преагония

Агония

3. биологиялық ө лім

Преагония- жанталасуғ а дейінгі жағ дай. Орталық жү йке жү йесі қ ызметінің бұ зылулары мен гемодинамиканың бірден нашарлауымен сипатталады. Науқ астың есі ә лі сақ талғ ан, бірақ шатасқ ан, терісі боз немесе кө герген, пульс жіп тә різдес, жү рек соғ уы жылдам (тахикардия). Артериялық қ ысым 80 мм с.б. дейін тө мендейді. Дем алысы жиіленеді, ү стірт болады. Кө з рефлекстері сақ талады, кө з қ арашық тары тарылғ ан, жарық қ а реакциясы ә лсіз. Осы фазаның ұ зақ тығ ы бірнеше минуттан бірнеше тә улікке созылады.

Агония- жанталасу. Агония кезінде естің болмауы мү мкін, бірақ емделуші естуі мү мкін. Тері жамылғ ылары бозарады, акроцианоз, бастың мә рмә р тү сті болуы немесе цианозы байқ алады. Пульс тек ірі (ұ йқ ы) артерияларда ғ ана анық талады, брадикардия. Тынысы сирек, ырғ ақ сыз, «тынысты жұ тады» (атоналды тыныс); Кө з қ арашық тары кең ейген, жарық қ а реакциясы ә лсіз; тырысулар, еріксіз зә р, нә жіс бө лінуі мү мкін.

Бұ л кезең бірнеше минуттан бір неше сағ аттарғ а дейін созылады.

Клиникалық ө лім - бұ л бірнеше уақ ыт аралығ ында ағ заның басынан кешіретін жағ дайы. Ол кезде қ ан айналым жә не тыныс тоқ тайды, тіршіліктің, ө мір сү рудің сыртқ ы кө ріністері толық жоғ алады, бірақ гипоксияғ а сезімтал ұ лпаларда ә лі қ айтымсыз ө згерістер дамымайды. Бұ л ө мір мен ө лім арасындағ ы қ ысқ а уақ ытылы кезең.

Белгілері:

- сана жоғ алады;

- тері жамылғ ылары бозарғ ан, суық, цианоз, тамыр дақ тары пайда болады;

- пульс анық талмайды;

- тыныс тоқ тайды (апноэ);

- кө з қ арашық тары кең ейген, жарық қ а реакциясы болмайды;

Жандандыру шаралары жү ргізілмесе немесе нә тижесіз болғ анда ұ лпада қ айтымсыз ө згерістер дамиды, клиникалық ө лім биологиялық ө лімге ө теді.

Биологиялық ө лім белгілері:

- дене температурасы қ оршағ ан орта температурасына дейін тө мендейді;

- мә йіт дақ тарының пайда болуы, ол тері бетіндегі кө кшіл-кү лгін дақ тар.

Мә йіт арқ асымен жатқ анда дақ тар жауырын, бел, жамбас аймақ тарында, ал ішімен жатқ анда- бет, мойын, кеуде, іш аймағ ында пайда болады.

- мә йіттің сіресуі. Бұ л ө лімнен 2-4 сағ ат ө ткеннен соң дами-

тын биологиялық ө лімнің кү мә нсіз белгісі. Ол бет бұ лшық еттерінен басталып, дене бұ лшық еттеріне, кейіннен аяқ тарғ а біртіндеп тарайды.

- " мысық кө зі" симптомының болуы - кө зді басқ анда кө з қ а-

рашығ ының формасы ө згеріп, мысық кө зін еске салады;

- кө здің мө лдір қ абы майланып кебеді, кө з алмасы босаң сиды.Мә йіт денесімен жұ мыс жасау ережелері Науқ астың биологиялық ө лгенін дә рігер дә лелдейді. Ол ауру тарихына ө лген кү нін, сағ атын, минутын кө рсетеді.

Іс-ә рекет алгоритмі:

1. Киімін шешіп жастық сыз, арқ асымен жатқ ызың ыз.

2. Егер мә йітте қ ұ нды заттар болса, бө лімшедегі емдеу немесе
кезекші дә рігерлердің қ атысуымен акті жасап, ауру тарихына
ол туралы жазың ыз. Мә йіттің қ ұ нды заттарын ағ а мейірбикеге
сактауғ а табыс етің із, ол қ олхат жазу арқ ылы мә йіттің туыс-
қ андарына қ айтарады.

3. Мә йіттің кө зін жабың ыз, астың ғ ы жағ ын байлаң ыз.
4. Катетер, зондтар, тамызғ ыштар қ ойылғ ан болса, алып тастаң ыз.

5. Осы қ алпында мә йітті екі сағ атқ а дейін жапқ ышпен жауып
қ ойың ыз (биологиялық ө лімнің нақ ты белгілері кө рінгенше).

6. Мә йіттің санына аты-жө нін жә не ауру тарихының нө мірін
жазып қ ойың ыз.

7. Шығ ару қ ағ азын толтырып, онда аты-жө нін, диагнозын, ауру
тарихының нө мірін, уақ ытын, кү нін кө рсетің із.

8. Екі сағ ат ө ткеннен кейін мә йіттің денесін патологоанатомиялық

бө лімге жеткізің із.

9. Науқ астың ө лімін туыстарына хабарлаң ыз.

10. Мә йітті патологоанатомиялық бө лімге шығ арғ аннан кейін
тө сек орынын дезинфекциялық камерағ а тапсырың ыз.

Кереуетті, кабырғ аны, еденді дезерітіндімен тазалап,

Реанимациялық іс-ә рекеттер агональды жағ дайларда, клиникалық ө лім кезең інде (ми қ ыртысының жә не ішкі мү шелердің қ алпына келмей ө луі, қ ан айналымы тоқ тағ аннан кейін 3-5 минутқ а дейінгі кезең) жасалынады. Терминалды жағ дайлардың себептеріне: қ ан жоғ алту, улану, жарақ ат, электржарақ аты, тұ ншығ у жатады. Агония кезінде науқ ас есін жоғ алтады, тынысы беткей жә не сирек болады. Тамыр соғ ысы тек қ ана ұ йқ ы артерияларында сезіледі. Клиникалық ө лім қ арашық тың кең еюімен, рефлекстердің жә не ұ йқ ы артериясындағ ы тамыр соғ ысының болмауымен, тыныс алудың тоқ тауымен немесе патологиялық тыныс алумен сипатталады.

Реанимация, яғ ни терминалды кезең дерде науқ астарды тірілту шараларына аппараттың, адамдардың кө мегімен жасанды дем алдырып, артерия жә не вена ішілік қ анды айдау жатады. Жү рек дефибриляциясы мен тікелей массаж тек аурухана жағ дайында немесе арнайы бригадамен жасалатын кешенді ә діс.

Емханада хирург арнайы аппаратура мен жабдық тарды қ ажет етпейтін шараларды: жасанды тыныс алдыруды жә не тікелей емес жү рек массажын жасай білуі керек. Хирург екі манипуляцияны да оқ иғ а орнында, емхана жағ дайында науқ асты тасымалдау кезінде орындауы мү мкін.

Жасанды тыныс алдырудың «ауыздан ауызғ а» ә дісі тиімді. Кө мек кө рсетуші тыныс алу жолын жабатын жә не механикалық кедергі жасайтын бө где заттардың, тағ ам қ алдық тарының, сілекейдің жоқ тығ ына кө зін жеткізуі керек.

Мұ ндай жағ дайларда орамалмен оралғ ан саусақ ты ауызғ а терең кіргізіп, жұ тқ ыншақ қ уысын тазалайды. Суғ а батып кеткенде жоғ арғ ы тыныс жолдарын жә не асқ азанды босатады. Ол ү шін баланы тізеге ішімен ең кейтіп, бетімен тө мен қ аратып, тө менгі қ абырғ аларды басады. Сұ йық тық ауыз жә не мұ рын арқ ылы шығ ады. Кең ірдекке ауаның жақ сы баруы ү шін жасанды «ауыздан ауызғ а» жолымен тыныс алдырады. Баланың иық жағ ын кө теріп, басын артқ а шалқ айтады. Науқ астың ауызы мен мұ рынын дә ке салфеткамен немесе орамалмен жабады.

Кө мек кө рсетуші терең тыныс алып, аузын науқ ас ауызына жанастырып, ауа ү рлейді. Науқ астың мұ рнын жабу қ ажет. Кеуде қ уысының кең еюінен кейін ү рлеуді тоқ татады, баяу тыныс шығ ару басталады. Ү рлеуді 5-7 секунд сайын қ айталайды.

Жү ректің тікелей емес – жабық массажын жасанды тыныс алдырумен бір уақ ытта ө ткізеді. Кө мек кө рсетуші алақ анмен науқ ас кеудесінің тө менгі бө лігін ырғ ақ ты басады (қ ысады). Кішкентай балаларда басуды саусақ тармен жасауғ а болады.

Балаларда кеуде қ уысының серпімді болуы жү рек массажын ө ткізуді жең ілдетеді. Басу жә не жылдам қ олды алу нә тижесінде жү ректің қ ысылуы мен кең еюі пайда болып, жү рек қ анғ а толады. Басқ анда тө стің ішке кіріп, ығ ысуы 2 см шамасында болуы керек. Тө сті басу арасындағ ы интервал 1 секунд 5-7 басудан соң 2-3 секундқ а жасанды тыныс алдыру ү шін ү зіліс жасайды.

Жасанды тыныс алдырумен жү ректің жабық массажын жасағ ан кезең де балағ а кө к тамыр ішілік немесе тікелей жү рек ішіне ә р тү рлі дә рі-дә рмектер (адреналин, норадреналин, 4% сода ерітіндісі, гормондар т.б.) енгізілуі мү мкін. Жасалынғ ан іс - ә рекеттің тиімділігі ұ йқ ы артериясында тамыр соғ ысының, жү рек қ ызметінің, тыныс алу сезімінің, кө з қ арашығ ының кішіреюімен анық талады.

Мә йітті қ арай білу ережелері.

Биологиялық ө лімді растауды дә рігер жү ргізеді, сонымен қ атар соттық -медициналық эксперт берген бір қ атар белгілері арқ ылы: (тыныстың, жү рек соғ ысының болмауы, кө з қ арашығ ының кең еюі жә не жарық қ а реакциясының болмауы, мә йіттік дақ тардың пайда болуы, мә йіттің сіресуі, дене қ ызуының тө мендеуі) растауғ а болады. Науқ астың ө лген фактысымен дә л уақ ыты арнайы медициналық қ ұ жатта тіркеледі. Мә йітті шешіндіріп, арнайы каталкағ а арқ асымен жатқ ызып, қ абағ ын тү сіреді, тө менгі жақ ты байлап, жаймамен жабады жә не бө лімшенің санитарлық бө лмесіне апарады, онда 2 сағ ат тұ рады (мә йіт дақ тары пайда болғ анша). Содан кейін ғ ана мейірбике ө лген адамның саныка аты жө ні, сырқ атнаманың нө мірін жазады. Киімі мен бағ алы заттары туысқ андарына немесе ө лген адамның жақ ындарына қ ол хат арқ ылы ғ ана беріледі. Ө лген адамның тө сек жабдық тарының барлығ ы дезинфекцияғ а беріледі. Тесек, тумбочкалар 5% хлорамин ерітіндісімен сү ртіліп, ал дә рет ыдысы 5% хлорамин ерітіндісіне салынады. кварцтаң ыз.