Эпидемиологиясы. ҚД-1 барлық диабеттің 1,5–2 %-ын құрайды, алайда бұл салыстырмалы көрсеткіш болашақта ҚД-2

Қ Д-1 барлық диабеттің 1, 5–2 %-ын қ ұ райды, алайда бұ л салыстырмалы кө рсеткіш болашақ та Қ Д-2 жиілігінің жоғ арылауына байланысты тө мендей беруі мү мкін. Қ Д-1 ақ нә сілді адамдарда ө мір сү ру барысында даму мү мкіндігі шамамен 0, 4%-ды қ ұ райды. Қ Д-1-мен сырқ аттану жылына 3%-ғ а артады: 1, 5 % — жаң а жағ дайлар есебінен, ал қ алғ ан 1, 5% —науқ астардың ө мір сү ру ұ зақ тығ ының арту есебінен. Қ Д-1 таралу жиілігі популяцияның этникалық қ ұ рамына тә уелді. 2000 жылы ол Африкада 0, 02 %-ды, Оң тү стік Азияда, Оң тү стік жә не Орталық Америкада 0, 1%-ды, Европа мен Солтү стік Америкада 0, 2%-ды қ ұ райды. Финляндия мен Швецияда Қ Д-1-мен сырқ аттану жиілігі ө те жоғ ары (жылына 30–35 жағ дай 100 мың адамғ а), ал ең тө менгі кө рсеткіш Жапония, Қ ытай жә не Кореяғ а тиесілі (0, 5–2, 0 жағ дай). Қ Д-1 жас шамалық шың ы 10–13 жасқ а сай келеді. Қ Д-1 басым жағ дайда 40 жасқ а дейін басталады.

Клиникалық кө ріністері

Типті жағ дайларда балалар мен жастарда Қ Д-1 бірнеше аптада немесе айда дамитын айқ ын клиникалық кө рініспен басталады. Қ Д-1 манифестациясын инфекциялық жә не басқ а да ілеспелі аурулар шақ ыруы мү мкін. Қ Д барлық типтеріне гипергликемия ә серінен дамитын симптомдар тә н: полидипсия, полиурия, терінің қ ышуы; бірақ Қ Д-1 аталғ ан симптомдар айқ ындығ ымен ерекшеленеді. Науқ астар тә улігіне 5–10 литр сұ йық тық ты қ абылдап, сыртқ а шығ аруы мү мкін. Инсулиннің абсолютті тапшылығ ынан дамитын Қ Д-1 клиникалық симптомдарына 1–2 айда кө лемінде 10–15 кг-ғ а дейін салмақ жоғ алту жатады. Науқ астарда жалпы жә не бұ лшық еттік ә лсіздік, ең бекке қ абілеттіліктің тө мендеуі, ұ йқ ышылдық кө рініс береді. Сырқ аттың бастапқ ы кезең інде науқ астарда тә беттің жоғ арылауы байқ алғ анымен, кетоацидоздың дамуына қ арай анорексиямен ауысады. Соң ғ ысы науқ ас аузынан ацетон иісінің шығ уымен (жемістің иісі), жү рек айнумен, қ ұ сумен, іштегі ауыру сезімімен (псевдоперитонит), ауыр сусызданумен кө рініп, коматозды жағ даймен аяқ талады (7.7.1 бө лімді қ араң ыз). Бірқ атар жағ дайларда Қ Д-1-мен сырқ аттанғ ан жас балалардың алғ ашқ ы клиникалық кө рінісі инфекциялық немесе жедел хирургиялық патология кө рінісінде ү демелі дамитын естің бұ зылуынан комағ а дейін ауысуымен анық талады.

Салыстырмалы сирек жағ дайларда 35–40 жастан асқ ан Қ Д-1-мен сырқ аттанғ ан науқ астарда (ересектердің латентті аутоиммунды диабеті) айқ ын манифестация дамымауы да мү мкін (орташа полидипсия жә не полиурия, салмақ азаюы болмауы), оғ ан қ оса гликемия дең гейі кездейсоқ рутинді зерттеу барысында анық талады. Мұ ндай жағ дайларда науқ астарғ а алғ ашқ ыда Қ Д-2 деген диагноз қ ойылып, белгілі бір уақ ытқ а дейін Қ Д компенсациясын қ амтамасыз етіп отыратын таблетка тү ріндегі қ ант дең гейін тө мендететін дә рілер (ТҚ ДТД) тағ айындалады. Алайда, бірнеше жылдардан кейін (жиі бір жыл кө лемінде) науқ аста инсулиннің абсолютті жеткіліксізділігі ә серінен дамитын симптомдар кө рініс бере бастайды: салмақ тың тө мендеуі, ТҚ ДТД кө рінісінде қ алыпты гликемияғ а қ ол жеткізе алмау, кетоз, кетоацидоз.