Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Протоонкоген мен онкогенге аныктама беру






Протоонкогендер деп онкогенге ұ қ сас қ алыпты не ізашар гендерді айтады.Протоокогендер кә дімгі «қ алыпты» гендер.Олар басқ а гендермен бірге жасушалардың бө лінуін, ө суін, ө зара ә рекеттесулерін реттейді.Бұ л гендер «ө су факторлары» деп аталатын белоктың синтезін бақ ылайды.

Протоонокегенннің онкогенге айналуы мына жолдармен іске асырылады:

1.протоонкогенге жаң а транскрипцияның жалғ ануы;

2.протоонкогеннің онкогендік активтілікке дейінгі амплификациясы(кө шірмелерлі кө бейту);

3.Иелік-жасушаның ДНҚ молекуласының кейбір нуклеотидтер жү йесінің қ осылып, промотрдың ә рекетін кү шейту;

4.транслокация нә тижесінде протоонкогеннің иммуноглобиннің локусына жалғ ануы;

5.протоонкогеннің мутациялары;

Хромосомалардың транслокациясы нә тижесінде протоонкогенге жаң а тарскрипциялық промотордың жалғ ануы протоонкогеннің ү здіксіз жұ мыс істеп, белоктың тоқ таусыз синтезделуіне, яғ ни оның онкогенге айналуына себеп болады.Олай болса, протоонкогеннің онкогенге айналуына себеп болатын негізгі жә не жалпы механизмдерінің бірі протоонкогендер активтілігінің қ алыпты реттелуі мен бақ ылауының бұ зылуы.Протоонкоген К-ras-тың онкогенге айналуы ісіктің ө сіп, ұ лғ аюына алып келеді.Ісіктің аса маң ызды суперессор гендерінің бірі р-53 белогының гені.Оның кө птеген аллельдерң бар.Адамның барлық ісік ауруларының жартысына жуығ ы осы р-53 генінің мутантты аллельдерінің бақ ылауымен қ алыптасады.Мутация нә тижесінде р-53 генінің екі аллельінің активсізденуі қ ауіпсіз аденоманы қ атерлі карциномағ а айналдырады.Ісіктің нақ ты бір жерде орналасуын бақ ылайтын геннің мутацияғ а ұ шырауы, оның тү рлі мү шелерге таралып, метастазалануына себеп болады.

Катерлі ісік

Атерлі ісіктер-жер бетіндегі халық тың, ә сіресе жасы ұ лғ айғ ан адамдар арасындағ ы ө лімнің негізгі себертерінің бірі болып табылады.Қ алыпты жағ дайда жасушалардың бө ліну процесі олардың кө беюін жылдамдатып немесе тежеп жә не ө зара бірін-бірі тең естіріп отыратын екі топ факторлармен бақ ыланады.Рак жасушаларының негізгі қ асиеті тоқ таусыз бө лінуге қ абілеттілігі, ө йткені оларда жасушаның кө беюін тежейтін механизмдер мен факторлар болмайды.Қ алыпты жасушаның трансформацияланғ ан жасушағ а айналу процесі онкогенез не канцерогенез деп аталады.Рак полиэтиологиялық не кө пфакторлы ауруларғ а жатады, ерекшелігі патологияның себебін анық тау мү мкін болмайды.Жасушалардың ісіктік трансформациясына себеп болатын канцерогендік факторларғ а иондаушы сә улелену, химиялық қ осылыстар, ісікті туғ ызатын вирустар.

Иондаушы сә улелену -радиацияның жоғ ары дозасының ә серіне кө пшілік жағ дайда радиация кө зімен тікелей байланысы бар АЭС-тің кә сіпқ ой мамандары, рентгенолог жә не радиологтар, радиоактивті сә улеленумен емделетін адамдар, атом бомбасының жарылыман тап болғ ан адамдар ұ шырайды.

Химиялық қ осылыстар- жеке дара ісіктік жасушалардың ө суі мен бө лінуін жылдамдатуғ а қ абілетті келеді.Оларғ а тө ртхлорды кө міртегі, метилхолантрен, бензантрацен жатады.Оларды канцерогендік промоторлар деп атайды.Мұ ндай жекелеген ісіктік жасушалар қ алыпты жасушалармен қ оршалып тқ рғ андық тан олардың тоқ тату ә рекетін жең е алмай, ұ зақ уақ ыт, жылдар бойы жасырын кү йде болып қ атерлі ісік жасушаларына трансформацияланбайды.

Ісіктік вирустар -вирустардың генетикалық материалы ДНҚ не РНҚ молекуласы тү рінде болады.Кейбір вирустардың геномында онкогендік активтілік кө рсететін гендер болады.Ісіктің вирустары жасушағ а еніп, оның ДНҚ -на қ осылып иелік жасуша геномы жә не вирус геномынан тұ ратын рекомбинантты ДНҚ молекуласының қ ұ рамында қ ызмет атқ аруғ а қ абілетті келеді.Жасушалардың ісіктік трансформациясында генетикалық факторлардың негізгі роль атқ аратынын растайтын мынадай нақ ты мә ліметтер бар: 1)адамның қ андай да бір мү шелерінің рак ауруымен қ атар байқ алатын моногендік аурулардың бірқ атар тү рі бар.2)Ұ рпақ тан ұ рпақ қ а тұ рақ ты тұ қ ым қ уалайтын: жатырдың, аналық бездің, сү т бездерінің, ө ң еш рагы.3)Барлық ісік жасушалары хрормосомалар мен ДНҚ -ның қ ұ рылысындағ ы жә не атқ аратын қ ызметіндегі анық байқ алатын бұ зылулармен сипатталады.

Ісіктің аса маң ызды суперессор гендерінің бірі р-53 белогының гені.Оның кө птеген аллельдерң бар.Адамның барлық ісік ауруларының жартысына жуығ ы осы р-53 генінің мутантты аллельдерінің бақ ылауымен қ алыптасады.Мутация нә тижесінде р-53 генінің екі аллельінің активсізденуі қ ауіпсіз аденоманы қ атерлі карциномағ а айналдырады.Ісіктің нақ ты бір жерде орналасуын бақ ылайтын геннің мутацияғ а ұ шырауы, оның тү рлі мү шелерге таралып, метастазалануына себеп болады






© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.