Электрлік қасиет

Заттағ ы кез келген зарядтың араласуының пoляризaциялы ү рдісі, тең салмақ ты жағ ыдайды алу жә не орнату сә тіне дейінгі уақ ытпен ө те, диэлектриктердегі токтардың араласуын, немесе поляризациялық токтардың тууын негіздейді.Электронды жә не ионды поляризация кезіндегі тегіс байланысқ ан зарядтардың аралас токтары айтарлық тай қ ысқ а уақ ытты, оларды ә детте аспаппен тіркеу мү мкін емес болады [1].

Кө птеген техникалық диэлектриктердегі бақ ыланатын, баяулатылғ ан поляризацияның ә ртү рлілігі кезінде араласу токтарін, aбcoрбциoнды тoк (немесе aбcoрбция токі деп) деп атайды.

Тұ рақ ты кернеу кезінде абсорбционды токтар, ө зінің бағ ыттын ө згерте тек қ ана қ осылу кезең іне ө теді. Айнымалы кернеу кезінде олар электрлік ө рістегі материалды табудың барлық уақ ытының аралығ ында орынғ а ие болады.

Техникалық диэлектриктерде ү лкен емес еркін зарядтардың болуы, электродтардан олардыі инжекциясының болы ернеулі электрө ткізгішдіктің ү лкен емес токтарының туындауына алып келеді (немесе ернеулі тoктардың).

Олай болса, басу токі деп аталатын, диэлектриктегі толық ток тығ ыздығ ы адсорбциялық жә не ернеулі ток тығ ыздық тарының қ осындысын ұ сынады:

, (10)

тұ рақ ты кернеу кезіндегі диэлектриіктің ө ткізгіштігі, электродтарғ а зарядтардың нейтралдану жә не бө лінуімен жү реді. Ауыспалы кернеу кезінде белсенді ө ткізгіштік ернеулі токпен ғ ана анық талмайды, алайда белсенді поляризациялық токті қ ұ рушылармен анық талады.

Кө птеген жағ ыдайларда, диэлектриктердің электр ө ткізгіштігі ионды, сирек электронды болады.

Тұ рақ ты кернеу кезіндегі, екі электрод арасында тұ жырымдалғ ан диэлектриктердің кедергісі, яғ ни оқ шаулау кедергісін келесі формула бойынша анық тауғ а болады:

, (11)

мұ ндағ ы U – енгізілген кернеу;

– бақ ыланатын ток;

– поляризацияның механизмінің баяулауымен шақ ырылғ ан ток қ осындысы, aбcoрбциа тoгі.

Қ атты оқ шаулау материалдарында кө лемді жә не беттік электроө ткізгішті бө леді.

Ә ртү рлі материалдардың кө лемді жә не беттік электроө ткізгіштігін бағ алау ү шін сонымен қ атар салмақ ты кө лемді r жә не салмақ ты беттік кедергіні бө леді.

Салмақ ты кө лемді кернеу r 1 м куб кедергісіне сандық тә н, зерттелетін токтан оймен алынғ ан, егер ток осы кубтің қ арама қ арсы қ ырлары арқ ылы ө тетін болса; r Oм м; 1 Oм м = 100 Oм cм келтіреді.

Біркелкі ө рістегі материалдың жазық ү лгісі кезіндегі салмақ тық кө лемді кедергіні формула бойынша анық тайды:

, (12)

мұ ндағ ы R – кө лемді кедергі, Oм;

S – электрод ауданы, м ;

h – ү лгі қ алың дығ ы, м.

Салмақ ты беттік кедергі сандық квадраттың кедергісіне тең (кез келген ө лшемдерде), зерттелетін токтан оймен алынғ ан, егер ток осы квадраттың қ арама қ арсы жақ тары арқ ылы ө тетін болса ( Ом)мұ ндағ ы - бір бірінен l қ ашық тық та тұ рғ ан, d электродтардың енімен паралелльді материал ү лгісі аралығ ындағ ы ү лгінің беттік кедергісі (12 сурет).

, (13)