Дінтанулық зерттеулердің негізгі категориялары

Емтихан тақ ырыптары

4.1 Пә н «Дінтану методологиясы»

Дінді тү сіндірудегі ғ ылыми бағ ыттың қ алыптасу ерекшеліктері

Дінтануө з пә ні мен методы бар жеке ғ ылым саласы.Методологиялық негіздемелері. Дін туралы ғ ылым жә не діндер тарихы. Дінді тү сіну мен оқ уды антропологиялық, этнологиялық, ә леуметттік жә не т.б. зерттеу ә дістерімен ө зара байланыс ретінде қ арастыру. Дін туралы ғ ылыми білім. Жә не атеизм. Діни сана эволюциясының тарихына қ атысты ғ ылыми бағ ыттар..(Э.Б.Тэйлор, Дж.Фрэзер)

Діни дү ниетаным жә не ғ ылыми тү сінік.

Ә лемді діни тұ рғ ыда қ абылдауғ а ғ ылымның ық палы. Дін психологиясы зерттеулері: сенімнің субъективтік мотивтерінің сараптамасы (У.Джеймс) - методологиялық бағ ыттардың қ алыптасуы. Философиядағ ы ық палды бағ ыттардың кө зқ арастары бойынша.

Қ азіргі дін философиясының қ алыптасуының алғ ы шарттары (методологиялық негіздері). Қ азіргі дінтанудың дін философиясы мен философиялық теологиядағ ы діни сенімдердің философиялық -ғ ылыми сараптамасы. Қ азіргі дін философиясының пә ндік саласы, діни сенімдердің ақ иқ аттылығ ы жә не рациональдығ ы, діни тіл ерекшеліктері..

Дінтанулық таным методы

Дінтану методы ұ ғ ымы. Дінтану методының топтамасы. Дінтанудағ ы басқ а ғ ылым салаларында да қ олданылатын жалпы философиялық, ә леуметтік-философиялық, арнайы жалпы ғ ылыми жә не жеке ғ ылыми, теориялық жә не эмперикалық методттар жә не олардың мінездемелері. Жалпы ғ ылыми бағ ыттар. Жү йелі бағ ыт бү тін оъбектілерді зерттеудің ә діснамасы ретінде. Таза дінтанулық бағ ыттар. Мазмұ ндау принциптері жә не мінездемелері. Қ азіргі адамдар ү шін дінтанулық ә діснамалар туралы тү сініктердің мә ні.

Дінтану дін туралы.

Діннің анық тамасы. Анық таманың тү рлері: теологилық тү сіндірме (Э. Трельч, Р. Отто, П.А. Флоренский, П.Л. Бергер, Т. Лукман жә не басқ алар.) философиялық (Б. Спиноза, И. Кант, Ф.Гегель, Л. Фейербах жә не басқ алар.), социологиялық (М.Вебер, Б.Малиновский, Э. Дюркгейм, Т. Парсонс жә не басқ алар.) биологиялық жә не психологиялық (У. Джеймс, Л. Леви-Брюль, З.Фрейд, Э.Фромм, К.Г. Юнг жә не басқ алар.), этнологиялық бағ ыт. Ә леуметтік гуманитарлық ой тарихындағ ы дін: методологиялық аспектілері. Дінді ғ ылыми тұ рғ ыда танудың принциптері.

Дінтанулық зерттеулердің негізгі категориялары

Дінтануда жалпы философиялық жә не ә леуметтік-философиялық категориялар қ олданылады: «болмыс, сана, таным, кө рініс, символ, ақ иқ ат, адасу, қ иял, елес, қ оғ ам, материалдық жә не рухани ө ндіріс, мә дениет, жаттану» жә не сол сияқ тылар. Логикадан, этикадан, эстетикадан кірген ұ ғ ымдар жә не терминдер,: «белгі, мә н, мағ ана, ұ ят, жауапкершілік, мейрімділік, жанашырлық, сұ лулық а» жә не т.б.. Жалпы ғ ылыми ұ ғ ымдар: «жү йе, мазмұ н, қ ызмет, рө ль, заң» жә не т.б.. Жеке ғ ылыми ұ ғ ымдар: «ғ асыр, қ ұ қ ық, елес, вера, сезім, кө ң іл-кү й, азап, араласу, тіл, ө мір, ө лім» жә не т.б.. Арнайы дінтанулық ұ ғ ымдар мен терминдер: «дін, теология, діни культ, шіркеу, конфессия, храм, дұ ғ а» жә не т.б.. Ғ ылымда дінге қ арағ анда мағ аналары басқ аша тү сіндірілетін «Қ ұ дай, періште, тозақ, жұ мақ, Бодхисаттва, аян берілу, карма» сияқ ты ерекше орынғ а ие ұ ғ ымдар мен терминдер. Діндегі ө згерістер процессін кө рсететін ұ ғ ымдар классы: «даму мен эволюция, сакрализация, секуляризация, детеологизация, демифологизация, модернизация» жә не т.б..