Иярды булыжайларда өсіру

Булыжайларда қ иярды кө шетпен ө сіргенде ө німді мамыр айының басында жинауғ а болады. Булыжайларда ө сіру ү шін ө німді, саң ырауқ ұ лақ ауруларына тө зімді Неросимый 40 сұ рпын пайдалануғ а болады.

Булыжайғ а қ иярдың кө шеттерін екі кезең де: орташа булыжайларғ а бірінші дақ ыл ретінде сә уір айының басында, жылы-жайда ө сірілген 30-35 тә уліктік кө шеттер, екіншісін - жапырақ ты кө кө ністерді жинағ аннан жә не ерте пісетін қ ызанақ кө шеттерін іріктеп алғ аннан кейін отырғ ызуғ а болады.

Қ иярды бірінші дақ ыл ретінде ө сіргенде булыжайларды ыстық қ имен толтырып, ортасына ені 25-30 см жә не терең дігі 15 см ұ я жасап оғ ан шымды топырақ ты немесе топырақ пен қ арашірінді қ оспасын (2: 1) тө геді жә не 1 кә секке 30 г аммиак селитрасын, 15 г суперфосфат жә не 15 г хлорлы калий қ осылады. Булыжай-дың қ алғ ан алаң ындағ ы кө ң ге ескі жылыжай топырағ ын 8-10 см қ алың дық пен тө геді. Ерте пісетін орамжапырақ пен қ ызанақ тың кө шеттерін іріктеп алғ аннан кейін топырағ ын ү стің гі бө ренеге қ арай жылжытып тағ ы да терең дігі 20-25 см ұ я жасап, оғ ан жаң а - грунт тө геді, ең дұ рысы, минералды тың айтқ ыш қ осылғ ан шым-ды топырақ та кө лденең атыздар жасап ә р кә секке ұ зын желілі сұ рыптың 6-8, қ ысқ а желілі сұ рыптың 8-10 ө сімдігін отырғ ыза-ды. Кө шеттердің қ ұ мыраларын булыжайдың ортасына қ арай, са-бағ ын жарнағ ының ортасына дейін топырақ пен жаба, кө лбеу отыр-ғ ызады (мү ндай сабақ тан қ осалқ ы тамырлар пайда болады), жылы сумен суарады жә не булыжайдың кә сектерін бойралармен 1-2 қ абат етіп жабады.

Ү стің гі бө рене бойымен жиілеткіш дақ ылдарды себеді неме-се отырғ ызады: солтү стік бө рене тү сына пиязды жапырақ қ а, оң тү стіктегі бө рене бойына - шалғ ам, сү тшө п.

Булыжайдағ ы температураны шуақ кү ндері 25-30°С, бұ лтты кү ндері - 20-22°С; жеміс салғ анша тү нде - 16-18°С, жемістенген-де - 18-20°С маң айында ү стайды. Булыжайды, ә сіресе, алғ ашқ ы кү ндері, желге қ арама- қ арсы жағ ындағ ы кә сектерді 4-5 см ашып, саң ылауларына бойраларды кө лең келеп, орташа желдетеді. 18-20°С дейін жылытылғ ан сумен 3-4 тә улік аралатып суарады. Гү лдеудің басында суаруды тоқ татады: топырақ тың дегділенуі аналық гү лдердің пайда болуын кү шейтеді жә не олардың ү рық -тануын жақ сартады. Жеміс салғ ан кезде суару жиі жә не мол сумен атқ арылуы қ ажет.

Ә лсіз ө сімдіктерге «булау» жасайды: шуақ ты кү ні алдын ала дегдіткеннен кейін жақ сылап суарады жә не кә сектерін тығ ыздап жабады. Орта есеппен 1, 5 сағ аттан кейін температура 35°С жеткенде жә не ө сімдік сә л ғ ана сола бастағ анда булыжайды ептеп желдетеді. «Булау» жапырақ тың жә не жаң а желілердің ө суін кү шейтеді.

Ә рбір 8-10 тә улікте ө сімдікті: гү лдеуге дейін органикалық тың айтқ ыштармен (қ атты ашытылғ ан жә не сү йытылғ ан қ и сады-расы немесе қ ұ с саң ғ ырығ ы), ал жеміс салғ ан кезең інде - мине-ралды тың айтқ ышпен (10 л суғ а 20 г аммиак селитрасы, 50 г суперфосфат жә не 20 г хлорлы калий) ү степ қ оректендіреді. Бір кә секке - бір шелек ерітінді. Ү степ қ оректендіргеннен кейін ө сімдіктің ү стіндегі ерітіндіні шаю ү шін оны таза сумен суарады. Бү йірлік ө ркендердің жә не аналық гү лдердің қ алыптасуын тездету ү шін, 3-5 жапырақ пайда болғ аннан кейін ө сімдікті шырпиды. Сосын бү йірлік ө ркендерді ү стің гі бө ренеге қ арай жаяды, бекітеді жә не топырақ пен бү ркемелейді. Осы жерлерде тамыр қ алыптасады да ө сімдіктің қ оректенуін жақ сартады. Гү лдерді ерте кө ктемде, ең дұ рысы, қ олмен тозаң дандыру. Ол ү шін аталық гү лді жү лып алады, оның кү лтелерін алып тастайды жә не тозаң қ апты аналық аузына ептеп тигізіп, 2-3 аналық гү лді тозаң дайды.

Техникалық жылудағ ы булыжайларда кө мір қ ышқ ыл газбен ү степ қ оректендіруді таң ертең жә не тү с ауа жү ргізеді: тә улігіне бір кә секке 2-3 г газ шығ ындайды.

Қ иярды жү йелі тү рде, ал жаппай жеміс салғ ан кезең де - кү нде жинайды. Жиі жинау - кейінгі жемістердің жетілуін жеделдетеді. Кө к тү йнекті жеміс сағ ағ ымен бірге кесіп алу, оны ұ зағ ырақ сақ тауғ а мү мкіндік береді.

Жаң а қ ияр ұ зақ сақ талынбайды. Тө мен температураның ө зінде жеміс тыныс алуғ а қ антын тез шығ ындайды да, дә мдік сапасын тө мендететін қ ышқ ыл жинайды жә не клетчатка қ ұ рады.

Салқ ындатылғ ан қ оймаларда 0-ден 1°С жылылық та жә не ауаның салыстырмалы ылғ алдылығ ы 95°С қ иярды бір апта жә не одан да ұ зағ ырақ сақ тауғ а болады.