Автономия. 5 страница

Емделушілерге дә рілерді тарату алдында жылжымалы ү стел ү стіне дә рілері бар ыдыстарды (қ атты жә не сұ йық), пипеткалар (ә рбір флаконғ а бө лек), мензуркалар, су қ ұ йылғ ан графин, қ айшылар, белгілеу қ ағ аздарын қ ойың ыз.

1. Дә рігердің нұ сқ ауына сә йкес дә ріні емделушілердің тө сектері алдына

таратың ыз.

2. Емделушіге дә ріні бере отырып, дә рінің ерекшеліктері туралы

ескертің із: ащы дә м, жаман иіс, қ абылдағ ан соң зә р иісі, нә жіс тү сінің

ө згеруі.

3. Емделуші Сіздің кө зің ізше дә ріні қ абылдауы керек

Дә рілерді осы тә ртіппен тарату ө те ұ тымды болады, себебі:

· Медбике емделушінің дә ріні қ абылдауын бақ ылайды;

· Медбике белгіленген дә рі туралы емделуші сұ рақ тарына жауап бере

алады;

· Дә рілерді таратқ анда қ ателіктер жіберілмейді.

Дә рілерді таратқ ан кезде есте сақ тау керек:

1. Дә рілерді тарату кезінде кө бінесе дә рілерді тамақ танудан 15-30 минут бұ рын береді, себебі дә рілер тамақ пен араласып сорылуын баяулатады.
2. Ас қ орыту жолдарының кілегей қ абатын тітіркендіретін (темір препараттары, ацетилсалицил қ ышқ ылы, кальций хлориді ерітіндісі жә не т.б. дә рілерді) ас ішіп болғ ан соң 15-30 минуттан кейін қ абылдайды.
3. Ас қ орыту процесін жақ сартатын ферментті препараттарды (фестал, панзинорм, асқ азан сө лі жә не т.б.) емделушіге аспен бірге береді.
4. «Ашқ арынғ а» белгіленген дә рілер емделушілерге таң ғ ы астан 20-60 минут бұ рын беріледі.
5. Ұ йық татын дә рілер ұ йқ ыдан 30 минут бұ рын қ абылданады.
6. Нитроглицерин, валидол (қ ажет болса) емделушінің тумбочкасында ү немі болады.
7. Тұ нбалар, қ айнатпалар, ерітінділер, микстуралар ә детте ас қ асық пен (15 мл) белгіленеді. Ал ауруханада мө лшерленген мензурка қ олданғ ан ың ғ айлы.
8. Спирттік тұ нбалар, сығ ындылар мен кейбір ерітінділер (мысалы, 0, 1% атропин ерітіндісі, сасық шө п тұ нбасы) тамшы ретінде белгіленеді. Дә рі толтырылғ ан флаконның тамызғ ышы болмаса, пипетканы қ олданады. Ә рбір дә ріге арналғ ан бө лек тамызғ ыш болуы керек.
9. Қ ұ рамында темірі бар пилюля, драже, капсула жә не таблеткалар ө згермеген кү йінде қ олданылады.

Кө птеген емдеу бө лімшелерінде медбикелер уақ ытты ү немдеу мақ сатында ұ яшық тарғ а бө лінген астаушағ а дә рілерді алдын ала салып қ ояды. Ә р ұ яшық та емделушінің аты-жө ні, палата нө мірі кө рсетілген. Медбике осы астаушамен дә рілерді емделушілерге палаталар бойынша таратады.

Осы тә ртіппен таратудың кемшіліктері:

1. Дә ріні қ абылдағ анда бақ ылаудың болмауы емделуші дә рі қ абылдауды ұ мытып кетеді, дә ріні лақ тырып кетеді немесе кешіктіріп қ абылдайды.
2. Дә рілерді таратудың жекешелендірілген кестесімен қ абылдаудың тә ртібі сақ талынбайды («астан бұ рын», «астан кейін», «аспен бірге»).
3. Тарату кезінде қ ателер болуы мү мкін (медбикенің мұ қ иятсыздығ ынан дә рілік заттар басқ а ұ яшық қ а салынуы мү мкін немесе емделуші қ ателесіп, оғ ан белгіленбеген дә рілерді алуы мү мкін).
4. Астаушаның ішінде дә ріханалық қ орапшасыз жатқ ан дә рілік препараттар. Емделушіге белгіленген препараттар жө нінде сұ рақ тарғ а жауап беру қ иын, ө йткені олар астауша ішінде дә ріхананың қ орапшасынсыз жатады.

1. Дә рі –дә рмекті сырқ атқ а енгізудің ә ртү рлі тиімді ә дістері.

Хирургиялық кеселдері бар балаларды емдеудің негізгі жолы операция жасау болғ анымен жә не сауық тыру мақ сатында берілген дә рі-дә рмектердің атқ аратын ролі ө те кү шті. Операция қ аншалық ты шебер жасалғ анмен операциядан кейін сырқ ат дә рі-дә рмексіз қ алса, созылмалы қ абынуы асқ ына береді. Егер операция арқ ылы бү йрек кеселін кесіп алып тастағ анда, одан несеп бө лінуін қ алпына келтіргенмен, бү йректің созылмалы қ абынуы сақ талып қ ала береді. Оны тек операциядан кейін 2-3 айғ а дейін ү здіксіз жү ргізілетін ем-дом кө мегімен ғ ана емдеп шығ аруғ а болады. Операциядан кейін жө ндеп емделмесе, онда бү йректің созылмалы қ абынуы біртіндеп ө рши береді.

Дә рілер ә сері. Кейбір дә рілер кеселдің туу себебіне қ арсы ә сер ету ү шін қ олданылады. Мұ ны этиологиялық емдеу дейді. Бала ішегінде ө мір сү ретін аскорида, острица деп аталатын қ ұ рттардың кө зін жою ү шін, пиперазин дә рісін береді. Сол сияқ ты баланың бойында ә ртү рлі қ абынулар мен ірің ді қ ұ былыстарды тудыратын микробтарды ө лтіру ү шін пенициллин, стрептомицин, эритромицин, тетрациклин, ампицилин деп аталатын антибиотиктерді пайдаланады.

Кеселдің одан ә рі дамуын емдеуге арналғ ан патогенетикалық дә рі-дә рмектер болады. Мысалы, жаң а туғ ан нә рестелердің асқ азанының ұ лтабарғ а ө тер жері тырысып (пилороспазм), уақ ытша тамақ жү рмей, қ ұ са беретін кеселі болады. Мұ ндайда тырысуды кетіру ү шін атропин, аминозин деп аталатын дә рілерді беріп емдеуге болады.

Денедегі кейбір ағ залардың органикалық немесе функционалдық жетіспеушілігінің салдарынан туындайтын кеселдерді емдеуге арналғ ан орнын басу емі болады. Оғ ан ұ йқ ы безіндегі аралдық клеткалардың бө ліп шығ аратын, денедегі кө мір сутегі алмасуын реттеп тұ ратын, инсулин деп аталатын уыттың жетспеушілігі салдарынан дамитын, сусамыр (қ ант диабеті) деген кеселді емдеу ү шін жасайды, инсулин қ олданылады.

Баланың бойындағ ы кеселдің салдарынан пайда болатын нышандарын болдырмауды симптоматикалық емдеу дейді. Егер баланың жілік майы ө ткір қ абынса, оның жұ регі де, ө кпесі де бү йректері де, бауыры да осығ ан байланысты қ абынуы ық тимал. Осы қ абынулардың салдарынан баланың бойында қ осымша дерт нышандары пайда болады, соны тудырып тұ рғ ан ағ заларды ө здеріне тиісті дә рі-дә рмектермен емдеу қ ажет.

Берілетін дә рілер мө лшері. Ә рбір сырқ атқ а оның жасына, салмағ ына, кеселінің кү рделігіне қ арай ә ртү рлі мө лшерде дә рілер беріледі. Қ андай дә ріні қ анша мө лшерде беру керек екенін емдеуші дә рігері ауру тарихына жазып кеткенімен оны науқ астарғ а тарататын мейірбикештер де қ ай дә рінің қ алай ә сер ететінін білуге міндетті.

Ә р дә рінің сырқ ат жасына, салмағ ына қ арай емдік мө лшері болады. Дә л осы мө лшер ғ ана науқ асқ а ең қ олайлы емдік ә серін тигізеді: белгіленген дә рілердің бір рет ішетін жә не бір тә улікте ішетін мө лшері болады. Ә детте бір тә улікте ішетін дә рінің мө лшерін 3 уақ ытқ а яғ ни азанғ а, тү ске, кешке бірдей етіп бө леді.

Берілген дә рінің мө лшері шектен тыс кө бейіп кетсе, онда бала уланып қ алады, кейде ө ліп кетуі де ық тимал. Сондық тан берілетін дә рінің мө лшерін еш уақ ытта асыруғ а болмайды. Егер мейірбикеш байқ амай дә ріні шектен тыс кө п мө лшерде ішкізіп қ ойса, қ ұ йса, онда оны қ орқ ып жасырмай, тез арада емдеуші дә рігерге хабарлау қ ажет. Неғ ұ рлым тез қ арсы ә рекет жасап, емдеуге кіріссе, соғ ұ рлым дә ріге уланғ ан сырқ ат ө мірін аман сақ тап қ алуғ а мү мкіндік туады.

3.Дә рілік заттарды энтеральді жә не ингаляциялық жолдармен енгізу

Дә рілік заттарды энтеральды қ олдану тә сілдері

Ішке дә рілер ауыз арқ ылы (рег оs). тік ішекке (рег гесеtum) жә не тіп астына (sub lingua) енгізіледі. Бұ л тә сілдердің кө мегімен жергілікті, резорбтивті жә не рефлекторлы ә сер беруге болады.

Дә рілерді кө бінесе ауыз арқ ылы енгізу қ олданылады. Бұ л тә сілдің артық шылығ ы оның қ арапайымдығ ында, дә рілерді ә ртү рлі формада залалсызданбағ ан тү рінде енізуге болатындығ ында.

Оның кемшіліктері:

1.Дә рінің жалпы қ ан айналымына баяу тү суі (асқ азанның толуына, қ абылданғ ан ас сапасына, дә рілердің сің ірілу қ абілетіне байланысты). Асқ азанның шырышты қ абаты арқ ылы ендірілу де баяу жү реді, тек майғ а еритін заттар ғ ана сің іріледі, жә не сің ірілу ү рдісі негізінде ішекте ө теді. Бірак дә рілік заттардың қ анғ а баяу тү суі ә ркашан кемшілік болып табылмайды. Мысалы, ішке бір рет қ абылдағ аннан кейін жалпы қ ан айналымына ұ зақ уақ ыт бірқ алыпты тү суі ү шін арнайы жасалынгғ ан дә рілік формалар болады.

2. Тамақ тың заттармен ө зара ә рекеттесуінің жә не бауырдағ ы химиялық ө згерістердің нә тижесінде асқ азан мен ішек сө лдерінің ә серінен дә рілердің ыдырауғ а дейін ө згеруі (адсорбция, еру, химиялық реакциялар). Бұ л барлық дә рілер ү шін дұ рыс бола бермейді. Мысалы, кейбір дә рілік заттар белсенді емес тү рінде шығ арылады, олар бауырда ө згеріске ұ шырағ аннан кейін ғ ана ә сер ете бастайды. Мысалы, гипотензивті препарат эналаприл ренетик ә сер ету ү шін алдымен бауырда ө зінің белсенді тү ріне (эналаприлат) ауысуы керек.

3. Заттың сің ірілу жылдамдығ ының жә не сің ірілген мө лшерінің белгісіз болуының себебінен дә рінің қ андағ ы жә не тіндердегі мө лшерін анық білуге мү мкіндік жоқ. Бұ л теріс ә серді азайту ү шін дә рілерді ас алдында қ абылдайды (асқ азанның шырышты қ абатын тітіркендіретін дә рілерден басқ аларын), капсулағ а салу арқ ылы асқ азан сө лінің ә серінен қ орғ айды, он екі елі ішекке зонд арқ ылы енгізеді.

Асказан-ішек жолдары мен бауырдың аурулары дә рілік заттардың сің ірілу жылдамдығ ы мен толық тығ ына ерекше ө згерістер енгізеді.

Ауыз арқ ылы дә рілер ұ нтақ, таблетка, пилюля, ерітінді, тұ нба (сулы жә не спиртті), қ айнатпа, экстрактар, микстуралар (қ оспалар) тү рінде енгізіледі.

Ұ нтақ ты мейірбике тілдің тү біріне тө геді де су ішкізеді. Таблетка мен пилюляны да науқ ас солай қ абылдайды. Балалар таблетканы немесе ұ нтақ ты іше алмау мү мкін, сондық тан оларды суғ а езіп береді.

Ерітінділерді, сулы тұ нбалар мен микстураларды ү лкен адамдар ас қ асық пен (15 г), балалар шай қ асық пен (5 г) немесе орташа қ асық пен (7, 5 г) ішеді. Бұ л ү шін сә йкес бө лімдері бар мензурканы пайдалану ұ сынылады. Жағ ымсыз иісті сұ йық дә рілерді сумен ішеді.

Спиртті тұ нбалар мен кейбір ерітінділерді науқ астар тамшы тү рінде қ абылдайды. Тамшының қ ажетті мө лшерін пипеткамен немесе арнайы лайық талғ ан флакон болса бірден флаконнан санап кұ йғ ан жө н. Қ абылдар алдында тамшыларды аздағ ан суда ерітеді де сумен ішеді. Егер тамшыны санағ анда қ ате кетсе, дә ріні тө гіп тастап (флаконғ а емес), мензурканы шайып, тамшының қ ажетті мө лшерін қ айтадан тамызу керек. Есептеу ү шін 1 г суда 20 тамшы, 1г шыны с - 65 тамшы, 1г эфирде - 85 тамшы болатынын білу керек.

Дә рілерді тік ішекке енгізудің мынандай артық шылық тары бар:

1. Тез сің ірілуі жә не мө лшерлеудің туралығ ының жоғ ары болуы

2. Дә рі ферменттердің ә серіне ұ шырамайды, ө йткені тік ішекте ферменттер болмайды, жә не, дә рі тө менгі геморраидальды кө к тамырлар арқ ылы сің іріліп, бауырғ а соқ пай бірден тө менгі қ уыс кө к тамырғ а тү седі

3. Бұ л тә сіл қ ұ судың болуының, ө ң ештің тарылуының, жұ ғ ынудың бұ зылуының салдарынан ауыз арқ ылы қ абылдай алмайтын науқ астарғ а, дә ріні қ абылдаудан бас тартқ ан, қ озу жағ дайындағ ы (сандырақ тап жатқ ан) психикалық сырқ аттарғ а дә ріні енгізуге мү мкіндік береді. Мұ ндай кезде тыныштандыратын заттарды дә рілік клизмамен енгізу козумен нә тижелі кү ресуге мү мкіндік береді.

Тік ішекте ферменттердің болмауы бұ л тә сілдің артық шылығ ы ғ ана болып қ оймай, оның кемшілігі де болып табылады, ө йткені белоктық, майлық, полисахаридтік қ ұ рамды дә рілер ферменттердің қ атысуынсыз ішектің қ абырғ асы арқ ылы ө те алмайды, жә не олар жергілікті ә сер ету мақ сатында қ олданылуы мү мкін.

Тік ішекке енгізу ү шін балауыздар мен дә рілік клизмалар қ олданылады. Дә рінің ерітіндісін 50-200 мл мө лшерінде алдын ала тазалау клизмасымен босатылғ ан тік ішекке 7 - 8 см терең дікке енгізеді. Балауыздарды майлы негізде дайындайды, ұ зартылғ ан конус пішініне келтіреді де балауыз қ акама орайды. Оларды тоң азытқ ышта сақ тағ ан жө н. Кіргізер алдында балауыздың ү шкірленген жағ ын қ ағ аздан шығ арады да қ абы қ олда қ алатындай етіп тік ішекке енгізеді.

Дэріні тіл астына салғ анда тез сің іріледі, асқ орытатын ферменттермен бұ зылмайды жә не бауырғ а соқ пай жалпы қ ан айналу шең беріне тү седі. Бірақ мұ ндай тә сілді тек аздағ ан мө лшерде қ олданылатын дә рілерді енгізу ү шін пайдалануғ а болады (нитроглицерин, кейбір гормондар).

Дә рілерді тыныс жолдарына енгізу

Тыныс жолдары мен ө кпенің ә ртү рлі ауруларында дә рілерді бірден тыныс жолдарына енгізу қ олданылады. Кө бінесе дә рілік зат аэрозоль тү рінде онымен дем алу - ингаляция - арқ ылы енгізіледі, кейде дә рі ерітіндісі резең ке тү тік немесе арнайы кұ рал - бронхоскоптың тү тікшесі арқ ылы кең ірдекке кұ йылады. Пенициллинді интратрахеальды енгізу ө кпенің жедел жә не созылмалы абсцесін (ірің ді ісік) емдеуде жақ сы нә тиже береді. Дә ріні тыныс жолына енгізгенде жергілікті, резорбтиигі жә не рефлекторлы ә сер етуге болады.

Жоғ арғ ы тыныс жолдарының жай қ абынуы мен баспаны емдеуде қ арапайым ингалятордың кө мегімен булы ингаляция жасау бұ рыннан бері қ олданылып келе жатыр. Жылытылып тұ рғ ан сулы бө шкеде пайда болғ ан бу ағ ыны бү ріккіштің кө лденең тү тігімен шығ арылады да тік бө лігіндегі ауаны сиретеді, осының салдарынан дә рілік ерітінді стаканнан тік тү тіктің бойымен кө теріледі де бумен ұ сак бө лшектерге бө лінеді. Дә рі бө лшектері бар бу шыны тү тікке тү седі, оны науқ ас аузына салып 5-10 минут сонымен тыныс алады (демді ауызбен алып, мұ рынмен шығ арады). Ү йде ингалятордың орнына шә йнекті қ олдануғ а болады, оның тұ мсығ ына қ ағ аз немесе пластмасс тү тік кигізіледі, ауыз арқ ылы дем алады, шә йнекке шө птің тұ нбаларын жә не сода қ ұ юғ а болады.

Булы ингаляторда дә рі бө лшектері біршама ірі болады, сондық тан олар ө кпеге жетпей жоғ арғ ы тыныс жолдарының шырышты қ абатында тұ рып қ алады. Неғ ұ рлым ұ сақ бө лшекті (альвеолаларғ а жете алатындай) аэрозоль болу ү шін кү рделі бейімделулері бар ингаляторлар қ олданылады, бірақ ол да бү ріккіш ү шбұ рыш қ ағ идасына негізделген. Аэрозоль жасау ү шін будың орнына ауа немесе оттегі пайдаланылады, оны бү ріккіштің кө лденең тү тігіне ә ртү рлі қ ысыммен айдайды, ал тік тү тікпен дә рі кө теріледі, мысалы пенициллинннің ерітіндісі, онымен науқ ас белгілі бір уақ ыт бойы тағ айындалғ ан мө лшеріне жеткенше дем алады.

Дә рілерді сыртқ а қ олдану тә сілдері

І. Дә ріні теріге май, эмульсия, ертінді, тұ нба жә не т.б. формада жағ ады. Қ олданылуы кө бінесе жергілікті ә серге, айқ ын дә режедегі рефлекторлы жә не аздағ ан дә режедегі резорбты ә серге негізделген. Зақ ымдалмағ ан терінің сің іру қ абілеті кө п емес, тек майғ а еритін заттар, кө бінесе шаш фолликулалары мен май бездерінің шығ ару жолдары арқ ылы сің іріледі.

Қ олдану тә сілдері: жағ у, компрестер, ұ нтақ себулер, сү ртулер, жарақ атты таң у. Дә ріні жағ у ә рқ ашан таза теріге, таза қ ұ рал-саймандармен жә не мұ қ ият жуылғ ан қ олдармен жү ргізіледі.

Теріні зарарсыздау немесе рефлекторлы ә сер ету ү шін науқ астың терісіне йод тұ нбасын немесе 70% спирт ерітіндісін жағ ады. Бұ л ү шін мақ та тампоны бар залалсыздандырылғ ан таяқ шаны йодқ а малып, теріге жағ ады (содан кейін таяқ шаны лақ тырып тастайды). Мақ таны йодқ а малу ү шін таяқ шаны йоды бар флаконғ а батырмайды, флаконның ішіндегі йодты мақ та ү лпіршектерімен ластамау ү шін йод тұ нбасын жайпақ ыдысқ а біраз кұ йып алғ ан жө н. Йод тұ нбасы тығ ыны тығ ыз жабылмайтын ыдыста ұ зақ сақ талғ анда спирттің булануы есебінен оның қ оюлануы мү мкін. Қ оюланғ ан йод тұ нбасын терінің нә зік бө лімдеріне жағ у кү йдіруі мү мкін.

2. Кө з ауруларын емдегенде ә ртү рлі дә рілік заттардың ерітінділері жә не майлар қ олданылады. Қ олдану мақ саты - жергілікті ә сер, бірақ конъюктивтің сің іру кабілетінің жақ сылығ ын есте сақ тағ ан жө н жә не осы мү мкіндікті ескере отырып мө лшерлеу керек. Кө зге дә рі тамызу пипеткамен жасалынады. Бұ л ү шін тө менгі қ абақ ты тартып тұ рып шырышты қ абатқ а тамшыны тамызады. Кө з майын арнайы шыны қ алақ шамен кө здің сыртқ ы бұ рышына конъюктивтің шырышты қ абаты мен кө з алмасы арасындағ ы сызық қ а жағ ылады

3.Мұ рынғ а дә ріні жергілікті, резорбты, рефлекторлы ә сер ету мақ сатында ұ нтақ, бу (амилнитрат, мү сә тір спирті), ерітінді жә не май тү рінде қ олданады. Ұ нтақ тар мұ рынғ а дем алғ ан ауамен кіреді: оң жақ мұ рын қ уысын жауып тұ рып, ұ нтақ ты сол жақ мұ рын қ уысы арқ ылы ішке тартады жә не керісінше. Тамшыларды пипеткамен енгізеді, бұ л кезде науқ ас басын артқ а қ арай шалқ айтады. Майды шыны қ алақ шамен жағ ады. Жағ уды дә рігер зондқ а оралғ ан мақ та тампонымен жү ргізеді, содан кейін мақ та тампонын лақ тырып тастайды, ал зонд дезерітіндіде залалсыздандырылады.

4. Қ ұ лақ қ а да дә рі пипеткамен тамызылады. Дә рілік заттардың майлы ерітінділерін дене температурасына дейін жылытқ ан жө н. Оң жақ есту жолына тамызғ анда науқ ас сол жақ қ ырына жатады немесе басын солғ а қ арай қ исайтады, жә не керісінше. Дә ріні енгізгенннен кейін сыртқ ы есту жолы мақ та тампонымен жабылады.

5. Ә йел жыныс жолдарына ә сер ету ү шін жағ уғ а жә не жуып-шаюғ а арналғ ан дә рілер қ ынапқ а какао-майда жасалынғ ан шариктер, ә ртү рлі сұ йық тық тар мен майларғ а матырылғ ан мақ та-дә келік тампондар, ұ нтақ тар, ерітінділер тү рінде енгізіледі. Медикаменттер кебінесе жергілікті ә сер етеді, ө йткені қ ынаптың зақ ымданбағ ан шырышты қ абаты арқ ылы аз мө лшерде сің іріледі, шайып жуу арнайы қ ынаптық ұ штығ ы бар Эсмарх кружкасының кө мегімен немесе алмұ рт тә різді резең ке баллонмен жү ргізіледі, бұ л кезде наукастың бө ксесінің астына дә рет ыдысын қ ояды. Жуып шаю ү шін дә рігердің тағ айындауымен дә рілердің жылы ерітінділері немесе емдік шө птердің тұ нбалары қ олданылады.

Дә ріні енгізудің ең қ арапайым, ың ғ айлы тә сілі оларды ішке ұ нтақ, тү ймедақ, пилюля, тамшы жә не микстура тү рінде қ абылдау. Энтеральды енгізу дә рілерінің артық шылығ ы сол формада қ олданылады, ал кемшілігі ас қ орыту жолында баяу сің іріледі.

Ұ нтақ дә ріні сумен ішеді, капсуланы тіліне қ ойып сумен жұ тады. Дә рінің сулы ерітіндісін 5, 10, 15, 20 мл бө лінген медициналық стаканмен ішеді.

Пероральды (ауыз арқ ылы) енгізу жолдары

Дә ріні ауыз арқ ылы қ абылдау кең тарағ ан. Дә ріні ауыз арқ ылы қ абылдағ анда, ол ащы ішекте сің іріліп, қ ан тамырлары арқ ылы бауырғ а тү седі де, жалпы қ ан айналымына қ осылады. Ауыз арқ ылы енгізудің жағ ымды жақ тары:

1. Бұ л жолмен ә ртү рлі формадағ ы дә рілерді қ абылдауғ а болады (ұ нтақ, пилюля, таблетка, микстура, қ айнатпа, экстракттар тү рінде);
2. қ арапайым жә не ың ғ айлы;
3. залалсыздандыруды талап етпейді;
4. арнайы дайындалғ ан кө мекшілерді талап етпейді.

Пероральды қ абылдаудың кемшіліктері:

1. дә рілік заттардың бір бө лігі бауырда белсенділігін жоғ алтады;
2. дә рінің ә сері ағ за иесінің жасына, жағ дайына жеке сезімталдығ ына байланысты;
3. ас қ орыту жолында дә рінің баяу ә рі толық сің ірілмеуі (бұ ғ ан ас қ орыту ферменттері ә сер етіп, дә рі 10-15 минуттан кейін ыдырай бастайды).
4. науқ астың ессіз жағ дайында немесе жү регі айну кезінде дә ріні қ абылдай алмауы;
5. бұ л тә сіл шұ ғ ыл жағ дайда дә рінің ә сері жылдам керек кезінде тиімсіз;
6. асқ азан мен ішектің кілегей қ абығ ына кері ә сер беруі мү мкін.

Сублингвалдық (тілдің астына) енгізу

Сублингвалдық енгізу деп дә рілік затты тіл асты қ абылдауды айтады. Дә ріні бұ лай қ абылдағ анда тіл асты кілегей қ абаты арқ ылы тез сорылып қ анғ а араласады, бауырғ а бармайды жә не ас қ орыту ферменттері ә серінен жойылмайды. Бірақ бұ л жолды сирек қ олданады, ө йткені тіл асты маң ының сің імділік кө лемі аз, сондық тан бұ л жолмен ө те белсенді дә рілерді аз мө лшерде (мысалы: 0, 0005 г кө лемде нитроглицерин, 0, 06 валидол) қ абылдауғ а болады.

Ректальды (тік ішек арқ ылы) енгізу жолдары

Ректалды енгізу жолдары деп дә рілік заттарды тік ішек арқ ылы енгізуді айтады. Ректалды жолмен сұ йық (мысалы: қ айнатпа, ерітінді, шырыштар) сонымен қ атар қ атты (ректалды суппозиторий) дә рілерді енгізеді. Ректалды жолмен дә ріні науқ ас ауыз арқ ылы қ абылдай алмаса (жү рек айнуы, жұ тына алмауы жағ дайында, асқ азанның кілегей қ абығ ының зақ ымдануы кезінде жә не т.б.) немесе жергілікті ә сер ететін дә ріні енгізу кезінде қ олданады. Бұ л жолмен дә рілер енгізілгенде олар ағ зағ а резорбтивты жә не тік ішектің кілегей қ абығ ына жергілікті ә сер етуі мү мкін.

Суппозиторийді (свечаны) тік ішекке енгізу

Іс -ә рекеттер:

1. Науқ асты сол жақ қ ырына жатқ ызып, аяқ тарын бү гіп ішіне тартып жатқ ызу.

2. Қ аптағ ыш қ ағ азын ашып суппозиторийді алу.

3. Сол қ олың ызбен енгізуге дайындау.

4. Оң қ олмен жің ішке жағ ын анусқ а тү гелдей енгізу.

Сұ йық дә рілік заттарды тік ішекке клизма тү рінде енгізеді, резорбтивтік ә сері бар дә рілік заттар енгізілгенде қ анғ а тікелей ө теді. Тік ішекте ферменттердің болмауынан дә рілік заттар ыдырауғ а ұ шырамайды, дә рі қ ұ рамындағ ы ақ уыз, май, полисахаридті негіздер ішек қ абырғ асынан ө те алмайды, сондық тан олар тек қ ана жергілікті ә сер ету ү шін микроклизма тү рінде енгізіледі. Тоқ ішектің тө менгі бө лігінде тек су, натрий хлоридінің изотондық ерітіндісі, глюкоза ерітіндісі, аминоқ ышқ ылдардың кейбірі ғ ана сің іріледі, сондық тан ағ зағ а мұ ндай дә рілік заттарды тамшылы клизма тә сілімен енгізеді.

Ингаляциялық (тыныс жолы арқ ылы) жолдармен дә рілерді енгізу

Ингаляциялық енгізу дегеніміз дә рілік заттарды тыныс жолдары арқ ылы енгізу. Ингаляция арқ ылы ағ зағ а газ тә різді заттарды (оттегін), қ ос ұ шпалы сұ йық тық тарды (эфир, фторотан), аэрозольдерді енгізуге болады.

Ингаляциялық енгізу жолдарының тиімділігі:

1. Тыныс жолындағ ы патологиялық процеске тікелей ә сері.

2. Қ абынғ ан жерге бауырда сү зілмей, ешбір ө згермей ө зінің жоғ ары

сапасында жетуі, жоғ ары концентрацияның сақ талуы.

Ингаляциялық енгізу жолдарының кемшіліктері:

1. Бронх жолдары ө ткізгіштігінің бұ зылуларында дә рілік заттың қ абынғ ан

жерге дұ рыс жетпеуі;

2. Тыныс алу жолдарының кілегей қ абатының дә рілік заттардың ә серінен