Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Автоматика пӘніне негізгі ҰҒым. БасҚарудыҢ жӘне реттеудіҢ негізгі принциптері






Азақ стан республикасы білім жӘ не ғ ылым министрлігі

Алматы технологиялық университеті

Бекітемін» АТУ ОӘ Ж

Жө ніндегі проректоры

Б.А.Рскелдиев

Ж.

ПӘ ННІҢ ОҚ У Ә ДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

ТК STPA 3206 «Саланың технологиялық процестерін автоматтандыру»пә ні бойынша

В073300 – Тоқ ыма материалдарының технологиясы жә не жобалануы мамандығ ына арналғ ан

 

Барлық кредиттер 3
Курс 3
Семестр 6
Дә рістер, сағ ат саны 15
Тә жірибелік, сағ ат саны 15
Зертханалық, сағ ат саны 15
Аудиториялық, сағ ат саны 45
СОӨ Ж, сағ ат саны 23
СӨ Ж, сағ ат саны 67
СӨ Ж жалпы сағ ат саны 90
Жалпы ең бексыйымдылығ ы 135
АБ саны 2
Емтихан, семестр 5

 

АЛМАТЫ 2014

 

Пә ннің оқ у ә дістемелік кешенін қ ұ растырғ ан «Ө ндірістік ү рдістердің механизациясы жә не автоматизациясы» кафедрасының ағ а оқ ытушы Даримбаева Назира Исенхановна ___________________

/қ олы/

 

ПМА кафедрасының отырысында талқ ыланып ұ сынылғ ан

«28» тамыз 2014 жыл. Хаттама № 1

Кафедра мең герушісі т.ғ.к. Е.Д.Шамбулов

 

 

Факультеттің Ғ МК отырысында қ абылданғ ан

«29» тамыз 2014 ж. № 1 хаттама

Ғ МК тө райымы ________________ Байболова Л.К.

 

Мақ ұ лданды:

Ә Б басшысы ________________

 

 

Қ азақ стан республикасы білім жӘ не ғ ылым министрлігі

АЛМАТЫ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Ө НДІРІСТІК Ү РДІСТЕРДІҢ МЕХАНИКАЛАНДЫРУ ЖӘ НЕ АВТОМАТТАНДЫРУ

 

 

ДӘ РІС КЕШЕНІ

ТК STPA 3206 «Саланың технологиялық процестерін автоматтандыру»пә ні бойынша

В073300 – Тоқ ыма материалдарының технологиясы жә не жобалануы мамандығ ы ү шін

 

 

   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   

 

 

Алматы 2014

 

ДӘ РІС

АВТОМАТИКА ПӘ НІНЕ НЕГІЗГІ Ұ Ғ ЫМ. БАСҚ АРУДЫҢ ЖӘ НЕ РЕТТЕУДІҢ НЕГІЗГІ ПРИНЦИПТЕРІ

АВТОМАТИКА - деп ө ндірісте процесстерді адамның қ атысуынсыз басқ аруғ а қ ажет техникалық қ ұ рылғ ылар мен басқ ару жү йелерін қ ұ руды қ амтитын ғ ылым мен техника салаларын айтады.

Автоматика ө ндірісті автоматтандырудың негізгі саласы болып табылады. Автоматтандырудың міндеті- ө ндірілетін ө німнің сапасы мен ең бектің тиімділігін арттыру.

Кез келген ө нірісте технологиялық процесстер белгілі бір физикалық шамалармен (параметрлермен) сипатталады. Ө ндіріс кезінде бұ л шамалар алдын ала берілген бір дең гейде ұ сталып немесе белгілі бір программа бойынша ө згеріске ұ шырауы тиіс. Бұ л міндетті ә детте автоматты басқ ару жү йесі (АБЖ) немесе автоматты реттеу жү йесі (АРЖ) жү зеге асырады.

Автоматты басқ ару деп - қ ойылғ ан мақ сатқ а жету ү шін технологиялық процесске тиімді ә сер ететін ық палдардың жиынтығ ын айтады.

Автоматты тү рде басқ арылатын қ ұ рылғ ылар (АБҚ) мен басқ арылатын объектінің (БО) жиынтығ ы АБЖ қ ұ райды.

Автоматты басқ ару қ ұ рылғ ысы деп - адам қ атысуынсыз басқ ару функцияларын жү зеге асыратын технологиялық жабдық ты айтамыз.

Басқ ару деп - технологиялық процестерді жү ргізу ү шін басқ ару объектісіне ә сер ететін тиімді ық палды айтады.

Басқ ару объектісі деп - технологиялық процесстерді жү зеге асыратын жабдық тарды айтады. Жалпы технологиялық процесстер орындалатын барлық ө ндіріс жабдық тары басқ ару объектілеріне жатады. Технологиялық процестің ө зі де басқ ару объектісі бола алады, ә р объектіде физикалық шаманың берілген мә нін тұ рақ тандырып, немесе оны берілген бағ ыттта ө згертіп отыратын басқ арғ ыш қ ұ рылғ ысы болады. Технологиялық процесті берілген қ ызымет алгоритмі бойынша ө ткізу мақ сатында объектіге сырттан берілетін арнайы нұ сқ аулар (ережелер) жиынтығ ын басқ ару алгоритмі дейді.

Бір-бірімен байланысты жә не басқ ару алгоритміне сә йкес ө зара ә рекеттесе жұ мыс жасайтын автоматты басқ ару қ ұ рылғ ысы мен басқ ару объектісінің жиынтығ ы автоматты басқ ару жү йесі (АБЖ) деп аталады.

Басқ ару тізбегінде кері байланыс болмайды, басқ арушы сигналдар жү йеде тек бір бағ ытта ағ ады.

Сурет 1. Басқ ару тізбегі

Берушітің міндеті- басқ арылатын шаманы Y(t) алдын ала берілген мә нде ұ стап немесе ө згертетін ық палдарды Х(t) (ақ параттың) туғ ызу нә тижесінде, АБҚ басқ ару ә серін туғ ызады .

Басқ ару ә сері U(t) (БО) ық пал тигізіп, басқ арылатын шаманың Y(t) мә нін басқ ару алгоритміне сә йкес ө згертіп отырады.

Сыртқ ы ортаның БО тигізетін ә сері- технологиялық процесстердің қ алыпты ө згеруіне кедергі жасайды. Қ озу ә сері технологиялық процесстердің қ алыпты ө згеруіне кедергі жасайды. Қ озу ә сері кү шейтілген сайын, басқ арылатын шама Y(t) мен оның алдын ала берілген мә нінің Х(t) арасындағ ы сә йкессіздік ұ лғ ая тү седі.

Автоматты реттеу деп - технологиялық процесстің параметрлерін алдын ала берілген заң дылық пен ө згертуді немесе берілген дең гейде ұ стап тұ руды айтады.

Автоматты реттеуішпен (АР) реттелетін объектінің (РО) жиынтығ ы автоматты реттеу жү йесін (АРЖ) қ ұ райды.

Автоматты реттеуіш деп - реттелетін шаманы берілген мә нде ұ стап отыратын немесе берілген заң дылық пен ө згертіп отыратын техникалық қ ұ рылғ ыны айтады.

Реттеу объектісінде технологиялық процесстің параметрлерлері реттеліп отырады.

Тә жрибе жү зінде реттеудің негізгі 2 тү рі бар:

1. Қ озу ә сері бойынша реттеу принципі (компенсациялау принципі).

 

Сурет 2.Компенсациялау принципі

 

Бұ л принциптің ерекшелігі, реттеуші ық пал реттеу объектісіне ә сер ететін қ озуларғ а тә уелді тү рде туындайды:

Бұ лай туындағ ан реттеу ә сері нә тижесінде, РО қ озу ә серлері бейтарапсыздандырылады.

Кемшілігі: Реттеу жү йесінің шығ ысынан кірісіне реттелетін шамалардың нақ ты мә ндері туралы деректердің тү спеуі (себебі- жү йедегі кері байланыстың жоқ тығ ы).

2. Ауытқ у бойынша басқ ару принципі.

Сурет 3.Ауытқ у бойынша басқ арупринципі

 

Бұ л принципті жү зеге асыру ү шін, жү йеде кері байланыстың болуы шарт.

Реттеу ә сері жү йе шығ ысындағ ы реттелетін шаманың нақ ты мә ні мен жү йе кірісінің жоспарланғ ан мә нә інің арасындағ ы ауытқ уғ а тә уелді туындайды.

Артық шылығ ы: Реттеу жү йесінің шығ ысы мен кірісіне кері байланыстың нә тижесінде келіп тү скен реттелетін шамалардың мә ндері реттеу ә серін туғ ызуғ а тікелей ә серін тигізеді.

Кемшілігі: Егер жү йеде ү лкен беріліс коэффициентіне сә йкес режимде жұ мыс істесе, жү йенің орнық тылығ ы нашарлайды жә не автотербеліске бейім болып келеді.






© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.