Тапсырыс шарты. 3 страница

Аталғ ан саладағ ы заң нама жү йесінің негізі болатын Қ Р АК 1999 жылдың 1 шілдесінен оның Ерекше бө лімі ә рекетке енген кезде ғ ана толық тай қ алыптасты. Қ Р АК «Интеллектуалдық меншік қ ұ қ ығ ы» деген 5 – бө лімі интеллектуалдық меншік қ ұ қ ығ ының жеке объектілерін қ ұ қ ық тық қ орғ ау режимін реттейтін комплексті заң дары мен ө зге де нормативтік актілерінің болуы мен бдамуы ү шін қ ұ қ ық тық іргетасы болып табылады. Бұ л бө лім интеллектуалдық меншік қ ұ қ ығ ының жалпы сұ рақ тарын реттейтін 78 баптан тұ рады. Бұ л уақ ытта таман 1992 жылдың ә рекет еткен Патент Заң ы мен Тауар таң балары туралы Заң қ айта қ аралып, олардың жаң а баспалары 1999 жылдың шілдесімен белгіленеді.

Қ Р АК-нің қ арастырып отырғ ан бө лімі елоіміздің арнайы заң намасының дамуының іргетасы болып табылатын интеллектуалдың меншік объектілері бойынша қ ағ идалы, жалпы ережелерді бекітуге бағ ытталғ ан. Бұ л бө лімнің баптарында интеллектуалдық меншікті қ ұ қ ық тық реттеу саласындағ ы ә лемдік жетістіктер бектілген, еліміз қ атысып отырғ ан маң ызды ә лемдік конвенциялар, сонымен қ атар, болашақ та қ атысатын келісімдер талаптары ескерілген.

14. Интеллектуальдық меншік туралы заң дардың уақ ытқ а, кең істікке жә не қ атысушыларына қ арай қ олданылуы.

Қ азақ стан Республикасы Азаматтық кодексінің 115-бабында азаматтық қ ұ қ ық объектілерінің ішінде интеллектуалдық шығ армашылық қ ызметтің нә тижелері де кө рсетілген. Объектілердің осы тү ріне қ ұ қ ық тардың табиғ атын анық тауғ а қ атысты заң ғ ылымында екі бағ ыт қ алыптасқ ан. Бірінші бағ ыт, интеллектуалдық шығ армашылық қ ызметтің нә тижелеріне қ ұ қ ық тарды затқ а меншік қ ұ қ ығ ымен тең естіруге негізделсе, екінші бағ ыт қ ұ қ ық тарды заттық қ ұ қ ық тарғ а емес, керісінше «ерекше сипатты қ ұ қ ық тарғ а» жатқ ызуғ а негізделеді. Бұ л бағ ыттардың алғ ашқ ысы заң и ә дебиетте проприетарлық тұ жырымдама (propriety – француз тілінен аударғ анда меншік) деп аталады да, екіншісі ерекше қ ұ қ ық тар тұ жырымдамасы деген атқ а ие болғ ан.

Қ Р Патент Заң ының 1 – бабында Заң да қ олданылатын негізгі тү сініктер мен терминдер мазмұ ны ашылғ ан. Осылай, атап айтқ анда, ө неркә сіптік объектілеріне ө нертабыстар, пайдалы модельдер жә не ө неркә сіптік ү лгілер жатқ ызылғ ан. Шаруашылық тың жаң а талаптарына интеллектуалдық меншік, заң ды тұ лғ алардың жә не жеке тұ лғ алардың субъективті қ ұ қ ық тары мен міндеттері саласында қ ұ қ ық тық қ атынастарды реттеу ө згерді. Бұ дан 1999 жылдың 16 шілдесінде патент қ ұ қ ығ ы субъектілерінің арасындағ ы қ ұ қ ық тық қ атынастарды теттеуге бағ ытталғ ан Қ азақ стан Республикасының Патент Заң ы қ абылданды. Бұ л акт ө з кезегінде аталғ ан қ ұ қ ық тық қ атынастарды алғ ашқ ы реттеу бойынша міндетін атқ арғ ан 1992 жылдың 24 шілдесінде қ абылдағ ан Қ азақ стан Республикасы Патент Заң ының орнына келді.Қ азақ стан Республикасында патент қ атынастары саласындағ ы нормативтік қ ұ қ ық тық актілердің бірінші тобын Қ Р Конститутциясы қ ұ райды. Конститутциясының 20 – бабы шығ армашылық еркіндігіне кепілдік береді. Бұ л норма интеллектуалдық меншік туралы заң нама дамуының қ ұ қ ық тық негізін қ ұ райды.Қ Р Конститутциясы 20 – бабының 1 – тармағ ын «интеллектуалдық меншік заң мен кепілдендіреді» деген сө здермен толық тыру қ ажет. Патент қ ұ қ ығ ының объектілеріне қ атысты қ ұ қ ық тық қ атынастарды Конститутцимямен бірге, Қ азақ стан Республикасының Азаматтық кодексі де (49, 52 тарауларды қ араң ыз) реттейді. Аталғ ан саладағ ы заң нама жү йесінің негізі болатын Қ Р АК 1999 жылдың 1 шілдесінен оның Ерекше бө лімі ә рекетке енген кезде ғ ана толық тай қ алыптасты. Қ Р АК «Интеллектуалдық меншік қ ұ қ ығ ы» деген 5 – бө лімі интеллектуалдық меншік қ ұ қ ығ ының жеке объектілерін қ ұ қ ық тық қ орғ ау режимін реттейтін комплексті заң дары мен ө зге де нормативтік актілерінің болуы мен бдамуы ү шін қ ұ қ ық тық іргетасы болып табылады. Бұ л бө лім интеллектуалдық меншік қ ұ қ ығ ының жалпы сұ рақ тарын реттейтін 78 баптан тұ рады.

15. Интеллектуальдық меншік туралы заң дарды толтыру.

Қ азақ стан Республикасы Азаматтық кодексінің 115-бабында азаматтық қ ұ қ ық объектілерінің ішінде интеллектуалдық шығ армашылық қ ызметтің нә тижелері де кө рсетілген. Объектілердің осы тү ріне қ ұ қ ық тардың табиғ атын анық тауғ а қ атысты заң ғ ылымында екі бағ ыт қ алыптасқ ан. Бірінші бағ ыт, интеллектуалдық шығ армашылық қ ызметтің нә тижелеріне қ ұ қ ық тарды затқ а меншік қ ұ қ ығ ымен тең естіруге негізделсе, екінші бағ ыт қ ұ қ ық тарды заттық қ ұ қ ық тарғ а емес, керісінше «ерекше сипатты қ ұ қ ық тарғ а» жатқ ызуғ а негізделеді. Бұ л бағ ыттардың алғ ашқ ысы заң и ә дебиетте проприетарлық тұ жырымдама (propriety – француз тілінен аударғ анда меншік) деп аталады да, екіншісі ерекше қ ұ қ ық тар тұ жырымдамасы деген атқ а ие болғ ан.

Қ Р Патент Заң ының 1 – бабында Заң да қ олданылатын негізгі тү сініктер мен терминдер мазмұ ны ашылғ ан. Осылай, атап айтқ анда, ө неркә сіптік объектілеріне ө нертабыстар, пайдалы модельдер жә не ө неркә сіптік ү лгілер жатқ ызылғ ан. Аталғ ан объектілердің бір тү сінікке жиналуы олардың ұ қ састығ ымен негізделеді. Ә рине, олардың арасында айырмашылық тар бар. Осының негізінде ө неркә сіптік меншік объектілері ә рқ айсысыының патентке қ абілеттілігі талаптары жеке нормаларда ашылғ ан Қ Р Патент Заң ының 6-8 баптары).

Шаруашылық тың жаң а талаптарына интеллектуалдық меншік, заң ды тұ лғ алардың жә не жеке тұ лғ алардың субъективті қ ұ қ ық тары мен міндеттері саласында қ ұ қ ық тық қ атынастарды реттеу ө згерді. Бұ дан 1999 жылдың 16 шілдесінде патент қ ұ қ ығ ы субъектілерінің арасындағ ы қ ұ қ ық тық қ атынастарды теттеуге бағ ытталғ ан Қ азақ стан Республикасының Патент Заң ы қ абылданды. Бұ л акт ө з кезегінде аталғ ан қ ұ қ ық тық қ атынастарды алғ ашқ ы реттеу бойынша міндетін атқ арғ ан 1992 жылдың 24 шілдесінде қ абылдағ ан Қ азақ стан Республикасы Патент Заң ының орнына келді.Қ азақ стан Республикасында патент қ атынастары саласындағ ы нормативтік қ ұ қ ық тық актілердің бірінші тобын Қ Р Конститутциясы қ ұ райды. Конститутциясының 20 – бабы шығ армашылық еркіндігіне кепілдік береді. Бұ л норма интеллектуалдық меншік туралы заң нама дамуының қ ұ қ ық тық негізін қ ұ райды.

Ө кінішкее орай, Қ Р Конститутциясында «Интеллектуалдық меншік» термині кө рініс таппағ ан. Мысалы, 1993 жылдың 12 желтоқ санында Қ абылдағ ан Ресей Федерациясы Конститутциясының ә деби, ғ ылыми, техникалық жә не ө зге де шығ армашылық тү рлеріне арналғ ан 44 – бабында «интеллектуалдық меншік заң мен қ орғ алады» деген ережесі бар. Қ ұ қ ық тық жү йесінің ө зге бө ліктерінің қ қ ық тық саясаты мен дамуы ү шін негізгі занның фундаменталдық маң ыздылығ ын ескерк отырып, Қ Р Конститутциясы 20 – бабының 1 – тармағ ын «интеллектуалдық меншік заң мен кепілдендіреді» деген сө здермен толық тыру қ ажет.

Патент қ ұ қ ығ ының объектілеріне қ атысты қ ұ қ ық тық қ атынастарды Конститутцимямен бірге, Қ азақ стан Республикасының Азаматтық кодексі де (49, 52 тарауларды қ араң ыз) реттейді.

Аталғ ан саладағ ы заң нама жү йесінің негізі болатын Қ Р АК 1999 жылдың 1 шілдесінен оның Ерекше бө лімі ә рекетке енген кезде ғ ана толық тай қ алыптасты. Қ Р АК «Интеллектуалдық меншік қ ұ қ ығ ы» деген 5 – бө лімі интеллектуалдық меншік қ ұ қ ығ ының жеке объектілерін қ ұ қ ық тық қ орғ ау режимін реттейтін комплексті заң дары мен ө зге де нормативтік актілерінің болуы мен бдамуы ү шін қ ұ қ ық тық іргетасы болып табылады. Бұ л бө лім интеллектуалдық меншік қ ұ қ ығ ының жалпы сұ рақ тарын реттейтін 78 баптан тұ рады.

16.Интеллектуальдық меншік туралы заң дарды талқ ылау.

Қ азақ стан Республикасына келсек, бізде де зияткерлік меншік болашақ та мемлекет азаматтарының ә л-ауқ аттылығ ы дең гейін белгілейтін, қ ұ нды ресурс ретіндегі қ ас маң ыздылық қ а ие бола бастады.

Бұ рынғ ы кең ес кең істігінде сияқ ты, Қ азақ станда да зияткерлік меншіктің ұ лттық жү йесі республиканың ө з тә уелсіздігі мен дербестігін алғ аннан кейін қ алыптаса бастады. Осылайша, 1992 жылы Қ азақ стан Республикасының Министрлер Кабинетінің шешіміне сә йкес Авторлық қ ұ қ ық туралы Бү кілодақ тық Агенттіктің қ азақ стандық бө лімшесі негізінде Авторлық жә не

сабақ тас қ ұ қ ық тар туралы Мемлекеттік Агенттік ұ йымдастырылды. 1996 жылы Авторлық жә не сабақ тас қ ұ қ ық тар туралы Мемлекеттік Агенттік қ ұ растырғ ан «Авторлық жә не сабақ тас қ ұ қ ық тар туралы» (ә рі қ арай — Авторлық қ ұ қ ық туралы заң) Қ азақ стан Республикасы Заң ы қ абылданды.

Қ азіргі таң да авторлық қ ұ қ ық ты қ амтамасыз етудің негізгі функциясы 2001 жылы Қ азақ стан Республикасы Ә ділет министрлігімен ұ йымдастырылғ ан Зияткерлік меншік қ ұ қ ығ ы жө ніндегі Комитетке жү ктелді. Осы органның негізгі міндеттерінің бірі – авторлардың қ ұ қ ық тарын сақ таумен байланысты қ атынастарды мемлекеттік реттеу, пайдаланушылардың қ ұ қ ық тық сауаттылығ ын кө теру, сонымен қ атар зияткерлік меншік объектілерін пайдаланатын тұ лғ аларды қ адағ алау.

Зияткерлік меншік қ ұ қ ық тарын қ амтамасыз етудің маң ызды кезең і – зияткерлік меншік қ ұ қ ық тарымен байланысты қ ылмыс пен қ ұ қ ық бұ зушылық тар ү шін жауапкершілікті қ амтитын Қ ылмыстық кодекс пен Ә кімшілік қ ұ қ ық бұ зушылық тар жө ніндегі кодекстің қ абылдануы. Ұ лттық заң наманы Дү ниежү зілік Сауда Ұ йымының ү лгіқ алыптарымен толық сә йкестендіру мақ сатында 2005 жылы «Авторлық жә не сабақ тас қ ұ қ ық тар туралы» Қ азақ стан Республикасы Заң ына туындыларды ретроактивті қ орғ ау бө лігіне тү зетулер енгізілді, дә лірек айтсақ, дамушы мемлекеттерде сияқ ты авторлық ты қ орғ аудың мерзімі 50 жылдан 70 жылғ а дейін ұ зартылды. Сонымен қ атар, республикада авторлар ү шін қ ажетті жағ дайларды қ амтамасыз ететін «2005-2015 жылдар аралығ ына арналғ ан Қ азақ стан Республикасының ұ лттық инновациялық жү йесін қ алыптастыру мен дамыту жө ніндегі Бағ дарлама» қ абылданды.

Қ азақ станның «Авторлық жә не сабақ тас қ ұ қ ық тар туралы» қ олданыстағ ы Заң ы 10 маусым 1996 жылы қ абылданды, оғ ан дейін 1991 жылғ ы Жоғ арғ ы Кең еспен қ абылданғ ан азаматтық заң нама Негіздері қ олданылатын. Авторлық қ ұ қ ық туралы заң ына тү зетулер 1998 жылы 9 шілдеде енгізілді, ө згерістерді енгізу – Қ азақ станның 16 сә уір 2004 жылы ратификацияланғ ан Зияткерлік меншік жө ніндегі Дү ниежү зілік ұ йымының «Интернет келісімдеріне» қ осылуымен тү сіндіріледі.

17.Интеллектуальдық меншік туралы заң дар мен азаматтық заң дардың арақ атынасы.

Азаматтық қ ұ қ ық – бұ л Қ азақ стан Республикасындағ ы қ ұ қ ық салаларының ішіндегі азаматтар мен заң ды тұ лғ алар, мемлекет жә не оның ә кімшілік бө лінісінің кү нделікті ө міріндегі қ ызметімен тікелей байланысты қ ұ қ ық саласының бірі болып табылады. Қ Р-ның қ олданыстағ ы қ ұ қ ық тық жү йесінде азаматтық қ ұ қ ық – қ ұ қ ық салалары деп аталатын негізгі жә не жетекші буындардың бірі. Басқ а да салалар секілді, азаматтық қ ұ қ ық Қ азақ стан Республикасының Конституциясына сү йенеді, ө тйкені оның 1-ші бабы адам жә не адамның ө мірі, оның қ ұ қ ық тары мен бостандық тары біздің мемлекетіміздің ең жоғ арғ ы қ ұ ндылық тары ретінде жарияланғ ан. Республикадағ ы қ ұ қ ық тың барлық салалары жү йесінде азаматтық қ ұ қ ық тың маң ызы, бірншіден, оның реттеу нысанасы болып табылатын қ атынастардың шешуші рө ліне, екіншіден, оның қ олданылу аясының кең дігіне, ү шіншіден, оның жеке адамның мү ліктік жә не мү ліктік емес қ ұ қ ық тары мен мү дделерін қ орғ аумен ажырамастай байланыстылығ ы. Азаматтық қ ұ қ ық тың да ө зіндік реттеу пә ні бар. Ол —мү ліктік жә не мү ліктік емес жеке қ атынастар. Мү ліктік қ атынастар дегеніміз — заттарды, заттар мен ө зге де материалдық игіліктерге қ атысты қ ұ қ ық тар мен міндеттерді иелену жә не пайдалану жө ніндегі қ атынастарды мү ліктік деп тү сінеді. Басқ аша айтқ анда, мү ліктік қ атынастар —материалдық игіліктермен(мү лік, ақ ша, қ ұ нды қ ағ аз, қ ызмет кө рсету жә не т.б.) байланысты қ оғ амдық қ атынастар. Ә детте мү ліктік қ атынастар объектісін ақ шамен бағ алауғ а болад. Мысалы, сату — сатып алу, жалғ а беру, мұ рағ а қ алдыру. Мү ліктік емес жеке қ атынастар екі топқ а бө лінеді —мү ліктік қ атынастармен тығ ыз байланысты мү ліктік емес жеке қ атынастар жә не мү ліктік қ атынастармен байланысы жоқ мү ліктік емес жеке қ атынастар. Бірінші топтағ ы мү ліктік қ атынастармен тығ ыз байланысты мү ліктік емес жеке қ атынастардың тікелей мү ліктік сипаты мен ақ шалай қ ұ ны болмайды. Бұ л топтың негізін интеллектуалдық меншікпен байланысы бар қ атынастар қ ұ райды. Ғ ылыми ең бектің авторы немесе ө нертапқ ыш ө зінің авторлық қ ұ қ ығ ын қ орғ ауғ а байланысты сотқ а талап арыз беріп, арыз сот арқ ылы қ анағ аттандырылатын болса, онда ғ ылыми ең бектің авторының немесе ө нертапқ ыштың қ аламақ ы немесе басқ алай сыйақ ы алуғ а қ ұ қ ығ ы болады. Бұ л жағ дайда мү ліктік емес жеке қ атынастар мү ліктік қ атынастармен байланыстылық сипат алады. Жеке мү ліктік емес қ атынастардың екінші тобын — мү ліктік қ атынастармен байланысы жоқ мү ліктік емес жеке қ атынастар қ ұ райды. Адам денсаулығ ына кө лік арқ ылы зиян келтірілді. Денсаулық қ а келтірілген зиянның нақ ты ақ шалай қ ұ нын анық тауғ а болмайды.

18.Интеллктуальдық меншік объектілерін топтастыру Интеллектуалдық меншік объектілерінің ө зіндік белгілері бар, олар оның заттық қ ұ қ ық жә не меншік қ ұ қ ығ ы объектілерінен айырмашылығ ын табуғ а сонымен бірге ұ қ сас тұ старын анық тауғ а мү мкіндік береді. Ең бастысы интеллектуалдық меншік қ ұ қ ығ ын азаматтық қ ұ қ ық тар объектілері ретіндегі негізді ерекшелігін оның белгілері арқ ылы тануғ а болады.. Мысалы, В.И. Жуков интеллектуалдық меншік объектілерінің ө зіне ғ ана қ атысты жалпы белгілерді анық тайды. Бұ л қ ұ қ ық тың барлық объектілері: денесіз заттар болғ андық тан мү ліктің қ ұ рамдас бө лігі; рухани жә не материалдық игіліктерді жасаумен байланысты; қ ұ қ ық объектісі ретінде ол, адам қ абылдай алатын объективтендірілген нысанғ а жеткен сә ттен емес, заң мен бекітілген тә ртіппен анық талғ ан соң ғ ана танылады дейді.

1. Интеллектуалдық меншік қ ұ қ ығ ы объектілерінің денесіздігі жә не мінсіздігі; 2. Қ ұ қ ық тың абсолюттік сипаттылығ ы; 3. Қ ұ қ ық тың қ атаң заң мен белгіленген жағ дайда ғ ана қ орғ алуы; 4. Интеллектуалдық меншік қ ұ қ ығ ының қ атаң тү рде аумақ тық сипатта болуы жә не уақ ытпен шектелуі; 5. Қ ұ қ ық ты қ орғ аудың кө птеген мү мкіншілігі; 6. Интеллектуалдық меншік қ ұ қ ығ ы объектілеріне иелену жә не қ ұ қ ық ты бекітудің ө згеше нысаны жатады. Бү гінгі таң дағ ы сауды экономикасында Қ азақ стан меншік объектілерінде маң ызды элементі болып: фирмалық атау, тауар белгісі, қ ызмет кө рсету белгісі жә не тауар шығ ару орындарының атауы саналады. ә ртү рлі типті тауар иеленушілерге бә секеге қ абілетті, ө з ісіне жауапкершілікте негіз болатын мү мкіндіктер тудыру, сауда айналымындағ ы тауарлар мен қ ызмет кө рсету дең гейі интеллектуалды меншік қ ұ қ ығ ында ө зіндік бағ алауда негіз болады.
Патенттік қ ұ қ ық ө ндіріс меншігімен тығ ыз байланысты, яғ ни ө ндірістік ө ткізімге тікелей сай, онымен қ оса қ ызмет кө рсету, сауда қ атынасы енеді, бірақ кә сіпкерлердің қ аражаты жә не олардың ө німдерінің сапасын қ арастырмайды. Интеллектуалды меншік қ ұ қ ығ ын қ орғ ауда негізгі функция жеке ө ндірушілер, олардың тауарлары, жұ мысы жә не қ ызметі негізге алынады. Интеллектуалдық меншік объектілерінің мә нін дұ рыс тү сіну ү шін олардың дә стү рлі мү ліктен айырмашылығ ын кө рсету керек. Ол айырмашылық ты заттың меншік иесінің қ ұ қ ық тарын (АК-ң 188 бабы) жә не интеллектуалдық меншік қ ұ қ ық ы субъектісінің қ ұ қ ық тарын (Қ Р АК-ң 125 бабы) салыстырғ анда кө рінеді.

19.Интелектуальдық меншік объектілеріне жеке мү ліктік емес жә не мү ліктік қ ұ қ ық тар Азаматтық қ ұ қ ық пен реттелетін қ оғ амдық қ атынастардың бір тү рі ретінде заң ды нормалар ә серіне тү сетін жеке мү ліктік емес қ атынастарды келтіруге болады. Қ азақ стан Республикасының азаматтық заң намасы жеке мү ліктік емес қ атынастардың екі тобын реттейді. 1) мү ліктікпен байланысты жеке мү ліктік емес қ атынастар (АК- ң 1 бабының, 1 тармағ ы); 2) мү ліктікпен байланысы жоқ жеке мү ліктік емес қ атынастар. Мысалы, ұ йымның, ө зге заң ды тұ лғ аның тауар белгісін заң сыз пайдалануы соң ғ ысына шығ ын келтіруі мү мкін.Атап кететін жағ дай, жеке мү ліктік емес қ атынастың ө мір сү руі автор ү шін мү ліктік қ атынастардың пайда болуын тілеумен байланысты. Сондық тан мү ліктікпен байланысты жеке мү ліктік емес қ атынастар азаматтық қ ұ қ ық нормаларымен реттеледі. Мү ліктікпен байланысты емес жеке мү ліктік емес қ атынастардың екінші тү рі.
Мү ліктік қ атынастардың ө згеше басқ а фактілер жө нінде жә не басқ а субъектілер арасында пайдаланылады.
Олар ақ шалай бағ алану пә ні бола алмайтын адам тұ лғ асынан айырылмас игіліктер жө нінде пайда болады.Жеке мү ліктік емес қ атынастар 1995 жылғ ы Конституциямен реттелді, ондағ ы II бө лім адам мен азаматтық ажырамас қ ұ қ ық тары мен бостандық тарына арналғ ан.
Қ Р АК-ң 1 бабының 2 тармағ ына сай мү ліктікпен байланысты емес жеке мү ліктік емес қ атынастар азаматтың заң дармен реттеледі, ө йткені басқ а заң актілерімен ө згеше жағ дай қ арастырылмағ ан, не жеке мү ліктік емес қ атынас мә нінен туындамайды.
Демек, азаматтық қ ұ қ ық тың реттеу пә ніне мү ліктікпен байланысты емес жеке мү ліктік емес қ атынастардың ашық шең бері кіреді.
Яғ ни, заң шығ арушының кө лемді нысанын толтырып, онымен қ амтылмайтын жеке мү ліктік емес байланыстарынан ажырату қ ажет. Мү ліктікпен байланысты емес жеке мү ліктік емес қ атынастар -экономикалық емес табиғ аты бар, иеленушісі ү шін жеке қ ұ ндылық ты болатын, тауарлық емес қ ызметтік қ асиетке ие, тұ лғ ағ а тиесілі жә не одан ажыратылмайтын, рухани, материалдық игіліктер жө нінде пайда болатын қ оғ амдық қ атынастар.Мү ліктікпен байланысты жеке мү ліктік емсс қ атынастар жоғ арыдағ ылардан ерекше иеленушімен ажыратылмайтын байланыста болмайды.

20.Интеллктуальдық меншік объектілеріне қ ұ қ ық тың пайда болу негіздерін анық тау мә селелері Жалпылай жинақ тық ұ ғ ым деп қ арауғ а болады: заң ды жә не жеке тұ лғ аның интеллектуалды қ ызметінің арқ асындағ ы нә тижесі, орындауды қ ажет ететін жеке ө нім. Интеллектуалды меншік бір жеке меншіктен екінші біреуіне қ ұ рылмай тұ рып та ауысуы мү мкін. Қ алай болғ анмен интеллектуалды меншік – жеке қ ұ қ ық, мемлекеттік басқ ару, мемлекетаралық келісім ә дісін, халық аралық қ ұ қ ық ты да ең гізуге болады. Интеллектуалды меншік – бұ л «меншік», бірақ ә лемнің кө пшілік жерлерінде жалпы жеке меншік заң дылығ ынан да тыс қ аралады, авторлық қ ұ қ ық, патенттік жә не басқ а да интеллектуалды меншік тү рлеріне кө п ден қ ойылады.
Интеллектуалды меншік қ ұ қ ығ ын қ орғ ау - аймақ тық қ орғ ауғ а жатады, яғ ни, қ орғ ау тек сол мемелекет аясында ғ ана жү ргізіледі., сұ раныс пен талап сол мемлекетте ғ ана іске асады. ә деби шығ армашылық немесе ө нертабыс сол мемлекеттің заң ымен қ орғ алады, басқ а мемлекет қ орғ ауына енбейді. Ал басқ а мемлекеттің қ орғ ауын талап етсе, халық аралық келісім қ ажет болады. Халық аралық дең гейде материалдық қ ұ қ ық тар аймақ та қ арастырылады, негізінен ұ лттық заң дылық басқ а елдердің пайдаланушысына ғ ана қ атысты болады. Авторлық жә не патенттік қ ұ қ ық отандық ғ ылым аясында қ арастырылып, дә стү рлі халық аралық келісім негізінде шешіледі., ал интеллектуалды меншік иесі-жеке тұ лғ алар. Халық аралық келісім-шарттар ашық тү рде жасалып, ешқ андай кү мә н тудырмайды.
Халық аралық интеллектуалды меншік қ ұ қ ығ ы қ арапайым негізде қ арастырылады, себебі, халық аралық келісім-шартқ а қ атысушылар мемлекетке қ арайды. Осындай келісім-шарттардан міндеттер мен қ ұ қ ық тар туындайды, кү мә нсіз – халық аралық қ ұ қ ық келісімі, нақ тырақ – экономикалық, мү ліктік – интеллектуалды меншіктің халық аралық қ ұ қ ығ ы. Интеллектуалды меншік қ ұ қ ығ ы мемлекетаралық конвенциялық нормаларда сақ талуы керек, сақ тауғ а мемлекет тікелей міндетті. Париж жә не Берн келісімдерінен сақ талып келе жатқ ан дә стү рдің негізгі блогы бар. Алайда, айырмашылық шартты тү рде ғ ана: патенттік қ ұ қ ық жә не авторлық қ ұ қ ық.
Бү гінгі таң дағ ы сауды экономикасында Қ азақ стан меншік объектілерінде маң ызды элементі болып: фирмалық атау, тауар белгісі, қ ызмет кө рсету белгісі жә не тауар шығ ару орындарының атауы саналады. ә ртү рлі типті тауар иеленушілерге бә секеге қ абілетті, ө з ісіне жауапкершілікте негіз болатын мү мкіндіктер тудыру, сауда айналымындағ ы тауарлар мен қ ызмет кө рсету дең гейі интеллектуалды меншік қ ұ қ ығ ында ө зіндік бағ алауда негіз болады.