Бақылаудың құралдары мен әдістерге таңдау және жүзеге асыру

— зерттеу не тексеру ә дісі. Бақ ылау арнайы жоспар бойынша жү ргізіледі. Жоспарда Бақ ылаудың мақ саты мен міндеттері, объектісі (сабақ, саяхат, лабораториядағ ы, шеберханадағ ы, оқ у-тә жірибе учаскесіндегі оқ ушылардың жұ мыстары), жү ргізу ә дісі мен жолдары дұ рыс кө рсетілуі тиіс. Ғ ылыми негізде шығ армашылық пен жасалғ ан жоспар зерттеу жұ мысының нә тижелі болуына игі ә сер етеді. Ғ ылыми Бақ ылау зерттелетін педагогикалық қ ұ былысты дұ рыс ә рі дә л жазып алуды талап етеді. Сондық тан Бақ ылаудың нә тижесі зерттеушінің педагогикалық іскерлігіне, қ абілетіне жә не сауаттылығ ына байланысты. Зерттелетін тақ ырыптың мақ саты мен мазмұ нына қ арап, Бақ ылауды жаппай жә не ішінара жү ргізуге болады. Оқ у-тә рбие барысында жалпы мә селелерді (сабақ ү стіндегі оқ ушылардың танымдық іс-ә рекеті, оқ ушылар зейінін жандандыру, балалардың ұ жымдық іс-ә рекеті, т.б.) зерттеу ү шін жаппай Бақ ылау ә дісі пайдаланылады. Жеке оқ ушының іс-ә рекеті мен мінез-қ ұ лқ ын зерттеу ү шін ішінара Бақ ылау ә дісі қ олданылады. Бақ ылау нә тижелері дұ рыс шығ у ү шін тү рлі формулалар, кестелер, фотосуреттер, сұ лбалар, ә сіресе, техника қ ұ ралдарды (киноғ а тү сіру, магнитофонғ а жазу, т.б.) кең інен пайдаланады. Бақ ылау материалдары арнайы кү нделікке, хаттамағ а жазылады. Зерттеуші педагогикалық Бақ ылау материалдарын анкета мә ліметтерімен де толық тырады. Бақ ылау — сондай-ақ, педагогикалық қ ұ былыстың ішкі процесі (оқ ушы санасында болатын психикалық процесс) жайлы толық мә лімет алу ү шін қ олданылатын ә дістердің бірі. Оқ ыту процесіндегі Бақ ылаудың психологиялық, педагогикалық мә ні — оқ ушыларғ а дер кезінде кө мек кө рсету; олардың шығ армашылық кү шіне, қ абілетіне сенім білдіру, оқ ушылардың оқ у тапсырмасын нә тижелі етіп орындау ү шін ынталандыру, іске жұ мылдыру. Бақ ылаудың бірнеше тү рлері бар: тақ ырыптық Бақ ылау, тараулар бойынша жү ргізілетін Бақ ылау, қ орытынды Бақ ылау Тақ ырыптық Бақ ылау оқ у бағ дарламасындағ ы белгілі тақ ырыптар бойынша ө ткізіледі. Сабақ тың тақ ырыбы жә не ә рбір кезең дері негізінде оқ ушылардың білімді, іскерлікті, дағ дыны игеруі тексеріледі. Тараулар бойынша жү ргізілетін Бақ ылау ә рбір тоқ санның аяғ ында оқ у бағ дарламасының белгілі тарауын оқ ып болғ аннан кейін ө ткізіледі. Бұ л Бақ ылаудың мақ саты — оқ у бағ дарламасы негізіндегі Бақ ылау жұ мыстары мен тү рлі техника қ ұ ралдар (оқ ыту машинасы, компьютер, электронды-есептеуші машина, т.б.) арқ ылы ә рбір тоқ санның аяғ ында оқ ушы білімінің кө лемі мен сапасын, іскерлігін, дағ дысын анық тау. Қ орытынды Бақ ылау жыл аяғ ында ө ткізіледі. Мұ нда тақ ырыптық жә не тараулар бойынша жү ргізілетін Бақ ылау нә тижелері есепке алынады. Оқ ушылардың жыл бойына алғ ан теориялық жә не практикалық білім дең гейі анық талады. Қ орытынды Бақ ылаудың негізі емтихан жә не оқ ушылардың жылдық ү лгерім бағ алары болып есептеледі. Бақ ылау ә дісінің ішінде бағ дарламалап Бақ ылау ә дістерінің ө зіндік ерекшелігі бар. Машинасыз бағ дарламалап Бақ ылау ә дістері бойынша перфокарталар жә не Бақ ылау карталары қ олданылып, оқ ушылардың теориялық жә не практикалық білімдері анық талады. Бақ ылау карталарын пайдалану оқ ушылардың білімін аз уақ ыттың ішінде анық тауғ а мү мкіндік береді. Машиналы бағ дарламалап Бақ ылау ә дістері мектептерде, арнайы орта жә не жоғ ары оқ у орындарында қ олданылады. Техника қ ұ ралдар оқ ушылардың білімін тексеру, Бақ ылау жә не ө зін-ө зі Бақ ылауда қ олданылады. Оқ ыту процесінде оқ ушылардың ө зін-ө зі Бақ ылауы ө те қ ажет. Ө зін-ө зі Бақ ылау олардың игерген оқ у бағ дарламасы, материалы мен дағ ды, іскерлігінің беріктігін қ амтамасыз етеді. Ө зін-ө зі Бақ ылау арқ ылы оқ ушылардың ө з біліміне сенімі артып, орындағ ан жұ мыстарының нә тижесін бағ алайды. Оқ ыту процесінде Бақ ылаудың жаппай, топтық жә не дербес формалары бар. Жаппай Бақ ылауда барлық оқ ушыларғ а мазмұ ны бірдей сұ рақ тар немесе тапсырмалар беріледі, орындалғ ан жұ мыстарды олар тексеріп, іске асырады. Топтық Бақ ылауда зерттелетін оқ ушылардың белгілі бір тобы тапсырмалар орындайды. Бақ ылаудың дербес формасы ә рбір оқ ушының білімін, іскерлігін жә не дағ дысын анық тайды. Дербес Бақ ылау бағ дарламалап жә не дифференциялап оқ ыту барысында жақ сы нә тиже береді.[1]