Таксономиясы .

Тұ қ ымдастығ ы: Adenoviridae

Mastadenovirus (адамдардың С – аденовирусы)

Aviadenovirus (қ ұ стардың А – аденовирусы)

Atadenovirus (қ ойлардың Д – аденовмрусы)

Қ ұ рылымы. Аденовирустар куб тә різдес симметрия принципі бойынша қ ұ рылғ ан, суперкапсиді жоқ, вирионның орташа диаметрі 60 – 90 нм-ге тең. Капсиді 252 капсомерлерден тұ рады, олардың 240 (гексондары) қ ырларын қ ұ райды, икосаедрдің (пептондар) 12 бұ рышының сү йір ұ шынан жіпшелер (фибралар) шығ ып тұ рады. Ішкі ақ уыздары ДНҚ – мен кешенді тү рде вирионның жү рекшесін қ алыптастырады, ол капсидтік сү йір қ шының астында орналасқ ан.

Антигендері. Гексондардың ң қ ұ рамында топтық – спецификалық антиген болады. Капсидтің қ ұ рамында типтік спецификалық ә нтиген ә р тү рлі серотипіне бірдей комплемент байланыстырушы болып табылады.

Репродукциялануы. Аденовирустар жасушалық рецепторларғ а жіпшелерінің кө мегімен адсорбцияланады. Жасушағ а енгеннен кейін вирионның депротеинизациялануы (шешінуі) цитоплазмада басталып ядрода аяқ талады, сол жерде терминальды ақ уыздар тіркескен ДНҚ босанып шығ ады. Геномның транскрипциясы жә не вирустық ДНҚ -ның репликациясы ядрода, ал трансляциясы – цитоплазмада атқ арылады. Алдымен вирусспецификалық ферменттердің синтезделуін кодтайтын иРНҚ, содан кейін капсидтік ақ уыздар мен жіпшелер туралы ақ парат жеткізетін иРНҚ синтезделеді. Вирустық бө лшектердің қ ұ ратырылуы ядрода жү реді. Ә рбір жасушада бірнеше жү здеген вирустық юө лшектер синтезделеді. Аденовирустар шық қ ан кезде иесінің жасушалары бұ зылысқ а ұ шырайды. Репродукциялық циклі 14 – 24 сағ атқ а созылады.

Резистенттілігі. Аденовирустардың физикалық жә не химиялық факторлардың ә серінен салыстырмалы тү рде жоғ ары тө зімділігі бар. Олар ұ зақ уақ ыт бойы сыртқ ы ортада, ә сіресе тө менгі температурада, мқ здатқ анда жә не лиофилизациялағ ан жағ дайда, жұ қ палық қ асиетін сақ тауғ а қ абілетті, pH 5, 0 – 9, 0 жағ дайда да тө зімді. Температура 56◦ С – тан жоғ ары болғ ада жә не УКС –нің ә серінен бірнеше минуттан кейін белсенділігн жояды.

Эпидемиологиясы. Инфекция кө зі – аденовирусты инфекциялардың жедел немесе латентті тү ріне шалдық қ ан науқ астар. Инфекция аулы – тамшылы жолмен беріледі, кейбір жағ дайда жанасу жолымен де берілуі ық тимал. Ішектік аденновирустар нә жіспен бө лініп, фекальді – оральды жолмен таратылады. Науқ астанушылық кү згі – қ ысқ ы мерзімде жиірек кездеседі. Індет спорадикалық жә не бұ рқ етпе тү рінде де байқ алады. Аденовирустар кө бінесе 6 айдан 2 жасқ а дейінгі балаларда ауру қ оздырады.

Патогенезі жә не клиникасы. Клиникалық кө ріністері алуан тү рлі болады, себебі аденовирустар тыныс алу жолдарын, кө здің шырышты қ абатын, ішекті қ уық ты зақ ымдай алады.

Микробиологиялық диагностикасы. Вирусологиялық ә діспен: вирусты адамның эпителиалды жасуша дақ ылынан (ЦПӘ, ядро ішілік қ осындыларжұ қ тыру жолымен тү зуі бойынша) бө ліп алады, (мұ рынжұ тқ ыншақ тан, коньктивадан, нә жістен, қ аннан) жә не ИФР, ИФТК, КБР, БР кө мегімен идентификациялайды. Серологиялық ә діс бойынша қ анның сарысуындағ ы антидененің титрінің ө суін КБР, БР, ПГАР кө мегімен анық тайды. Иммунды – электронды микроскопиялық тә сілді аденовирустардың 40, 41 серологиялық топтарын нә жісте анық тау ү шін қ олданылады.

Иммунитеті типті спецификалық. Аденовирустардың онкогенді ә серлеріне байланысты тә жірибелік кең қ олданысқ а енбеген, тірі жә не инактивацияланғ ан вакциналар жасалғ ан.

Емдеуі. Зақ ымдалу кезінде интерферон препараттары, дезоксирибонуклеаза ферменті, вирусқ а қ арсы кө з сірінділері (теброфен, оксолин, жә не т.б.) қ олданылады.

«Поксвирус»

Поксвирустар – адамдарда кө бінесе шешек (ағ ыл.: рох – шешек) қ оздыратын, ДНҚ -геномды, мө лшері ө те ірі вирустар.

Poxviridae тұ қ ымдастығ ына 2 тұ қ ымдастық шалар кіреді – омыртқ алылар шешегінің вирустары жә не жә ндіктер шешегінің вирустары. Адамдарда патологиялық процестер қ оздыруда рө л атқ аратындарғ а нағ ыз шешек, жұ қ палы моллюска, вакциналық немесе сиыр шешегінің жә не маймыл шешегінің вирустары жатады.

Таксономиясы.

Тұ қ ымдастығ ы– Роxviridae

Тұ қ ымдастық шасы: [Chordopoxvirinae]

Туыстастығ ы: Orthopoxvirus (нағ ызшешек жә не вакциналық шешек вирустары)

Parapoxvirus (паравакцина вирусы)

Avipoxvirus (тауық шешегінің вирусы)

Capripoxvirus (қ ойлар шешегінің вирусы)

Leporipoxvirus (миксома вирусы)

Suipoxvirus (шошқ а шешегінің вирусы)

Molluscipoxvirus (жұ қ палы моллюска вирусы)

Vatapoxvirus (яба-маймыл ісігінің вирусы)