Грам оң кокктар. Грам теріс кокктар. Алдын-алуы, емдеу принциптері, микробиологиялық диагностикасы

Грам оң бактериялар жасуша қ абырғ асы бір қ алыпты қ ұ рылымғ а, иілгіш қ абатқ а жұ қ а жә не регидты қ абатпен ковалентті байланысқ ан, ол Грам теріс бактерияларғ а қ арағ анда қ алың /20-60 нм/. Қ абырғ аның негізгі мө лшері пептидогликан болып табылады, ол бірнеше 5-6 қ абаттан тұ рады. Жасуша қ абырғ асында микол қ ышқ ылы болады оның қ ұ рамында техой қ ышқ ылы болады. Грам оң бактерияларының пептидогликанының ерекшелігі ол жерде диаминопиелинді қ ышқ ылы жоқ. Жасуша қ абырғ асында липополисахарид жоқ.

Грам теріс бактериялардың жасуша қ абырғ асы жұ қ а /14-18 нм/. Ерекшелігі регидты қ абаты жұ қ а, пепдигликанның 1-2 қ абатынан тұ рады. Бұ л жерде ә рқ ашан диаминоциелин қ ышқ ылы бар. Жасуша қ абырғ асының қ ұ рамында кө п липопротеині фосфолипидті, фосфоқ антты жә не кө п ақ уыз бар, тейхой қ ышқ ылы болмайды. Жасуша қ абырғ асының пластикалық қ абаты: липопротеин, липополисахарид жә не сыртқ ы мембранадан тұ ратын кү рделі қ ұ рылым қ ұ райды.

«Стафилококк»

Стафилококктар – бактериялардың ішінде кең тарағ ан топтарының бірі. Алтын стафилококк қ оздырғ ыш топырақ та, ауада, теріде, тыныс алу жолдары мен сілемей қ абығ ында тіршілік етеді, ішектің қ алыпты микрофлорасының бір бө лігі болып табылады. Стафилококк ұ рық қ алыптастырмайды. Ол қ оршағ ан ортада жоғ ары температурада (кемінде 80 градус), кү н сә улесінде, суық та, химиялық жә не дә рілік қ ұ ралдарғ а тұ рақ ты. Ә сіресе қ айнатқ ан кезде бірден ө леді, стафилококкқ а сондай-ақ фенол мен сутегі қ ышқ ылы ә сер етеді. 100 С температурада бір сағ ат ішінде ө леді. Кө беюге оң тайлы температура 37-40 С.

Стафилококк тез бұ зылатын тағ ам ө німдерінде бірден кө бейеді. Негізінен кремнен жасалғ ан тә тті ө німдер, кө кө ніс жә не еттен жасалғ ан салаттар, сү т жә не сү т ө німдері, майғ а жасалғ ан балық консервілері, дайын аспаздық ө німдерде болады. Дегенменде ө німдердің органолептикалық қ асиеті (дә мі, тү сі, иісі) ө згермейді.

тұ рады. Жасуша қ абырғ асында микол қ ышқ ылы болады оның қ ұ рамында техой қ ышқ ылы болады. Грам оң бактерияларының пептидогликанының ерекшелігі ол жерде диаминопиелинді қ ышқ ылы жоқ. Жасуша қ абырғ асында липополисахарид жоқ.

Грам теріс бактериялардың жасуша қ абырғ асы жұ қ а /14-18 нм/. Ерекшелігі регидты қ абаты жұ қ а, пепдигликанның 1-2 қ абатынан тұ рады. Бұ л жерде ә рқ ашан диаминоциелин қ ышқ ылы бар. Жасуша қ абырғ асының қ ұ рамында кө п липопротеині фосфолипидті, фосфоқ антты жә не кө п ақ уыз бар, тейхой қ ышқ ылы болмайды. Жасуша қ абырғ асының пластикалық қ абаты: липопротеин, липополисахарид жә не сыртқ ы мембранадан тұ ратын кү рделі қ ұ рылым қ ұ райды.

«Стафилококк»

Стафилококктар – бактериялардың ішінде кең тарағ ан топтарының бірі. Алтын стафилококк қ оздырғ ыш топырақ та, ауада, теріде, тыныс алу жолдары мен сілемей қ абығ ында тіршілік етеді, ішектің қ алыпты микрофлорасының бір бө лігі болып табылады. Стафилококк ұ рық қ алыптастырмайды. Ол қ оршағ ан ортада жоғ ары температурада (кемінде 80 градус), кү н сә улесінде, суық та, химиялық жә не дә рілік қ ұ ралдарғ а тұ рақ ты. Ә сіресе қ айнатқ ан кезде бірден ө леді, стафилококкқ а сондай-ақ фенол мен сутегі қ ышқ ылы ә сер етеді. 100 С температурада бір сағ ат ішінде ө леді. Кө беюге оң тайлы температура 37-40 С.

Стафилококк тез бұ зылатын тағ ам ө німдерінде бірден кө бейеді. Негізінен кремнен жасалғ ан тә тті ө німдер, кө кө ніс жә не еттен жасалғ ан салаттар, сү т жә не сү т ө німдері, майғ а жасалғ ан балық консервілері, дайын аспаздық ө німдерде болады. Дегенменде ө німдердің органолептикалық қ асиеті (дә мі, тү сі, иісі) ө згермейді.

Микробтар (қ атынасқ ан кезде қ оларқ ылын емес ауалы-тамшылы жолмен) маститпен ауыратын жануарлар (сиыр, ешкі) арқ ылы адамдарғ а таралады.

Кө бею процессінде тағ амдағ ы қ оздырғ ыш тамақ тан улануды тудыратын энтеротоксин-уын бө леді.

Стафилококк уыттарының алдын алу, қ оздырғ ыштардың тағ ам ө німдеріне тү су мү мкіндігін болдырмау мақ сатында іс-шаралар жү ргізіп, стафилококктың дамуын жә не ө німдерде энтеротоксиннің жиналуын тежейтін жағ дайларды тудыру қ ажет. Мынаны ескерген жө н, стафилококк энтеротоксині 1, 5 сағ ат бойы 96-98 С температурада ү здіксіз қ айнатқ ан жағ дайда ө мір сү ру қ абілетінен айырылады. Терінің ірің ді, жоғ ары тыныс алу жолдарының асқ ыну процесстеріне шалдық қ ан адамдарды тағ ам ө німдерін дайындауғ а жібермеу қ ажет. Тағ ам ө німдері мен тағ амдардың технологиялық процесстерін жә не дайындаудың термикалық ө ң делуін, ө ндірістік ү й-жайларының, технологиялық жабдық тың жә не мү ліктің санитариялық жағ дайын, дайын тағ амдардың сақ талу жағ дайлары мен іске асыру мерзімдерін сақ тау қ ажет.

Бө лме температурасында қ алғ ан тағ амды пайдалану қ ауіпті, ө йткені бұ ндай жағ дайда стафилококктың кө бейіп, уыттың жиналуына аса қ олайлы. Тағ амдар мен дайын ө німдерді 4-6 С температурасында сақ талуы тиіс. Бұ ндай температурада стафилококктардың кө беюі жә не олардың энтеротоксин бө луі тоқ татылады.

Дү кендерден алынатын тағ амдардың жарамдылық мерзімі мен сыртқ ы тү ріне мә н беру қ ажет. Орамасы бү лінген жағ дайда, тіпті жарамдылық мерзімі анық кө рсетілсе де, ө німді алмағ ан дұ рыс. Ө йткені, мұ ндай орамада кез-келген ө нім тез бұ зылады. Ретсіз сауда орындарындағ ы сү т жә не сү т ө німдері маститпен ауырғ ан малдардан алынуы мү мкін. Сондық тан да кез - келген жерлерден немесе кө шелерден дайын тағ амдар мен сү т ө німдерін сатып алмағ аның ыз орынды.

«Стрептококктар»

Стрептококктар ұ сақ, шар тә різді жасушалар, тізбектеліп немесе жұ птасып орналасады.Олар оппортунистік инфекциялар тудырады.

-жедел стрептококтық ауру(скарлатина, тілме, баспа);

-созылмалы стрептококтық аурулар(ревматизм);

-жедел-созылмалы ірің ді қ абыну аурулары.

Стрептококк (лат. Streptococcus)- Грам оң хемоорганотропты факультативты анаэробты аспороген туысының бактериялары. Терісі ірің деп қ абынғ ан (тілме) науқ астан (1874 Бильрот), ірің ді аурумен сепсис болғ анда (1879, Пастер) стрептококктарды табады. Таза дақ ылын Фелейзен (1883) жә не Розенбах (1884) бө ліп алады, қ асиеттерін толық зерттейді Пневмониялық стрептококкты (пневмококкты) бірнеше зерттеушілер ә р кезде ашып, оның белгілерін анық тағ ан (Кох – 1871, Клебс – 1875, Пастер-Шамберлан, Ру- 1881).Таза дақ ылын 1885 жылы Френкель боліп алады.1886 жылы Вексельбаум жан- жақ ты зерттейді. Стрептококктар: полиморфті, ұ сақ кокктар, шар тә різдес, сопақ ша, жаң а бө ленген дақ ылдарда кейде капсула тұ зеді. Дақ ылдандыру: факультативті анаэробтар.Кө мірсу, қ ан, сарысу қ осыл-ғ ан орталарда ө седі. Жануарлар мен адамдардың паразиттері болып табылады. Кө бінесе, ас қ орыту жә не тыныс жолдарында, кө п жағ дайда ауыз жә не мұ рын қ уысында кө птеп кездеседі. Патогенді стрептококтар инфекция тудыруғ а қ абілетті. Кө птеген аурулар туғ ызады. Мысалы: тілме, қ ызамық, жә й мұ рын қ уысының қ абынуларын, сонымен қ атар, пневмония, септикопиемия, сепсис сияқ ты ауыр ауруларды да тудыруғ а қ абілетті.

Пневмококктар- сопақ ша немесе ланцет тә різді кокктар, клиникалық материалдан дайындағ ан жағ ындыда жұ птасып орналасады, айналасында ө те қ алың капсула пайда болады.Қ озғ алмайды, спора тү збейді. Пневмококк-ауруханадан тыс кездесетін бактериялық пневмонияның негізгі қ оздырғ ышы болып табылады.

«Менингококктар»

Менингококты инфекция – ауа-тамшылы механизммен тарайтын, назофарингит жә не генарализденген тү рлерінде ө тетін клиникасында қ ызбамен, интосикациямен, экзантемамен жә не ми қ абаттарының зақ ымдалуымен сипатталатын антропонозды бактерияды жедел инфекциялық ауру.

Патогенезі:

Менингококты инфекцияда инфекциялық процесс тө мендегідей қ алыптасады:

менингококктың ену қ ақ пасы-мұ рын жұ тқ ыншақ тың шырыш қ абаттары.

Орналасқ ан жерінде (мұ рынжұ тқ ыншақ та кө бінде 60-70%-ке дейін) “сау” тасымалдаушылық қ алыптасады,

30%-де назофарингит дамиды

1% инфекциялық процесс жайылғ ан тү ріне ө теді.

Менингококктар алғ ашында мұ рын жұ тқ ыншақ тың шырышты қ абатында орналасып, онда жеткілікті қ абыну процесін туғ ызады (клиникалық белгілерсіз) – “сау” тасымалдаушылық, назофарингит кезінде жергілікті ө згерістермен қ атар, айқ ын токсинемия жә не бактеремия байқ алады. Генерализацияланғ ан тү рінде қ оздырғ ыш жергілікті тосқ ауылдардан ө тіп, бактеремия туғ ызады. Бактеремия арнайы монополисахаридтердің ә серіне байланысты айқ ын токсинемиямен қ атар ө теді (менингит, артрит, иридоциклит). Процестің жайылуында мына факторлар маң ызы болуы мү мкін: -қ оздырғ ыштың инфицирлеуші дозасы, оның вируленттігі мен инвазивтілігі -жастық фактор (балаларда ересектерге қ арағ анда жайылғ ан тү рі жиі кездеседі) -ағ заның иммуногенетикалық ерекшеліктері (жергілікті иммунитеттің, иммунитеттің клеткалық звеносының фагоцитарлық жү йенің, комплемент жү йесінің т.б. жағ дайы) -менингококктардың басқ а бактериялармен, вирустармен ассоциациясы. Токсиннің ә серінен (липополисахарид) гемостазды бұ затын бірқ атар қ иын процестер туындайды. Бұ л тұ рғ ыда липополисахаридтің концентрациясының маң ызы бар (токсинемия дә режесі): тө мен концентрация арнайы жә не арнайы емес қ орғ аныс факторларын белсендірсе, ал жоғ ары керісінше тежейді, сондық тан ауыр ағ ымда токсикалық -инфекциялық шокпен ө теді. Жайылғ ан формалардың патогенезінде сонымен қ атар баяу типті гиперсезімталдық жә не миокардит, перикардит, полиартрит дамуына келтіретін иммундық комплекстердің маң ызы да зор.