Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Рылыс салу ауданындағы топографиялық және геодезиялық материалдарды талдау






 

Алматының Аль-Фараби даң ғ ылының оң тү стігімен Дулатов даң ғ ылының солтү стік қ иылысында орналасқ ан «Даулет» тұ рғ ын кешені 6 қ абаттан тұ рады. Кешенге тікелей Алматы қ аласының ә кімшілігі тапсырыс берген. Мұ нда жобалау екі кезең де орындалады: топографиялық -геодезиялық жә не инженерлік–геодезиялық ізденістер. Инженерлік- геодезиялық жұ мыстар кешені мынадай:

- кешен учаскесі алаң ында 1: 500 масштабта 0.5 м рельеф қ имасымен кө рсетілген шекараларында тү сіріс жү ргізу;

- техникалық жағ дайғ а сә йкес инженерлік торлар бойынша (су қ ұ бырлары, канализация, электр желісі, байланыс желісі) тү сіріс жасау;

- топографиялық тү сіріс орындалуы керек координаттар жү йесі мен биіктік жү йесі: координаттар жү йесі – жергілікті, биіктік жү йесі–Балтық тең ізі бойынша;

- инженерлік іздестіру нә тижесінде СНиП РК 1.02-18-2004 талаптарына жауап беретін есеп дайындау.

Жерге салынатын қ ұ рылыс жобасының ең маң ызды қ ұ жаты – қ ұ рылыстың бас планы. Бас пландар жасалынатын қ ұ жаттар кешенінің негізгі сызбалары болып табылады жә не объекттің тү рі мен қ олданылу мақ сатына байланысты жоба бө ліміне кіреді. [3]

Бас жоспардың қ ұ рамы, оның масштабы, салынатын объекттің кү рделілігіне, жобалау сатысына, жердің ситуациясы мен рельефіне байланысты анық талады. Жалпы, жобада бас жоспарды жасам жасамас бұ рын ғ имаратты орналастырудың ситуациялық жоспары жасалынады.

Ғ имарат айналасында ө рттен қ орғ анатын жол қ арастырылғ ан. Шаруа-шылық зонасы супермаркет жағ ынан орналастырылғ ан жә не жеке кіретін кіреберісі бар.Шаруашылық алаң ында қ оқ ыс жинауғ а арналғ ан алаң бар.

Ү лкен, ірі объектілер ү шін ситуациялық жоспарғ а ғ имараттар мен қ оса, жерде бар жә не жобаланатын сыртқ ы коммуникациялар, инженерлік торлар мен силитебті территорияларды қ осады.

Ситуациялық жоспарлар бас жоспарғ а қ арағ анда кіші масштабтарда қ ұ растырылады.

Жобаның негізгі қ ұ жаты – қ ұ рылыс бас жоспары болып табылады, ол қ ұ рылыстың дайындық жә не негізгі кезең інде қ ұ ралады. Қ ұ рылыс бас жоспары геодезиялық жұ мыстарды жобалау жә не қ ұ рылыс ө ндірісінің геодезиялық қ амтамасын жасау кезінде қ олданады. Ол қ ұ рылыс кезең індегі геодезиялық белгілерді орналастыру схемасын қ ұ руғ а, геодезиялық белгілер арасындағ ы кө ріністі анық тауғ а жә не бө лу планы мен сызбаларды қ ұ растыруғ а негіз болып табылады.

Тұ рғ ын ү й кешенін салу қ ұ рылысы кезіндегі топографо – геодезиялық жұ мыстар жобасын қ ұ ру ү шін болашақ қ ұ рылыс учаскесінде бар топографо – геодезиялық материалдар жиналып, талқ ыланды. Объектіде 1 разрядты полигонометрияның 3 пункті жә не 3 класты нивелирлік репердің 4 пункті сақ талғ ан.

Бұ л пункттер пландық жә не биіктіктік негіздеуді қ ұ ру ү шін бастапқ ы мә ліметтер болып қ олданылуы мү мкін. [4]

Қ ұ рылыс алаң ының жалпы ауданы 3, 1 га.

Кешен учаскесі мынадай зоналарғ а бө лінген: тұ рғ ын ү й кешені, ресторан, кафе, супермаркет, техникалық бө лім, химчистка жә не т.б. 6 қ абаттық тұ рғ ын кешенінің ә р бө лмесі жатын бө лме, зал, ас бө лмесы, балконнан тұ рады жә не келесі пә терлерге қ атынайтын холлдар орналастырылғ ан. Бұ л қ ұ рылыстың сызбасы элиталық ү лгіде жасалынғ ан. Қ азіргі заман талабына сай қ ұ рылыс кешеніне ә р жастағ ы еліміздің азаматтары қ оныстай алады.Тұ рғ ын кешені тұ рғ ындар ү шін қ ауіпсіз болып табылады.

Мұ нда метаморфты жыныстардан, шө гінділерден жә не профирит, граниттен тү зілген. 2500 – 3000 м-ге дейін биік таулы шалғ ынды дала белдемі орналасқ ан.

Ғ имараттың архитектуралық -қ ұ рылыстық материалдарында қ ұ рылысқ а арналғ ан учаске қ аланың оң тү стік – шығ ыс бө лігінде орналасқ ан.

Отырғ ызылуғ а қ арастырылғ ан барлық ағ аштар мен бұ талар берілген климаттық жағ дайғ а тө зімді жә не олар ө сімдіктердің сә ндік қ асиеттері мен кө галдандырудың функционалды тағ айындалуын есепке ала отырып таң далғ ан. Ө сімдіктердің жақ сы сақ талуы мен қ алыпты ө суі ү шін шұ ң қ ырларда 100% топырақ тарды минералдық жә не органикалық тың айтқ ыштарғ а ие ө сімдік топырағ ымен ауыстыру арқ ылы ағ аштарды отырғ ызу қ арастырылғ ан. Жасыл ө сінділердің суғ арылуы суарғ ыш су қ ұ бырының кө мегімен орындалады

Топтық алаң дар ғ имараттағ ы топтық ұ яшық тарғ а сә йкес бө лмелерден шығ уғ а ың ғ айлы болып табылатын байланысқ а ие. Инженерлік ізденістердің ө ндірісіне арналғ ан техникалық тапсырма 2-кестеде кө рсетілген.

 
 


Кесте 2 Инженерлік ізденістердің ө ндірісіне арналғ ан техникалық тапсырма

 

  Объектінің атауы «Дә улет тұ рғ ын ү й кешені»  
  Объектінің орналасқ ан жері жә не қ ұ рылыс учаскесі шекарасы Қ Р, Алматы қ аласы, Ә ль-Фараби даң ғ ылында
  Тапсырыс беруші Алматы қ аласы ә кімшілігі
  Жоба жасау кә сіпорыны ЖШС «СтатусСтройсервис»  
  Жобаның бас инженерінің аты- жө ні Демидов А.Н.
  Жобалау кезең і жә не инженерлік ізденіс тү рі 2 кезең дік жұ мыс жобасы: топографиялық - геодезиялық, инженерлік–геологиялық ізденістер
  Қ ұ рылыс тү рі Жаң а қ ұ рылыс  

 

2-кестенің жалғ асы

 

  Объекттің техникалық сипаттамасы Кешенде тұ рғ ын уй кешені қ арастырылғ ан
  Жұ мыстың мақ саты мен арналуы 6 қ абатты кешенді жә не инженерлік торлар-ды жобалауғ а арналғ ан жобалық сметалық қ ұ жат-таманы жасау ү шін инженерлік ізденісті орындау
  Инженерлік – геодезиялық жұ мыстар: 10.1.Мектеп учаскесінің алаң ында 1: 500 масштабта 0.5 м рельеф қ имасымен кө рсетілген шекараларында тү сіріс жү ргізу. 10.2. Техникалық жағ дайғ а сә йкес сыртқ ы инженерлік торлар бойынша (су қ ұ бырлары, канализация, электр желісі, байланыс) тү сіріс жасау. 10.3. Топографиялық тү сіріс орындалу керек координаттар жү йесі мен биіктік жү йесі: - Координат жү йесі- жергілікті - Биіктік жү йесі – Балтық тең ізі бойынша 10.4. Инженерлік ізденіс нә тижесінде СНИП РК 1.02-18-2004 талаптарына жауап беретін есеп дайындалуы керек.
  Қ осымша жағ дай Орындау кезінде территорияның техникалық сипаттамасына сә йкес жер бетіндегі жә не жер асты ғ имараттарындаағ аштар, нженерлік коммуникацияларды кө рсету жә не қ ызығ ушылық білдіретін кә сіпорындармен келісу.
  Жұ мысты орындау мерзімі Уақ ытылы график бойынша

 

Кешен аймағ ы Алматының ә сем таулары Алатаудың баурайында орналасқ андық тан табиғ аты ө те тамаша.

 

 

2 Геодезиялық толық тыру торларын жобалау

 

Пландық толық тыру торларын жобалау

 

Берілген пункттер пландық жә не биіктіктік негізде инженерлік-геодезиялық тірек торлары қ ұ рылады. Инженерлік-геодезиялық мұ ндай тірек торлары қ ұ жаттарды қ ұ ру ү шін, суретке тү сіру кезінде, кез келген ғ имаратты салуда бө лу жұ мыстары ү шін, деформациялар мен шө гінділерді анық тау ү шін керек.Сонымен қ атар топографиялық тү сірістерде, инженерлік-геодезиялық жұ мыстар ө ндірісінде негіз болып табылады. Пландық торларды қ ұ рар алдында геодезиялық жұ мыстардың жасалу жобасымен міндетті тү рде таныс болу керек. Биіктік жә не пландық торлар тө белері арнайы жергілікті аймақ та белгілермен бекітілген геометриялық фигуралардың негізін қ ұ райды.Торларды қ ұ рудағ ы барлық тірек нү ктелері аймақ тың негізгі нү ктелеріне сә йкес болуы тиіс.

Пландық толық тыру торларында белгіленген торлар мемелекеттік координаттар жү йесіне негізделген шартты координаттар жү йесінде болады жә не белгілен торлар шамалары жалғ ыз ғ ана болуы мү мкін. Мұ ндағ ы инженерлік-геодезиялық торлар фугуралардың шамалы мө лшерінде немесе полигон тектес болып орнатылады. Торлардың негізгі формасы жұ мыс жасалғ ан аймақ тың аумағ ымен, объектілер немесе объектілер тобының формасымен анық талады.Торлар пункттеріне оларды эксплуатация кезінде кү рделі шарттарда қ олдануғ а тұ рақ тылық жағ дайы бойынша жоғ ары талаптар қ ойылады.

Объектінің жоспарланғ ан ауданына жә не қ ұ рылыс технологияларына байланысты инженерлік-геодезиялық торлар бірнеше кезең де қ ұ рылуы мү мкін. Соның ішінде суретке тү сіру немесе бө лу жұ мыстары ү шін триангуляция немесе сызық тық -бұ рыштық торлар ары қ арайғ ы толық тырулар ү шін полигонометриялық жә не теодолиттік жү рістер негіз бола алады. Ө лшегіш қ ұ ралдардың дамуы кө бінесе тірек торларды қ ұ рудың ә дісін таң дауды анық тайды. Электронды тахеометрлердің шығ уы мен кең таралуы сызық тық -бұ рыштық торлар мен полигонометрияның жиі қ олданылуына ә келді.

Мемлекеттік геодезиялық тор пландық жә не биіктік болып бө лінеді, оның ә рқ айсысы тө рт класқ а жіктеледі. Пландық тор триангуляция, полигонометрия жә не трилатерация ә дістерімен қ ұ рылады. Биіктік тор геометриялық нивелирлеу ә дісімен қ ұ рылады.

Геодезиялық толық тыру торлары геодезиялық торлардың тығ ыздығ ын арттыру ү шін қ ызмет етеді жә не олар былайша бө лінеді:

а) триангуляция ә дісімен салынатын 1- жә не 2- разрядты толық тыру торлары;

б) полигонометрия ә дісімен дамытылғ ан 1- жә не 2-разрядты толық тыру торлары;

 

 

в) геометриялық нивелирлеу ә дісімен дамытылғ ан техникалық нивелирлеу торлары.

1-класты мемлекеттік пландық геодезиялық торлар полигон тү рінде тұ рғ ызылады, ол триангуляция қ атарлары немесе полигонометрия жү рістерін тү зеді. Полигон аумағ ы 800 километрге жуық, ал оның қ абырғ алары 200 километрден аспауы керек. Полигон тө белерінде жұ п астрономиялық пункттерді (ендік, бойлық, азимут) анық тайды. Триангуляция тү йіндерінің шеттерінен базис қ абырғ аларына ө лшеу жү ргізеді.

2-класты пландық геодезиялық торлар 1-класты полигон ішінен толық триангуляция торы тү рінде немесе полигонометрияның қ иылысқ ан жү рістері жү йесі ретінде тұ рғ ызылады.

3- жә не 4-класты тор пункттері жоғ арғ ы класты тор қ абырғ аларына сү йенген ү шбұ рыштардың жеке жү йесі тү рінде тұ рғ ызылатын триангуляция ә дісімен анық талады.

Жалпы толық тай негізде ө ндірістегі қ алалар, ірі қ ұ рылысы бар энергетикалық обьектілердің аумағ ында қ ұ рылатын инженелік-геодезиялық тірек торлар бө лу жұ мыстарының аумағ ын қ ұ рай отырып қ ұ рылыстарды орынды, тиянақ ты қ олдануды реттеп отырады.

Заң дық кү штегі нормативтік қ ұ жаттармен актілердің қ азіргі талаптарына сә йкес қ алалар аумағ ында арнайы торлар қ ұ рылмайды. Инженерлік торлар ү шін басты рө лді ортақ перспективалық жоспар бойынша қ ұ рылғ ан мемлекеттік геодезиялық торлар алады.

Инженерлік қ ұ рылыстары бар жә не жоқ қ алалардың, поселкелердің жә не ө ндірістік кә сіпорындардың территорияларындағ ы геодезиялық тірек торларды, олардың ары қ арайғ ы толық тыруының жә не 1: 500 масштабта топографиялық суретке тү сіруді негіздеу ү шін даму мү мкіншілігін есепке ала отырып жобаланады.

Қ алалар аумағ ында неғ ұ рлым перспективалық триангуляция жә не трилатерацияның торларына қ арағ анда координаттық жә не дирекциондық бұ рыштарды анық таудың дә лдігінің кө п қ оры бар сызық тық -бұ рыштық торларды қ ұ ру болып табылады. Бұ ғ ан қ оса сызық тық -бұ рыштық торлардың типтік фигуралардан біршама алыс қ ажетті дә лдікті сақ тай отырып қ ұ руғ а болады.

Мемлекеттік пландық геодезиялық тор пункттері жерге арнайы жерасты белгілерімен-центрлермен бекітіледі, ол белгілер ұ зақ уақ ытқ а тұ рақ ты сақ талуын қ амтамасыз етеді. Физикалық -географиялық жағ дайғ а жә не жерге байланысты центрлердің ә ртү рлі конструкциялары жә не жерге орнату терең дігі таң далынады. Кө ршілес пункттердің арасындағ ы кө ріністі қ амтамасыз ету ү шін сыртқ ы геодезиялық белгілер орнатылады, олар ағ аш немесе металл сигналдар мен пирамидалар.[4]

Толық тыру торлары мемлекеттік геодезиялық торлардың пункттері мен қ абырғ алары арасында жү ргізіледі. Толық тыру торларының пункттері тұ рақ ты белгілермен бекітіледі. Толық тыру торларын тұ рғ ызу жә не оның дә лдігін сипаттайтын негізгі кө рсеткіштер тө менде кө рсетілген. (3-кесте)

 

 

Кесте 3 Толық тыру торларын сипаттайтын негізгі кө рсеткіштер

 

Кө рсеткіштер Триангуляция торы Полигонометриялық торлар(теодолит жү рістері) Техникалық нивелир леу торлары
разрядтар разрядтар
       
  Бұ рышты ө лшеудің орташа квадраттық қ атесі   Базисті қ абырғ аларының орташа квадраттық қ атесі   Полигонометриялық торлардағ ы қ абырғ аларды ө лшеудің қ атысты орташа квадраттық қ атесі   Полигонометриялық жү рістердегі шекті қ ателік   Ү шбұ рыштардың шекті қ ателік мә ндері   Техникалық нивелирлеу жү рістері мен полигондардағ ы шектік қ ателіктер (жоғ арғ ы класты нивелир реперлері арасында)   ± 5"     1: 50000     -     -     20"     -   ±10"     1: 20000     -     -     40"     -   ± 5"     -     1: 10000     1: 10000     -     -   ±10"     -     1: 5000     1: 5000     -     -   -     -     -     -     -     50√ L мм (L- полигон-ғ ы км саны)  
                 

 

Ә р учаскеде геодезиялық торларды дамытуғ а байланысты мынадай жұ мыс қ ұ рамы орындалады:

1. Ірі масштабты карталар бойынша геодезиялық торлардың жобасын жасау;

2. Барлау-жобаның жердегі жағ дайын анық таудан тұ рады, яғ ни пункттердің, биіктік белгілердің орналасуын, жобадағ ы кө рсеткіштерді тексеру;

3. Геодезиялық белгілерді тұ рғ ызу жә не центрлерді жерге орнату;

4. Сызық тық, бұ рыштық жә не астрономиялық ө лшеулер жү ргізу;

5. Ө лшеу нә тижелерін математикалық ө ң деу, оның негізінде геодезиялық пункттердің координаттары есептелінеді.

 

Геодезиялық торларды жобалау кезінде берілген физикалық -географиялық жағ дайда экономикалық жағ ынан ең тиімді ә дістерді қ олданады.

Қ ала территориясында тө рт класты, 1- жә не 2-разрядты полигонометрия кең қ олданылады. Торларды толық тыру кезінде полигонометриялық жү рістер жолдар бойымен жү ргізіледі, ал полигонометриялық пункттерді ғ имарат қ абырғ аларына бекіту – геодезиялық белгілердің сақ талуын қ амтамасыз етеді.

Трилатерация тү ріндегі геодезиялық негіз қ алалардағ ы торларды тұ рғ ызуда кең қ олданысқ а ие бола алмады.Ол бірнеше себептермен тү сіндіріледі. Біріншіден, ү ш қ абырғ асы да ө лшенген трилатерация ү шбұ рыштарында қ осымша ө лшемдер болмайды, оның нә тижесінде ешбір тең деу шық пайды. Екіншіден, трилатерация торлары тор қ абырғ аларының қ ажетті бағ ытын бермейді, бұ л пункттердің жылжуы мен тордың дә лдігіне ә серін тигізеді. Ү шіншіден, қ ала жағ дайындағ ы ө лшеудің кө п кө лемі жарық ұ зындық ө лшеуішімен ө лшеу кезінде қ олайсыз жағ дайлардың туындауына ә келеді. Қ олайсыз жағ дайларғ а температураның ауытқ уы, қ ала жағ дайындағ ы қ ысым мен ылғ алдылық, территориялардың электр желілерімен қ амтылғ андығ ы жә не тығ ыздығ ын айтуғ а болады.

Тү сіру геодезиялық негізі пландық жә не биіктік негізіне байланысты жекелей жә не бірігіп дамиды.

Тү сіріс негізін дамыту мақ саттары:

- геодезиялық торлардың берілген масштабтағ ы топографиялық тү сіріс ө ндірісі ү шін қ ажетті тығ ыздық ты беретін торларды толық тыру;

- ә ртү рлі сипаттағ ы жә не қ олданыстағ ы геодезиялық негізді қ ұ ру–іздестіру, ғ имарат жобасын жерге шығ ару, ө зен кө лбеулерін ө лшеу, жер қ олданысының шекарасын анық тау жә не т.б.

Тү сіріс негізі мемлекеттік геодезиялық торлар мен толық тыру торларының пункттері негізінде дамиды. Тү сіріс негізінің пункттерінің пландық координаттарын анық тау ү шін полигонометрия жә не трангуляция ә дістері қ олданылады. Полигонометрия ә дісімен жетілдірілген пландық тү сіру негізінің жү рістері теодолит жү рістері деп аталады.

Триангуляция ә дісімен жетілдірілген тү сіру негізі триангуляциялық толық тыру торлары (аналитикалық торлар) деп аталады.

Теодолит жү рістері мен триангуляциялық толық тыру торлары топографиялық тү сірістерде қ олданылуымен қ атар, инженерлік-геодезиялық жұ мыстарда негіз ретінде жә не есептерді шешу ә дісі ретінде кең қ олданылады. Тү сіріс негізінің пункттері жергілікті жерде уақ ытша белгілермен бекітіледі, оғ ан ағ аш қ азық тар, бағ андар, металл тү тікшелерді жатқ ызамыз. Тү сіріс негізінің пункттері тұ рақ ты белгілермен ұ зақ қ олданысқ а қ ажетті тірек торлары болып табылатын жағ дайда бекітіледі. Ұ зақ уақ ытқ а бекітілетін нү ктелер саны, орталық тар мен реперлер тү рлері техникалық нұ сқ аулар мен жобаларда анық талады. Пландық негізді қ ұ ру ә дісін таң дау жұ мыс аймағ ының жағ дайы мен берілген тапсырмағ а байланысты анық талады. Кө біне, аз салулары бар аймақ тарда триангуляциялық торларды жү ргізген ың ғ айлы; орманды, салулары кө п аймақ тарда теодолит жү рістерін салғ ан ың ғ айлы.

Кейбір аймақ тарғ а екі ә дістің қ осылысын да қ олдануғ а болады. Пландық толық тыру торларын геодезиялық торларда тұ рғ ызу ә дісімен қ ұ рады, яғ ни триангуляция, полигонометрия жә не олардың қ осылысымен. Кейде сызық тық – бұ рыштық торлар қ ұ рады.

Триангуляциялық торлар инженерлік–геодезиялық жұ мыстарда топографиялық тү сірістер мен бө лу жұ мыстары ү шін негіз ретінде, сонымен қ атар қ ұ рылыс ақ ауларын бақ ылау ү шін қ олданылады. Тү сіріс жұ мыстары ү шін триангуляциялық тор толық тыру торлары негізінде дамығ ан ұ зындық тарды қ ысқ артуғ а жә не кіші разрядты торлар жә не тү сіріс торларындағ ы қ ателерді азайтуғ а мү мкіндік береді. Бұ л мақ сатта тор класын таң дау негізін тү сіріс алаң ына байланысты анық тайды. Ірі қ алалар ү шін 2-класты қ осқ андағ ы триангуляция қ олданады. Кө птеген жағ дайда тү сіріс жұ мысы ү шін бас негіз ретінде 4-класты триангуляция қ ызмет етеді. Триангуляция 1-2 разрядты толық тыру торларын тұ рғ ызу ү шін де қ олданады.

Бө лу жұ мыстары ү шін триангуляция негіз ретінде қ ызмет етеді, олардың пункттерінен қ ұ рылысты бө лу орындалады жә не бө лу ү шін қ олданылатын тө менгі разрядты торларды дамыту ү шін тірек ретінде де қ олданылады. Мысал ретінде, тоннель, кө пірлер, гидротехникалық қ ұ рылыстарды салу ү шін қ олданылатын триангуляцияны айтуғ а болады. Арнайы триангуляция мемлекеттік триангуляциядан, негізінен қ абырғ аларының ұ зындығ ымен ерекшеленеді, яғ ни қ абырғ а ұ зындық тары кішірейеді. Бө лу триангуляциясының ерекшелігі болып кө ршілес пункттер мен екі ү ш қ абырғ амен бө лінген пункттердің ө зара орналасу жағ дайына қ ойылатын дә лдік талаптарды бақ ылау қ ажеттілігі табылады. Тор пункттерінен жер бетіне нү ктелер жү йесін шығ ару қ ажет, олар бірегей қ ұ рылыс немесе қ ұ рылыс кешеніне жатады.

Ғ имараттың пландық жылжуларын бақ ылауғ а арналғ ан триангуляциялық торлар, кө біне, гидротехникалық обьектілерде қ олданылады. Негізінен олар алшақ нү ктелердің ауытқ уын ө лшеу жә не басқ а салалардың бастапқ ы тірек пункттерінің беріктігін бақ ылау ү шін қ олданылады.

Осы тү рдегі жұ мыстар ү шін қ олданылатын триангуляциялық торлардың негізгі ерекшеліктері ретінде қ ысқ а қ абырғ алы (2-5мм) пункттердің координаттарын анық таудың дә лдігіне қ ойылатын қ атаң талаптар табылады.

Инженерлік-геодезиялық торлардың триангуляция ә дісімен дамуы кезіндегі қ арапайым тұ рғ ызулар болып ү шбұ рыш қ атары (сызық тық созылың қ ы обьектілер ү шін), орталық жү йелер (қ алалық жә не ө ндірістік аймақ тар ү шін), геодезиялық тө ртбұ рыштар (кө пірлер жә не гидротехникалық қ ұ рылыстар ү шін), пункттерді ү шбұ рыштарғ а тұ рғ ызу жә не осы пішіндердің кішігірім торлары табылады. Триангуляция торларында ү шбұ рыштарды тең қ абырғ алығ а ұ қ сас етіп жобалауғ а тырысады; ерекше жағ дайларда ө ткір бұ рыштарын 20° дейін, ал қ алғ андарын -140° дейін шектейді. Кедергісіз торларда тор масштабын тексеру ү шін кем дегенде екі ө лшенген базис қ абырғ алары болуы керек. [5]

Трилатерация торлары. Бұ л ә дісті инженерлік-геодезиялық тордың 3- жә не 4- кластарын тұ рғ ызу жә не ә ртү рлі қ олданыстағ ы 1- жә не 2- разрядты толық тыру торлары ү шін қ олданылады.

Инженерлік–геодезиялық есептерді шешуге арналғ ан трилатерация торларын жеке тү рдегі денелерден тұ ратын бос торлар тү рінде тұ рғ ызады: геодезиялық тө ртбұ рыштар, орталық жү йелер немесе олардың ү шбұ рыштармен қ осылысынан тұ рады.

Сызық тық созылың қ ы объектілер ү шін трилатерация торларын ү шбұ рыштар тізбегі тү рінде тұ рғ ызады.Инженерлік–геодезиялық жұ мыстар тә жірибесінде трилатерация торлары биік ғ имараттар, тү тін шығ аратын қ ұ бырлар, градерин, атом электр станцияларының қ ұ рылысында, сонымен қ атар кү рделі технологиялық қ ондырғ ыларды монтаждау кезінде кең қ олданысқ а ие болды. Осындай торларда қ абырғ а ұ зындық тарының ө лшемдерінің жоғ арғ ы дә лдігін жоғ ары дә лдікті қ ашық тық ө лшеуіштер, инварлы сымдар, кей жағ дайларда арнайы қ ұ рылысты сызық ты ө лшеуіштерді қ олдану арқ ылы қ амтамасыз етуге болады. Қ ысқ а қ абырғ алары бар трилатерация торларын микротрилатерация торлары деп атайды. Кейде микротрилатерация торлары бө лу жұ мыстары ү шін геодезиялық негіз қ ұ рудың жалғ ыз мү мкін ә дісі ретінде қ олданылады.

Полигонометрия торлары. Инженерлік–геодезиялық торлардың кең тарағ ан тү рі болып табылады. Оны инженерлік-геодезиялық жұ мыстардың барлық тү рлері ү шін, оның ішінде ғ имараттың пландық ауытқ уларын бақ ылау кезінде де қ олданады. Полигонометрияны қ ұ ру кезінде сызық тық ө лшемдер процесі ең кү рделі болып табылады. Мұ нда екі негізгі ә дісті бө ліп кө рсетеді: тікелей жә не қ осымша ө лшемдер. Тікелей ө лшеу кезінде қ абырғ а ұ зындық тарын жарық қ ашық тық ө лшеуіштерінің кө мегімен немесе аспалы ө лшеу қ ұ ралдарымен ө лшейді, ал қ осымша анық тау ә дісінде қ абырғ а ұ зындық тарын қ осымша шамаларды ө лшеу бойынша есептейді. Осығ ан байланысты сызық тық ө лшеу ә дісі бойынша полигонометрияны: жарық қ ашық тық ты, траверсті, қ ысқ а базисті, створлы-қ ысқ а базисті, параллактикалық деп бө леді. Қ азіргі кезде ең кө п қ олданысқ а жарық қ ашық тық ө лшеуішті полигонометрия енді.

Инженерлік-геодезиялық жұ мыстардың маң ызды бө лігі салынғ ан аймақ тарда орындалатын болғ андық тан, ондағ ы полигонометриялық жү рістердегі бұ рыштық ө лшемдер ө ндірісінде сыртқ ы жағ дайлардың ә серіне байланысты ұ йымдастырушылық жә не дә лдік қ атарлардың ерекшелігі туындайды.

Салынуғ а байланысты жү рістер қ абырғ аларын қ ысқ а ұ зындық та жобалау қ ажет. Бұ л теодолитті жә не нысаналау кө зін анағ ұ рлым дә л центрлеу қ ажеттілігін туындатады.

Тас қ алау мен жасыл кө шеттері бар асфальтталғ ан беттің қ осылысы салынғ ан аймақ тарда тұ рақ ты температуралық ө ріс тудырады, соның нә тижесінде, ө лшенетін бұ рыштар жақ тық рефракция ә серінен жылжиды. Сонымен қ атар, қ ызғ ан асфальтта штатив тұ рақ ты болмайды. Мұ ның барлығ ы ө лшеу ү шін неғ ұ рлым ың ғ айлы уақ ыт таң дау қ ажеттілігіне ә келеді, мысалы таң ғ ы немесе кешкі сағ аттар. Қ ала кө шелеріндегі кө п қ озғ алыс жалпы геодезиялық жұ мыстар кезінде ұ йымдастырушылық қ иындық тар туғ ызады, кө біне, полигонометрия ү шін қ иындық туғ ызады. Полигонометриялық торлардың жобаларын бағ алау шектесетін пункттің координаттарының мү мкін қ ателерін, жү рістің қ атысты қ ателерін анық тауғ а негізделген.

Ол қ атаң жә не жуық талғ ан ә дістермен орындалады. Қ атаң бағ алау ЭЕМ-да арнайы бағ дарламалар бойынша орындалады. Жекелеген полигонометриялық жү рістерді жуық тап бағ алау созылың қ ы жү ріс ү шін жә не қ исық жү рістер ү шін орындалады.

Полигонометрияны объектілердің ауданына, оның тү рлеріне, бастапқ ы пункттермен қ амтылғ андығ ына байланысты жоғ арғ ы кластардың бастапқ ы пункттеріне бекітілетін жалғ ыз жү рістер тү рінде, тізбектік нү ктелері бар жү рістер немесе тұ йық полигон жү йесі тү рінде жобалайды.

Қ абырғ аларды жарық қ ашық тық ө лшеуішпен ө лшеу кезінде кей жағ дайда байланысқ ан қ абырғ а ұ зындық тарын 30% дейін ү лкейтуге рұ қ сат етеді. 1 км-ге дейінгі ұ зындық тағ ы 1-разрядты жә не 0, 5 км-ге дейінгі 2- разрядты қ ысқ а жү рістер ү шін абсолют қ ателікті 10 см дейін жіберуге болады. Егер 15 қ абырғ а сайын немесе 3 км жү рістен жиі емес 1- жә не 2-разрядты полигонометрия жү рістерінде қ осымша дирекциялық бұ рыштар 7" аз қ ателікпен ө лшенетін болса, онда бұ л жү рістердің ұ зындық тары 30% дейін ү лкейтілуі мү мкін. Полигонометрияны жобалау кезінде ә ртү рлі жү рістердің пункттерін жақ ын орналастыруғ а тырысады, ө йткені бұ л жағ дайда олардың ө зара орналасу жағ дайларының қ атесі оларды қ осатын жү ріс қ ателерінен асып кетуі мү мкін. Бұ л тө менгі дә лдікті кластардың торлары ү шін бастапқ ы мә ліметтер тү рінде қ олданылуын қ иындатады. Тек қ алалық полигонометрияны тұ рғ ызу кезінде ғ ана 2, 5 км 4-класс ү шін немесе 1, 5 км 1-разряд ү шін бір класты немесе бір разрядты жү рістерді параллель салу мү мкін болады. Инженерлік–геодезиялық жұ мыстар тә жірибесінде кең қ олданылатын полигонометриялық торлар 4-класты, 1- жә не 2- разрядты жү рістерден тұ рады. Бірақ, 4-класты полигонометрия мемлекеттік геодезиялық торларды тұ рғ ызу ү шін қ олданылатын полигонометриядан жү рістердің шекті ұ зындығ ы мен бұ рышты ө лшеу қ ателерімен ерекшеленеді.

Кешен қ ұ рылысы жобаланғ ан учаскенің пландық жағ дайын анық тау ү шін мен 2-разрядты полигонометриялық тұ йық жү рісті алдым. Жү ріс 12-ү йдің қ абырғ асында бекітілген А-белгіден бастап жү ргізілді.

Тү сіріс нә тижесінде мына ө лшемдерді аламыз:

Полигонның ішкі бұ рыштары:

β 1=133º 00'00"

β 2=92º 00'00"

β 3=140º 00'00"

β 4=148º 00'00"

β 5 =74º 00'00"

β 6 =154º 00'00"

β А=159º 00'00"

 

Бастапқ ы бағ ыттың дирекциялық бұ рышы: α А-1=88º 00'00"

Қ абырғ алардың ұ зындық тары:

dА-1 = 120, 67

d1-2 =80, 73

d2-3 = 84, 38

 

d3-4 = 159, 35

d4-5= 97, 10

d5-6 = 80, 88

d6-7 =80, 54

 

А-белгінің координаттары: х= 8117, 55

y= 5679, 81

Бастапқ ы берілген дирекциялық бұ рыш бойынша қ алғ ан нү ктелердің дирекциялық бұ рыштарын мына тең деумен анық таймыз:

 

α n = α n-1+180º -β n

 

α 1-2= α А-1+180º - β 1= 88º 00'00" +180º - 133 º 00'00" = 135º 00'00"

α 2-3 = α 1-2+180º - β 2 = 135º 00'00" +180º -92º 00'00" = 223º 00'00"

α 3-4 = α 2-3+180º - β 3 = 223º 00'00" +180º -140 º 00'00" =263º 00'00"

α 4-5 = α 3-4+180º - β 4 = 263º 00'00" +180º -148 º 00'00" =295º 00'00"

α 5-6 = α 4-5+180º - β 5 = 295º 00'00" +180º -74 º 00'00" =41º 00'00"

α 6-7 = α 5-6+180º - β 6 = 41º 00'00" +180º -154 º 00'00" =67 º 00'00"

α А-1 = α 6-7+180º - β 6 = 67º 00'00" +180º -159 º 00'00" =88 º 00'00"

 

Координат ө сімшелерін анық тау тең деуі:

 

∆ х = d× cosα ∆ y = d× sinα

 

∆ хА-1 = 120, 67× cos 135º = -88, 13 ∆ yА-1=120, 67× sin 135º =82, 43

∆ х1-2 = 80, 73× cos 223º = -61, 84 ∆ y1-2 =80, 73× sin 223º = -57, 95

∆ х2-3 = 84, 38× cos 263º =-13, 08 ∆ y2-3 =84, 38× sin 263º = -86, 65

∆ х3-4 = 159, 35× cos 295º =+ 64, 54 ∆ y3-4 =159, 35× sin 295º = -147, 32

∆ х4-5= 97, 10× cos41º =+ 70, 48 ∆ y4-5 =97, 10× sin 41º = +60, 8

∆ х5-6= 80, 88× cos68º =+ 28, 8 ∆ y5-6= 80, 88× sin 67º = +77, 55

∆ х6-А = 80, 54× cos 89º =+0, 01 ∆ y6-А =80, 54 × sin 88º =+77, 59

 

Σ ∆ xпр= +0, 78 Σ ∆ yпр= + 0, 45

Σ ∆ xтеор= 0 Σ ∆ утеор= 0

 

fх=Σ ∆ xпр- Σ ∆ xтеор=+0, 78 fу=Σ ∆ упр- Σ ∆ утеор=+0, 45

 

fs=√ fх2 + fу2 = √ (0, 78)2 + (+0, 45)2 = 0, 90

 

fs шек= Σ S: 5000 = 703, 65м: 5000 = 0.14м =140 мм

 

Координат ө сімшелеріне тү зету енгіземіз:

 

∆ хА-1= -88, 13 ∆ yА-1= +82, 43

 

∆ х1-2 = -61, 84 ∆ y1-2 = -57, 95

∆ х2-3 = -13, 08 ∆ y2-3 = -86, 65

∆ х3-4= +63, 76 ∆ y3-4= -147, 32

∆ х4-5 = +70, 48 ∆ y4-5 = +60, 35

∆ х5-6= +28, 8 ∆ y5-6= +71, 55

∆ х6-А= +0, 01 ∆ y6-А= +77, 59

 

Жү ріс нү ктелерінің координаттары мынағ ан тең:

 

хА=8117, 55 yА=5679, 81

х1=8029, 42 y1=5762, 24

х2=7967, 58 y2=5704, 29

х3=7954, 55 y3=5617, 64

х4=8018, 26 y4=5470, 32

х5=8088, 74 y5=5430, 67

х6=8117, 54 y6=5602, 22

 

Кесте 4 Полигонометрия жү ріс нү ктелерінің кооординаттары

 

 

Горизон. бұ рыш Дирекция. бұ рыш Ұ зындық м Ө сімшелер X Y
∆ х ∆ y
  А                             А       133 º º 00'00"   92 º 00'00"   140 º º 00'00"   148 º 00'00"   74 º 00'00"   154 º º 00'00"   159 º º 00'00"   88º 00'00"   135 º 00'00"     223 º 00'00"     263 º 00'00"     295 º 00'00"     41 º 00'00"     67 º 00'00"   88 º 00'00"     120, 67     80, 73     84, 38     159, 35     97, 10     80, 88   80, 34     -88, 13     -61, 84     -13, 08     +63, 76     +70, 48     +28, 8     + 0, 01         +82, 43     -57, 95     -86, 65     -147, 32     +60, 35     +71, 55     +77, 59 8117, 55   8029, 42     7967, 58     7954, 55     8018, 26     8088, 74     8117, 54     8117, 55 5679, 81   5762, 24     5704, 29     5617, 64     5470, 32     5530, 67     5602, 22     5679, 81  
               
                 

 

Тура геодезиялық есепті шешіп кешенінің шеткі нү ктелерінің координаттарын табамыз. Жү ргізілген полигонометриялық жү рістің А-пунктіне ең жақ ын ғ имараттың нү ктесіне дейінгі арақ ашық тық пен бұ рышы жә не А-пункттің белгілі координаттары бойынша 1-нү ктенің координаттарын табамыз.

А-пункттің координаттары: Х =8117, 55

У =5679, 81

Ғ имараттың 1-нү ктесінен А-пунктке дейінгі қ ашық тық: S=30, 63 м

Бұ рыш: α = 228˚

Координат ө сімшелері:

∆ х= S × cos α =30, 63× cos 228˚ =-20, 50

∆ y= S × sin α =30, 63× sin 228˚ = -22, 76

1-нү ктенің координаттары:

Х =8117, 55 – 20, 50=8097, 05

Y =5679, 81 – 22, 76= 5657, 05

 

Кесте 5 Ғ имарат бұ рыштарының координаттары

 

Нү кте № Горизонталь бұ рыш Дирекциялық бұ рыш Қ ашық тық, м ∆ х ∆ y Х Y
                            90˚   90˚   270˚   270˚   90˚   90˚   90˚   90˚   90˚   270˚   90˚   90˚ 42˚   132˚   42˚   312˚   222˚   312˚   222˚   132˚   222˚   312˚   222˚   132˚   42˚     103, 38   78, 55   20, 34   69, 11   19, 35   11, 68   104, 95   14, 25   17, 90   69, 00   20, 81   70, 01       +76, 47   -52, 91   +14, 76   +45, 89   -14, 72   +7, 46   -78, 34   -9, 88   -13, 65   +45, 82   -15, 81   -5, 09         +72, 18   +61, 38   +16, 62   -48, 34   -9, 93   -5, 66   -67, 18   +13, 59   -8, 96   -48, 26   +16, 93   +7, 63       8097, 05   8173, 52   8120, 61   8135, 37   8181, 56   8166, 54     8095, 66   8085, 78   8072, 13   8117, 95   8102, 14   8097, 05     5657, 05   5729, 23   5790, 61   5807, 23   5758, 89   5748, 96   5743, 3   5676, 12   5689, 71   5680, 75   5632, 49   5649, 42   5657, 05
               





© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.