi айқ ындалғ анша бұ рынғ ы жалақ ысы мен жаң а жұ мыстағ ы жалақ ысының айырмасын қ осымша тө лей отырып, неғ ұ рлым жең iл жұ мысқ а ауыстыруғ а мiндеттi. (P010326 қ араң ыз)

2. Қ ызметкер неғ ұ рлым жең iл басқ а жұ мысқ а ауыстырудан бас тартқ ан жағ дайда онымен ең бек шарты бас тартқ ан кезден бастап бұ зылады.

3. Жү ктi ә йелдер медициналық қ орытындығ а сә йкес ауыр жә не қ олайсыз ө ндiрiстiк факторлардың ә серi болмайтын басқ а жұ мысқ а бұ рынғ ы жұ мысындағ ы орташа айлық жалақ ысы сақ тала отырып ауыстырылады.

24-бап. Мү лiктiң меншiк иесi ауысқ ан немесе жұ мыс берушiқ айта ұ йымдастырылғ ан кездегi ең бек қ атынастары

1. Жұ мыс берушiнiң атауы, ұ йымдық -қ ұ қ ық тық нысаны (мә ртебесi) не ведомстволық тиесiлiгi ө згерген жағ дайларда ең бек қ атынастарының қ олданылуы тоқ татылмайды.

2. Мү лiктiң меншiк иесi ауысқ ан немесе жұ мыс берушi - заң ды тұ лғ а қ айта ұ йымдастырылғ ан кезде ең бек қ атынастары ө згерiстерсiз жалғ астырылады. (K941000 (46-бап; 48-бап; 51-бап қ араң ыз)

Ескерту. 24-бап жаң а редакцияда - Қ азақ стан Республикасының 2004.12.23. N 20 Заң ымен.

25-бап. Жеке ең бек шартын тоқ тату мен бұ зу негiздерi

1. Жеке ең бек шарты:

1) мерзiмiнiң бiтуi бойынша;

2) тараптардың еркiне байланысты емес мә н-жайлар бойынша тоқ татылуы мү мкiн.

2. Жеке ең бек шарты:

1) тараптардың келiсiмi бойынша;

2) тараптардың бiрiнiң бастамасы бойынша;

3) заң актiлерiнде кө зделген ө зге де негiздер бойынша бұ зылуы мү мкiн.

3. Тараптар жасасқ ан жеке ең бек шарты тараптардың келiсiмi бойынша бұ зылуы мү мкiн. Қ ызметкер мен жұ мыс берушiнiң жазбаша келiсуi жеке ең бек шартын тараптардың келiсiмi бойынша бұ зудың негiзi болып табылады.

4. Жеке ең бек шарты тараптардың бiрiнiң бастамасымен, егер бұ л тарап екiншi тарапқ а жеке ең бек шартында келiсiлген мерзiмде жазбаша ескертсе, бұ зылуы мү мкiн. Бiр тараптың екiншi тарапқ а ескерту мерзiмi жеке ең бек шарты бұ зылғ ан кезге дейiн бiр айдан кем болмауы керек.

4-1. Жеке ең бек шарты осы Заң ның 26-бабының 8), 9), 10), 11), 12), 14), 15) тармақ шаларында кө зделген негiздер бойынша бұ зылғ ан кезде қ ызметкердi алда шарттың бұ зылатыны туралы ескерту талап етiлмейдi.

5. Жеке ең бек шартын бұ зу жә не тоқ тату жұ мыс берушiнiң бұ йрығ ымен ресiмделедi.

Ескерту. 25-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 2004.12.23. N 20 Заң ымен.

26-бап. Жеке ең бек шартын жұ мыс берушiнiң бастамасыбойынша бұ зудың негiздерi

Жеке ең бек шарты:

1) ұ йым (заң ды тұ лғ а) таратылғ ан, жұ мыс берушiнiң (жеке адамның) қ ызметi тоқ тағ ан;

2) қ ызметкерлердiң саны немесе штаты қ ысқ артылғ ан;

3) жеке ең бек шартының қ олданылу мерзiмi немесе сынау мерзiмi iшiнде қ ызметкердiң жеткiлiктi бiлiктiлiгiнiң болмауы не белгiлi бiр жұ мысты жалғ астыруғ а кедергi келтiретiн денсаулық жағ дайы салдарынан атқ аратын қ ызметiне немесе орындайтын жұ мысына сә йкессiздiгi аң ғ арылғ ан;

4) жү ктiлiгi жә не бала тууы бойынша демалыста болу уақ ытын есептемегенде, ең бекке уақ ытша жарамсыздығ ы салдарынан, сондай-ақ Қ азақ стан Республикасының заң намасында сол ауру бойынша ең бекке жарамсыздық тың неғ ұ рлым ұ зақ мерзiмi белгiленбесе, жұ мысқ а қ атарынан екi айдан астам уақ ыт бойы келмеген жағ дайда бұ зылуы мү мкiн. Аурулар тү рлерiнiң тiзбесiн Қ азақ стан Республикасының Ү кiметi бекiтедi. Ең бек қ абiлетiн ең бекте мертiгуiне немесе кә сiптiк ауруғ а байланысты жоғ алтқ ан қ ызметкердiң жұ мыс орны (қ ызметi) ең бек қ абiлетi қ алпына келгенге немесе мү гедектiк анық талғ анғ а дейiн сақ талады;

5) қ ызметкер ұ йыммен бiрге басқ а жерге ауысудан бас тартқ ан;

6) осы Заң ның 23-бабының 2-тармағ ына сә йкес неғ ұ рлым жең iл жұ мысқ а ауыстырудан қ ызметкер бас тартқ ан;

7) ең бек жағ дайларындағ ы ө згерiске байланысты жұ мысты жалғ астырудан бас тартқ ан;

8) егер қ ызметкер тә ртiптiк жаза алғ ан болса, ол ең бек мiндеттерiн дә лелдi себептерсiз қ айталап орындамағ ан;

9) қ ызметкер ең бек мiндеттерiн бiр рет ө рескел бұ зғ ан жағ дайда бұ зылуы мү мкiн.

Қ ызметкердiң ең бек мiндеттерiн бiр рет ө рескел бұ зуына: бiр жұ мыс кү нi iшiнде дә лелсiз себеппен қ атарынан ү ш сағ ат жә не одан да кө п уақ ыт бойы жұ мыста болмауы; жұ мысқ а алкогольден, есiрткiден, уыттанудан масаң кү йде келуi; жұ мыс кү нi iшiнде алкогольден, есiрткiден, уыттанудан (соларғ а ұ қ сас заттардан) масаң жағ дайды туғ ызатын заттарды пайдалануы; қ ызметкердiң ең бектi қ орғ ау немесе ө рт қ ауiпсiздiгi не кө лiкте жү ру қ ауiпсiздiгi ережелерiн, жарақ ат алу мен аварияларды қ оса алғ анда, ауыр зардаптарғ а ә кеп соқ қ ан немесе ә кеп соғ уы мү мкiн болатындай бұ зуы; жұ мыс орнында заң ды кү шiне енген сот ү кiмiмен немесе қ аулысымен анық талғ ан мү лiктi ұ рлауы (соның iшiнде ұ сақ заттарды) жатады; (Z970206 (7-бап 33)-34) тармақ шаларды қ араң ыз)

10) егер iс-ә рекетi оғ ан жұ мыс берушi тарапынан сенiмiнiң жоғ алуына негiз болса, ақ шалай немесе тауарлық қ ұ ндылық тармен тiкелей қ ызмет ететiн қ ызметкер кiнә лi iс-ә рекет жасағ ан;

11) тә рбиешiлiк мiндеттi атқ арушы қ ызметкер аталғ ан жұ мысты жалғ астырумен сыйыспайтын жат қ ылық жасағ ан;

12) қ ызметкерге ең бек мiндеттерiн атқ аруымен байланысты белгiлi болғ ан мемлекеттiк, қ ызметтiк, коммерциялық мә лiметтердi немесе заң мен қ орғ алатын ө зге де қ ұ пияларды жария еткен;

13) осы Заң ның 21-бабына жә не осы баптың 5) тармақ шасына сә йкес басқ а жұ мысқ а уақ ытша ауыстырғ ан жағ дайда қ ызметкер жұ мыстан бас тартқ ан;

14) Бұ рын осы жұ мысты орындап келген қ ызметкер сот шешiмiмен жұ мысына қ айта алынғ ан;

15) қ ызметкерге мемлекеттiк қ ұ пияларғ а рұ қ сат беру тоқ татылғ ан жағ дайда жұ мыс берушiнiң бастамасы бойынша бұ зылуы мү мкiн.

Ескерту. 26-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 2001.12.06. N 260 Заң ымен, 2004.12.23. N 20 Заң ымен.

27-бап. Жұ мыс берушiнiң бастамасымен жеке ең бекшартын бұ зу мү мкiндiгiн шектеу

1. 26-баптың 1), 2), 5) жә не 7) тармақ шаларында кө зделген негiздер бойынша жұ мыс берушi жеке ең бек шарты бұ зылғ ан жағ дайда қ ызметкерге жеке ең бек шартының алдағ ы уақ ытта бұ зылатыны туралы оның бұ зылуынан кемiнде бiр ай бұ рын жазбаша тү рде ескертуге мiндеттi.

Жұ мыс берушiнiң бастамасы бойынша жеке ең бек шартын:

1) осы Заң ның 26-бабының 1), 5), 8), 9), 10), 11), 12), 14) тармақ шаларында кө зделген жағ дайларды қ оспағ анда, жү ктi ә йелдермен, бiр жарым жасқ а дейiнгi баласы бар ә йелдермен (растайтын қ ұ жаты болғ ан жағ дайда);

2) осы Заң ның 26-бабының 1) тармақ шасында кө зделген жағ дайларды қ оспағ анда, қ ызметкер ең бекке уақ ытша жарамсыз жә не жыл сайынғ ы ең бек демалысында болғ ан кезде бұ зуғ а жол берiлмейдi.

Қ ызметкердiң орындалатын жұ мысқ а денсаулық жағ дайы бойынша сә йкес келмеуi салдарынан оның ең бек мiндеттерiн тиiсiнше орындауғ а кедергi жасайтын ең бек қ абiлеттiлiгi ұ дайы тө мендеген кезiнде, не егер ең бек мiндеттерiн орындау қ ызметкердiң ө зiне терiс ә сер ететiн немесе айналасындағ ылар ү шiн қ ауiптi болса, ең бек шарты бұ зылуы мү мкiн.

Қ ызметкердiң денсаулық жағ дайы бойынша ең бек мiндеттерiн орындауды жалғ астыруғ а мү мкiндiгi болмауы Қ азақ стан Республикасының заң намасында белгiленген тә ртiппен медициналық -ә леуметтiк сараптаманың қ орытындысымен расталуғ а тиiс. (V021937, 3-3-тарау қ араң ыз)

2. Осы Заң ның 26-бабының 1) жә не 2) тармақ шаларында жә не 30-бабының 1) тармақ шасында кө зделген негiздер бойынша жеке ең бек шарты бұ зылғ ан жағ дайда жұ мыс берушi қ ызметкерге орташа айлық жалақ ысы мө лшерiнде ө темақ ы тө лейдi. (P001942 (2-тарау 16-тармақ ты қ араң ыз)

3. Жеке ең бек, ұ жымдық шарттарда ө темақ ылық тө лемдердiң басқ а да жағ дайлары мен мө лшерi белгiленуi мү мкiн.

4. Осы Заң ның 26-бабының 3) тармақ шасына сә йкес қ ызметкердi жұ мыстан шығ аруғ а негiз болатын аттестаттау жү ргiзген кезде аттестаттау комиссиясының қ ұ рамына мiндеттi тү рде сол ұ йым қ ызметкерлерiнiң ө кiлдерiнен комиссия мү шесi енгiзiледi.

5. Кә сiподақ мү шесi болып табылатын қ ызметкермен ең бек шартын осы Заң ның 26-бабының 2), 3), 8) тармақ шаларында кө зделген негiздер бойынша бұ зу, сол ұ йымның кә сiптiк одақ органының дә лелдi пiкiрi ескерiле отырып жү ргiзiледi. (Z931400 қ араң ыз)

Ескерту. 27-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 2004.12.23. N 20 Заң ымен.

28-бап. Жеке ең бек шартының қ ызметкердiң бастамасы бойынша бұ зылуы

1. Қ ызметкер жеке ең бек шартын бұ затындығ ы туралы кемiнде бiр ай бұ рын жұ мыс берушiге жазбаша тү рде ескерте отырып, оны бұ зуғ а қ ұ қ ылы.

Ескерту мерзiмi бiткен соң қ ызметкер жұ мысын тоқ татуғ а қ ұ қ ылы. Жұ мыс берушi жұ мыстың соң ғ ы кү нi қ ызметкердiң талап етуi бойынша ең бек кiтапшасын жә не оның басқ а да қ ұ жаттарын беруге, сондай-ақ Қ азақ стан Республикасының заң намасы мен ұ жымдық шартқ а сә йкес оғ ан тиесiлi барлық сомалар тө лемiн жү ргiзуге мiндеттi. (P001942 (3-тарау 18-тармақ ты қ араң ыз)

2. Тараптардың келiсiмi бойынша жеке ең бек шарты ескерту мерзiмi бiткенге дейiн бұ зылуы мү мкiн.

Ескерту. 28-бап жаң а редакцияда - Қ азақ стан Республикасының 2004.12.23. N 20 Заң ымен.

29-бап. Жұ мысқ а қ айта алу

Жеке ең бек шарты заң сыз негiзде бұ зылғ ан не басқ а жұ мысқ а заң сыз ауыстырылғ ан жағ дайда ең бек дауын қ арайтын орган қ ызметкердi бұ рынғ ы жұ мысына қ айта алғ ызуғ а тиiс. (V001071 (11, 23-тармақ тарды қ араң ыз)

Жеке ең бек шартының заң сыз бұ зылуына байланысты бұ рынғ ы жұ мысына қ айта алынғ ан қ ызметкерге амалсыздан жұ мыссыз жү рген барлық уақ ыты бiрақ алты айдан аспайтын уақ ыт ү шiн орташа табысы тө ленедi. (P001942 қ араң ыз)

Ескерту. 29-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 2004.12.23. N 20 Заң ымен.

30-бап. Жеке ең бек шартын тараптардың еркiне байланыстыемес мә н-жайлар бойынша тоқ тату

Жеке ең бек шарты тараптардың еркiне байланысты емес мынадай мә н-жайлар бойынша:

1) қ ызметкердi ә скери қ ызметке шақ ырғ ан кезде қ ұ жатын кө рсеткенде ү ш кү н мерзiмде;

2) қ ызметкер жазағ а тартылғ ан сот ү кiмi заң ды кү шiне енген жағ дайда бұ рынғ ы жұ мысты жалғ астыру мү мкiндiгi болмағ анда;

3) қ ызметкер қ айтыс болғ ан жағ дайда, сондай-ақ сот қ ызметкердi қ айтыс болғ ан немесе хабар-ошарсыз кеттi деп танығ ан жағ дайда;

4) сот қ ызметкердi ә рекетке қ абiлетсiз немесе ә рекет қ абiлетi шектеулi, соның салдарынан қ ызметкердiң бұ рынғ ы жұ мысын жалғ астыруғ а мү мкiндiгi жоқ деп танығ ан жағ дайда тоқ татылуғ а тиiс.

Соттың ү кiмi, шешiмi заң ды кү шiне енген кү н немесе қ айтыс болғ ан кү н осы баптың 2)-4) тармақ шаларында кө зделген негiздер бойынша ең бек шартының бұ зылғ ан кү нi болып табылады.

31-бап. Жұ мыстан шеттету

1. Нормативтiк қ ұ қ ық тық актiлерде кө зделген жағ дайларда уә кiлеттi мемлекеттiк органдардың талап етуi бойынша жұ мыс берушi қ ызметкердi ө з қ ұ зыретi шегiнде сол органдар жасағ ан қ аулылар мен шешiмдер негiзiнде жұ мыстан шеттетуге мiндеттi.

2. Жұ мыс берушi заң актiлерiнде кө зделген жағ дайларды қ оспағ анда:

1) жұ мысқ а алкогольден, есiрткiден, уыттанудан масаң кү йде келген немесе жұ мыс кү нi iшiнде осындай масаң жағ дайды туғ ызатын затты пайдаланғ ан;

2) ең бек қ орғ ау ережелерi бойынша емтихандар тапсырмағ ан; (V043394 қ араң ыз)

3) жеке басын қ орғ аудың жұ мыс берушi берген керектi қ ұ ралдарын пайдаланбағ ан;

4) егер ол заң дарғ а сә йкес мiндеттi болса, медициналық тексеруден ө тпеген; (V011630; V032556; V042780 қ араң ыз)

5) авариялық жағ дайғ а ұ шыратуғ а, ең бектi қ орғ ау, ө рт қ ауiпсiздiгiнiң не кө лiктегi қ озғ алыс қ ауiпсiздiгiнiң ережелерiн бұ зуғ а ә кеп соқ тыруы мү мкiн ic-ә рекеттер жасағ ан қ ызметкердi жұ мыстан шеттетуге мiндеттi.

3. Жұ мыстан шеттету кезең iне жалақ ы сақ талмайды.

4. Қ ызметкердi жұ мыстан шеттету оғ ан негiз болғ ан себептер анық талғ анғ а жә не (немесе) жойылғ анғ а дейiнгi мерзiмге жү зеге асырылуы мү мкiн.

Ескерту. 31-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 2004.12.23. N 20 Заң ымен.

3-тарау. Ұ жымдық шарт

32-бап. Ұ жымдық шарт жасасу туралы шешiм қ абылдауқ ұ қ ығ ы

1. Бiр немесе бiрнеше жұ мыс берушi (олардың ө кiлдерi) жә не бiр немесе бiрнеше қ ызметкерлердiң ө кiлдерi ұ жымдық шарттар жасасу мақ сатымен келiссө здер жү ргiзедi.

Ұ жымдық шарт жасасу жө нiндегi келiссө здердi бастау туралы ұ сыныспен екiншi тараптан хабарлама алғ ан тарап он кү н мерзiм iшiнде оны қ арауғ а жә не келiссө здерге кiрiсуге мiндeттi.

2. Жұ мыс берушi ұ жымдық шарттар жасасатын тараптардың барлық ө кiлдерiмен келiссө здер жү ргiзедi. (K010155 қ араң ыз)

3. Ұ йымда бiрнеше кә сiптiк одақ тар болғ ан кезде олар келiссө здер жү ргiзу, ұ жымдық шарттың жобасын дайындау жә не оғ ан қ ол қ ою ү шiн бiрың ғ ай ө кiлдi орган қ ұ ра алады. Бұ л ретте олардың ә рқ айсысына бiрың ғ ай орган қ ұ рамында келiссө здер жү ргiзу жө нiнде ө здерi аттарынан ө кiлдiк етiлетiн кә сiптiк одақ қ а мү ше қ ызметкерлер санына тепе-тең ө кiлдiк принципi негiзде ө кiлдiк етуге қ ұ қ ық берiледi.

Кә сiптiк одақ тың мү шесi болып табылмай